________________
(૨૩)
પ્રતિષ્ઠા' ના પદાર્થ શ્રીહરિભદ્રસૂરિ મહારાજે પોતાના ગ્રંથોમાં બહુ અદ્ભુત રીતે વર્ણવ્યા છે. તેમણે વર્ણવેલા કેટલાક પદાર્થો જાણીએ : (૧) જિનમંદિર બનાવવું હોય તો આટલાં વાનાં જરૂરી છે. ૧. શુદ્ધ ભૂમિ; ૨.
કાષ્ઠ-પાષાણ વગેરે દ્રવ્યો પણ શુદ્ધ હોય; ૩. નોકરી-કર્મચારીઓનું શોષણ ન થવું જોઈએ; ૪. પોતાના શુભ આશયની સતત વૃદ્ધિ થતી હોય : આટલું મળે ત્યારે જિનમંદિર બંધાવી શકે. તે બંધાવનાર પણ ન્યાયનીતિથી ધન કમાયેલો હોય; બુદ્ધિમાન, ઉદાર આશયવાળો, સદાચારી અને વડીલોને માન્ય
બનેલો હોય તો જ બંધાવી શકે. (૨) વાસ્તુશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ યોગ્ય ભૂમિને શુદ્ધ ભૂમિ ગણાય; તે પણ નીતિથી
ખરીદેલી હોય, કોઈને છેતરીને કે હેરાન કરીને મેળવેલી ન હોય; અને તે પછી પણ તે ધરતી પર જિનાલય બંધાવાથી પડોશીઓને સંતાપનું કારણ ન બનવાનું હોય, તો તે ભૂમિ શુદ્ધ ગણાય. વળી, ત્યાં આસપાસમાં રહેનારા ઇતર લોકોને પણ દાન, સન્માન અને સત્કાર વગેરે આપીને અનુકૂળ કરવા ઘટે, એ લોકો જો સાનુકૂળ થાય તો તે તેમના માટે બોધિબીજની ભૂમિકા
બની શકે. (૩) ઈંટ, પત્થર વગેરે દ્રવ્યો, તેના ઉત્પાદકો પાસેથી યોગ્ય મૂલ્ય આપીને ખરીદાય
અને પછી વિધિપૂર્વક સ્થળ પર લાવવામાં આવે. તો લાકડું પણ દેવી-દેવોને અર્પણ થયેલ ઉપવનમાંથી ન લેવાય; બીજેથી જ લેવાય; તે પણ વાંકુંચૂકું
ન હોતાં સીધું હોય, સ્થિર હોય, તાજું હોય, ગાંઠા વગરનું નિર્દોષ હોય. (૪) જિનાલય સંબંધી લાકડું વગેરે ખરીદવા-લાવવાથી માંડીને તમામ ક્રિયાઓ
કાર્યોમાં શુકન જોવાં જ જોઈએ. શુકનથી ચિત્તોત્સાહ વધે છે. (૫) નોકરોને ધર્મમિત્ર સમજીને રાજી રાખવા; તેમને છેતરવા નહિ, તેમનો
ગેરલાભ ઉઠાવવો કે શોષણ કરવું નહિ; યાદ રહે કે આપણે ધર્મ કરવાનો છે, એ શુભ/શુદ્ધ ભાવના થકી જ થશે, બહાનાબાજી અને કોઈને છેતરીને નહીં જ થાય.
(નોંધ:- દેરાસરોના, ધર્મસ્થાનોના, વિહારધામોના, સંઘોના તથા તીર્થોના તમામ ટ્રસ્ટીઓ તથા વહીવટદારોને આ પાંચમી કલમ અર્પણ છે. દેવદ્રવ્યનું તથા
૧૨૦.
