________________
જૈન સંઘમાં – જૈન જનસમાજમાં, ગૌતમસ્વામીનું સ્થાન અનોખું છે. એમનું આકર્ષણ પણ અપૂર્વ છે. આનું કારણ એમના પુણ્યબળનો પ્રકર્ષ હોય એમ સમજાય છે. ગૌતમસ્વામી ભગવાન મહાવીરના ગણધર હતા. દરેક તીર્થકરોના મુખ્ય શિષ્ય) ગણધરોની શક્તિ, લબ્ધિઓ અને જ્ઞાન સમાન હોય છે, માટે શાસ્ત્રોમાં ગણધરો માટે “સબૂડ્ઝરસન્નવાય' એવું વિશેષણ પ્રયોજાયું છે. આમ છતાં કોઈપણ ગણધર કરતાં વધુ ખ્યાતિ, યશ અને સ્તુતિ-પૂજા, ગૌતમસ્વામીની થતી જોવા મળે છે.
જો કે દરેક તીર્થકરોના ધર્મશાસનમાં તેમના ગણધરોની ખ્યાતિ અને મહત્તા હોય છે જ. તેથી ભગવાન મહાવીરના ધર્મશાસનમાં તેમના પ્રમુખ ગણધર તરીકે ગૌતમસ્વામીની મહત્તા હોય એ સ્વાભાવિક છે. તો પણ, ભગવાન મહાવીરનું શાસન પ્રવર્તમાન છતાં ભગવાન ઋષભદેવ અને ભગવાન પાર્શ્વનાથનો મહિમા તો આજે જનહૃદયમાં સૌથી વધારે જોવા મળે છે, તેવો મહિમા એ બધા તીર્થકરોના ગણધરોનો અત્યારે જોવા નથી મળતો. વળી, ભગવાન મહાવીરના અગિયાર ગણધર જ્ઞાન, લબ્ધિ વગેરેની દૃષ્ટિએ સમકક્ષ હોવા છતાં, અને એમના અંતિમ ગણધર તો સૌથી નાની વયના, દીક્ષા લીધી ત્યારે ફક્ત સોળ જ વર્ષના હોવા છતાં એ બધામાં સર્વાતિશાયી મહિમા – અલબત્ત, જનહૃદયમાં - ગૌતમસ્વામીનો જ છે. માટે જ તો તેઓ અનંતલબ્લિનિધાન ગૌતમસ્વામી તરીકે વિખ્યાત છે.
એમનો મહિમા જૈનશાસનમાં કેટલો ને કેવો છે, એ જોવા માટે આપણે જરા વિગતોમાં ઊતરીએ : ૧. જૈન આચાર્યોને આચાર્યપદવીના પ્રતીકરૂપે અપાતા સૂરિમંત્રનું કેન્દ્રબિંદુ
ભગવાન ગૌતમસ્વામી છે. એથીયે આગળ વધીને ભગવાન મહાવીરના ધર્મશાસને તો જૈનો માટે પરમ ઉપાસ્ય એવા વીશસ્થાનક પદ પૈકી પંદરમા પદ તરીકે ગોયમપદની પ્રતિષ્ઠા કરી છે. વીશસ્થાનકના અન્ય ઓગણીશ પદોની જેમ જ આ ગોયમપદની વિશુદ્ધ આરાધના કરનાર આત્મા માટે તીર્થકર બનવાની પૂરી શક્યતાઓ છે. આ વાત વિચારીએ તો ગૌતમગણધરની મહામહિમા સમજાયા વિના ન રહે.
