________________
આઈજ્ય' એક અચિંત્ય શક્તિ છે : આત્મિક શક્તિ પણ અને પૌગલિક શક્તિ પણ. એક આત્માનું, વિશ્વહિતના તેમ જ વિશ્વમૈત્રીના ભાવથી અભિવ્યાપ્ત પુણ્યાત્માનું આત્મબળ, તેમ જ તપ અને સાધનાના પરિપાકસ્વરૂપે એ આત્માએ ઉપાર્જન કરેલ જિન-નામકર્મના પરમાણુઓની પુણ્ય-વણાઓ - આ બન્નેના સમાગમ થકી એ પુણ્યાત્મામાં પ્રફુટિત થયેલી પ્રચંડ ઊર્જા એ જ “આઈન્ય.”
વિશ્વકલ્યાણકર આ આઈજ્ય-ઊર્જાનો પોતાના આત્મપ્રદેશોમાં આવિર્ભાવ અને સંચય કરનાર ઊર્જસ્વી પુણ્યાત્મા જ્યારે પૃથ્વીલોક પ્રતિ પ્રયાણ કરે, ત્યારે તેમનું ચ્યવન કહો કે અવતરણ - તે એક વિશ્વકલ્યાણકારક મંગલ ઘટના બની રહે છે; એ ઘટના આપણે ત્યાં “ચ્યવન કલ્યાણક' તરીકે ઓળખાય છે.
“આઈજ્ય' એ એક કિરણોત્સર્ગી પ્રશસ્ત પરિબળ છે. એના સ્વામી બનનારનો ભૌતિક આવિષ્કાર જેમ જેમ વિકસતો - વધતો જાય, તેમ તેમ તે ઊર્જાનો કિરણોત્સર્ગ પણ વૃદ્ધિગત બનતો જાય અને તે સાથે જ, તેના દ્વારા થતા લોકકલ્યાણનો વ્યાપ પણ વિસ્તરતો જાય.
અહંતોનું ચ્યવનકલ્યાણક થાય તે સાથે જ, માતાના ઉદરમાં જેમ જેમ તેમની શારીરિક વૃદ્ધિ સધાતી જાય તેમ તેમ, તે રાજ્યમાં શાંતિ, આબાદી, સમૃદ્ધિ વગેરે હકારાત્મક પરિબળો અનાયાસ તથા અણકલ્પી રીતે સધાતાં-વધતાં જાય; તો અશિવ-ઉપદ્રવો, અશાંતિ, દુશ્મનનાં આક્રમણો, વૈર-વિરોધો, પરાજય વગેરે નકારાત્મક પરિસ્થિતિઓનો અકારણ જ - આપમેળે - અંત આવી જાય. શ્રી શાંતિનાથ, શ્રીવર્ધમાનસ્વામી, શ્રી અજિતનાથ વગેરે જિનેશ્વરોના ચરિત્ર-પ્રસંગો આ વિધાનનું સમર્થન કરી શકે તેમ છે.
આ ઊર્જસ્વી આત્માના શરીરરૂપે પ્રાગટ્યનું નામ છે “જન્મકલ્યાણક'. આ આત્મા અકાળે ન જન્મે; ગર્ભાવસ્થામાં કે જન્મસમયે માતાને વિકૃતિ કે પીડા ન કરે; સ્વયં પણ પીડામુક્ત હોય અને તેમના જન્મ-સમયે તેમની આહત્ય - ઊર્જાનો એટલો તો પ્રચંડ વિસ્ફોટ થાય કે તેનો કિરણોત્સર્ગ સમગ્ર જીવલોકમાં પ્રસરી જાય, અને જગતમાં જ્યાં પણ જીવસૃષ્ટિ હોય ત્યાં તે તમામ જીવાત્માઓને, તે પળે, અલૌકિક આલાદની અકથ્ય અનુભૂતિ અવશ્યમેવ થાય.
કલ્યાણક એટલે જ પ્રશસ્ત વિસ્ફોટ, છપ્પન દિશાકુમારીઓનાં અને ચોસઠ ઇન્દ્રોના આસનો એકાએક કંપી ઊઠે, સર્વત્ર પ્રકાશ પથરાય, તે પણ આ વિસ્ફોટનો જ પ્રભાવ ગણાય.
ભક્તિતત્વ
વ્ય
