________________
તો પોતાના પડખામાં કોઈને કોઈ “ભામિનીને - સ્ત્રીને લઈને બેઠેલા હોય છે ! બબ્બે સ્ત્રી જેમ નચાવે તેમ ભાન ભૂલીને નાચતા હોય છે ! અત્યાર સુધી તો મને આ બધું સ્વીકાર્ય લાગતું હતું, પણ જ્યારે મહાવીરની વીતરાગ મુદ્રાને જોઈ ત્યારે થયું કે સાચું તો આ છે, પેલું નહિ જ.
પછી તો હું જરા ઊંડો ઊતર્યો; તો ખ્યાલ આવવા માંડ્યો કે અરે, આમાં કોઈ દેવ રાગ દશાથી છલકાય છે, તો કોઈક વળી દ્વેષના આવેશમાં જ વર્તે છે; કોઈ અપાર લોભવૃત્તિથી પીડાય છે, તો કોઈક ઉન્માદ અને પ્રપંચની લીલામાં જ રમમાણ છે! એક પણ ઠેકાણે મહાવીરમાં છે તેવી વિતરાગતાનો છાંટો પણ જોવા મળે તેમ નથી ! મને થયું કે હવે આ બધાની સેવા-ઉપાસના કેવી રીતે કરાય ? અત્યાર સુધી તો “વીતરાગ' ના સ્વરૂપનો પરિચય ન હતો એટલે બધે ભટક્યો, ભલે, પણ હવે, જ્યારે વીતરાગનો સમાગમ થયો જ છે તો, એ બધા પાસે શા માટે ભટકવાનું? રાગ-દ્વેષ-મોહ એ તો સંસારના પરિભ્રમણનો માર્ગ છે; મોક્ષનો કે ધર્મનો માર્ગ તો હરગિઝ નથી; અને મારે તો ધર્મના માર્ગે ચાલવું છે, તો હવે જાણીજોઈને આ બધાના રવાડે કેમ ચઢે ?
વળી, બીજું તો બધું ઠીક, પણ મહાવીરની મુદ્રા, મુખમુદ્રા તેમજ પદ્માસનસ્થ તથા ધ્યાનસ્થ કાયાનું પ્રસન્ન સ્વરૂપ જોયા પછી પેલા દેવોની આકૃતિઓને જોઉં છું કે યાદ કરું છું ત્યારે જરાક વિચિત્ર લાગે છે. કોઈક હાથમાં જાતભાતનાં હથિયારો લઈને ખડા હોય, તો કોઈક વિકરાળ સંહાર મુદ્રામાં તાંડવ નૃત્ય કરતા જણાય, તો કોઈક વળી ખોળામાં પ્રિયતમાને લઈને રંગ-રાગ માણતાં બેઠા હોય; એકેયમાં મહાવીરપ્રભુની ધ્યાનમયી વીતરાગી મુદ્રા તો તલ જેટલી ઝીણી પણ જોવા ન મળે ! હવે એ બધું જોઈને મારું દિલ કેમ રીઝે ? માલતીના ફૂલનો ઉપભોગ પામેલો ભ્રમર હવે બાવળિયે કેમ જશે ? કેમ બેસશે ? એટલે હવે આવા બીજા બીજા દેવોની કે તેમણે દર્શાવેલા પંથે ચાલવાની વાત કરશો જ નહિ. હવે તો મારા માટે મહાવીરદેવ એજ મારી ગતિ, મારી મતિ પણ તે જ; એ જ મારા જીવનનો આધાર કહો કે સર્વસ્વ, એ પણ એ જ છે. મારું ચિત્ત પ્રભુ વીરના ચરણોમાં કેટલું ઓતપ્રોત છે એ જાણવું છે? તો સાંભળો :
તું ગતિ, તું મતિ, તું મુજ પ્રીતમ, જીવ, જીવન-આધાર રે રાત-દિવસ સ્વપ્રાંતરમાંહી, તું હારે નિરધાર..૪
