________________
વિહાર દરમ્યાન બે ઓછા જાણીતાં ગામોનાં જિનાલયોનાં દર્શન મળ્યાં : માલન, સીવેરા. બંને ૨૪ જિનાલયો - પ્રકારનાં ખૂબ પુરાતન. જૈનોની વસતી વગરનાં ગામો છે, પરંતુ દેરાસરો ખરેખર પુરાતન છે. હજી સુધી તો કોઈ તીર્થોદ્ધારકની નજરે ચડ્યાં જણાતાં નથી. પણ ગમે ત્યારે કોઈની નજરે ચડશે ત્યારે...
પિંડવાડામાં વસંતગઢથી પ્રાપ્ત આઠમી સદીની અલૌકિક પ્રતિમાઓનાં દર્શન કરતાં એવો અહેસાસ થયો કે સાક્ષાત્ તીર્થકર વીરવિભુ ઊભા છે, ને આપણે એમની સન્મુખ છીએ. અનુપમ ! અદ્ભુત ! અવર્ણ ! આવાં ધાતુ-બિબો અન્યત્ર ભારતમાં ભાગ્યે જ જોવા મળે !
અજારી તે પરંપરા પ્રમાણે હેમચંદ્રાચાર્યની સાધનાભૂમિ. ત્યાં પણ પુરાતન (હવે નવું બનેલ) જિનાલય અને તેમાં ૧૩મા સૈકાની શ્યામ સરસ્વતીમૂર્તિ છે. તો ત્યાંથી બે કિ.મી. દૂર માર્કડશ્વર શૈવ મંદિરમાં પ્રાચીન શ્યામ સરસ્વતી માતા છે. આચાર્યે આ પ્રતિમાની સમક્ષ સાધના કરી સાક્ષાત્કાર મેળવેલો હશે તેમ મનાય છે.
નાદિયાજી અને દીયાણાજીની વચમાં લોટાણા તીર્થ આવ્યું. સાવ નિર્જન ભેંકાર જંગલ, પહાડીઓની વચાળે, એકાંત સ્થાન. માત્ર દેરાસર. બાકી કોઈ ન મળે, કાંઈ ન મળે. નજીકમાં છૂટાછવાયાં આદિવાસીઓનાં ઝૂંપડાં, તેમના તરફથી અવારનવાર દેરાસરને તાળાં તૂટવાનો, ચોરીનો લાભ મળે. રીંછ વગેરે જાનવરોનો ભય પણ ખરો જ. પણ દેરાસર ખૂબ પ્રાચીન, અને અંદર બેઠેલા ભગવાન આદિનાથ તો એવા અલૌકિક અને દિવ્ય કે આંખ હટાવી જ ના શકાય. બે કાઉસગિયાં બિંબો પણ અપરૂપ. ખાસ પૂજા કરનારા લોકોનો ત્રાસ ન હોવાથી મૂર્તિઓની અસલિયત બહુ જ સચવાઈ છે. લોટીપુર પત્તન તે જ લોટાણા. નાંદિયાના સજ્જનોએ કથા ઘડી કાઢી છે કે શત્રુંજયનો ઉદ્ધાર જાવડશાએ કર્યો ત્યારે આ ભગવાન ત્યાં લઈ ગયેલા; પછી તે ત્યાં ન રહ્યા ને અહીં પાછા આવ્યા – “નીટ
ના' એટલે આ તીર્થનું નામ પડ્યું લોટાણા. very interesting story ને? કથા ઘડી કાઢવામાં આપણા લોકોને કોઈ ન પહોંચે ! પણ અમે તો ત્યાં રાતવાસો રહ્યા, ને ભગવાનનું નીરવ નિર્જન સાંનિધ્ય માણ્યું ! બીજી સવારે જ પહાડો ઓળંગીને (ચડ ઊતર) દીયાણા પહોંચ્યા હતા.
