________________
(૧૫)
જાલોરનું મૂળ નામ જાબાલિપુર જિલ્લામથકરૂપ શહેર. અહીં ૮-૧૦ દેરાસરો છે. પૂ. ઇતિહાસવિદ પં. શ્રી કલ્યાણવિજયજીએ બનાવરાવેલ નન્દીશ્વરદીપ તીર્થ પણ અત્યંત ભવ્ય છે. નંદીશ્વર, અષ્ટાપદ, કીર્તિ-સ્તંભ ઇત્યાદિની રચના; મૂર્તિભંડાર; પ્રાચીન સં.૧૨૧૫ ની બે દિવ્ય કાયોત્સર્ગ-પ્રતિમા; તથા અન્ય સુવિધાઓ ધરાવતા આ તીર્થના પરિસરમાં પ્રવેશતાં જ કદમ્બગિરિ તીર્થનું સ્મરણ થઈ આવ્યું. જૂના માણસોની પદ્ધતિ મહદંશે સરખી જ જણાય, રુચિ પણ.
અહીં સ્વર્ણગિરિ પર્વત છે. ૧૮૦૦ જેટલાં પગથિયાં છે તે પહાડ ઉપર પાંચ પુરાતન જિનાલયો છે. હવે તો જીર્ણોદ્ધાર દ્વારા બધાં નવાં બની ગયાં છે. પણ સેંકડો વર્ષોથી અહીં તે છે. અહીં એક દેરાસર કુમારપાળ મહારાજાએ બંધાવી તેમાં પ્રભુપ્રતિષ્ઠા પોતે કરેલી. તે પ્રતિમા હજી પચાસેક વર્ષ સુધી તો સ્થાને હતી. પણ તાજેતરમાં થયેલ જીર્ણોદ્ધારમાં મૂળ દેરાસરનો નાશ કરી, નવું બનાવી, તેમાં નવા ભગવાન ભરાવી બેસાડ્યા છે. તે મૂળ પ્રતિમાને “તેની નાસિકા ખંડિત થઈ છે” તેવા બહાનાથી કોઈક અવાવર સ્થાનમાં ગોઠવી દેવાઈ છે. અન્ય જિનાલયોમાં ૧૭મા શતકમાં થયેલ જીર્ણોદ્ધાર વખતે, અગાઉનાં બિંબો મુસ્લિમ આક્રમણથી નષ્ટ થયાં હશે તેથી, નવાં પધરાવેલ છે, તે લગભગ અત્યારે પણ વિદ્યમાન છે. એક બે દેરાં નવાં પણ બન્યાં છે. ઉપર મસ્જિદ પણ છે. અંબિકા મંદિર વ. પણ છે. જૂનો રાજમહેલ પણ છે. જૂનો કિલ્લો, જૂની તોપો પણ છે જ. લશ્કરી મથક હશે આ પહાડી કિલ્લો-ભૂતકાળમાં. થોડાંક વર્ષો અગાઉ અહીંથી ખોદકામ કરતાં ૭૦૦ વર્ષ પહેલાંનો ઘી ભરેલો ઘાડવો - કુંપો મળેલો.
સ્વર્ણગિરિ ચડવાનો આરંભ કરીએ ત્યાં જ એક પીરની દરગાહ હતી. ત્યાં એવું કે કોઈને કૂતરું કરડ્યું હોય અને આ પીરને ખીર ચડાવે, તો હડકવા ન થાય, કે ૧૪, ૭, ૩ એવા ઇજેક્શન લેવાં ન પડે ! આપણો દેશ માન્યતાઓનો - માનતાનો દેશ છે. એમાં કેવાં કેવાં કૌતુક જડે ! પીર નહિ, યકીન હી બડા હોતા હૈ....
ત્યાંથી આહોર, તખતગઢ, રાણી થતાં વરતાણા આવ્યા. અહીંથી એક - પહેલી પંચતીર્થી આરંભાઈ. ભવ્ય, પ્રાચીન, ઐતિહાસિક જિનાલય. જૂની પદ્ધતિનાં જિનાલયો હજી ક્યાંક કયાંક બચી ગયાં છે, તેમાંનું આ એક. અહીં પણ જીર્ણોદ્ધાર
ધર્મતત્ત્વ ૮િ૯
