________________
સાથે ઘમંડ અને તોછડાઈ, ઘણીવાર, લેતી આવતી હોય છે. પછી બીજાઓનો અને બીજાઓના મતનો-અભિપ્રાયનો આદર નથી રહેતો; પછી પૂછ્યા વિના કે કહ્યા વિના કાંઈ પણ કરવામાં આવે તો ક્રોધ તથા અહંકાર ઊછળી પડે છે. પરિણામે, નાના-મોટાનો, સાર-અસારનો તથા હિત-અહિતનો વિવેક ચૂકી જવાય છે. જેનાં માઠાં ફળ ટ્રસ્ટે તથા તેના ઉદ્દેશોએ જ ભોગવવાનાં આવે છે. આ સ્થિતિમાં, સેવા તો શબ્દોમાં જ રહી જતી હોય છે; સત્તા જ લગભગ સેવાનો પર્યાય બની બેસે છે.
વાસ્તવમાં સત્તાનો ઉપયોગ સેવા માટે થવો જોઈએ. કર્મચારીઓ વંઠી ન જાય અને કામ બગાડી ન મૂકે તે માટે; ટ્રસ્ટ કે સંસ્થાના ઉદેશોનું બરાબર પાલન થાય અને આદર-બહુમાનપૂર્વક તેની માવજત થાય તે માટે; નાણાંકીય ગેરરીતિથી બચવા માટે; શાસ્ત્રાજ્ઞા તેમજ કાનૂનના નિયમો - બન્નેનું પાલન સુપેરે થાય તે માટે, સત્તાનો ઉપયોગ જરૂરી ગણાય.
• કોઈપણ સંસ્થા અથવા ટ્રસ્ટના વાસ્તવિક ઉદેશો ગમે તે હોય; પરંતુ સમયના વીતવા સાથે એક ઉદ્દેશ મુખ્ય બની જતો જોવા મળે છે; પૈસાની આવક અને બચત. કોઈપણ તંત્ર ચલાવવા માટે પૈસો એ અનિવાર્ય આવશ્યક બાબત છે એ નક્કી, પરંતુ જે તે તંત્રની સ્થાપના પૈસો એકઠો કરવા ખાતર નથી થઈ એ વાત પણ યાદ રાખવી જ પડે. પૈસો સાધન છે. સાધ્ય નહિ, એ પાયાની વાત જતે દહાડે વીસરાતી જાય છે, અને બીજાં બધાં સાધ્યોને ગૌણ બનાવીને કે ખોરંભે પાડીને પણ, પૈસો મુખ્ય સાધ્ય બની જતો, ઘણીવાર જોવા મળે છે. પછી, કેટલા પૈસા બચ્યા, કેટલી ડીપોઝીટ થઈ, કેટલું વ્યાજ વધ્યું, એ ટ્રસ્ટની સદ્ધરતા અને સારું ટ્રસ્ટ હોવાની પારાશીશી બની રહે છે. સંસ્થાના તંત્રની મૂળભૂત પ્રવૃત્તિઓ કે કાર્યો, પછી બરાબર ન ચાલે, તેમાં ગરબડો કે ગોલમાલ થાય, તોય ઝાઝો વાંધો લેવાની જરૂર રહેતી નથી. બધી જ નબળાઈઓ, પેલી આર્થિક સદ્ધરતાની આડમાં ઢંકાઈ શકે છે.
અપ્રસ્તુત જ ગણાય તેવી એક વાત, આ સંદર્ભમાં, યાદ આવે છે તે ટાંકું : સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ કહેતા કે “કોઈપણ સંસ્થાને સારી રીતે ચલાવવી હોય તો તેને થોડાક દેવામાં અથવા તોટામાં રાખવી; તેને છલકાવા ન દેવી.”
• આપણે ત્યાં એવી પ્રથા છે કે પહેલાં કોઈ સારા કાર્ય માટે સંસ્થાની રચના થાય. પછી તેના માટે જરૂરી ફંડ એકત્ર કરવામાં આવે. પછી એવો વિચાર થાય ૧૧૦.
