________________
ચલાવવાનું કેટલું વિકટ હોય છે તે તો બેસનાર અને ચલાવનાર જ અનુભવતાં હોય છે. અગાઉના કરતાં હવેના જીવોનાં શરીરબળ, મન, સહનશક્તિ અને ઉદારતા – આ બધાં વાનાં નબળાં પડ્યાં છે અને વધુને વધુ નબળાં પડતાં જાય છે તે પણ હકીકત છે, જેને લક્ષ્યમાં લીધા વિના ચાલે નહિ.
છેલ્લાં પ-૭ વર્ષોમાં માર્ગ-અકસ્માતોમાં જે અનેક સાધુ-સાધ્વીજીઓનાં મૃત્યુ થાય છે અથવા ભયાનક ઇજાઓ થાય છે, તે ઉપરથી અંદાજ લગાવી શકીએ છીએ કે વિહાર હવે કેટલો વિકટ બની ગયો છે.
આમ છતાં પણ, આજે પણ, હજારો સંયમી આત્માઓ પોતાની આત્મમસ્તીમાં મગ્ન બનીને વિવિધ માર્ગો પર એકથી બીજા લક્ષ્યસ્થાન ભણી વિચરતા-વિહરતા જોવા મળે છે, તે સંઘનું સૌભાગ્ય છે. જો સંયમીઓ વિહાર કરવાનું બંધ કરી દે તો કેવી વિષમતા પેદા થાય તેની કલ્પના કરી જોવા જેવી છે. મોતના ભય સુધીનાં અનેક કષ્ટો હસતાં હસતાં વેઠી-સ્વીકારીને વિહાર કરે, અને અનેક ગામો, શહેરો, ક્ષેત્રોને ધર્મલાભ આપે, ત્યાંનાં ધર્મકાર્યોમાં સહાયક બને, અને સાથે પોતાની આરાધના પણ કરતા રહે; આ બધું ધ્યાનમાં લઈએ તો સમજી શકાય કે સંયમી આત્માઓનો સકળ સંઘ ઉપર કેટલો મોટો ઉપકાર છે !
ઘણીવાર ગૃહસ્થવર્ગ બોલતો હોય છે કે “હવે ક્યાં તકલીફ રહી જ છે? ચલાય નહિ તો વ્હીલચેરમાં બેસવાનું, ગામેગામ વિહારધામો, માણસો માટે પણ વ્યવસ્થા, આમાં હવે કઠિનતા ક્યાં રહી જ છે ?'
આવું બોલનાર કે વિચારનારને વિહાર એટલે શું તેનો વાસ્તવિક બોધ જ નથી હોતો. ખરી રીતે, આવું બોલતાં પહેલાં વિહારયાત્રામાં સાધુ મ. સાથે ૫૭ દહાડા રહેવું પડે. ઘરની તમામ સુવિધાઓનો સો ટકા ત્યાગ કરીને સાધુની રીતે રહે, ત્યારે જ અંદાજ આવે કે વિહાર એટલે શું છે ? અને વિહારમાં કેવી કેવી સ્થિતિમાંથી પસાર થવાનું હોય છે? બાકી, મોંમાં આવ્યું તે વગર વિચાર્યું બોલી પાડવું, તે તો અજ્ઞાની અને અવિચારી લોકોને જ શોભે.
એક વાત હમેશાં યાદ રાખવા જેવી છે ઃ લાખ અનુકૂળતાઓ જણાતી હોય તો પણ, સંસાર ત્યજવો અને સાધુ થવું એ સહેલું નથી.
(દ્વિતીય વૈશાખ, ૨૦૬૬)
ધર્મતત્ત્વ
|૧૦૩
