________________
ગુરુઓનું માર્ગદર્શન તથા સંઘની પ્રણાલિકા - આ બધાનું ખંડન થાય, પાલન ના થાય, તેની જરા પણ પરવા હોતી નથી.
પરિણામે સવાલ જાગે કે આ પ્રકારના લોકો ખરેખર જૈન હશે કે કેમ ? અને તેઓ જેનો વહીવટ કરે છે તે સંસ્થા જૈન સંઘની સંસ્થા હશે કે સરકારની કોઈ સંસ્થા હશે ?
આ પ્રકારના વહીવટદારો, જ્યારે વહીવટ સંભાળે છે ત્યારે તો લાગણી, ધર્મભાવના, આપણને આ રીતે ધર્મની સેવા કરવાની તક મળી તેનો આનંદ - આ બધાં સાથે તે સંભાળતા હોય છે. પરંતુ, એકવાર અંદર પ્રવેશ પામ્યા અને ઊંડા ઊતર્યા પછી તેમને અંદાઝ આવી જાય છે કે અહીં તો સેવાનો લાભ જ માત્ર મળે એવું નથી, બીજા પણ આનુષંગિક અઢળક ફાયદા મળી શકે છે. વધુમાં તેઓને એ પણ ખ્યાલ આવે છે કે અહીંથી હવે મને કોઈ હટાવી શકે તેમ નથી; હું મારી જાતે હટી જઉં નહિ, તો મને કોઈ હટાવશે નહિ – મને એ માટે કાનૂનનું રક્ષણ મળે છે.
એક બાજુ શાસ્ત્રાદિનું અજ્ઞાન; બીજી તરફ તે તત્ત્વો પ્રત્યેના બહુમાન તથા દરકારનો મહદંશે અભાવ; તો સાથે સાથે પોતાને મળેલ સત્તા, અધિકાર, પ્રશંસા તથા પોતાની અમુક જાતની વહીવટી કુશળતા - જેમાં પોતાની ભૂલો તથા ખામીઓને છાવરવાની તથા તેનો બચાવ કરવાની કુશળતાનો પણ સમાવેશ થાય છે તે; આ બધાં વાનાંના મિશ્રણમાં કાયદાનું બંધારણનું રક્ષણ પણ મળી જાય, પછી બાકી શું રહે ? અનુભવ એમ કહે છે કે એવા લોકો, પછી, ધીમે ધીમે શ્રાવક મટી જાય અને નર્યા ટ્રસ્ટી' રહી જાય. “મહાજન' જેવો શબ્દ તો એમને લાગુ જ ના પડે.
આ સ્થિતિ કાંઈ બધા લોકોની નથી હોતી. જે લોકો, સ્વાભાવિક રીતે જ, કે પછી પરિસ્થિતિવશ, “ઓછાં પાત્ર” કે “તુચ્છ માનસિકતાવાળા' હોય; પોતાની થોડીક સામાન્ય વિશેષતાઓને પોતે જ મહત્ત્વ આપી આપીને બીજા દરેકને - ગુરુજનો હોય કે સાથીદાર કાર્યકરો હોય તે સહુને – અણસમજુ કે અણઆવડતવાળા જ ગણતા હોય; અહંકેન્દ્રી, અને સત્તાકેન્દ્રી માનસ ધરાવતા હોય, અર્થાત્, બધું હું ધારું કે કરું તેમજ થવું જોઈએ પણ મને પૂછ્યા સિવાય કાંઈ થવું ન જોઈએ, અને થાય તો હું તેને સ્વીકારું નહિ, - આવું માનસ ધરાવતા હોય; એવા લોકો જ આવી કક્ષાના હોય છે. આવા લોકો પાસે આંતરિક અહોભાવની અપેક્ષા સંઘ
કે ગુરુભગવંતો તો કેવી રીતે રાખી શકે ? ૧૦|
