Book Title: Vinshati Vinshika Shabdasha Vivechan Uttararddha
Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005544/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavavi2hasUri, yAkinImahadjAsUnu haribhadrasUriviracita viMzativiziSThA zamzaH viveyana (uttarArtha) vivecanakAra paMDitavaryazrI pravINacaMdra khImajI motA prakAzaka sAtArtha che." 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzati viMziThA zamzaH viveyana (uttarArdha) mUla graMthakAra sUripuraMTara, yAThinIbhahattarAsUnu pa.pU. mAthArthava zrIbharibhadrasUrIzvara mahArANA AzIrvAdadAtA Sarzanavida prAvayani prabhAva sva. pa.pU. munirAma zrI bhoSitaviSaya ma.sA. (bhoTA paMDita bha.sA.) vivecanakAra paMDitavarthazrI praviyAyaMdra jIbha bhotA vI.saM. 2527 : vi.saM. 2057 cha.sa. 2001 0 naThata-1000 10 AvRtti-1 bhUtya - 30-00 saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI A pustaka jJAnabhaMDAra/zrIsaMghane bheTa Apela che. prakAzaka gItArthIgA 5, na bhayaMTa sosAyaTI, ittehapurA ro', pAlaDI, abhAvA-7. Sain Batucation Intermatonal For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti sthAna gItArtha gaMgA AHMEDABAD 5, jaina marcaMTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380 007 1 660 49 11, 660 36 59 zrI naTavarabhAi ema. zAha, AphrIkAvALA AHMEDABAD 9, parizrama beMka opha inDIyA sosAyaTI, vijayanagara krosIMga pAse, amadAvAda-13. 1 747 85 12, 747 86 11 zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI MUMBAI viSNumahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI roDa, carcageTa, muMbai-20. R (022) - 281 40 48, 281 01 95 zrI zeleSabhAI bI. zAha SURAT zrInAthajI epArTamenTa, chaThe mALe, hariparA, hAtha phaLIyA, surata-1. = (0261) - (o.) 43 91 60, 43 91 63 zrI kamalezabhAi dAmANI RAJKOT 'jinAjJA', 27, karaNaparA, rAjakoTa-360 001. 8 (0281) - (ghara) 23 31 20 zrI udayabhAi zAha JAMNAGAR C/o, mahAvIra agarabattI vakarsa, C., supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara 6 (0288) - 67 85 13 zrI vimalacaMdajI BANGALORE C/o,je.jemakumAraenDakaMpanI, kuMdanamorTa,DI.esa.lena,cipeTakrosa,beMgalora-pa60 053. (080) (ghara) 22599 25(o.) 287 52 62 mudraka mukeza purohita sUryA ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAiTa-bopala roDa, amadAvAda-58. For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgAnuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa.pU.A.zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA., pa.pU.upAdhyAyajI zrI yazovijayajI Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthI tattvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAMgI bodhamAM sahAyakatA maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che. ghaNA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyA che, zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyA che, paraMtu kAma samaya mAMgI le tema che. daramyAna zrIsaMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvaka-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU . munirAja zrI mohajitavijayajI ma.sA. tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA.nAM apAyelAM judA judA viSayo paranAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAi motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonA viSayo aMgenA pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mULa lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattva jijJAsu mATe hitakArI hovAthI uparyukta vinaMtI lakSyamAM rAkhIne pradhAna kArya jayAM sudhI bahAra na Ave tyAM sudhI kAmacalAu dhoraNe pUraka pravRtti tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. prakAzakIya tattva jijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyakajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze tevI AzA sahita 5, jaina marcanTa sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only TrasTI gaNa gItArtha gaMgA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA kramAMka viSaya pRSTha pravezaka yatidharmaviMzikA zikSAviMzikA bhikSAviMzikA bhikSAzuddhiaMtarAyaliMgaviMzikA AlocanAviMzikA prAyazcittaviMzikA yogaviMzikA kevalajJAnaviMzikA siddhavibhaktiviMzikA " siddhasukhaviMzikA 103 127 161 184 201 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 * 4 4 * 4 * pravezaka prathama bhAgamAM zrAvakadharmanI utkRSTa bhUmikArUpa agiyAra pratimA sudhInI bhUmikA batAvI. have, tyAra pachI sAdhaka AtmA yati thAya che, tethI tenuM svarUpa batAve che. agiyAramIviMzikA pravezaka tyAM prathama sAdhunA kSamA Adidaza prakAranA yatidharmonuM vargana karela che. temAM kSamA, mArdavatA, AvatA ane nirIhatA-mukti e cAra dharmo upakArI, apakArI, vipAka, vacana ane dharmane AzrayIne pAMca bhedavALA bane che. ane temAM munine vacanakSamAdi ane dharmakSamAdi ja kevala hoya che, paraMtu upakArI-apakArI Adi kema nathI hotA tenuM varNana suMdara yuktithI karela che. ane jenAthI zrAvaka kSamAdi guNavALo hoya to paNa tene vacanakSamAdi bhAvo na hoi zake ane munine ja vacanakSamAdi bhAvo kema hoya che te paNa jaNAvela che. vaLI munine lokasaMjJA nathI hotI, te paNa suMdara yuktithI batAvela che. have daza prakAranA yatidharmomAM brahmacaryanuM pAlana anuttaravAsI devone hoya che, to paNa teone bhAvathI brahmacarya nathI ja, ane munine bhAvathI brahmacarya kema che tenI vizeSa yukti batAvela che. abrahmanA sevanamAM kAyasparza Adi pAMca prakAranA pravicAro hoya che, ane te pravicAro bAramA devaloka sudhI ja hoya che ane tyAra pachI uparanA devalokamAM pAMce prakAranA pravicAro nathI, chatAM brahmacarya nathI; ane munine kevA prakArano parizuddha Azaya che ke jethI bhAvathI brahmacarya teone che, te vAta paNa prastuta viMzikAmAM spaSTa thAya che. bAramIviMzikA sAdhu dIkSA lIdhA pachI grahaNazikSA ane AsevanazikSA grahaNa kare che. tethI daza prakArano yatidharma batAvyA pachI bAramI zikSAviMzikA batAve che. munine grahagazikSA ane AsevanazikSAthI cakravartIthI paNa kevuM adhika sukha prApta thAya che te aneka yuktiothI batAvela che. jethI vicArakane muninuM sukha kevuM hoya che ane bhautika sukha kevuM hoya che teno paNa bheda yathArtha jaNAya che. muninI grahagazikSA ane AsevanazikSAnI kriyA kevA prakAranA prayatnathI thAya che, ane For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka * * * 2 prAraMbhika bhUmikAmAM tyAM prItianuSThAna hoya che, tyAra pachI grahaNazikSA ane AsevanazikSAmAM ja bhaktianuSThAna ane vacanaanuSThAna ane aMte asaMgaanuSThAna kai rIte prApta thAya che, te yuktithI batAvela che. vaLI muni AhAra, upadhi ane vasatimAM kai rIte saMyamavALA hoya che ke jethI temanI cAritrakAya nirmaLa bane che te vAta yuktithI batAvela che. teramIviMzikA * agiyAramI viMzikAmAM yatidharma batAvyo. yati thayA pachI zikSA grahaNa thAya che. tethI tenuM svarUpa bAramI viMzikAmAM batAvyuM. ane tevA yati kai rIte bhikSA grahaNa kare che tenuM svarUpa teramI viMzikAmAM batAve che. sAdhune bhikSAnA 42 doSo, mAMDalInA 5 doSo ane 6 kAraNathI muni bhikSA grahaNa kare che tenuM svarUpa ane vastra, pAtra ane vasati AdimAM paNa sAdhune kayA doSo lAge che ane te sarva doSothI rahita bhikSA, vastra, pAtra ane vasatimAM yatna karanAra muni kai rIte bhAvaArogya prApta kare che ane aMte nirvANa pAme che te vAta yuktithI A viMzikAmAM batAvela che. caudamIviMzikA bhikSAmAM jatA munine kai rIte upayoga karavo jarUrI che te batADavA mATe munine upayoganI vizeSa kriyA karavAnI Ave che tenuM svarUpa caudamI viMzikAmAM batAvavAmAM Avela che. daivayoge A viMzikAnA 6 zloko ja prApta che, bAkInA upalabdha nathI. chatAM muninI upayoganI kriyA kai rIte karavAnI che teno vizada bodha ATalA zlokomAM paNa pU. haribhadrasUri maharAjAe karAvela che. paMdaramI viMzikA muni dIkSA grahaNa karyA pachI zikSA grahaNa karavAmAM ane nirdoSa AhArAdimAM yatna kare che. Ama chatAM, kyAreka mAyAthI vratamAM skhalanA thAya to tenI zuddhi mATe kai rIte AlocanA karavI te batADavA mATe paMdaramI AlocanAviMzikA karela che. tyAM kyAre AlocanA karavI joie, kevA guru pAse AlocanA karavI joie ane tenA mATe siddhakarmA guru ja Avazyaka che, anya koi pAsethI AlocanA karavAthI hita thatuM nathI te vAta yuktithI batAvela che. ane siddhakarmA guru pAse paNa kevI rIte AlocanA karavI joie ke jethI pramAdathI thayelo doSa avazya nAza pAme, ane sazalya AlocanAthI kairIte saMsAravRddhi For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka thAya che ane sama AlocanAthI kai rIte saMsAra parimita thAya che te vAta paNayuktiothI batAvela che. soLamI viMzikA paMdaramI viMzikAmAM sAdhune saMyamajIvanamAM thayelI skUlanAnA nivAraNa mATe AlocanAnI vidhi batAvI. have AlocanA karyA pachI prAyazcittathI skUlanAnI zuddhi karavAnI hoya che. tethI soLamI viMzikAmAM daza prakAranA prAyazcittanA bhedo batAve che. sAmAnya niyama pramANe je bhAvathI pApa thayuM hoya tenAthI baLavAna pratipakSI (virodhI) pariNAma thAya to pApa avazya nAza pAme, ane AlocanA te rIte ja karavAnI hoya che ke jethI pApanA pariNAmo karatAM adhika saMvega ullasita bane, ane adhika saMvegathI avazya pApanAza thai jAya che. to pachI prAyazcitta karavAnuM prayojana zuM? A prakArano prazna vicArakane uThe, tenuM samAdhAna prastuta viMzikAmAM sArI rIte karela che. ane prAyazcitta karanAra jIva AlocanA tIvra saMvegathI kare to sarva pApono nAza paNa thai zake che te vAta yuktithI batAvela te sivAya kevA prakAranAM pApomAM kevuM prAyazcitta prApta thAya tevo vibhAga sAme rAkhIne daza prakAranA prAyazcittono vibhAga batAvela che, jenAthI prAthamika bhUmikAmAM pote kevuM pApakaryuM che ane tenAthI pote kevA prAyazcittano adhikArI che, tevuM jJAna paNa thAya che. ane prAyazcitta kai rIte levuM joie te batAvela che, jethI yogya jIva samyapha prAyazcitta karIne zuddhi karI zake. prAyazcitta ApanAra guru prAyazcitta lenAra vyaktinA bhedathI kai rIte prAyazcittano bheda karI zake te paNa batAvela che, jethI prAraMbhika prAyazcittanA viSayamAM sarva pAsAMono bodha thAya che. sattaramIviMzikA agiyAramI viMzikAthI mAMDIne atyAra sudhI prathama yatidharma batAvyo. yatidharma grahaNa karyA pachI sAdhu prahAgazikSA ane AsevanazikSA mukhyarUpe kare che tenI vidhi batAvI. tyAra pachI sAdhune saMyamayoganI vRddhi mATe vastra, pAtra, bhikSA ane vasatinI AvazyakatA rahe che, tenI zuddhi kaI rIte sAdhu kare che te vAta batAvI. tyAra pachI bhikSAzuddhi mATe Avazyaka upayoganI kriyA batAvI ane bhikSAmAM prApta thatA aMtarAyanI zuddhi batAvI. A rAta re ! nirAkuLa saMyama pALI zake che. tema chatAM anAdi abhyAsane kAraNe koi khalanA thAya to tenI zuddhi kai rIte karavI tenA mATe AlocanA ane prAyazcittanuM svarUpa batAvyuM, ane tenAthI zuddha thayelo sAdhu potAnI sarva kriyAne mokSasAdhaka yogarUpa banAve che. tethI have yoga zuM cIja che. For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka te sattaramI viMzikAmAM batAve che. nizcayanayathI bhagavAnanA vacanAnusAra sAdhunA sarvavyApAro dharmarUpa che, tethI yogarUpa ja che tema batAvIne vyavahAranayathI yoga sthAna, UrNa, artha, AlaMbana ane nirAlaMbana bhedathI pAMca prakArano che, ane temAM prathama trAga bheda karmayogarUpa che ane pAchaLanA trAga bheda jJAnayogarUpa che ane AyoganA bhedo nizcayanayathI dezaviratidhara ane sarvaviratidharane hoya che, ane vyavahAranayathI apunabaMdhakane paNa hoya che te vAta yuktithI batAvela che. ane sthAnAdi pAMca paNa icchA, pravRtti, dhairya ane siddhinA bhedathI cAra prakAre thAya che. Ama yoganA kula 20bhedonI prApti che ane tenI prAptimAM kArAgIbhUta kevA bhAvo che ane icchAdi cAranI prAptinuM kArya zuM che teno vistArathI bodha prastuta viMzikAmAM karAvela che. ane caityavaMdananI kriyAmAM sthAnAdi pAMce yogonuM yathArtha yojana karIne batAvela che, jethI jijJAsune kaIcaityavaMdananI kriyA yogarUpa che ane kaI caityavaMdananI kriyA, kriyAmAtrarUpa che teno bodha thAya che. vaLI keTalAka kriyAne nahIM karanArA karatAM jema tema kriyA karanArAthI ja tIrtha cAle che tema mAnIne yathA tathA karAtI kriyAno niSedha karatAM teo kharekhara zAsananA nAzamAM kaI rIte nimitta bane che te vAta yuktithI batAvela che. vaLI A yoga prIti, bhakita, vacana ane asaMganA bhedathI cAra prakAre paNa thAya che, ane A yogathI kAma karIne nirvANa kai rIte thAya che te yuktithI batAvela che. aDhAramIviMzikA pUrvanI viMzikAmAM sAdhunI kriyAyogarUpa kai rIte che te batAvyuM. have te yoganA prakarSathI jIvane kevaLajJAna pragaTe che, tethI kevaLajJAna zuM che te prastuta viMzikAmAM batAvela che. chamasthAvasthA sudhI jJAna ane darzanano bheda che paraMtu kevaLajJAna ane kevaLadarzanamAM koi bheda nathI, ane kevaLajJAna kevA prakAranA jIvanuM svarUpa che te vAta yuktithI batAvela che. ane kevaLajJAnI traNe kALanA sarvadravyo ane sarva paryAyone ekasamayamAM jANe che-dekhe che te vAta yuktithI batAvI che. vaLI, keTalAka mAne che ke zeyanA AkAravALo kevalajJAnano AkAra hoya che, tenuM yuktithI nirAkarAga karIne kevalajJAna zeyanA grahANapariNAmarUpa che, paNa zeyanA AkArarUpa nathI te yuktithI batAvela che. vaLI keTalAka mAne che ke arIsAmAM vastunuM pratibiMba thAya che tema kevalajJAnamAM sarva jJeya padArtho dekhAya che te vAta paNa kaI rIte saMgata nathI, te batAvIne kevaLajJAna e jIvanA pariNAmarUpa che ane zeyanA grahogapariNAmarUpa che te vAta yuktithI sthApana karela che. For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka te sivAya caMdrAdi karatAM pAga kevaLajJAna adhika prakAzavALuM che te dRSTAMtathI keTalAka jIvo kevaLajJAnane sarvagata mAne che tenuM paNa nirAkaraNa karIne kevaLajJAna jIvanA Atmapradezone choDIne anyatra jatuM nathI te yuktithI batAvela che ane kevaLajJAnanA phaLarUpa sarvottama evuM mokSaphaLa che te vAta batAvela che. ogaNIzamIviMzikA kevaLajJAnanA phaLarUpa siddhAvasthAnI prApti che, tethI vyavahAranayane AzrayIne siddhanA paMdara bhedo prathama batAvyA. tyAra pachI nizcayanayathI sarvapANa siddho kai rIte samAna che te yuktithI batAvela che, ane siddhanA paMdara bhedamAM strIliMgasiddhano bheda Ave che, Ama chatAM digaMbara strIliMgasiddhano artha bIjI rIte karIne strIne mukti mAnato nathI, tenuM zAstrIya yuktithI nirAkaraNa karIne strIone kai rIte mukti thai zake che tenuM sthApana karela che. siddhanA jIvo sarvajJa che, sarvadarzI che, nirupama sukhathI yukta che ane janmAdi klezathI rahita che. Ama batAvyuM jethI tene sAMbhaLIne paNa yogya jIvo yogamArgamAM yatna karavA mATe utsAhita thAya. vIsamIviMzikA siddhone nirupama sukha che ema kahyuM, tyAM koIne zaMkA thAya ke mokSamAM koI bhogasAmagrInathI to sukha kai rIte saMbhave? tethI vIsamI viMzikAmAM daSTAMtathI, zAstravacanathI ane yuktithI siddhamAM kai rIte upamAnIta sukha che ane tevuM sukha saMsAramAM kyAMya saMbhave nahi te vAta vistArathI batAvI che, jethI bhavya jIvo siddhanA sukhane sAMbhaLIne saMsAramArgathI virakta thaine yogamArgamAM sudaDhayatna karavA mATe utsAhita thAya. ka che viMzati viMzikA zabdazaH vivecana - pUrvArdhamAM dasa viMzikAo ApI che ane A viMzati viMzikA zabdazaH vivecana - uttarArdhamAM bAkInI dasa viMzikAo kahevAi che. A vIse viMzikAne saMkSepa sAra pAga koi vicAreka AtmA sAvadhAnIpUrvaka vAMce to tene A graMthamAM zuM padArtho batAvyA che te jAgavAnI avazya jijJAsA thAya. te jijJAsAthI jajo samyagyatna kare to tene paNa saMsAramAM avazya dharmanI AvazyakatA jaNAya. kema ke pote zAzvata che te nirNaya thAya to zAzvata evA potAnA AtmAnA For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka hitanI te upekSA na karI zake. - prastuta graMtha upara koi TIkA upalabdha nathI. Ama chatAM, vartamAnamAM je koI lakhANo upalabdha che tene sAme rAkhIne graMthakAranA Azayane svakSayopazamane anusAra kholavA mATe mArA vaDe prayatna karAyo che. Ama chatAM, yoganI vAto ati gaMbhIra che ane ati saMkSepamAM pUjyazrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe padArtho lakhyA che. jethI tenuM vivecana karavAmAM svamaMda buddhine kAraNe jembalanAo thaI hoya te gItArtho sudhArIne vAMce. ka ka ka vastuta graMthakArazrI jekahe che te ja tattva che ane tene kholavAnA prayatnathI adhika navuM koi paNa kathana anAbhogathI paNa thayuM hoya to te tattvanathI ema samajIne prastuta graMthanA paramArthane jANavA mATe prayatna karavo. pravINacaMdra khImajI motA. For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 yatidharmaviMzikA / yatidharmaviMzikA ekAdazI / / avataraNikA: pUrvanI viMzikAmAM zrAvakadharmanI pratimAo batAvI. pratimA vahana karyA pachI AgaLanI bhUmikArUpe zrAvaka saMyamadharma grahaNa kare che, tethI have yatidharma batAve che. A bhAga viMzati viMzikAno madhya bhAga hovA thI ahIM prathama gAthAmAM maMgalAcaraNa kare che namiUNa khINadosaM guNarayaNanihiM jiNaM mahAvIraM / saMkheveNa mahatthaM jaidhamma saMpavakkhAmi // 1 // natvA kSINadoSaM guNaratnanidhiM jinaM mahAvIraM / saMkSepeNa mahArthaM yatidharmaM saMpravakSyAmi // 1 // aqyArtha: TURyanihiM guNaratnanA nidhi voraM kSINadoSavALA mahAvIraM niri mahAvIra jinane mijhA namaskAra karIne mahatye naphadhAM mahAna arthavALA yatidharmane saMveLA saMvAmi huM saMkSepathI kahIza. gAthArtha: guNaratnanA nidhi, kSINadoSavALA mahAvIra jinane namaskAra karIne mahAna arthavALA yatidharmane saMkSepathI huM kahIza. II11-1nA avataraNikA: 10 prakAranA yatidharmanAM nAma batAve che khaMtI ya maddavajavamuttI tavasaMjame ya boddhavve / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 2 // zAntizca mArdavAvamuktayastapassaMyamau ca boddhavyAH / satyaM zaucamAkiMcanaM ca brahma ca yatidharmaH / / 2 / / aoqyArtha: vaMtI ya ane kSamA madvajhava mArdava, Arjava muna mukti (nirlobhatA) tava tapa For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 0 yatidharmaviMzikA saMgane ya ane saMyama savaM satya toya ra ane zauca (pavitratA) gAvi ra akiMcanatA ane vaMmaM brahmacarya namo yatidharma vorve jANavA. gAthArtha: ane "kSamA, mAdeva, Arjava, mukti (nirlobhatA), tapa, saMyama, satya, zauca (pavitratA), akiMcanatA ane brahmacarya yatidharma jANavA. ll11-zA avataNikA: pUrvanI gAthAmAM dasa prakAranA yatidharmanAM nAmo kahyAM. have temAM kSAMti eTale ke kSamArUpa prathama dharmane batAvavA arthe kSamAnA pAMca bhedo kahe che uvagAravagArivivAgavayaNadhammuttarA bhave khaMtI / sAvikhaM AditigaM logigamiyaraM dugaM jaiNo // 3 // upakAryapakArivipAkavacanadharmottarA bhavet kSAntiH / sApekSamAditrikaM laukikamitaraM dvikaM yateH // 3 // aqyArtha: 3vaII vArivivAviyAdhamuttA vaMtI nave upakArI kSamA, apakArI kSamA, vipAkakSamA, vacanakSamA ane dharmakSamA (ema pAMca prakAranI kSamA) hoya che. mAhiti sAvivaravuM taLiri temAM prathamanI traNa sApekSa (ane) laukika che. gaLo yatine (chellI) be (hoya che.) = vacanakSamA ane dharmakSamA hoya che, je tyAM itara che = nirapekSa ane lokottara che. A zlokamAM uttarapadano anvaya upakArI Adi pAMca sAthe joDavAno che. te A rIteupakArI padanA uttarapadathI abhidheya che tevI kSAMti. tevI rIte pAMcamAM yojavAthI upakArI zAMti, apakArI zAMti Adi pAMca bhedo prApta thAya che. ahIM prAkRtamAM (mULa zlokamAM) 3vaIRvAvivAviyAdhimuttarA zabdamAM vAri zabda pachI prAkRta pAThamALA pATha-2 niyama-2 thI svara para chatAM pUrvanA svarano prayoga anusAra prAyaH lopa thAya che. te niyama pramANe savAranA no lopa thAya che ane "" ''mAM bhaLavAthI vaIRvAri zabda banyo che. For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 yatidharmavizikAd gAthArtha: upakArI kSamA, apakArI kSamA, vipAkakSamA, vacanakSamA ane dharmakSamA (ema pAMca prakAranI kSamA) hoya che. temAM prathamanI traNa sApekSa (ane) laukika che. yatine chellI be eTale ke vacanakSamA ane dharmakSamA hoya che, je lokottara ane nirapekSa che. bhAvArtha: ApaNA upara upakAra karyo hoya evI vyakti pAsethI koivAra kaTuvacana sAMbhaLavA maLe ke upakArI vyakti saMbaMdhI anya koipaNa krodhanAM nimitto UbhAM thAya to evuM vicAravuM ke, "A to mArA upakArI che. emanI upara mArAthI kevI rIte gusso karAya? ane jo gusso karuM to mAro upakArano saMbaMdha nAza pAme" AvuM vicArIne gusso na karavo, te 'upakArakSamAM che. gusso karavAthI sAmenI vyakti ApaNI apakArI banI jaze. te kodhita thaI jaze ane bhaviSyamAM ApaNane jaduHkhI karaze athavA ApaNuM ghaNuM nukasAna karaze." evuM vicArIne gussAmAM nimitta prApta thayAM hoya to paNa kSamA dhAraNa karavI, te apakArImAM gussAnA vipAkanuM ciMtavana karIne, gussAnAM AlokanAM phaLono ane paralokanAM phaLono vicAra karIne, te phaLonI bhayAnakatA ke anarthakAritA upasthita karIne gusso na karavo, te "vipAkakSamAM che. vAraMvAra AvA padArthanuM ciMtavana karavAthI te te prakAranAM akSamAnAM nimitto UbhAM thAya tyAre paNa gusso na Ave evI jIvanI prakRti taiyAra thAya che, te upakArI Adi traNa prakAranI kSamA che. A traNa prakAranI kSamA upakArI Adi bhAvane AzrayIne thAya che, tethI te traNa prakAranA bhAvane sApekSa che ane mATe ja tene "sApekSa kSamA' kahela che. vaLI AgaLanI be kSamA karatAM A prathama traNa kSamAne laukika kahe che. teno bhAva e che ke ziSyaloka A prakAranA upakAra Adine yAda karIne kSamA keLave tevI A traNa kSamA che, paraMtu bhagavAnanI AjJAnA smaraNathI niyaMtrita pariNAmarUpa evI A lokottara kSamAM nathI. zAstravacananA smaraNathI pravRtti karanAra munine vacanakSamA hoya che. muni, bhagavAnanA vacana anusAra ja mana, vacana ane kAyAnI pravRtti karato hoya che. AthI ja jyAre koi vyakti taraphathI kaTu vacana prApta thAya ke upasarga Adi prApta thAya tyAre paNa muni sAmenI vyakita upakArI che ke apakArI che ke krodhAdinA dAruNa vipAkane yAda karavAnI For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 yatidharmaviMzikA apekSA rAkhyA vagara, mAsurIvRtti vayenA (SanI vRttino tyAga karavo joie) e prakAranA bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne kSamAnA pariNAmamAM ja yatna kare che. tethI tevA munine 'vacanakSamAM hoya che. vacanakSamAnA ja ati abhyAsathI, vacananA smaraNa vagara paNa ucita pravRtti karavAnuM jenuM mAnasa taiyAra thai jAya che tenI kSamA te "dharmakSamAM che. vacanakSamAM zAstra vacanAnusAra saMyamajIvanamAM yatna karanAra munine ja hoya che. vacanAnusAra pravRttinA ati abhyAsathI pedA thayela dharmakSamA, asaMga anuSThAnamAM hoya che. te caMdanagaMdhanyAyathI jIvanI sahaja prakRtirUpa hoya che. lokottara evA bhagavAnanA vacanAnusAra ucita pravRtti karavAnA AzayavALA munine vacanakSamA varte che, ane jyAre vacanakSamA ati abhyasta bane che tyAre e dharmakSamA bane che, mATe te baMne kSamAone lokottara kSamAo kahI che. vaLI A baMne kSamAo upakArI apakArI ke krodhanA vipAkanA ciMtavanathI thayelI nathI, paraMtu ucita pravRtti karavAnA jIvanA adhyavasAyathI utpanna thayelI hovAne kAraNe, te baMne kSamAne prathama traNa kSamAnI jema upakAra Adi bhAvonI apekSA nahIM hovAthI sApekSa kSamA kahela nathI. 11-3 avataNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke be kSamA yatine hoya che, tyAM prazna thAya ke yatine chellI be kSamA ja kema hoya? tethI kahe che - bArasavihe kasAe khavie uvasAmie ya jogehiM / jaM jAyai jaidhammo tA carimaM tattha khaMtidugaM // 4 // dvAdazavidhe kaSAye kSapite upazAmite ca yogaiH / yajjAyate yatidharmaH taccaramaM tatra zAntidvikam // 4 // aqyArtha: naM je kAraNathI rohiM (traNeya) yogo vaDe karIne vArasavihe bAra prakAranA vAsANa kapAyano viNa 3vasAmiNa kSayopazama thaye chate ya ja naphatho yatidharma nAyaDu thAya che, te te kAraNathI tatva tyAM=yatidharmamAM pariName vaMtikuM carama zAMtidika hoya cheachellI be kSamA hoya che. * mULa gAthAmAM viNa 3vasAmiA ne badale viga 3vasAni hovuM joie. For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatidharmaviMzikAd gAthArtha: je kAraNathI traNeya yogo vaDe karIne bAra prakAranA kaSAyano kSayopazama thaye chate ja yatidharma thAya che, te kAraNathI yatidharmamAM chellI be kSamA hoya che. bhAvArtha: sAdhunA mana-vacana-kAyAnA yogo prAyaH karIne zAstranA smaraNapUrvaka bhagavAnanA vacanAnusAra pravarte che, tethI teone anaMtAnubaMdhI Adi prathamanA bAra kaSAyono kSayopazamabhAva varte che ane tenA kAraNe teone vacanakSamAM hoya che. jyAre sAdhune zAstravacanAnusAra pravRtti suabhyasta thaI jAya che tyAre vacananA smaraNa vagara sahaja bhAve kSamAno pariNAma varte che, te dharmakSamA kahevAya che. ahIM vizeSa e che ke prathama traNa kSamAmAM upakArI AdinI apekSA hatI, tethI te traNa kSamAne sApekSa kSamA kahela. ane sAdhune tevA upakArI Adi bhAvonI apekSAthI kSamA vartatI nathI paraMtu mokSane anukULa evA bhagavAnanA vacana pramANe ucita pravRtti karavAnI manovRtti che. tethI krodhAdinAM bAhya nimitto prApta thAya tyAre paNa "mAravatti vALA e prakAranA bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne kSamAnA bhAvamAM teno yatna varte che, tethI tene nirapekSa kSamA kahela che. vaLI lokottara evA bhagavAnanA vacananA smaraNathI A kSamAno pariNAma thayelo hovAthI Ane lokottarakSamAM kahela che. daza prakAranA yatidharmanI aMtargata kSamAno pariNAma zrAvakane nathI mAnyo tenuM kAraNa e che ke, game tevI zAMta prakRtivALo paNa zrAvaka parigrahavALo hoya che, ane tethI potAnI saMpattinA nAza pratye ke nAza karanAra pratye tene dveSa thai zake che, jyAre munine sarvathA parigrahanahi hovAne kAraNe kyAMya mamatva hotuM nathI ane tethI ja te bhagavAnanA vacanAnusAra nirmamabhAvanI vRddhi arthe yatna kare che. tethI munine prathama bAra kaSAyonA kSayopazamathI pedA thayelI kSamA hoya che, anyane nahi. II11-4|| avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke yatine carama be kSamA hoya che. have yatine prathamanI traNa kSamA kema nathI hotI te batAvatAM kahe che - savve ya aIyArA jaM saMjalaNANamudayao huMti / IsijalaNA ya ee kuovagArAdavikkheha // 5 // For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarve cAticArA ISajjvalanAzcaite yatidharmaviMzikAd. yatsaMjvalanAnAmudayato bhavanti kuta upakArAdyapekSeha / I 'll aqyArtha: jaM ya bhane / |2|thii savve aIyArA samitiyAroM saMjalaNANamudayao huti saMjvalananA udayathI thAya che yA ane A=aticAro sinanA iSajvalana svarUpa che (te kAraNathI) govaRlividaahIM upakArAdinI apekSA kyAMthI hoya? (arthAt na hoya.). gAthArthaH ane je kAraNathI sarva aticAro saMjavalananA udayathI thAya che ane aticAro ISakvalana svarUpa che te kAraNathI ahIM upakArAdinI apekSA kyAMthI hoya? arthAt na hoya. bhAvArtha: sarvaviratidharane je koipaNa aticAro lAge che te saMjvalana kaSAyanA udayathI thAya che. saMjvalana kaSAya alpajvalana svarUpa hoya che ane AthI ja saMyamajIvanamAM "A upakArI che, A mAro apakAra karaze, athavA to krodhano vipAka anarthakArI che te prakAranI apekSAthI kSamA thatI nathI, paraMtu bhagavAnanA vacanane AzrayIne jamanoyogAdinI pravRtti hovAne kAraNe jIvamAM prakRtithI ja kSamAdi bhAvo pragaTe che. ahIM vizeSa e che ke, saMsArI jIvone koika ne koika padArthamAM mamatA hoya che, ane tethI ja tenI viruddha bhAvomAM temane dveSa paNa hoya che. AthI teone bAra prakAranA kaSAyano kSayopazama nathI hoto. pratimApArI zrAvakane paNa bAra prakAranA kaSAyano kSayopazama nathI hoto. tethI upasarnAdikALamAM teomAM dekhAtI utkRSTa kSamAM paNa vacanakSamArUpa nathI hotI, kema ke tyAM pratyAkhyAna kaSAyano kSayopazamabhAva nathI hoto. Ama chatAM, vacanakSamAne najIka evI kSamA pratibhAdhArI mahAzrAvakone hoya che. jyAre sAdhune Atmika bhAvo pratye ja rAga hoya che ane tenA upAyabhUta evI bhagavAnanI AjJA pratye rAga hoya che, je rAga saMyamanI pravRtti karavAmAM balavAna kAraNa che. ane e sivAyanA sAMsArika koi sukhamAM ke sukhanI sAmagrImAM teone rAga hoto nathI. tethI teone saMjvalana sivAya anya kaSAyono udaya hoto nathI. kyAreka te te prakAranA nimittane pAmIne saMjvalananA udayathI yatine aticAra lAge che, tyAre ISajvalana thAya che. A ISajvalananuM nivartana paNa muni For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g yatidharmavizikAd aticAra AdinI AlocanA dvArA kare che. ane kSamAdine skuraNa karavAmAM upakArAdi bhAvonI apekSA temane nathI hotI ane AthI ja A mAro upakArI che mATe kSamA rAkhavI joie te prakAranA samAlocanathI muni kSamA keLavatA nathI paraMtu bhagavAnanA vacanane AzrayIne ja mana-vacana ane kAyAnA yogone pravartAvavAthI teone kSamAdi bhAvo pragaTe che. I11-pA ' , avataraNikA:- . pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke chaThuM guNasthAnaka lokottara avasthA hovAthI yatine upakArAdi prathama traNa laukika kSamA hotI nathI. tethI jema laukika kSamA yatine hotI nathI tema lokasaMjJA paNa yatine hotI nathI te batAvatAM kahe che - cha? uNa guNaThANe jaidhammo duggalaMghaNaM taM ca / bhaNiyaM bhavADavIe na logaciMtA tao itthaM // 6 // SaSThe punarguNasthAne... yatidharmo durgalaMghanaM tacca / bhaNitaM bhavATavyAM na lokacintA tato'tra ... // 6 // aqyArtha: 3La vaLI, cheke guNavALe chaThA guNasthAnakamAM varUdhamAM yatidharma (hoya che) 2 ane mavADavIbhavATavImAM te tene yatidharmane turaMthamAM durganA ullaMghanarUpa maLiya kahela che to te kAraNathI rUEUR ahIM yatidharmamAM na to ciMtA lokaciMtA nathI. gAthArtha: vaLI, chaThA guNasthAnakamAM yatidharma hoya che ane bhavATavImAM yatidharmane durganA ullaMghanarUpa kahela che te kAraNathI yatidharmamAM lokaciMtA nathI hotI. bhAvArtha:che. A bhavarUpI aTavImAM lokasaMjJA eka durgarUpa che ane saMsArI jIvone te oLaMgavI ati duSkara che, ane dasa prakArano yatidharma chaThA guNasthAnakamAM prApta thAya che ane chaTakuM guNasthAnaka bhavaaTavInA ullaMghanarUpa che. A bhavATavInA ullaMghanathI lokasaMjJAnuM paNa ullaMghana thayuM. AthI chaThA guNasthAnakamAM lokasaMjJA nathI hotI. * * * * - ahIM 'lokaciMtA" zabdathI lokasaMjJA grahaNa karavAnI che ane durga" zabdathI killo grahaNa nathI karavAno paraMtu duHkhe karIne oLaMgI zakAya tevuM viSama sthAna grahaNa Y-2 For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 yatidharmaviMzikAd karavAnuM che. aTavImAM jene oLaMgavuM muzkela hoya tevA sthAnamAM paDelo jIvate aTavImAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI; Ama chatAM, te viSama sthAnamAMthI jyAre jIva bahAra nIkaLI jAya che tyAre aTavImAM hovA chatAM te nagaranI najIka AvI jAya che ane tethI krame karIne nagarane prApta karI le che. te ja rIte saMsArarUpI aTavImAM lokasaMjJArUpI viSama sthAna oLaMgavuM jIvone mATe ati muzkela hoya che, ane tethI ja sarvajJanA vacanAnusAra sarva ucita pravRttio teo karI zakatA nathI, jyAre muni saMsArarUpI aTavImAM hovA chatAM teNe te viSama sthAnarUpa durganuM ullaMghana karI lIdhuM che. tethI lokamAnasanA jevI muninI manovRtti nathI hotI. AthI ja muni sAdhanA karIne kamasara mokSarUpI nagarane sahelAithI prApta karI zake che. II11 tamhA niyameNaM ciya jaiNo savvAsavA niyattassa / paDhamamiha vayaNakhaMtI pacchA puNa dhammakhaMti tti // 7 // tasmAniyamenaiva yateH sarvAzravAnivRttasya / prathamamiha vacanakSAMtiH pazcAtpunardharmakSAntiriti // 7 // aoqyArtha: taSka te kAraNathI=je kAraNathI pUrvanI gAthAmAM kahyA pramANe munine lokasaMjJA nathI hotI te kAraNathI, savvAsavA niyatta naphaLo sarva AzravathI nivRtta evA yatine phura ahIMsaMsAramAM, niyame viya niyamathI ja padyama vayavaMtI pahelAM vacanakSamAM hoya che. pachI pujA ghamavaMti vaLI pAchaLathI dharmakSamAM (hoya che.) patti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: je kAraNathI pUrvanI gAthAmAM kahyA pramANe munine lokasaMjJA nathI hotI te kAraNathI, sarvAzravathI nivRtta evA yatine saMsAramAM niyamathI ja pahelAM vacanakSamA hoya che ane pAchaLathI dharmakSamA hoya che. bhAvArtha: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke yatine lokasaMjJA nathI hotI te kAraNathI, sarva AzravathI nivRtta evA yatine niyamathI pahelAM vacanakSamAM hoya che, eTale ke chaThA guNasthAnakanA For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 7 yatidharmaviMzikA ke prAraMbhathI vacanakSamA hoya che. koika vAra saMjvalananA udayathI caMDarudrAcAryanI jema kSamAdino abhAva hoi paNa zake, kAraNa ke tyAM aticAranI bhUmikA che; paraMtu jo yatine kSamAguNa pragaTyo hoya to te niyamathI vacanakSamArUpa ja hoya. ane muni jyAre abhyAsanA atizayathI asaMgadazAne pAme tyAre tene dharmakSamA prApta thAya che. jema caMdanamAM gaMdha tenI prakRtirUpa hoya che, tema asaMgadazAmAM munine prApta thatI dharmakSamA jIvanI prakRtirUpa hoya che.II11-7NA paMcabheyAo 1 emeva'jjavamaddavamuttIo huMti puvvoiyanAeNaM jaiNo itthaM pi caramadugaM // 8 // evamevArjavamArdavamuktayo bhavanti paJcabhedAH pUrvoditanyAyena yateratrApi caramadvikam 11611 anvayArtha: meva A ja rIte annavamamuttIo Arjava, mArdava ane mukti paMcameyAo pAMca bhedavALI haiMti hoya che. E vi ahIM=A pAMcamAM paNa punvoyanA pUrvAdita nyAyathI=gAthA 4 ane 5mAM batAvela yuktithI naphaLo pAmavuAM yatine chellI be hoya che. gAthArtha: A ja rIte Arjava, mArdava ane mukti pAMca bhedavALI hoya che aneM A pAMcamAM paNa gAthA 4 ane 5mAM batAvyuM te nyAyathI yatine chellI be hoya che. bhAvArtha: je rIte gAthA-3mAM upakArI Adi pAMca prakAranI kSamA batAvI te rIte upakArI Adi pAMca prakAranA mArdava-Arjava ane muktinA pariNAma hoya che. temAM paNa kSamAnA pariNAmanI jema munine mAtra chellA be hoya che. pAMca prakAranA mArdava, Arjava ane muktinA pariNAmo A pramANe che. mArdava : = (1) u5kA2I-mArdava H- koi vyaktino ApaNA upara upakAra hoya ane tenA kAraNe tenI sAme namra rahevAno je pariNAma thAya tene 'upakArI-mArdava' kahevAya. (2) apakArI-mArdava :- koi vyakti pratye namratA dAkhavavAmAM na Ave to tenAthI ApaNane apakAra thavAnI saMbhAvanA vicArIne tenA prati namratAthI vartana karavAmAM Ave For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 - 0 yatidharmavizikAd. tyAre apakArI mAdeva" kahevAya. jo ke AvAM sthAne kevaLa upacArathI namrato batAvavAno vyavahAra hoI zake, paraMtu sAmAnya rIte jIva jevI AcaraNa kare tevo pariNAma thAya che, te rIte apakArI prati namratAnuM vartana karato hoya tyAre haiyAmAM mArdava bhAva vartato hoya to apakArI-mArdava' kahI zakAya. (3) vipAka-mArTaa:- vaLI mAnano vipAke lokamAM paNa puSyano sahakAra na hoya to pratikULa prApta thAya che ane kadAca puNyano sahakAra hoya to lokamAM mAna-sanmAna kadAca maLI jAya che paNa teno vipAka to dAruNa ja hoya che. A pramANe vicAravAthI jenuM citta mArdavabhAvane pAme che te 'vipAka-mArdava che. AvA jIvo prAyaH loko pAsethI mAnasanmAnanI AkAMkSA paNa ochI rAkhe che ane nAnA mANaso pAse potAnuM mahatva batAvavA mATe yatna karatA nathI. A traNe prakAranA mArdava gRhasthone saMbhave che. (4) vacana-mArdava :- bhagavAnanA vacanathI muninuM citta atyaMta vAsita hoya che ane AthI ja vacana pramANe ja traNe yogane pravartAvavA mATe muni udyamavALA hoya che. loko taraphathI je mAna-sanmAna maLe te paNa temane aDatAM nathI ane koika sthAnamAM anAdara prApta thAya to paNa temanA cittamAM saheja paNa viparIta pariNAma thato nathI. muninA AvA bhagavAnanA vacanane AzrayIne ja namra rahevAnA pariNAmane 'vacana-mArdava pariNAma kahevAya che. (5) dharma-mArdava :- vacanAnuSThAna sevIne jyAre jIvanI prakRti ja vItarAgabhAvanA upayogavALI bane che tyAre asaMga anuSThAnamAM bhagavAnanA vacananA smaraNa vagara ja sahaja rIte mAna-apamAna jemane samAna lAge che tevA mahAtmAone "dharma-mArdava hoya che. AthI ja taNakhalA jevI vyakti paNa apamAna kare to paNa temane asara thatI nathI ane indro Adi pUjA kare to paNa temane koi utsaka pariNAma thato nathI ane tene dUra karavA mATe ke tenAthI sAvadhAna rahevAnI paNa temane jarUriyAta hotI nathI. Arjava:(1) upakArI-Arjava :- je vyaktimAM kRtajJatA guNa khIlelo hoya te vyakti upakArI sAthe haMmezAM dareka prakAranA vyavahAramAM ati saraLa rahe che te 'upakArI-Arjava che. (2) apakArI-Arjava :- koinI sAthe asaraLatAthI vartana karavAne kAraNe apakAra thavAnI saMbhAvanA hoya to e apakAranI saMbhAvanAnA vicArathI paNa je saraLatAthI vartana karI zakAya che te "apakArI-Arjava' che. (3) vipAka-Arjava - mAyAnA Aloka ane paralokanA vipAkonuM ciMtana karavAthI jIvanI prakRti mAyA vagaranI thAya te 'vipAka-Arjava che. For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 | _ yatidharmaviMzikAd (4) vacana-Arjava :- AtmabhAvone phuraNa karavA mATe bhagavAnanA vacanAnusAra yatna karatA munino mAyArahitano je pariNAma te 'vacana-Arjava che. (5) dharma-Arjava :- abhyAsanA atizayathI asaMgabhAvavALA munine prakRtithI ja koi paNa anuSThAnamAM AtmavaMcanA hotI nathI, te "dharma-Arjava' che. mukita:(1) upakArI-mukita:- upakArI pAsethI potAnA svArthanI koipaNa sAmagrI meLavavAnI apekSA na rAkhavI te 'upakArI-nilabhatA che. AthI ja uttama prakRtivALA jIvone upakArI evAM mAtA-pitA pAsethI koI bhautika saMpatti meLavavAnI apekSA hotI nathI, te upakArI-nirlobhatA che. (2) apakArI-mukti - jyAM lobhathI sAmenI vyakti pAsethI apakAra thAya tevI saMbhAvanA dekhAtI hoya tyAM lobhano pariNAma na UThe te "apakArI-nilabhatA" che. (3) vipAka-mukita :- je vyakti lobhanA AlokanA ane paralokanA vipAko vAraMvAra vicAre che ane tenAthI dhanAdi meLavavAnI jeTalI IcchAo ochI kare che teTalA teTalA aMze tenI nirlobhatA vRddhi pAme che. A vipAkanI vicAraNAthI prApta thayelA saMtoSabhAvane 'vipAka-mukti" kahevAya che. (4) vacana-mukti - bhagavAnanA vacanAnusAra ucita pravRtti karanArane bAhya padArthanI icchAmAtra ja vyAdhisvarUpa dekhAya che, ane vicArakane vyAdhinI icchA na hoya tethI munine khAdyapadArtha, dazya padArtha ke bhaktivALA zrAvaka Adi pratye paNa lAgaNInI vRddhirUpa pariNati hotI nathI. kevaLa sva ane paranA kalyANamAtranI manovRtti hoya che. tethI ja bhagavAnanA vacanAnusAra svanA saMyamayoga mATe ke anyane sanmArganI prApti karAvavA mATe ucita prayatnavALA muni hoya che. AvA munine bhagavAnanA vacanathI paranI icchAnA abhAva svarUpa "vacana-nirlobhatA varte che. ! ! ! . . . (5) dharma-mukita : asaMgAnuSThAnavALA mahAtmAone sarva dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM koi prakArano pratibaMdha hoto nathI, kevaLa dhyAnamAM teno satata yatna hoya che. tethI prakRtirUpe ja temane sarvatra nirmamabhAva hoya che. Ama chatAM, je sUkSma kaSAyo, udayamAM Ave che te paNa teonA dhyAnanA upayoga dvArA kramasara kSINa kSINatara thatA hoya che, ane temanAmAM je kSayopazamabhAvano nirlobhatAno pariNAma utpanna thAya che tene dharma-mukti kahevAya che.II11-8 For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 yatidharmaviMzikAI. vaLa avataraNikA: have dasa prakAranA yatidharmamAM krama prApta pAMcamA yatidharma tapane kahe che - ihaparalogAdaNavikkhaM jamaNasaNAi cittaNuTThANaM / taM suddhanijarAphalamittha tavo hoi nAyavo // 9 // ihaparalokAdyanapekSaM yadanazanAdi citrAnuSThAnam tacchuddhanirjarAphalamatra tapo bhavati jJAtavyam // 9 // aqyArtha: je parasto vivie ihaloka-paralokanI apekSA vagaranuM gADuM anazanAdirUpa pittakAnuM citra anuSThAna che, te phalyuM te ahIM= yatidharmamAM suninA patta zunirjarAphaLavALuM tavo to nAyabbo ta5 jANavuM. gAthArtha: je Ihaloka-paralokanI apekSA vagaranuM anazanAdirUpa citra anuSThAna che, te yatidharmamAM zuddhanirjarAphaLavALuM tapa jANavuM. bhAvArtha: AlokanAM ke paralokanAM koi zArIrika ke bhautika sukhanI apekSA vagara, kevaLa nirapekSabhAvane atizayita karavA mATe muni je anazanAdi vividha prakAranAM anuSThAno seve che, te zuddha nirjarAnAM phaLavALo tapadharma jANavo. ahIM tapa dvArA thatI akAmanirjarAnI vyAvRtti karavA arthe zuddha nirjarAphaLavALuM A tapa che tema kahyuM che. sAmAnya rIte muni saMsAranA sarvabhAva pratye nirapekSa hoya che. Ama chatAM, A nirapekSabhAvanI vRddhi arthe ja jyAre muni tapamAM yatna kare che tyAre sakAmanirjarA thAya che, ane jeTalA jeTalA aMze nirapekSabhAva atizayita thAya che teTalA teTalA aMzamAM nirjarA atizayita thAya che. A rIte muninuM tapa akAmanirjarAphaLavALuM nahi, paraMtu zunirjarAphaLavALuM che te batAvyuM che. ll11-lA avataraNikA: dasa prakAranA yatidharmamAMthI have krama prApta saMyamadharmane batAve che - For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 yatidharmavizikAd. AsavadAraniroho jamiMdiyakasAyadaMDaniggahao / pehAtijogakaraNaM. taM savvaM saMjamo neo // 10 // AzravadvAranirodho yadindriyakaSAyadaNDanigrahataH / prekSAtiyogakaraNaM tatsarvaM saMyamo jJeyaH // 10 // aqyArtha: viyavasAyavaMnigAhI indriya, kaSAya ane daMDanA nigrahathI gAvalAniroto AzradvAranA nirodharUpa = je padAtinori pkSAnA atiyoganuM kAraNa taM savaM te sarva saMgamo nego saMyama jANavo. gAthArtha: indriya, kaSAya ane daMDanA nigrahathI AzradvAranA nirodharUpa je prekSAnA atiyoganuM kAraNa te sarva saMyama jANavo. bhAvArtha: saMyamadharma sattara prakArano che. tene ja ahIM pAMca indriya, cAra kaSAya ane traNa daMDa dvArA bAra prakAre grahaNa karyo ane pAMca prakAranAM avratarUpa je AzravaddAra che tenA nirodharUpa mahAvratone grahaNa karyA. Ama, sattara prakAre saMyamadharma grahaNa karyo che ane tenuM yojana A pramANe che. koI jIva pAMce indriyonA nigrahamAM zAstravacanAnusAra upayogavALo hoya to aMtaraMga rIte jIvanI utsukatA zamelI hoya che, ane tethI koi indriyonA viSayo grahaNa karavAnI tene utsukatA nathI hotI. koika vAra sahaja rIte tene viSayano saMparka thAya to paNa te viSayothI tenA AtmAmAM e viSayarUpe koi pariNAma thato nathI. A rIte pAMca indriyono nigraha karIne koi nimittane pAmIne krodhAdi kaSAyo phuraNa na thAya te rIte muni upayogavALo hoya che. tethI ja te upasargAdi karanAra pratye krodha karato nathI. tenAmAM lokonA AdarasatkArathI mAnano pariNAma paNa thato nathI, koI nimittane pAmIne mAyAno pariNAma paNa upasthita thato nathI ane zarIrathI bAhya anukULa nimitto pratye koI prakArano mUcchano bhAva paNa munine thato nathI. AvA pariNAmo athavA te prakAranI manovRtti e kaSAyanA nigrahathI thato jIvano pariNAma che. karmanA bhAvane vA thaine mana-vacana-kAyAnA yogone muni yathA tathA pravartAvatA nathI, e traNa For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 0 yatidharmaviMzikA . prakArano daMDano nigraha che. ane A rIte indriyAdino nigraha karavAthI ane prANAtipAta Adi pAMce AzravadyArono nirodha karavAthI A sattara prakArano saMyama e prekSAnA atiyoganA kAraNarUpa sarva saMyama jANavo. ahIM vizeSa e che ke patigopANa eTale prekSAnA atiyoganuM kAraNa, temAM prekSaNa=aMtaraMga avalokana, atiyoga=atiyojananuM, karaNa=karavuM. 17 prakAranA saMyamane anukULa pariNAmane phuraNa karavAmAM aMtaraMga prayatnarUpa (upayoga) je prekSA, tene atizaya pravartAvavArUpa je jIvano vyApAra, te sarva saMyama nAmano yatidharma che. A prakArano artha bhAse che, chatAM bahuzruta vizeSa nirNaya kare. II11-1oll. avataraNikA: dasa prakAranA yatidharmamAM krama prApta satyadharmane have kahe che - gurusuttANunAyaM jaM hiyamiyabhAsaNaM sasamayammi / aparovatAvamaNaghaM taM saccaM nicchiyaM jaiNo // 11 // gurusUtrAnujJAtaM yaddhitamitabhASaNaM svasamaye / aparopatApamanaghaM tatsatyaM nizcitaM yateH // 11 // aqyArtha: gurukuttAputrAye guru ane sUtra vaDe anujJAta, movatAve paranA upatApane nahIM karanAra, maLAM doSarahita, niyiM nizcita evuM samayama svasamayanA viSayamAM napho yatinuM je rimiyAna hita-mita bhASaNa taM te sarva satya nAmano yatidharma che. gAthArtha:- . . - guru ane sUtravaDe anujJAta, paranA upatApane nahIM karanAra, doSarahita ane nizcita evuM svasamayanA viSayamAM yatinuM je hita-mita bhASaNa te satya nAmano yatidharma che. bhAvArthache dasa prakAranA yatidharmathI yukta guru ane sUtrathI je anujJAta hoya te ja muni bole che. vaLI tenAM vacano zrotAne upalApa karanArAM nathI hotAM. A uparAMta tenAM vacano niravagha hoya che te batAvavA mATe yatinA bhASANane anagha vizeSaNa ApeluM che. sAmenA jIvane hitanuM kAraNa hoya tevuM ja yati bole. hitanuM kAraNa hoya tevI vAtanuM paNa parimita zabdomAM ja muni bhASaNa kare. AvI bhASA paNa muni sarvajJanA vacanathI nizcita hoya to ja bole che. munino upadeza haMmezAM svazAstraviSayaka ja hoya che, arthAt jainadarzananAM For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 -yatidharmaviMzikA tattvonuM prakAzana karanAro ja hoya che. kvacit anya darzananuM kathana hoya to te paNa svasiddhAMtanI puSTinA aMgarUpa ja hoya, te batADavA mATe yitanuM bhASaNa svasamayaviSayaka hoya che tema kahela che. 11-11]] avataraNikA: yatidharmamAM have kramaprApta 'zauca'ne batAve che - AloyaNAidasavihajalao pAvamalakhAlaNaM vihiNA / jaM davvasoyajuttaM taM soyaM jaijaNapasatthaM // 12 // AlocanAdidazavidhajalataH pApamalakSAlanaM vidhinA 1 yad dravyazaucayuktaM tacchaucaM tacchaucaM yatijanaprazastam kA anvayArtha: viSinA vidhipUrvaka AtoyabAvasavinattao AlocanAdi dazavidha jaLathI nuM je pAvamatavAtanuM pApamalanuM prakSAlana (karAya che), te te ~soyanuAM dravyazaucathI yukta evuM najJaLapasatyaM yatijananuM prazasta soceM zauca che. (eTale ke yatinA prazasta pariNAmarUpa zauca nAmano yatidharma che.) gAthArtha: kema che te vidhipUrvaka AlocanAdi davidha jaLathI je pApamalanuM prakSAlana dravyazaucathI yukta evuM yatijananuM prazasta zauca che, eTale ke yatinA prazasta pariNAmarUpa zauca nAmano yatidharma che. bhAvArtha: saMyama lIdhA pachI saMyamajIvananI koi nAnAmAM nAnI paNa skhalanAnI upekSA karavAmAM Ave to krame karIne te skhalanA saMyamajIvananA nAzanuM kAraNa paNa banI zake che. te kAraNe sAdhakamuni thayelI skhalanAthI malina banelA AtmAnI zuddhi mATe yatna kare che. A zuddhi mATeno yatna ja zaucadharma che. zuddhi mATe AlocanA Adi je dazavidha prAyazcittamAM yatna karAya che te kriyAtmaka hovAne kAraNe tene dravyazauca kahevAya che. te kriyAnI sAthe tIvra saMvegapUrvakano adhyavasAya bhaLe to tenAthI AtmAne malina kare evA pApanI zuddhi thAya che. AtmAne mamilana karanAra pApa AtmAmAM vartatA azubha saMskArorUpa ane pramAdakALamAM baMdhAyelAM azubha karmorUpa For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 0 yatidharmavizikA] che. pramAdakALamAM pedA thayela A pApa vidhipUrvaka AlocanA karavAthI nAza pAme che. kema ke AlocanAkALamAM pApathI viruddha zuddha adhyavasAya pragaTe che, jenAthI AtmAmAM paDelA pApanA kusaMskAro ane baMdhAyeluM karma nAza pAme che. ahIM e ullekhanIya che ke je prakAranA adhyavasAyathI pApa thayeluM hoya tenA karatAM viruddha tIvra adhyavasAyathI AlocanA Adi thAya to te pApa avazya nAza pAme che, ane AthI ja prAyazcitta lenAre saMvegane atizayita karIne zuddhi mATe yatna karavo joie. I11-12 avataNikA: dasa prakAranA yatidharmamAM have krama prApta akiMcanatAdharma batAve che - pakkhIe uvamAe jaM dhammovagaraNAiregeNa / vatthussAgahaNaM khalu taM AkiMcanamiha bhaNiyaM // 13 / / pakSiNa upamayA yaddharmopakaraNAtirekeNa vastuno'grahaNaM khalu tadAkiMcanyamiha bhaNitam // 13 / / aqyArtha: pavI 31mA pakSInI upamAthI vaM je ghovA2A dharmopakaraNa AdithI atireka vasyusI vastunuM agrahaNa tuM te halu kharekhara ahIM yatidharmamAM Avivaa akiMcanapaNuM mayaMkahevAyuM che. gAthArtha: pakSInI upamAthI je dharmopakaraNa AdithI atireka vastunuM agrahaNa te kharekhara ahIM yatidharmamAM AkiMcanya kahevAyuM che. bhAvArtha: pakSIone temanA bhavanA svabhAvane kAraNe ja potAnuM sadA mATenuM koi nivAsasthAna ke koi vastu saMgraha karavAnI vRtti nathI hotI. jyAre iMDAM mUkatAM hoya tyAre ja te mALA mATe prayatna kare che, paraMtu bhaviSyamAM upayogI thaze e AzayathI saMgraha karavAno temano svabhAva nathI. te rIte saMyamadharmanI vRddhinA kAraNabhUta upakaraNone choDIne koI vastune grahaNa na karavI e daza prakAranA yatidharmamAM Akicanya nAmano yatidharma che. ll11-13II avataNikA: dasa prakAranA yatidharmamAM have kama prApta brahmacaryane kahe che - For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 0 yatidharmavizikAd. mehuNasannAvijaeNa paMcapaviyAraNApariccAo / baMbhe maNavattIe jo so baMbhaM suparisuddhaM // 14 // maithunasaMjJAvijayena paJcapravicAraNAparityAgaH / brahmaNi manovRtyA yaH sa brahma suparizuddham // 14 / / aqyArtha: vaMde maLavattara brahmamAM manovRtti hovAne kAraNe mehulitraviNa maithunasaMjJAnA vijyathI go je paMrapaviyAraWApaDivAmo pAMca prakAranI pravicAraNAno parityAga to te supaddhi suparizuddha vaMmaM brahma che. gAthArtha: brahmamAM manovRtti hovAne kAraNe maithunasaMjJAnA vijayathI je pAMca prakAranI pravicAraNAno parityAga te suparizuddha brahma=brahmacarya che. bhAvArtha: brahma e AtmAnuM svarUpa che. muni haMmezAM AtmasvarUpamAM rahevAnI manovRttivALA hoya che. AthI ja teo AtmasvarUpamAM rahevAnA upAyarUpe bhagavAnanA vacanAnusAra niravadha AcAramAM yatna karatA hoya che. muninI brahmamAM manovRtti hovAne kAraNe brahmabhAvathI viruddha maithuna saMjJA upara temaNe vijaya meLavyo hoya che. tene kAraNe ja temane pAMca prakAranI pravicAraNAno tyAga hoya che ane te pAMca prakAranI pravicAraNAnA tyAgasvarUpa ja temanAmAM suparizuddha brahmacarya hoya che. ll11-14ll avataraNikA: 14mI gAthAmAM batAvyuM ke pAMca prakAranI pravicAraNAnA tyAgasvarUpa brahmacarya hoya che, tethI have te pAMca prakAranI pravicAraNAnuM svarUpa batAvatAM kahe che - kAyapharisarUvehiM saddamaNe hiM ca ittha paviyAro / rAgA mehuNajogo mohudayaM raiphalo sanvo // 15 // kAyasparzarUpaiH zabdamanobhyAM cAtra pravicAraH / rAgAnmaithunayogo mohodayaM ratiphalaH srvH||15|| For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yatidharmaviMzikA anvayArtha: phatha ahIM=brahmacaryanA viSayamAM, jAyasa venheiM kAya, sparza, (ane) rUpa vaDe, va samaLehiM zabda ane mana vaDe / rAganA kAraNe meduLono maithunanA yogavALo, mojhuvayaM mohanA udayavALo rato ane ratiphaLavALo santa paviyo sarva pravicAra che. gAthArtha: brahmacaryanA viSayamAM kAya, sparza, rUpa, zabda ane mana vaDe rAganA kAraNe maithunanA yogavALo, mohanA udayavALo ane ratiphaLavALo sarva pravicAra che. bhAvArtha: kAyakRta bhogakriyA e kAyapravicAraNA che. sparza karIne vijAtIya sAthenA AnaMdanI kriyA karavI e sparzapravicAraNA che. vijAtIyanuM rUpa jovAthI AnaMda thAya te rUpapravicAraNA che. vijAtIyanA zabdo sAMbhaLIne AnaMdano pariNAma thavo te zabdapravicAraNA che ane vijAtIyanA vicAramAtrathI AnaMda thavo te manapravicAraNA che. A pAMce pariNAmo rAganA kAraNe maithunanA yogarUpa che arthAt maithunasaMjJArUpa che. A pAMce pariNAmamAMthI koi paNa pariNAma vartato hoya tyAre jIva vedamohanIyanA udayavALo hoya che. A pAMce pariNAmo ratiphaLavALA che, arthAt te pAMcemAMthI koi paNa pariNAmamAM jIva upayogavALo hoya tyAre jIvane mAnasika ratino anubhava thAya che, ane te pAMce pariNAma abrahmanA pariNAma svarUpa che. 11-155 avataraNikA - gAthA-14mAM batAvyuM ke pAMca prakAranI pravicAraNAno parityAga e brahmacarya che. ahIM koine bhrama thAya ke anuttaravimAnavAsI devone pAMce prakAranI pravicAraNA hotI nathI, tethI teomAM paNa brahmacarya che. tethI kahe che - eyassAbhAvaM mi vi no baMbhamaNuttarANa jaM tesiM baMbhe Na maNovittI taha parisuddhAsayAbhAvA / / 16 / / etasyAbhAve'pi no brahmAnuttarANAM yatteSAM parizuddhAzayAbhAvAt // 6 // brahma na manovRttistathA 18 anvayArtha: anuttarALa anuttaravAsI devone yamsamAomi vi AnA-pravicAranA For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 7 yutidharmavizikA abhAvamAM paNa no naMma brahmacarya nathI. khaM je kAraNathI tesiM teomAM=anuttaravAsI devomAM tadda te prakAranA pavitruddhAsayAmAvA parizuddha Azayano abhAva hovAne kAraNe vaMme na maLovijJI brahmamAM manovRtti nathI. gAthArtha: anuttaravAsI devone pravicAraNAno abhAva hote chate paNa brahmacarya nathI, kAraNa ke temanAmAM tevA prakAranA parizuddha Azayano abhAva hovAne kAraNe brahmamAM manovRtti nathI hotI. bhAvArtha: anuttaravAsI devo upazAntamohavALA hoya che. tethI temanAmAM gAthA 1415mAM batAvela pAMce prakAranI maithuna saMbaMdhI pravicAraNA nathI hotI. teo svabhAvathI ja kAmavikAra vagaranA hoya che. tethI kAmanI pravRttimAM paNa teone saMkleza ja dekhAya che. devabhavamAM svabhAvathI ja cAritramohanIyano udaya vartato hoya che. anuttaravAsI devone te udaya atimaMda kakSAno hoya che tethI temane vyakta kAmavikAro hotA nathI, to paNa pAMce indriyonA viSayomAM aviratino pariNAma teone hoya che. tenuM kAraNa maMda paNa aviratinA ApAdaka evA pratyAkhyAnI karmano udaya teomAM varte che, paraMtu kSayopazamabhAva thato nathI; jyAre cothA vratanuM pAlana zrAvakane apratyAkhyAnIya karmanA kSayopazamathI thAya che, ane sAdhune apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya ubhayanA kSayopazamathI thAya che. devabhavamAM svabhAvathI ja Avo kSayopazama thai zake nahIM, tethI muni jevo ke brahmacArI dezaviratidhara zrAvaka jevo piraNAma teone nathI hoto. brahmacArI dezaviratidhara zrAvaka athavA bhAvathI saMyamamAM vartatA muni, brahmarUpa AtmAnA svarUpane pragaTa karavA mATe yatnavALA hoya che. tethI pratipakSanA bhAvanane kAraNe teonI maithunasaMjJA niruddha thayelI hoya che. te kAraNe (kSayopazamabhAvanA) dezivarita ke sarvaviratinA pariNAmarUpa brahmacarya teone hoya che. jyAre anuttaravAsI devone kAmavikAro na hovA chatAM paNa devabhavanA kAraNe pAMce indriyonA viSayomAM aviratino pariNAma hoya che. tethI brahmasvarUpa AtmabhAvamAM teonI manovRtti nathI ane AthI ja teone bAhyarUpe brahmacaryanuM pAlana hovA chatAM bhAvathI cothA vratanA pAlanarUpa brahmacarya nathI. ahIM vizeSa e che ke anuttaravAsI devo prAyaH karIne zAstrArthonuM ja paryAlocana karatA hoya che. tethI sAmAnyathI ema lAge ke teono upayoga zruta pariNAmamAM ja varte che ane kAmanA paNa vikAro nathI, to teone brahmasvarUpa AtmAmAM manovRtti kema nathI? For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 tidharmaviMzikA tA 20 A prakArano prazna thAya tenuM samAdhAna e che ke devabhavamAM svabhAvane kAraNe ja tyAM cothuM guNasthAnaka hoya che ane tethI zrutanA ciMtavanathI paNa teone nirmaLa koTino zrutano ja pariNAma thAya che, paraMtu pratyAkhyAnIya-apratyAkhyAnIya kaSAyanA kSayopazamathI AtmabhAvomAM ramaNatAsvarUpa cittano pariNAma UThato nathI. ane tethI ja kahyuM ke teone brahmamAM manovRtti nathI, ane AthI nirmala koTino zrutano upayoga hovA chatAM aviratino pariNAma paNa teone varte che, mATe teone brahmacarya nathI. II11-16 avataraNikA : 16mI gAthAmAM batAvyuM ke anuttaravAsI devone pAMca prakAranI pravicAraNA nahIM hovA chatAM brahmamAM manovRtti nahIM hovAne kAraNe brahmacarya nathI, tyAM prazna thAya ke brahmamAM manovRtti zuM che? tethI te batAvatAM kahe che - baMbhamiha baMbhacArihiM vanniyaM savvameva'NuTThANaM / to tammi khaovasamo sA maNavittI tahiM hoi ||17|| brahmeha brahmacAribhirvarNitaM sarvamevAnuSThAnam tattasminkSayopazamaH sA manovRttiH tatra bhavati ||6|| anvayArtha: haMma=hiM brahmacArI evA bhagavAna vaDe satvamevaDaNukALa (sAdhunAM) sarva ja anuSThAna veMmaminha vanniya ahIMyAM=saMsAramAM brahma kahevAyuM che. to te kAraNathI tanma vovasamo tadviSayaka=anuSThAnaviSayaka (je) kSayopazamabhAva che sA te hiM temAM=brahmamAM maLavijJI manovRtti hor che. gAthArtha: - brahmacArI evA bhagavAna vaDe saMsAramAM sAdhunAM sarva anuSThAnane brahma kahevAyuM che. te kAraNathI anuSThAnamAM je kSayopazamabhAva che te brahmamAM manovRtti che. bhAvArtha: dazavidha yatidharmanA aMgarUpa je brahmacarya che, te brahmarUpa AtmAmAM javA mATenI kriyA svarUpa che. AthI ja brahmacArI evA bhagavAna vaDe sAdhunAM sarva anuSThAnane brahmacaryarUpe kahela che, kAraNa ke saMyamanAM badhAM anuSThAno AtmabhAvamAM javA mATenI kriyA svarUpa che. koi sAdhu saMvegapUrvaka eTale ke potAnA AtmAnA zuddha svarUpane pAmavAnI tIvra icchApUrvaka sAdhudharmanA anuSThAnamAM prayatna karato hoya to ja tenAM sAdhudharmanAM anuSThAna For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 O yatidharmaviMzikA kSayopazamabhAvanAM banI zake. sAdhvAcAranuM anuSThAna mana-vacana ane kAyAthI vIryanA pravartanarUpa che ane te vIryanuM pravartana, jyAre jIva te anuSThAnathI bhagavAnanA vacana anusAra je prakArano nirlepabhAva pragaTa thai zake tevo hoya te prakAranA nirlepabhAvane pragaTa karavAnA tIvra abhilASapUrvaka te anuSThAnamAM mana-vacana-kAyAnA yogone pravartAvato hoya, to te anuSThAnathI sAdhya cAritramohanIyano kSayopazamabhAva jIvane pragaTe che. A bhAvane ja anuSThAnomAM vartato kSayopazamabhAva kahyo che. anuSThAnomAM vartato kSayopazamabhAva ja brahmamAM manovRttirUpa che. tethI bhAvathI brahmacarya chaThA guNasthAnakavALA munine saMbhave. abhyAsadazAmAM kavacit te khalanArUpa paNa hoi zake che ane abhyastadazAmAM te niraticAra hoya che. saMvignapAkSikane paNa dravyathI brahmacarya hoya che ane bhAvanA kAraNabhUta evA dravyaanuSThAnanuM teomAM sevana paNa hoi zake che, paraMtu tIvra saMvegapUrvaka svazakita anusAra temano yatna na hovAne kAraNe temanAmAM kSayopazamabhAva nathI hoto, ane tethI ja teonI brahmamAM manovRtti paNa nathI hotI. ahIM vizeSa e che ke koi sAdhu zAstravacanAnusAra anuSThAnanA viSayamAM samagra bodhavALo hoya ane pravRtti pUrve tenI ucita vidhinuM smaraNa karIne tIvra saMvegapUrvaka sAdhunA anuSThAnamAM yatna karato hoya, ane jo pratibaMdhaka evuM cAritramohanIyakarma daDha na hoya to tene te anuSThAnathI kSayopazamabhAva pragaTe che; ane pratibaMdhaka evA cAritramohanIyakarmanI daDhatA hoya, to vAraMvAra dhRtipUrvaka tevo yatna karavAthI kSayopazamabhAva pragaTe che. sAdhunAM sarva anuSThAnane brahmarUpe kahenAra nizcayanayanI dRSTi che ane cothA vratanA pAlanane brahmarUpe kahenAra vyavahAranayanI daSTi che. II11-1LA evaM parisuddhAsayajutto jo khalu maNoniroho vi / paramatthao jahatthaM so bhaNNai baMbhamiha samae // 18 // evaM parizuddhAzayayukto yaH khalu manonirodho'pi / paramArthato yathArthaM sa bhaNyate brahmeha samaye // 18 // anvayArtha: have A prakAre gAthA-17mAM kahyuM e prakAre, pafsuddhAyaDuta parizuddha Azaya For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yatidharmavizikAtuM 22 yukta vastu kharekhara no je maLonioddo manano nirodha (che) so te vija samaC zAstramAM k ahIM-dazaprakAranA yatidharmanA viSayamAM paramattvo paramArthathI nahyaM yathArtha haMmam brahmacarya maLvarU kahevAya che. * vi evakAra arthaka che ane tenuM yojana uttarArdhamAM AvatA so sAthe che. gAthArtha: - brahmasvarUpa AtmAmAM manovRtti te brahmacarya che, ema AgaLanI gAthAmAM batAvyuM. e rIte, parizuddha Azaya yukta kharekhara je manano nirodha che te ja zAstramAM daza prakAranA yatidharmanA viSayamAM paramArthathI yathArtha brahmayarya kahevAya che. bhAvArtha: - pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke yatinuM sarva anuSThAna brahmacarya che. tema svIkArIe to e prApta thAya ke, sAdhuno dase prakAranA yatidharmamAM apramAdabhAvathI yatna karavAno je pariNAma che te parizuddha Azaya che, ane te parizuddha AzayapUrvaka je dasa prakAranA yatidharmamAM manano nirodha che tene zAstramAM paramArthathI yathArtha brahmacarya kahela che. ahIM paramArthathI eTalA mATe kahela che ke, vyavahArathI cothA vratanA pAlanarUpa brahmacarya che, jyAre paramArthane jonAra nizcayadaSTithI AtmabhAvamAM lIna hovuM te brahmacarya che. dasa prakAranA yatidharmamAM je manano nirodha che te AtmabhAvamAM javA mATenA yathArtha prayatnarUpa che, tethI dasa prakAranA yatidharmamAM mananA nirodhane paramArthathI yathArtha brahmacarya kahela che. II11-18|| avataraNikA: daze prakAranA yatidharmanuM varNana karatAM gAthA 14 thI 18 sudhI brahmacaryanuM varNana karyuM, ane temAM kahyuM ke vyavahAranayathI pAMca prakAranI pravicAraNAno tyAga te brahmacarya che ane nizcayanayane AzrayIne to sAdhunAM sarva anuSThAno brahmacarya che. A vAtane daze prakAranA yatidharmamAM nizcayanayane AzrayIne joDavI joie e batAvatAM kahe che iya taM tajuttinIIi bhAviyavvo buhehiM suttattho / savvo sasamayaparasamaMyajogao mukkhakaM khIhiM // 19 // iti tantrayuktinItibhirbhAvayitavyo vadhe sUtrArthaH / sarvaH svasamayaparasamayayogato mokSakAGkSibhiH ||o|| For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. 0 yatidharmaviMzikA . aqyArtha: rUca A rIte prastuta viMzikAmAM dasa prakAranA yatidharmanuM atyAra sudhI varNana karyuMe rIte, taMtagutinI zAstrayuktinI nItithI sabyo sulyo sarvastrArtha=dase prakAranA yatidharmane kahenAro sarva sUtrArtha samayaparasamayagogo svasamaya ane parasamayanA yogathI mu vIDuiM guDuiM mokSAkAMkSI evA budhavaDe bhaviSyo bhAvavo joie. zlokArtha: A viMzikAnI zarUAtathI atyAra sudhI je dasa prakAranA yatidharmanuM varNana karyuM te ja rIte zAstranI yuktinI nItithI mokSAkAMkSI evA budhavaDedase prakAranA yatidharmane kahenArA sarva sUtrArtha svasamaya ane parasamayanA yogathI bhAvavA joie. bhAvArtha: A viMzikAnI zarUAtathI atyAra sudhI je rIte dasa prakAranA yatidharmanuM varNana karAyuM che e rIte buddhimAna puruSoe dasa prakAranA yatidharmanuM bhAvana karavuM joie. A bhAvana zAstramAM batAvelI yuktiopUrvaka ane svasamaya ane parasamayanA yogathI karavuM joie. zAstranI yukitanI nItithI ema kahyuM, teno bhAva e che ke zAstramAM tattvane batADavA mATe je sUkSma yuktio batAvI che te nItithI prastuta sUtrArtha bhAvana karavAnA che. jema eka ja jIvanA je asaMkhyAta pradezo che te paraspara ekabIjA pratye ati saMlagna che, tema dase prakArano yatidharma paraspara ekabIjA sAthe ati saMlagna che. tethI te dase prakAranA yatidharmamAMthI koI paNa eka yatidharmanI plAni thAya to sarva upara tenI asara thAya che, ane eka dharmano nAza thAya to sarvano nAza thAya che. AthI ja nizcayanayathI eka guNanA ghAtamAM sarva guNano ghAta svIkAravAmAM Ave che. te prakAranI zAstranI yuktinI nItithI dase prakAranA yatidharmanA sUtrArthanuM bhAvana karavAthI sUkSma yuktipUrvakano dase prakArano yatidharma dekhAya che. A bhAvana na kare to mAtra vyavahAranayanI AcaraNArUpa sthUla yatidharma dekhAya ane temAM ja saMpUrNatAno bhrama paNa thAya. tyAra pachI kahyuM ke svasamaya ane parasamayanA yogathI sarva sUtrArtha bhAvavo joie. teno bhAva e che ke AtmA potAnA pariNAmamAM vartato hoya tyAre e svasamayamAM che ane jyAre AtmAnuM bhAvana choDIne koI paNa anya bhAvamAM vartato hoya te parasamaya che. AtmAno bhAva e che ke tenA mATe sarva padArtho samAna che. tethI te sarva padArthone samAnarUpe ja jue che, jenAthI samatAno pariNAma vRddhimata thAya che. vaLI te jyAre saMsAravatI Y-3 For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 yatidharmaviMzikAd 24 bhAvone vizeSarUpe jue che tyAre te te bhAvo pratye pakSapAtanI vRttivALo hoya che ane tethI te parasamayamAM vartato hoya che. A rIte svasamaya ane parasamayanA yogathI sUtrArthanI vicAraNA e thAya ke, jyAre jIva svasamayamAM varte che tyAre jIvano daze prakArano yatidharma varte che ane jyAre jIva parasamayamAM jAya che tyAre daze prakArano yatidharmavacit AcaraNArUpe hovA chatAM nizcayadaSTithI jJAna thAya che ke vinAza pAme che. buddhimAna puruSa jo mokSano kAMkSI hoya to dase prakAranA yatidharmamAM A rIte sUkSma padArthane joine AtmAne bhAvita kare, ke jethI te yatidharmo upara atyaMta pakSapAta thAya ane kema karIne tenI niSpatti pratye sudaDha yatna thAya, ane jenA phaLa svarUpe asaMga anuThAnanI prAptirUpa manonirodhanI prApti thAya. II11-19TI. avataraNikA: dasa prakAranA yatidharmanA varNanano upasaMhAra karatAM kahe che - saMkheveNaM eso jaidhammo vanio aimahattho / maMdamaibohaNaTThA kuggahaviraheNa samayAo // 20 // saMkSepeNaiSa yatidharmo varNito'timahArthaH mandamatibodhanArthaM kugrahaviraheNa samayataH ||2|| aqyArtha: vALa kugrahanA viraha dvArA maMvamavo prakA maMdamatinA bodhana mATe pakSo A mahilyo ati mahAna arthavALo naphathamo yatidharmasamayAmo AgamamAMthI (grahaNa karIne) saMvemAM vannio saMkSepathI varNana karAyo. gAthArtha: kugrahanA viraha dvArA maMdamatinA bodhana mATe A ati mahAna arthavALo yatidharma AgamamAMthI grahaNa karIne saMkSepathI varNana karAyo. bhAvArtha: dasa prakArano yatidharma jaina AgamamAM varNana karAyo che. te AgamamAMthI ja pote kahe che, tema kahIne sarvajJa bhagavaMte batAvelA yatidharmane pote kahe che e ghotita thAya che. A daze prakArano yatidharma ati mahAna arthavALo che, kema ke paripUrNa mokSamArga A yatidharmamAM vaNAyelo che. tethI gaMbhIratApUrvaka vicAravAthI ja teno paramArtha prApta thAya For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 0 yatidharmaviMzikAd ema che te sUcavAyela che. vaLI pote A kathana saMkSepathI kahyuM che ema kahevA dvArA e kahevuM che ke yatidharmano vistAra ghaNo che chatAM prasaMga anusAra pote saMkSepathI kahyuM che. kugrahanA viraha dvArA maMdamatinA bodhana mATe A dasa prakArano yatidharma kahelo che. maMdamativALA jIvone yatidharmanA viSayamAM bhrama vartato hoya che, tethI sthUla AcAramAM ke viparIta AcAramAM yatidharmanI pUrNatA dekhAtI hoya che. Avo viparIta matirUpakugraha teone hoya che. prastuta varNana sAMbhaLIne teone mArgAnusArI ruci utpanna karAvavI te graMthakAranuM prayojana che. tethI je muni yatidharmanA viSayamAM maMdamativALA che teone bodha karAvavo che, jethI mArgAnusArI yatidharmamAM ruci utpanna karIne teo hita sAdhI zake, e prakArano Azaya prastuta viMzikAno che. pahelI viMzikAnI aMtima gAthA jema "vida padathI aMkita che tema A madhyama viMzikAnI aMtima gAthA paNa vi8 padathI aMkita che ane aMtima viMzikAnA aMte paNa vida pada mUkela che. tethI A graMtha pU. zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjAe racyo che e ghotita thAya che. II11-2oll | kRti yatidharmaviMziT vile ? For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _zikSAvizikA] 26 zikSAviMzikA dvAdazI avataraNikA: agiyAramI viMzikAmAM dasa prakAranA yatidharma batAvyA. have dIkSA grahaNa karyA pachI yatine je zikSA grahaNa karavAnI hoya che, tenuM svarUpa batAve che - sikkhA imassa duvihA gahaNAsevaNagayA muNeyavvA / suttatthagoyaregA bIyA'NuTThANavisaya ti // 1 // zikSAsya dvividhA grahaNAsevanagatA jJAtavyA / sUtrArthagocaraikA dvitIyAnuSThAnaviSayeti ||2|| aqyArtha: dipAlevAyA grahANa ane Asevanagata (ema) suviA be prakAranI masa AnI=matinI sikavI zikSA muLavA jANavI. suttatvano eka sUtra-artha viSayavALI ane vIyADaykAviya bIjI anuSThAna viSayavALI. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha - grahAga ane Asevanagata ema be prakAranI yatinI zikSA jANavI, eka sUtraartha viSayavALI ane bIjI anuSThAna viSayavALI che..I12-1AA avataraNikA: have te be prakAranI yatinI zikSAnuM mAhAsya daSTAMtathI bhAvana kare che - jaha cakkavaTTirajaM laNaM neha khuddaki riyAsu / hoi maI taha ceva u ne yassavi dhammarajavao // 2 // yathA cakravartirAjyaM labdhvA neha kSudrakriyAsu / bhavati matistathaiva tu naitasyApi dharmarAjyavataH // 2 // aqyArtha: nada je pramANe vavaMi cakravatInA rAjyane pAmIne rU4 ahIM=saMsAramAM raghuvirayiA zukriyAmAM (cakravatIne) mana dor3a mati thatI nathI, tada For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. zikSAviMzikA . te pramANe veva ja ghamanavamo dharmarAjavALAM phavi Ane paNa patine paNa 3 kharekhara na (sudrakriyAmAM mati thatI nathI.) gAthArtha: je pramANe cakravatInA rAjyane pAmIne saMsAramAM sudrakriyAmAM cakravatIne mati thatI nathI, te pramANe ja dharmarAjyavALA yatine paNa kharekhara kSudrakriyAomAM mati thatI nathI. II12-zA. jaha tassa va rajattaM kuvvaMto vaccae suhaM kaalo| taha eyassa vi sammaM sikkhAdugameva dhanassa // 3 / / yathA tasya vA rAjyaM kurvato vrajati sukhaM kaalH| tathaitasyApi samyakzikSAdvikameva dhanyasya // 3 / / aqyArtha: 3 athavA nada je prakAre gatta vaMto rAjyane karatA evA to teno cakravatIno vAto kALa sudaM sukhe vava varte che tai te pramANe samma samya sidumeva zikSAddhikane karatA ghannasa sa vi dhanya evA AnA=yatino pANa (kALa sukhe varte che.) gAthArtha: athavA je prakAre rAjyane karatA evA cakravatIno kALa sukhe varte che, te pramANe samyam zikSAdikane karatA dhanya evA yatino paNa kALa sukhe varte che.ll12-3 tatto imaM pahANaM niruvamasuhahe ubhAvao neyaM / ittha vi hi odaigasuhaM tatto evopasamasuhaM // 4 // tata etatpradhAnaM nirupamasukhahetubhAvato jJeyam / atrApi hyaudayikasukhaM tata evopazamasukham // 4 // aqyArtha: (yatinA sukhamAM) nivamasuddamAvano nirupama sukhanuM =mokSanuM hetupALuM hovAthI maM AEyatinuM sukha to tenAthI =cakravatInA sukhathI pahai pradhAnaneya jANavuM. (kema ke) rUtya viahIM pANa=cakravatInA sukhamAM paNa di moDAsudaMkharekhara audayika sukha ja (che), (jyAre) to tenAthI=zikSAdikanA sevanathI zavoparamasudaM upazamasukha ja For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRzikSAvizikAi gAthArtha: yatinA sukhamAM mokSanuM hetupaNuM hovAthI yatinuM sukha cakravartInA sukhathI pradhAna jANavuM, kema ke cakravartInA sukhamAM audiyakasukha ja che, jyAre zikSAddikanA sevanathI upazamasukha ja che. bhAvArtha: yatidharmanI prApti pachI zikSAddikanA sevanathI upazamasukhanI vRddhi thAya che, tethI nirupama sukharUpa mokSanuM kAraNa A yatinuM sukha che. kema ke yati dIkSA grahaNa karyA pachI zikSAddikamAM yatna kare che ane tenAthI ja tenA upazamasukhanI vRddhi thAya che, (je vRddhi pAmIne mokSamAM vizrAnta pAme che.) jyAre cakravatI puNyanA prakarSathI bAhya uttama sAmagrIno upabhoga kare che, tenAthI tene audayikasukha prApta thAya che. AthI ja cakravartInA sukha karatAM paNa yatinuM sukha pradhAna che. II12-4 sikkhAdugaMmi pII jaha jAyai haMdi samaNasIhassa / taha cakkavaTTiNo vi hu niyameNa na jAu niyakicce // 5 // zikSAdvike prItiryathA jAyate hanta zramaNasiMhasya tathA cakravartino'pi khalu niyamena na jAtu nijakRtye // 5 // anvayArtha: 28 gai je pramANe samaLazIhassa zramaNasiMhane siddhAtuImi zikSAdhikamAM ma~vi nakkI pI nAyajJa prIti utpanna thAya che taha te pramANe haiM kharekhara vATTino niyavingve vi cakravartIne potAnA kRtyamAM paNa niyameLa niyamathI na JADa (prIti) utpanna thatI nathI. gAthArtha: je pramANe zramaNasiMhane zikSAddikamAM nakkI prIti utpanna thAya che, te pramANe kharekhara cakravartIne potAnA kRtyamAM paNa niyamathI prIti utpanna thatI nathI. bhAvArtha: koi cakravatI bhogavilAsamAM ja AnaMda levAnA svabhAvavALo hoya ane puNyanA prakarSathI tene uttama bhogasAmagrI maLI paNa hoya, to atyaMta prItipUrvaka te teno bhoga kare che. Ama chatAM, te jANe che ke A bhoganuM sukha bhogakALa sudhI sImita che. ti paNa cakravartInA bhoganI jema zikSAdhikanA sevanathI uttama sukhano anubhava kare che ane te For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 7zikSAviMzikAg jANe che ke A sukha vRddhimat thaine janma janmAMtara sudhI sAthe Avaze, ane pUrNa bhUmikAmAM pragaTa thaze tyAre nirupama sukhamAM vizrAnta thaze. tethI sevanakALamAM ja yatinI prIti cakravatI karatAM adhika hoya che.[12-5A avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM zikSAddikanuM mAhAtmya daSTAMtathI batAvyuM, have te zikSAddika yati kevI rIte grahaNa kare che te batAvatAM kahe che - paramamaMtarUvati / giNhai vihiNA suttaM bhAveNaM jogo vi bIyamahurodajogatullo imassa tti ||6|| vidhinA sUtraM bhAvena paramamantrarUpamiti 1 madhuro yo gatulyo 'syeti gRhNAti yogopa anvayArtha: paramamaMtava tti parama mantrarUpa che, ethI karIne (yati) vitti vidhipUrvaka mAvegaM bhAvathI suE sUtrane jJarU grahaNa kare che. Dumasa gono vi (yatine) Ano=sUtrano yoga paNa nIyamahuDono tukko bIja mATe madhura pANInA yoga tulya che. * tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: - sUtra parama mantrarUpa che, ethI karIne yati vidhipUrvaka bhAvathI sUtrane grahaNa kare che. ti mATe sUtrano yoga paNa bIja mATe madhura pANInA yoga tulya che. bhAvArtha: 4 je jIva mantranuM mAhAtmya jANato hoya, te jIva mantrane atyaMta AdarapUrvaka vidhithI grahaNa kare che. saMsAranA AvA mantro paNa siddha thAya to kadAca AkAzagAminI Adi zaktinI prApti thAya, paraMtu paramapada AdinI prAptinuM kAraNa te banatA nathI; jyAre bhagavAnanA vacanarUpa sUtro to mokSamAM ja paryavasAna pAme che. tethI te sUtro paramamantrarUpa che. yati jANe che ke A paramamantrarUpa zAstrane AdarapUrvaka ane vidhipUrvaka grahaNa karavAthI, krame karIne paramapadanI prAptirUpa phaLavALAM thAya che. tethI atyaMta bhAvathI eTale ke "icchAnA nAzanuM bIja A sUtra che" evA saMveganA atizayathI, Adara ane upayogapUrvaka, sUtragrahanI zAstrokta vidhipUrvaka te sUtrane grahaNa kare che. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 UzikSAviMzikA) sArI jAtanA bIjane madhura pANIno yoga thAya che tyAre bIjamAMthI je vRkSa bane te paNa vizeSa prakAranuM khIleluM thAya che, ane madhura pANIno yoga na thAya to te bIja te rIte vizeSa khIleluM thAya nahIM tema daza prakAranA yatidharmone pALanAra muni nirvANapadanI prAptimAM bIjanI bhUmikA jevA che, ane temAM munirUpI bIjane sUtrano yoga madhura pANI jevo che, ane tethI munimAM vartato daza prakArano yatidharma (sUtranA yogane pAmIne) vizeSavizeSarUpe khIlIne nirlepa dazA tarapha jAya che. tethI munine mATe zAstrono yoga madhura pANI tulya thAya che, jenA phaLarUpe krame karIne muni mokSarUpI phaLane pAme che. 12-9 avataraNikA: gAthA-6mAM kahyuM ke yati vidhipUrvaka sUtrane grahaNa kare che, tethI have sUtragrahANanI vidhi batAve che - pattaM pariyAeNaM sugurusagAsAu kAlajogeNa / uddesAikamajuyaM sutaM gejhaMti gahaNavihI // 7 // prAptaM paryAyeNa sugurusakAzAttu kAlayogena / uddezAdikramayuktaM sUtraM grAhyamiti grahaNavidhiH // 7 // aqyArtha: vAtano kALagrahaNa ane yogohana dvArA pariyANa paraM paryAyathI prApta sArUmanuyaM suraM uddezAdi kramathI yukta evA sUtrane surusasADa suguru pAsethIjuM grahANa karavuM joie, kRti virI e prakAranI grahaNavidhi che. gAthArtha: kALagrahaNa ane yogohana dvArA paryAyathI prApta uddezAdi kramathI yukata evA sUtrane suguru pAsethI grahaNa karavuM joie, e prakAranI grahaNavidhi che. che. kALagrahaNa ane yogodvahana : (1) cAra kALagrahaNa sAdhune svAdhyAya karatAM pUrve roja karavAnA hoya che. tenI vidhi sAdhusAmAcArImAM prasiddha che. (2) Agama bhaNavA mATe sAdhune tapavizeSanI kriyA karavAnI hoya che, te yogodahana che. For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 zikSAviMzikA bhAvArtha : sAdhune Agama bhAgavA mATenI vidhi dIkSA paryAyanA pramANe kramasara te te Agama bhaNavA mATenI che. Agama bhaNatAM pahelAM tenA yogone vahana karavAnA hoya che. te yogohana karyA pachI suguru pAsethI prathama sUtra ane artha apAya che, tene uddeza kahevAya che. sUtra ane artha grahaNa karyA pachI te barAbara avadhAraNa karI le, tyAre guru tene sthira paricita karavA mATe kahe che, te samudeza che. jyAre te sUtra ane artha sthira ane paricita thaI jAya, tyAre guru tene bIjAne bhaNAvavAnI anujJA Ape che. tyAra pachI te bIjAne vAcanA Ape che te anuyogarUpa che. A kramathI ja guru pAsethI sUtra prahAra karavAM joie evI sAmAnya vidhi che. koika vizeSa zaktivALo ziSya hoya to alpa dIkSA paryAyamAM paNa sarva sUtronA grahaNa mATe guru anujJA Ape, ane koi asamartha hoya to ghaNA dIkSA paryAya pachI tenI yogyatAne joine tene sUtra bhaNavAnI anujJA Ape, A prakAre sUtra grahaNa karavAnI sAdhunI vidhi che.12-LA avataraNikA: sUtranI grahaNavidhi batAvyA pachI, have sUtranA dAnanI vidhi batAve che - esu cciya dANavihI navaraM dAyA gurU'tha eyassa / gurusaMdiTTho vA jo akkhayacArittajuttu tti // 8 // eSa eva dAnavidhiH kevalaM dAtA gururathaitasya / gurusandiSTo vA yo'kSayacAritrayukta iti // 8 // aqyArtha: paNu kviya A ja=kALagrahaNa, yogodrahana, dIkSA paryAya prApta ane uddezAdi kramathI yukta ja sUtrane ApavuM joie tAvihI A ja dAnavidhi che. navAM phakta prayAsa vAya Ano=sUtrano dAtA yAttigurU akSaya cAritrathI yukta guDatha guru vI athavA no je risaMviko guruthI saMdiSTa=sUcana karAyelo hovo joie. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: kALagrahANa, yogovahana, dIkSAparyAyathI prApta ane uddezAdi kamathI yukta sUtrane ApavuM joie e dAnavidhi che. phakta sUtrano dAtA akSaya cAritrathI yukta guru hovA joie athavA je guruthI sUcana karAyelA anya sAdhu hovo joie. For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAvizikAd 32 bhAvArtha: pUrvanI gAthAmAM batAvela sUtragrahAganI vidhi pramANe ja sUtradAnanI vidhi che. phakta sUtradAnanI vidhimAM ATalI viziSTatA che ke kSati vagaranA cAritrathI yukta ja guru sUtradAna ApI zake, athavA to guru vaDe je sUcita karAyela hoya tevA anya sAdhu sUtranuM dAna ApI zake. sAmAnya rIte dIkSA pachI guru pAsethI ja bhaNavAnuM che, vizeSa kAraNe koi anya yogya pAse guru bhaNavAnuM kahe to tenI pAse paNa sAdhu bhaNe che. paraMtu je te vyakti pAsethI zAstro bhaNavAno niSedha che, kema ke te rIte bhaNavAthI zAstra samyaka pariNamana pAmatuM nathI..I12-8I. atthagahaNe u eso vineo tassa tassa ya suyassa / taha ceva bhAvapariyAgajogao ANupuvvIe // 9 // arthagrahaNe tveSa vijJeyastasya tasya ca zrutasya / tathaiva bhAvaparyAyayogata AnupUrvyA aqyArtha: tarU ta ya suyalsa te te sUtranA rathano arthagrahaNamAM 3 vaLI mAvariyA gogo bApuputhvIpa bhAvaparyAyanA yogathI AnupUrvIpUrvaka, tada veva te ja prakAranI pakSo vimo A=vidhi jANavI. gAthArtha: te te sUtranA arthagrahaNamAM vaLI bhAvaparyAyanA yogathI AnupUrvIpUrvaka, te ja prakAranI vidhi jANavI. rAka ahIM bhAvaparyAya saMyamamAM koI skUlanArahita cAritranuM pAlana hoya ane kadAca koI smalanA thaI hoya to tenI ucita zuddhi karI hoya ane je saMyamano paryAya prApta thAya te. bhAvArtha: sAmAnya rIte munine prathama praharamAM sUtra apAya che ane bIjA praharamAM artha apAya che. tethI prathama praharamAM je stra grahaNa karyA hoya te te zrutanA arthagrahaNamAM sUtragrahaNa pramANe ja vidhi jANavAnI che, arthAt akSaya cAritravALA guru pAsethI athavA guruthI saMdiSTa pAsethI artha grahaNa karavAno che. vaLI kALagrahaNapUrvaka ane yogodrahanapUrvaka sUtrane For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 UzikSAviMzikA. grahaNa karyA pachI artha grahaNa karavAno che. te artha grahaNa karavAmAM saMyamanA bhAvaparyAyanA yogathI yatna karavAno che ke jethI te artha jIvamAM samyagu pariNAma pAme. te AgamonA arthagrahaNamAM paNa AnupUva sAcavavAnI che, arthAt kramasara dareka Agamono artha grahaNa karavAno che paNa kramane ullaMghIne nahIM. avataraNakA: pUrvamAM sUtragrahaNanI ane arthagrahaNanI vidhi batAvI. have sUtra ane arthane samyaka pariNamana pamADavA mATe ucita vidhine batAve che - maMDalinisija sikkhAki ikammussagga vaMdaNaM jiTTe / uvaogo saMvego ThANe pasiNo ya iccAi // 10 // maNDaliniSadyA zikSAkRtikarmotsargaH vandanaM jyeSThe / upayoga: saMvegaH sthAne praznazcetyAdi // 10 // aqyArtha: maMtinisijha mAMDalImAM besavuM, niSaghA-gurunuM Asana sthApana karavuM, sivaNA akSaHsthApanAcAryanuM sthApana, muisA kRtikarma=gurune dvAdazAvarta vaMdana, utsargaHiriyAvahiyApUrvaka zrutagrahaNArthe kAyotsarga nide vaMm evA anubhASakane vaMdana vagono upayoga vAcanA kALamAM sUtra ane arthamAM upayoga rAkhavo, saMve saMvegapUrvaka sUtra ane arthanuM grahaNa ya ane sAthe patino sthAne prazna pUchavo phaLyA; ityAdi sUtragrahaNamAM vidhi che. eka ahIM "" "rakAra arthamAM che ane eno saMbaMdha "maMtinisiga Adi sarva kRtyonA samuccaya mATe che. gAthArtha: mAMDalImAM besavuM, gurunuM Asana sthApana karavuM, sthApanAcAryanuM sthApana, gurune dvAdazAvarta vaMdana, IriyAvahiyApUrvaka zrutagrahaNArthe kAyotsarga karavo, jyeSTha evA anubhASakane vaMdana, vAcanA kALamAM sUtra ane arthamAM upayoga, saMvegapUrvaka sUtra ane arthanuM grahaNa ane sthAne prazna pUchavo ityAdi sUtragrahaNamAM vidhi che. II12-10nA For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3Y BzikSAviMzikA . avataraNikA: sUtra ane arthanA grahAganI vidhi batAvyA pachI AsevanazikSA batAvatAM kahe Asevai ya jahuttaM tahA tahA sammamesa suttatthaM / uviyaM sikkhApuvvaM nIsesaM uvahipehAe // 11 // Asevate ca yathoktaM tathA tathA samyageSa sUtrArtham / vayaM (zIrgha) zikSApUrva ni:zeSamupathiDAyA ? aqyArtha:3ridA ya ane mAyAnI prekSApUrvaka paNa A sAdhu sivva zikSApUrvaka nI niHzeSa sunnatyaM sUtrArthane bahutti je prakAre kahevAyuM che tadA ta samaM te te prakAre samya viyaM zIgha mAva Asevana kare che. vayaM zabda prAkRtamAM "zIghra" arthamAM vaparAya che. gAthArtha: mAyAnI prekSAthI A sAdhu zikSApUrvaka samasta sUtrArthane je prakAre kahevAyuM che te te prakAre zIdhra sama Asevana kare che. bhAvArtha : vidhipUrvaka sUtra ane artha grahaNa karyA pachI guru ziSyane AsevanazikSA Ape, arthAt kevI rIte te sUtra ane artha pramANe kriyAo karavI joie, ke jethI te te kriyAthI apekSita pariNati jIvamAM pragaTa thAya, teno zabda dvArA ane AcaraNA dvArA ziSyane bodha karAve che. ziSya paNa je pramANe sUtrano artha che te prakAre ja te kriyAonuM zIdhra samyam Asevana kare che. gurue batAvyA pachI jo Asevana karavAmAM kALavilaMba karAya to smRti aspaSTa thavAne kAraNe samyaga Asevana nA thaI zake. tethI gurue batAvyA pachI ziSya tarata ja Asevana kare. dareke dareka strArthanuM Asevana karavAnuM che e batAvavA mATe ahIM sUtrArthanI AgaLa niHzeSa zabdano prayoga karyo che. dareka strArthane kramasara jIvanamAM utAravAnA che, tethI ziSya sUtrArthane evI rIte Asevana kare ke jethI e sUtrothI pote bhAvita thai jAya. sUtro kevaLa paDilehaNAdirUpa ke gocarI Adi AlovavArUpa mAtra nathI hotAM, paraMtu keTalAMka sUtra For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 | _zikSAviMzikA) gocarIviSayaka hoya che, to keTalAMka paDilehaNa viSayaka hoya che, to keTalAMka sAdhvAcAranI te te kiyA viSayaka hoya che, to keTalAMka sUtro vaLI svAdhyAyAdi karI tenAthI AtmAne bhAvita karavA mATe hoya che. te dareka sUtro ane tenA arthone te te rIte avadhAraNa karIne AtmAne bhAvita karavo joIe ke jethI kriyAne sevavA yogya sUtra, kriyA dvArA samyam bhAvanI niSpattimAM kAraNa bane; ane svAdhyAyAdinAM sUtro vairAgyanA prakarSa dvArA nirlepabhAvanI vRddhinuM kAraNa bane. ahIMvaripedA kahyuM che, tenAthI e kahevuM che ke jo jIva atyaMta sAvadhAnIpUrvaka potAnI pariNatinuM avalokana na kare to AvanakALamAM AtmavaMcanA thavAno pUro saMbhava rahe che. jema nirdoSa bhikSAno arthI muni zAstravacanonuM smaraNa karIne bhikSAnA doSonI gaveSaNA karato hoya, ane dAtAne ucita prazno karavA dvArA bhikSAnI zuddhine jANavAno yatna karato hoya tyAre, ati sAvadhAnatA na rAkhe to tenA pratyuttaramAM potAne bhikSAnI nirdoSatAno bhrama thaI zake che, paraMtu jo pote sUkSma upayoga mUke to dAtAnA sakaMpa vacanathI nirNaya karI zake ke prastuta bhikSA doSavALI che. paraMtu jema nirdoSa levAnI vRtti hoya che tema jIvamAM svAbhAvika rIte ja alpazramathI meLavavAnI vRtti paNa hoya che. tethI manane A nirdoSa che tema samajAvI le che ane AvAM sthAnomAM sUkSma mAyA thavAno saMbhava rahe che. tevI ja rIte dareka kriyAomAM san avalokana na karavAmAM Ave to jIvasvabhAve ja AtmavaMcanA thatI hoya che. tenA nivAraNa arthe ja upadhinA=mAyAnA, prekSaNapUrvaka vartavuM joie arthAt mAyAnA parihArapUrvaka AsevanazikSAmAM yatna karavo joie ema kahevuM che. 12-11 avataNikA: gAthA-11mAM AsevanazikSA kevI rIte karavI joie tenuM svarUpa batAvyuM. have AsevanazikSAmAM dRDha yatna karavo joie te batAvavA mATe AsevanazikSA vagaranI mAtra grahAgazikSA upakAraka nathI te batAve che - paDivattivirahiyANaM na hu suyamittamuvayAragaM hoi / no Aurassa rogo nAsai taha osahasuIo // 12 // pratipattivirahitAnAM na khalu zrutamAtramupakArakaM bhavati / no Aturasya rogo nazyati tathauSadhazruteH // 12 // For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 UzikSAvizikAI aqyArtha: parivattiviradiyAnaM pratipattirahita jIvone sumitta zrutamAtra Tu kharekhara 3vayA na doDa upakAraka thatuM nathI. (jema) ta6 te prakAranA sadago auSadhanI zrutithI ADasa ho Aturano roga no nAsa nAza nathI thato. gAthArthaH pratipattirahita jIvone zrutamAtra kharekhara upakAraka thatuM nathI, jema te prakAranA auSadhanI vAto sAMbhaLavA mAtrathI Aturano roga nAza thato nathI. bhAvArtha: koi sAdhu sUtra ane artha baMnenuM grahaNa kare paraMtu te sUtra ane arthane pUrva gAthAmAM batAvyuM te rIte AsevanazikSA dvArA jIvanamAM utAre nahIM to te pratipattirahita che. pratipatti vagaranuM te sUtra upakAraka nathI banatuM e vAta daSTAMtathI batAve che. jema koi vyakti rogI hoya ane auSadhanuM varNana sAMbhaLe to eTalAmAtrathI kaMI tenA rogano nAza thato nathI, paraMtu auSadhanuM sevana karavAthI ja roga nAza pAme che; tenI jema sUtra ane arthanuM jJAnamAtra karavAthI acAritrarUpa roga nAza pAmato nathI. II12-1zA. na ya vivarIeNeso kiriyAjogeNa avi ya vaDei / iya pariNAmAo khalu savvaM khu jahuttamAyarai / / 13 / / na ca viparItenaiSa kriyAyogenApi ca vardhate / iti pariNAmataH khalu . sarvaM khalu yathoktamAcarati // 13 / / aqyArtha: pato ya ane A=Aturano roga vivarI iirayAgona viparIta kriyAnA yogathI ra (nAza) nathI thato) vira cAMda paraMtu vadhe che. rU ethI karIne (muni) g saLaMgaphuranuM kharekhara sarva yathokta pariNAmo pariNAmathI =nakkI gAya Acare gAthArtha: vaLI Aturano roga viparIta kriyAnA yogathI nAza nathI thato paraMtu vadhe che, ethI karIne muni kharekhara zAstramAM je prakAre kahyuM che te prakAre sarva pariNAmapUrvaka nakkI Acare che. For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 AzikSAviMzikAd bhAvArtha: jema rogI mANasa auSadhanuM zravaNa kare tenAthI roga maTato nathI, tema koi vyakita viparIta kriyAthI auSadhanuM sevana kare to paNa te roga maTato nathI, paraMtu vadhe che. e daSTAMtane sAme rAkhIne muni strArthane grahaNazikSA dvArA sama grahaNa karyA pachI, te sUtra ane arthAnusAra pariNAma pragaTa thAya te rIte ja sarva sUtrArthane jIvanamAM AcaraNArUpe utAre ahIM vizeSa e che ke kharekhara apramatta muni hoya to samagU yatnapUrvaka sarva kriyAone AtmasAt kare che. tethI kame karIne avazya temano acAritrarUpa roga ghaTato jAya che. paraMtu tevuM sattva jeomAM nathI teo samyaka sUtrArtha AcaravAnI icchAvALA hovA chatAM anAdi abhyasta pramAdanA vizathI samyam AcaraNA nathI karI zakatA, to teo paNa AcaraNAkALamAM je kAMiyatanA kare che tenAthI temanuM cAritramohanIyakarma aMze aMze zithila thAya che, ane je kAMi pramAda kare che te pramAdanA saMskAro paNa aMze aMze vadhe che. teonI vacana pramANe karavAnI je tIvra ruci che te kriyAkALamAM jeTalI puSTa thAya che, teTalI darzanazuddhi paNa vadhe che. tethI tevI kriyAo paNa apekSAe AcaraNIya che.II1213|| avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke viparIta kriyAthI bhAvaroga vadhe che, tethI muni yatanApUrvaka sarva kriyAo kare che. have te ja vAtane daDha karavA mATe kahe che ke, kadAca koI sarvathA viparIta kriyA nA kare to paNa pramAdane kAraNe thoDI paNa viparIta kriyA kare to paNa anartha thAya che. te batAvatAM kahe che - thovo vitthamajogo niyameNa vivAgadAruNo hoi / pAgakiriyAgao jaha nAyamiNaM suppasiddhaM tu // 14 // stokopyatrAyogo niyamena vipAkadAruNo bhavati / pAkakriyAgato yathA jJAtamidaM suprasiddhaM tu // 14 // aqyArtha: nada je prakAre viyAgo pAkakriyAgata thovo vi manono thoDo paNa yoga niyameLa vivAvALo roDa niyamathI vipAkadAruNa che, te prakAre) tham For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7zikSAviMzikA] 38 ahIM=AsevanazikSAmAM (thoDo paNa ayoga=viparIta yoga) niyamathI dAruNa thAyache. phaLa nAyam A dRSTAMta suprasiddha haiM suprasiddha che. gAthArtha: jema rogane pakavavAnI kriyA karatAM thoDo paNa ayoga niyamathI vipAkadAruNa che, tema AsevanazikSAmAM thoDo paNa viparIta yoga niyamathI vipAkadAruNa thAya che. A dRSTAMta suprasiddha che. bhAvArtha: AsevanazikSAmAM thoDo paNa viparIta yoga vipAke niyamathI dAruNa thAya che. jema AyurvedamAM rogone mULamAMthI nAza karavA mATe rogane pakavavAnI kriyA karavAmAM Ave che, te vakhate atyaMta apramAdapUrvaka vidhithI auSadhasevana Adi dareka kriyA karAya to mULamAMthI kaphAdi rogo nAza thAya che; jenAthI zarIranuM Arogya, kAnti Adi viziSTa bane che. paraMtu roga pakavavAnI kriyA ati AkarI hovAthI jo thoDI paNa viparIta AcaraNA karAya to zarIramAMthI kAdi doSo mULathI nAza pAmatA nathI ane pAchaLathI duHkhI thavAno prasaMga Ave che. tema saMyamajIvanamAM thoDI paNa viparIta AcaraNAno niyamathI vipAka dAruNa che. A vAta batADavA mATe zAstramAM jvalanadevanuM dRSTAMta prasiddha che. te A pramANe che. jvalanadeva AgalA bhavamAM dIkSita hatA tyAre saMyamajIvanane ucita kriyA ucita kALe karavAmAM thoDo vilaMba karatA. A svarUpe temaNe je viparIta yoga karyA tenA phaLarUpe temane thoDA saMsAranI vRddhi thai, ane devabhavamAM vaikriyalabdhi viparIta pariNAmavALI thai. AvI ja rIte je sAdhu pramAdane kAraNe thoDI paNa viparIta AcaraNAo kare che tene phaLarUpe kaMika bhAvaroga aMdara rahI jAya che, jenA kAraNe kaMika adhika saMsAranI prAptirUpa dAruNa phaLa tene prApta thAya che. II12-14 avataraNikA : gAthA-14mAM pAkakriyAnA dRSTAMtathI alpa paNa viparIta kriyA vipAkadAruNa che te batAvI, have saMpUrNa samyag kriyA kevI rIte sukhano hetu thAya che te dRSTAMtathI batAvatAM kahe che - jaha Aurassa rogakkhayatthiNo dukkarA vi suhaheU / ittha cigicchAkiriyA taha ceva jaissa sikkha tti // 15 // For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 yathA''turasya rogakSayArthino duSkarApi sukhahetuH 1 atra cikitsAkriyA tathaiva 7] zikSeti |||| anvayArtha: naha jema romavasthino rogakSayanA adha che. ADaraAE rogInI sudhArA vi duSkara evI paNa (cikitsAkriyA) mudde sukhana hatuM tadda jeva te pramANe ja ttha ahIM=bhAvarogamAM narse siddha yatinI vanazikSA viziSTaoAjiriyA cikitsAkriyA che. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: jema rogakSayanA arthI evA rogInI duSkara hetu che; te pramANe ja bhAvarogamAM yatinI A bhAvArtha: zikSAviMzikA avataraNikA: 4-4 rogakSayano arthI evo rogI suvaidya pAsei kare che tyAre zarUAtamAM te auSadhothI kaphAdino kaphAdinA upadravathI ati vihvaLa thAya che. te jema aMdaramAM rahelA rogo adhika bahAra nIkaLe che tethI nauSadha grahaNa kare che tema tema meM pAkakriyA ati kaSTadAyI hoya che. to paNa samyag vidhipUrvaka karAyelI te kriyA temano mULathI nAza kare che, jenA lIdhe zarIramAM vizeSa prakAranI cetanA khIlI UThe che ane zarIramAM apUrva koTinA sukhanuM vedana paNa thAya che. je zarIranuM ke ArogyanuM sukha prAne saMsArIonA sAmAnyathI anubhavano viSaya banatuM nathI, tevuM apUrva sukha te ja tene prApta thAya che. AvI ja rIte yatinI AsevanazikSA bhonI cikitsA samAna che. tethI jo AsevanazikSA samyag vidhipUrvaka karavAmAM Ave tAM kramasara bhAvarogano nAza thAya che ane Arogyasukha yatine pragaTa thavA mAMDe che. ane te Arogyasukha AsevanazikSAthI kramasara vadhatAM vadhatAM asaMgabhAvarUpe jyAre pragaTa thaya che tyAre advitiya sukhano anubhava yatine thAya che. ane asaMgaanuSThAnamAM pragaTa thayeluM sukha kramasara vRddhi pAmIne siddha avasthAmAM pUrNa bhAvaArogyarUpa avasthAne prApta che. 12-15 // (cikitsA ) kriyA, sukhano I cikitsAkriyArUpa che. nI mULazuddhi arthe jyAre ya che, ane te vakhate te rogA pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke yatinI duSkara evI paga AsevanazikSA sukhano hetu bane For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UzikSAviMzikA) che. tyAM prazna thAya ke yatinI duSkara kriyA sukhano hetu kevI rIte bane? te batAvatAM kahe che - jaM sammanANameyassa tattasaMveyaNaM niogeNa / annehi vi bhaNiyamao vijasaMvijapadamisiNo // 16 / / yatsamyagjJAnametasya tattvasaMvedanaM niyogena / anyairapi bhaNitamato vedyasaMvedyapadamRSeH _ IdhA. aqyArthaH naM je kAraNathI yajJa AnuM yatinuM samUnAgama samyajJAna niyamone niyamathI tasaMveya tattvasaMvedanarUpa hoya che te kAraNathI yatinI duSkara paNa AsevanakriyA sukhano hetu che.) gago AthI karIne mahi vi anya vaDe paNa li RSine vinasaMvinam vedyasaMvedyapada maNiyama kahevAyuM che. gAthArtha: je kAraNathI yatinuM samyajJAna niyamathI tattvasaMvedanarUpa hoya che te kAraNathI, yatinI duSkara paNa AsevanakriyA sukhano hetu che. AthI karIne anya vaDe paNa RSine vedasaMvedyapada kahevAyuM che. bhAvArtha: yatinI duSkara paNa AsevanazikSA sukhano hetu thAya che, kAraNa ke yatine nakkI tattvasaMvedanarUpa samajJAna hoya che. tethI ja teonI AsevanazikSA bhAvaroganA zamana dvArA avazya sukhano hetu bane che. jema indriyone ati paravaza banelo rogI rogakSayano arthI hoya to paNa vaidyanA sUcana pramANe samya yatna nathI karI zakato, eTale ja eno roga paNa nAza nathI thato; paraMtu jeNe potAnI indriyo upara te prakArano kAbU prApta karyo hoya che, te vaidyanA sUcana pramANe duSkara paNa cikitsA karIne Arogya prApta karI zake che. saMsArathI atyaMta bhaya pAmelo hovAne kAraNe muni paNa te pramANe indriyo upara potAnuM prabhutva meLave che. tethI bhagavAnanA vacanAnusAra potAnI indriyone pravartAvI zake che. AthI ja teo daza prakAranA yatidharmane samyam sevI zake che. AvA muni jyAre guru pAsethI grahaNazikSA ane AsevanazikSA prApta kare che tyAre, ucita bhAvone ullasita karavA samartha banI te prakAre AsevanazikSAmAM yatna kare che. AthI ja tenuM jJAna sUtranA paramArthanA saMvedanarUpa hoya che. tethI jema jema te navuM sUtra grahaNa kare che tema tema te sUtrane For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 7zikSAviMzikA pariNamana karavAmAM te yatna kare che, ane tema tema tenuM bhAva Arogya vadhe che. tethI ja tenI AsevanazikSA sukhanuM kAraNa bane che. yatine nakkI tattvasaMvedanajJAna hoya che tenI puSTi anya darzanakAronA mata dvArA karatAM kahe che ke "anya vaDe paNa RSione vedyasaMvedyapada" kaheluM che. ahIMvedyasaMvedyapadano artha samyakatvakAlIna vedyasaMvedyapada grahaNa karavAno nathI, paraMtu tattvanA saMvedanakALamAM vartatuM vedyasaMvedyapada grahaNa karavAnuM che. ane tenI vyutpatti A pramANe che - vedya=vedanIya, tenuM samyag vedana che jemAM te veghasaMvedyapada. ahIM vedanIya zabdathI jJAnanA viSayabhUta padArtho grahaNa karavAnA che, ane te padArthonuM kaSAyonA sparza vagara samyag vedana munine thAya che. tethI teone vedanIya padArthanuM samyag vedana varte che ane te ja tattvasaMvedanarUpa 9.1193-9911 avataNikA: paMdaramI gAthAmAM batAvyuM ke yatinI duSkara paNa AsevanazikSA sukhano hetu thAya che. tyAra pachI gAthA-16mAM tenuM kAraNa batAvatAM kahyuM ke yatine tattvasaMvedana nAmanuM jJAna che, tethI teonI AsevanazikSA sukhano hetu bane che. have te yatinI A zikSA kayA kramathI bhAvaroganA nAza dvArA sukhano hetu bane che, te batAvatAM kahe che - paDhamamahaM pII vi hu pacchA bhattI u hoi eyassa / AgamamittaM heU tao asaMgattamegaMtA // 17 // prathamamatha prItirapi khalu pazcAdbhaktistu bhavatyetasya I AgamamAtraM hetustato'saMgatvamekAntAt ||7|| anvayArtha: (AsevanazikSAmAM) yajJa Ane=yatine pamamAM prathama pI vi hor prIti ja thAya che pachA 3 pAchaLathI vaLI mattau bhakti thAya che. to tyAra pachI Agamamitte he AgamamAtra hetu hoya che (ane tyAra pachI) asaMgattameotA ekAntathI asaMgatArUpa (AsevanazikSA che). * haiM =vAkyAlaMkAra tarIke vaparAyo che. vi 'ja'kAra arthaka che. * 'atha' zabda AsevanazikSAnA cAra bhedonA prAraMbha arthamAM che. For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha: !zikSAviMzikA gAthArtha: ArovanazikSAmAM yatine prathama prIti ja thAya che, pAchaLathI vaLI bhakti thAya che. tyAra pachI AgamamAtra hetu che, tyArapachI ekAntathI asaMgatArUpa AsevanazikSA hoya che. 42 yati guru pAsethI prathama sUtra ane artha grahaNa kare che. tyAra pachI AsevanazikSA grahaNa kare che. A AsevanazikSAnA prAraMbhakALamAM yatine AsevanazikSA potAnA lAbhanuM kAraNa dekhAya che, tethI tyAM prIti varte che. tethI te AsevanazikSA prItianuSThAna che. jema jema e prItipUrvaka AsevanazikSA grahaNa kare che, tema tema tenA bhAvarogo ghaTatA jAya che evo tene anubhava thAya che. tethI te AsevanazikSA bhaktithI kare che, eTale ke guNo pratyenA bahumAnathI te AsevanazikSA kare che. A kakSAmAM bhaktianuSThAna varte che. punaH punaH abhyAsane kAraNe yati jyAre AsevanazikSA bhagavAnanA vacanAnusAra yathAvat karI zake che, tyAre te anuSThAna saMbaMdhI bhagavAnanA vacanano bodha tene hoya che; ane tenA smaraNapUrvaka te pravRtti kare che. tethI te anuSThAnanA sevanathI bhAvarogo vizeSa alpa thatA hoya che, tethI AgamamAM apekSita te te anuSThAnathI niSpAdya te te bhAvo te karI zake che. tethI te AsevanazikSA vacanAnuSThAnarUpe varte che. A rIte vacanAnuSThAnarUpa AsevanazikSA jyAre yatine ati abhyasta thai jAya che tyAre, vacananI apekSA rAkhyA vagara ja AtmAnA zuddha bhAvone te pravartAvI zake che. A ja asaMgaanuSThAnarUpa AsevanazikSA che. A asaMgaanuSThAna, caMdanagaMdhanyAyathI AtmAnI prakRtirUpe ucita pravRtti karAve che. agiyAramI yatidharmaviMzikAmAM munine vacanakSamA ane dharmakSamA hoya che ema kahIne, munine vacanaanuSThAna ane asaMgaanuSThAna hoya che ema sthApana karyuM; ane have ahIM prIti Adi cAre anuSThAna kramasara hoya che ema kahe che. AnI pAchaLanuM vizeSa tAtparya e bhAse che ke, saMyama grahaNa karavA pUrve yatine samiti-guptino bodha hoya che, ane prAyaH karIne dasa prakAranA yatidharmano paNa tene bodha hoya che. tethI te bodhane anurUpa sudaDha yatnathI samiti-guptimAM ane dasa prakAranA yatidharmamAM yatna kare to te samiti-guSiviSayaka ane daza prakAranA yatidharmaviSayaka tene vacanAnuSThAna hoya che. tene AzrayIne ja agiyAramI viMzikAmAM munine vacanakSamA ane dharmakSamA hoya che tema kahela che. Ama chatAM, saMyama grahaNa karyA pachI vizeSa bhUmikAnI niSpatti arthe tene navuM navuM zruta grahaNa karavAnuM hoya che. AthI dhammuttAM vaDa "pada dvArA cAritradharmanI prApti pachI zrutadharmanI vRddhinI 66 6' For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 7zikSAviMzikA7 icchA karela che. tyAM te zrutadharma prathama grahagazikSA rUpe hoya che ane tyAra pachI AsevanazikSA rUpe hoya che. A AsevanathI prApta thayeluM saMyama uttarottara vRddhimAna bane che. muni jyAre A AsevanazikSA grahaNa karavAno prAraMbha kare che tyAre, bhagavAnanA vacana pratye ane bhagavAnanA vacana anusAra sevana karavA pratye tene atyaMta prIti hoya che, tethI te prItianuSThAna bane che. te sevanathI jema jema bhAvaroganI alpatA thAya che tema tema te AsevanazikSA pratye munine atyaMta bhakti pragaTe che. Ama chatAM anabhyasta dazAmAM skhalanA hovAthI vacanAnuSThAna thatuM nathI. paraMtu jyAre te anuSThAna suabhyasta bane che tyAre, te vacananuM smaraNa karIne te anuSThAnane te sevI zake che je vacanAnuSThAnarUpe bane che ane te anuSThAnathI vizeSa prakAranA bhAvaroganuM zamana thAya che. A vacanaanuSThAnanA paNa punaH punaH sevanathI te anuSThAna jyAre jIvanI prakRtirUpe ja ucita pravRtti karAve che tyAre te asaMgaanuSThAna bane che.II12-17NA avataraNikA: gAthA-17mAM batAvyuM ke yatine AsevanazikSA prIti Adi kramathI cAra prakAranI che. A ja vAtane daDha karavA have pataMjaliRSie paNa A vAta kahI che e batAve che - jaiNo cauvvihaM ciya annehi vi vanniyaM aNuTThANaM / pIIbhattigayaM khalu tahAgamAsaM gabheyaM ca 118611 yatezcaturvidhamevAnyairapi varNitamanuSThAnam prItibhaktigataM khalu tathA''gamAsaGgabhedaM ca ||8|| anvayArtha: annatti vi anyo vaDe paNa naLo yatine pImattimaya prItibhaktithI pravRtta taddAmAsAmeya tathA Agama ane asaMga bhedavALuM vattu kharekhara va'hiM cAra prakAranuM aNukALa viya anuSThAna ja vanniyaM varNana karAyuM che. * 7 pAdapUrti mATe che. * nIttiyaM mAM thayuM zabda pravRtta arthamAM vaparAyelo che. * pImattiyaM e prakArano samAsa anabhyasta dazAnA yatinA anuSThAnane grahaNa karavA mATe kahela che ane A mAsaMmeya e prakArano samAsa abhyasta dazAnuM anuSThAna grahaNa karavA mATe kahela che, ema bhAse che. For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UzikSAviMzikAd 44 gAthArtha: anyo vaDe paNa yatine prItibhaktithI pravRtta tathA Agama ane asaMgabhedavALuM kharekhara cAra prakAranuM anuSThAna ja varNana karAyuM che. II12-18ii avataraNikA: A zikSAviMzikA che, tethI zikSAnA be bhedonuM varNana pUrvanI gAthAomAM karyuM. te banne prakAranI zikSA muni saMyamanI vRddhi arthe grahaNa kare che. have kaI rIte te banne prakAranI zikSA grahaNa karavAthI yatino cAritrarUpI deha sama prakAre doSarahita thaI zake te batAvatAM 19mI ane 20mI gAthA batAve che - AhArovahisijAsu saMjao hoi esa niyameNa / jAyai aNaho sammaM itto ya carittakAu tti // 19 // AhAropadhizayyAsu saMyato bhavatyeSa niyamena / jAyate'naghaH samyag itazca cAritrakAya iti // 19 / / aqyArtha: mArohasigA; AhAra, upAdhi ane zavyAnA viSayamAM paNa A yati niyameLa niyamathI saMnagI saMyata doDa hoya che phatto ya ane AnAthI =A viSayomAM saMyatapaNuM hovAthI pittAcAritrakA samuM samyaka prakAre mAro doSarahita nAyaDu thAya che. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: AhAra, upAdhi ane zavyAnA viSayamAM yati niyamathI saMyata hoya che, ane A viSayomAM saMyatapaNuM hovAthI cAritrakA samya prakAre doSarahita thAya che. bhAvArtha: yatinA jIvanamAM mukhyarUpe AhAra, vastrAdi upadhi ane saMyamanI ArAdhanA arthe vasatirUpa pudgalonI AvazyakatA rahe che. tethI tabrimittaka koi rAgAMza usthita na thAya te mATe tenI zuddhimAM niyamathI yati yatanAvALo rahe che. AthI ja yati utsargathI zAstravacanAnusAra traNenI zuddhi mATe yatna kare che. tathAvidha saMyoganA kAraNe utsargathI For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 UzikSAviMzikA) saMyamanI vRddhi zakya na hoya to paMcakahAnipUrvaka apavAdathI doSita paNa grahaNa kare che. tyAM paNa pUrNa thatA hovAne kAraNe saMyamanI hAni thatI nathI. A traNemAM yatine niyamathI saMyama hoya che, tethI ja yatine AtmAmAM caravArUpa cAritrakA samyak prakAre niSpApa thAya che. cAritranA kAraNabhUta evo temano deha leza paNa karmabaMdhanuM kAraNa banato nathI. Avo ja yati grahaNazikSA ane AsevanazikSAmAM samyam yatna karI uttarottara saMyamanI vRddhi kare che. II12-1lA avataNikA: ogaNIzamI gAthAmAM kahyuM ke AhArAdimAM saMyata yatinuM ja cAritrakA niSpApa thAya che. have AhArAdimAM samyagU yatanA na hoya tevA sAdhune grahaNazikSA ane AsevanazikSAthI paNa guNa thatA nathI, te batAvavA arthe kahe che - eyAsu avattavao jaha ceva viruddhase viNo deho / pAuNai na uNamevaM jaiNo vi hu dhammadehu tti // 20 // etAsvavyaktavratasya yathaiva viruddhasevino dehaH / prApnoti na guNamevaM yaterapi khalu dharmadeha iti // 20 // aoqyArtha: nada je prakAre viruddhavino ho viruddhasevIno deha3 na paDachADraguNane pAmato nathI parva e prakAre prayAsumavattavo A badhAmAM=AhAra, upAdhi ane zayAmAM avyakata vratavALA = ayatanAvALA vALo vi ghammadu yatino paNa dharmadiha (guNane pAmato nathI gAthArtha: je prakAre viruddhasevIno deha guNane pAmato nathI, e prakAre AhArAdimAM ayatanAvALA yatino paNa dharmadiha guNane pAmato nathI. ja ahIM (1) rogInA sthAne yati che. (2) auSadhasevananA sthAne AsevanazikSA che. (3) kupaththasevananA sthAne AhArAdimAM ayatanA che. (4) dehanA sthAne dharmadaha che. ane (5) ArogyanA sthAne bhAvaArogya che. bhAvArtha: jema koI rogI samyam auSadhine sevato hoya chatAM kupathya Adi khAto hoya to For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 1 zikSAviMzikA . teno deha Arogya guNane pa! mana nathI, te rIte AhAra, upAdhi ane vasatimAM samyam vatanA vagarano sAdhu prahAgarA " AsevanazikSAne saman rIte sevato hoya to paNa, teno dhamadaha grahAgazikSA ane nizikSAthI gAgane pAmI zakato nathI. ahIMdhamadahathI yatino cAritradharmarUpa deha " - che. grahAgazikSA ane zikSA dvArA yatie vizeSa-vizeSatara bhAvaArogya prApta karavAnuM che. jo te vAdha anusAra upayogapUrvaka grahaNazikSA ane AsevanazikSAmAM samagya kamasara bhAvarogonI alpatA thAya ja. paraMtu je yati AhArAdimAM gamya yatana : ' , te yatimAM pramAdabhAva varte che tethI nirAzaM citta pragaTatuM nathI, jenA kAraNe paNa doSonuM sevana kare che. AthI ja jenA cittamAM zarIra pratye ke anukULatA prA nA hoya tenA jIvanamAM prahAgazikSA ke AsevanazikSA vizeSa zuddhinuM kAraNa banI . te . ll12-20mAM // gra fer anDhazat l2 2aaaa For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 bhikSAviMzikAd. // bhikSAviMzikA trayodazI / / avataraNikA: agiyAramI viMzikAmAM 10 prakArano yatidharma batAvyo. daza prakAranA yatidharmavALA muni be prakAranI zikSA grahaNa kare che. tethI bAramI viMzikAmAM be prakAranI zikSA batAvI, ane te viMzikAnA aMtamAM batAvyuM ke AhArAdimAM tanAvALA sAdhune ja grahAgazikSA ane AsevanazikSAthI bhAvaArogya pragaTe che. tethI AhArAdimAM yatanA zuM che, te batAvavA arthe have bhikSAviMzikA kahe che - bhikkhAvihI u neo imassa eso mahANubhAvassa / bAyAladosaparisuddhapiMDagahaNaM ti te ya ime // 1 // bhikSAvidhistu jJeyo'syaiSa mahAnubhAvasya / dvAcatvAriMzaddoSaparizuddhapiNDagrahaNamiti te ceme // 1 // aqyArtha: masa mahAgumAvasa A mahAnubhAvanI= yatidharma ane grahaNazikSo tathA AsevanazikSAnuM pAlana karatA mahAnubhAvanI, 3 vaLI ghaNI =AgaLanI gAthAomAM kahevAze e millavidI bhikSAvidhi ne jAgavI. (te vidhi kevI che?) vAyAtavolapasuipiMDa hi betAlIsa doSothI parizuddha piMDanuM grahaNa ti e bhikSAvidhi che. te ane te=betAlIsa doSo A che=AgaLanA zlokomAM kahevAnA che, te che. gAthArtha: yatidharma ane grahaNazikSA tathA AsevanazikSAnuM pAlana karatA mahAnubhAvanI vaLI AgaLanA zlokomAM kahevAze e bhikSAvidhi jANavI. (te vidhi kevI che?) betAlIsa doSothI parizuddha piMDanuM grahaNa e bhikSAvidhi che. te betAlIsa doSo AgaLanA zlokomAM kahevAnA che, te che. For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 UbhikSAvizikAd. bhAvArtha: je sAdhu dasa prakAranA yatidharmane vahana kare che ane tyAra pachI guNavAnane parataMtra thaIne grahaNazikSA ane AsevanazikSA grahaNa kare che, te sAdhu kramasara bhAvarogane kSINakSINatara kare che. tethI evA "sAdhu ne 'mahAnubhAva" zabdathI saMbodhela che. A mahAnubhAvo nirAzaM cittavALA hoya che. tethI teo kevA prakAranI bhikSA grahaNa kare che te batAvatAM kahe che ke teo betAlIza doSathI parizuddha piMDa grahaNa kare che. A ja temanI bhikSAvidhi che. te betAlIza doSo kayA che te batAvavA arthe kahe che ke te doSo A che, arthAt AgaLanI gAthAmAM kahevAnA che, te che. II13-1NA avataNikA: prathamanI gAthAnA aMte kahyuM hatuM ke te betAlIza doSo A che. tethI te betAlIza doSo batAve che - solasa uggamadosA solasa uppAyaNAi dosA u / dasa esaNAi dosA bAyAlIsaM iya havaMti // 2 // SoDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAyA doSAstu / dazaiSaNAyA doSA dvAcatvAriMzaditi bhavanti // 2 // aqyArtha: tonA 3matolA soLa umadoSo che sotasa 3khyAphi vorA 3 vaLI soLa utpAdananA doSo che (ane) tala sArU tolA daza eSaNAnA doSo che. hya A pramANe (gocarInA) vAyAtIraM vaMti betAlIsa (doSo) thAya che. gAthArtha: soLa udgamadoSo che, vaLI soLa utpAdananA doSo che ane daza eSaNAnA doSo che. A pramANe gocarInA betAlIsa doSo thAya che. bhAvArtha:(1) uzama doSo - AhAranI niSpattimAM gRhastha dvArA karAyelA doSo te udgamadoSo che. te soLa che. (2) utpAdana doSo :- AhAra meLavavA arthe sAdhuthI je doSo utpanna karAya che te utpAdana doSo che. te doSo paNa soLa che. For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 UbhikSAviMzikA) (3) eSaNA doSo:- AhAra grahaNa karatI vakhate gaveSaNA karavAmAM je doSo prApta thAya che te eSaNA doSo che. A doSo gRhastha ane sAdhu ubhayathI thAya che. A doSo dasa che.ll13-zA avataNikA: bIjI gAthAmAM betAlIza doSo batAvyA. temAM prathama soLa ugama doSo batAve AhAkammuddesiya pUIkamme ya mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyAe pAoyarakIyapAmicce // 3 / / AdhAkarmoddezika pUtikarma ca mizrajAtaM ca / sthApanA prAbhRtikA prAduSkaraNakrItaprAmityam // 3 // pariyaTTie abhihaDe unbhinne mAlohaDe ii ya / acchijje anisiDhe ajjhoyarae ya solasame // 4 // parivartito'bhihata udbhinno mAlApahRta iti ca / Acchedyo'nisRSTo'dhyavapUrakazca SoDazaH // 4 // anvayArtha: mAdA musica aa "AdhAkarma, 'dezika, pUme ya pUtikarma, nIlagA, "mizrajAta, kavaLAM sthApanA, pAduDiyAprAbhRtikA, pAmolIyAmitte prAduSkaraNa, "phrIta, prAmiya, yidi parAvartita, mida 'abhyAhata, minne urbhinna, mAtodaDe 13mAlApahRta, chine Acchedya, nirike "anisRSTa, gabloyarA ya ane "adhavapUraka, soname e soLa ugamadoSo che. gAthArtha - AdhAkarma, dezika, pUtikarma, "mizrajAta, pasthApanA, prAkRtikA, prAduSkaraNa, "kIta, prAmitya, parAvartita, 11abhyAhata, urbhinna, mAlApahata, Acchedya, 15anisTa ane adhyavapUraka e soLa udgamadoSo che. bhAvArtha:(1) AdhAkarma:- sAdhune nimitte agni AdithI pakAvavuM ke sacittane acitta karavuM te AdhAkarma doSa che. For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 0 bhikSAviMzikAd (2) audezika :- yAcaka sAmAnyane uddezIne taiyAra karela AhAra auzika kahevAya, athavA gRhastha potAnA mATe taiyAra karela AhArane pAga pAchaLathI sAdhune uddezIne saMskArita kare to te AhAra dezika kahevAya. (3) pUtikarma :- AdhAkarmano leza paNa aMza jemAM lAgyo hoya te zuddha chatAM pUtikarma doSavALo jAgavo. () mijAta :- prathamathI ja potAnA ane sAdhunA uddezathI bheguM taiyAra kareluM hoya te mizrajAta doSavALo AhAra kahevAya che. (5) sthApanA :- sAdhune nimitte mUkI rAkhelo AhAra sthApanA doSavALo kahevAya che. (6) prAkRtikA :- sAdhune dAna devAnI buddhie lagnAdi prasaMgane moDA-vahelA karIne taiyAra thayelo AhAra prAkRtikA doSavALo kahevAya che. (7) prAduraNa :- sAdhune vastu pratyakSa jovAya te mATe te vastu upara prakAza karavAthI athavA te vastune prakAzamAM lAvavAthI prAduSkaraNa doSa lAge che. (8) krIta :- sAdhune mATe mUlya ApIne vastu kharIdavI te kIta doSavALI vastu kahevAya. (9) prAmAka:- dAna devA mATe vastu udhAra lAvavI te prAmiyaka doSavALI vastu kahevAya. (10) parAvartitaH- potAnI tuccha vastune ApI, tenA badale sAdhune vahorAvavA arthe saMbaMdhI pAsethI sArI vastu lAvI hoya to te vastu parAvartita doSavALI kahevAya. (11) abhyAhata :- potAnA gharathI upAzraye ke potAnA gAmathI anya gAmamAM, jyAM sAdhu hoya tyAM vahorAvavA mATe vastu sAme lai javI te abhyAhata doSavALI vastu kahevAya. (12) ubhi :- vahorAvavAnI vastu sIla vagere ukheDIne ApavI te ubhinna doSavALI kahevAya. (13) mAlAapahata :- mALiyA vageremAM UMce mUkeluM hoya te sAdhu mATe lAvavuM te mAlAapahRta doSavALuM kahevAya. (14) Achedya - pArakuM chatAM baLAtkAra laine sAdhune vahorAve te Acchedya doSavALuM kahevAya. (15) anisRSTa:- koi maMDaLInuM bhojana sarvanI anumati vinA, temAMnA thoDA athavA temAMno koI eka ja vyakti, sAdhune Ape to te anivRSTa doSavALI vastu kahevAya. (16) adhyApUraka:- potAnA mATe pakAvavA ApyA pachI sAdhu vagere AvyA che ema jAgI temane dAna devAnI buddhie temAM vadhAro karelo AhAra adhyavapUraka doSavALo kahevAya.II13-3/8/l. For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 avataraNikA : soLa udgama doSo batAvyA bAda soLa utpAdananA doSo batAve che. 7 bhikSAvizikA7 dhAI dUinimitte AjIva vaNImage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe ya havaMti dasa ee // 5 // dhAtrI dUtI nimitta AjIvo vanIpakazcikitsA ca / krodho mAno mAyA lobhazca bhavanti dazaite // 5 // puvviM pacchA saMthava vijjA maMte ya cunna joge ya / uppAyaNAi dosA solasame mUlakamme ya ||6|| pUrva pazcAtsaMstavo vidyA maMtrazca cUrNaM yogazca / utpAdanAyA doSA SoDazo mUlakarma ca // 6 // anvayArtha: dhAvUnimitte dhAtrIpiMDa, dUtIpiMDa, nimittapiMDa AnIva AjIvakapiMDa, vaLImane "vanIpakapiMDa, tibhinhA ya ane cikitsApiMDa, joDhe mALe mAyA tome ya krodhipaMDa, mAnapiMDa, " mAyApiMDa ane lobhapiMDa, vaMti sa chu A dasa doSo che (ane) pulliM pachA saMghava pUrvapazcAtsaMstavapiMDa, viSnA vidyApiMDa, maMte ya maMtrapiMDa, sunna cUrNapiMDa, none ya yogapiMDa, mUlammu ya mUlakarmapiMDa, 3CAyaLAr DhosA sonalame e utpAdananA soLa doSo che. 16 gAthArtha: 1 dhAtrIpiMDa, dUtIpiMDa, nimittapiMDa AjIvakapiMDa, vanIpakapiMDa, ane cikitsApiMDa tathA krodhapiMDa, mAnapiMDa, mAyApiMDa ane lobhapiMDa, A dasa doSo che. ane pUrvapazcAtsaMstavapiMDa, 'vidyApiMDa, maMtrapiMDa, cUrNapiMDa, yogapiMDa ane mUlakarmapiMDa e utpAdananA soLa doSo che. bhAvArtha: (1) dhAtrIpiMDa:- je sAdhu AhArAdi meLavavAnI buddhie gRhasthanAM bALakonuM dhAvamAtA jevuM kAma karI AhArAdi meLave te dhAtrIpiMDa doSavALo AhAra kahevAya. (2) tipiMDa:- gRhasthone paraspara saMdezo kahI AhArAdi meLave te dUtipiMDa doSavALo AhAra kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bhikSAviMzikA7 para (3) nimittapiMDa :- lakSaNa, jyotiSAdi zAstronA baLe gRhasthane bhUta-bhAvi ke vartamAnamAM thayelI, thanArI ke thatI lAbha-hAni jaNAvI AhArAdi meLave te nimittapiMDa doSavALo AhAra kahevAya. (4) AjIvapiMDa :- gRhasthamAM je jAti-kula vagere viziSTa hoya te jAti-kula vagere potAnAM paNa che ema jaNAvI AhArAdi grahaNa karavAM te AjIvakapiMDa doSavALo AhAra kahevAya. (5) vanIpakapiMDa:- sAdhu brAhmaNa AdinA tyAM vahoravA gayo hoya tyAre, tenAM zAstronI koika sArI vAta grahaNa karIne tenI prazaMsA dvArA je sArI bhikSA meLave te vanIpakapiMDa kahevAya. (6) cikitsApiMDa:- gRhasthane roganA upacAra mATenA upAyo jaNAvI sAdhu AhArAdi meLave te cikitsApiMDa che. (7) krodhapiMDa :- gRhasthanI AgaLa bhaya pedA karI AhArAdi meLave te krodhipaMDa kahevAya. (8) mAnapiMDa :- gRhasthane abhimAne caDhAvIne teNe abhimAnathI Apelo AhArAdi piMDa lAve te sAdhuno mAnapiMDa doSavALo AhAra kahevAya. (9) mAyApiMDa :- vAraMvAra piMDa meLavavA mATe judA judA veSa badalIne ke judI judI bhASA bolIne, mAyA karIne AhArAdi lAve te mAyApiMDa doSavALo AhAra kahevAya. (10) lobhapiMDa:- ghaNA athavA manobhiSTa AhArAdi meLavavAnA lobhe ghaNAM gharomAM pharanArano lAvelo piMDa te lobhapiMDa kahevAya. (11) pUrvapadmAt saMstava piMDa :- pUrvanAM saMbaMdhI mAtA-pitA vagere tathA pazcAtnAM saMbaMdhI sAsu-sasarA vagere saMbaMdhane dAna denAramAM ghaTADe ane te rIte AhArAdi lAve te pUrvapazcAt saMstava piMDa kahevAya. (12) vidyApiMDa:- potAne siddha thayela vidyA vagereno upayoga karI AhArAdi meLave te vidyApiMDa kahevAya. (13) maMtrapiMDa :- maMtranA prayogathI meLavelo piMDa te maMtrapiMDa kahevAya. (14) cUrNapiMDa :- netrAdine AMjavA dvArA adazya thai zakAya, rUpa badalI zakAya, tevI zaktivALAM cUrNonA prayogathI meLavelo piMDa te cUrNapiMDa doSavALo AhAra kahevAya. (15) yogapiMDa :- page lepa karavA vagerethI saubhAgya, durbhAgya vagere thAya te rUpa yoganA prayogathI meLavela AhArAdi yogapiMDa kahevAya. (16) mULakarmapiMDa:- koinA garbhasthaMbhana Adi karIne AhAra meLavavo te mULakarma piMDa kahevAya. ||13-5/6][ For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 avataraNikA: bhikSAviMzikA) have eSaNAnA dasa doSo batAve che. saMkiyamakkhiyanikkhittapihiyasAhariyadAyagummIse / apariNayalittachaDDiya isaNadosA dasa havaMti // 7 // zaGkitamrakSitanikSiptapihitasaMhRtadattakonmizrAH apariNataliptaccharditA eSaNadoSA daza bhavanti // 7 // anvayArtha: saMjiya zaMkita, maNviya prakSita, nivRitta nizcita, vittiya 'pihita, sAhIiya pasaMdaMta, vAyavummItte 'dAyaka, unmitra, apaLiya 'apariNata, nitta lima, DDiya chardita (e pramANe) rUsaLavosA sa havaMti dasa grahaNaiSaNAnA doSo thAya che. gAthArtha: zaMkita, prakSita, nikSipta, 'pihita, pasaMhRta, 'dAyaka, unmizra, 'apariNata, kalisa ane chardita e pramANe dasa grahaNaiSaNAnA doSo thAya che. bhAvArtha: (1) zaMkita :- AdhAkarma vagere soLa doSamAMthI koi paNa doSanI zaMkA hoya chatAM sAdhu te piMDa grahaNa kare to te zaMkita doSavALo AhAra jANavo. (2) mrakSita :- sacitta ke niMgha evI acitta vastuthI kharaDAyelA annAdirUpa prakSita AhAra vahoravo te prakSita doSa. (3) nikSipta:- acitta paNa AhArAdi sacitta upara mUkeluM hoya te vahoravuM te nikSipta doSa. (4) pihita :- sacitta phaLa vagerethI annAdi DhAMkeluM hoya ke sacittAdi upara annAdi mUkela hoya te pihita kahevAya. tevo AhAra vahoravo te pihita doSa. (5) saMhata :- sAdhune vahorAvavA mATe koi khAlI bhAjananI AvazyakatA hoya,paraMtu te bhAjanamAM sacitta ke acitta vastu hoya tene anyatra sacitta ke acittamAM khAlI karIne vahorAve tyAre saMhata doSanI prApti thAya. jo bhAjanamAM acitta ja hoya ane tene acittamAM ja khAlI karavAmAM Ave to saMhata doSa na lAge. (6) dAyaka :- bALaka, nokara, garbhavatI strI vagere ayogya dAtAranA hAthe vahoravAthI dAyaka doSa lAge che. For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n bhikSAviMzikA! 54 (7) uji:- dAnamAM ApavAnI acitta vastu pAga sacitta dhAnyanA kaNiyA vagerethI mizrita hoya te unmitra doSa che. (8) apariNata :- pUrNa acitta thayA vagaranuM kaMika acitta, kaMika sacitta hoya tevuM vahoravuM te apariNata doSa che. (9) lipta :- carabI AdithI hAtha ke pAtra kharaDAyeluM hoya ane te hAtha ke pAtrathI vahorAve to lipta doSa lAge. athavA dahIM, ghI, Adi cIkANA padArthathI hAtha ke pAtra kharaDAyeluM hoya ane tenAthI vahorAve tyAre, te hAtha ke pAtramAM rahelI vastu jo niravazeSa na vahorAve to lipta doSa na lAge, paraMtu jo niravazeSa vahore to pazcAt karmano saMbhava hovAthI lita doSanI prApti lAge. (10) charditaH- ghI-dUdha-dALa vagere DhoLAya te rIte vahorAve te chardita doSa jAgavo../13gA avataraNikA: pUrvamAM batAvelA betAlIza doSo ane AgaLamAM je batAvavAmAM Avaze te mAMDalInA saMyojanA Adi pAMca doSothI rahita piMDa yatine grahaNa karavAnI vidhi batAve eyaddosavimukko jaINa piMDo jiNeNa'NunAo / saMjoyaNAirahio bhogo vi imassa kAraNao // 8 // etaddoSavimukto yatInAM piNDo jinenAnujJAtaH / saMyojanAdirahito bhogo'pyasya kAraNataH // 8 // aqyArtha: naLa yatine provimuko piMDo A doSothI=42 doSothI rahita piMDa jigaDapunnAgo jinezvaro vaDe anujJAta che. Dumasa mono vi Ano=42 doSothI rahita piMDano, bhoga paNa saMnosaphidimo saMyojanAdi doSarahita (ane) sAmo kArAge (anujJAta che). gAthArtha: yatine A doSothI rahita piMDa jinezvaro vaDe anujJAta che. 4re doSothI rahita piMDano bhoga pANa saMyojanAdi doSarahita ane kAraNe anujJAta che. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa 0 bhikSAviMzikAd gAthArtha: bhagavAne pUrvanI gAthAomAM batAvelA betAlIza doSothI rahita AhAra grahaNa karavAnI sAdhune anujJA ApelI che. A uparAMta gAthAmAM batAvAze te 6 kAraNothI AhArano bhoga paNa saMyojanAdi cAra doSathI rahita karavAnuM kahela che. tenAthI e prApta thAya ke utsargathI sAdhue 4ra doSarahita bhikSA lAvavAnI che ane 6 kAraNomAMthI koI paNa kAraNa vidyamAna hoya tyAre ja sAdhune AhAra vAparavAnI anujJA che ane AhAra vAparatI vakhate saMyojanAdi cAra doSomAMthI koi paNa doSa na lAge tevA upayogapUrvaka AhAra vAparavAno che, to ja saMyamanI zuddhi thAya. 13-8nA avataNikA: sAdhune gocarI vAparavAmAM lAgatA saMyojanAdi cAra doSo batAve che - davvAIsaMjoyaNamiha battIsAhigaM tu apamANaM / rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmagaM jANa / / 9 / / dravyAdisaMyojanamiha dvAtriMzadadhikaM tvapramANam / rAgeNa sAGgAraM dveSeNa sadhUmakaM jAnIhi // 9 // aqyArtha: vAsaMnIyafmada ahIM=sAdhune bhikSA vAparavAnA viSayamAM dravyAdinuM saMyojana, vIdiyA tuma mA batrIsa koLiyAthI adhika AhAra te apramANa doSa, vALa sa$A rAgathI vAparavuM te aMgAra doSa loseLa sadhUma ane dveSathI vAparavuM te dhUma doSa nAga jANavo. gAthArtha: - sAdhune bhikSA vAparavAnA viSayamAM dravyAdinuM saMyojana (te saMyojanA doSa), batrIsa koLiyAthI adhika AhAra te apramANa doSa, rAgathI vAparavuM te aMgAra doSa ane veSathI vAparavuM te dhUma doSa jANavo. bhAvArtha:(1) saMyojanA doSa :- eka dravya sAthe bIjuM dravya meLavIne vAparavuM te saMyojanA doSa (2) apramANa doSa:- jeTalA AhArathI zarIrabaLa, dhIraja ane saMyamanAM kAryo sidAya Y-5 For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 bhikSAviMzikA 56 nahIM teTalo AhAra pramANopeta kahevAya. puruSane te batrIza koLiyA pramANa ane strIone aThyAvIza koLiyA pramANa kahela che. tethI adhika vAparavuM te apramANa doSa che. (3) aMgAra doSa :- gocarI vAparatAM koi iSTa padArtha pratye rAgano sparza thAya tyAre aMze aMze saMyamane nAza karavAmAM kAraNIbhUta evo aMgAra doSa lAge che. (4) dhUma doSa H- aniSTa AhAra upara dveSa karIne vAparavuM te dhUma doSa. II13-9lA : avataraNakA: AThamI gAthAnA bhAvArthamAM AhArano bhoga pAMca doSa rahita karavo ema kahyuM hatuM ane navamI gAthAmAM temAMthI cAra doSo batAvyA. pAMcamo doSa te che ke havenI gAthAmAM je gocarI vAparavAnAM 6 kAraNo batAvavAnA che te kAraNo vagara AhAra vAparavo. tethI have gocarI kayAM cha kAraNo upasthita thAya to vaparAya te batAve che - ve yaNave yAvacce iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe chaTTha puNa dhammaciMtAe || 10 || vedanavaiyAvRtye IryArthaM ca saMyamArthaM ca 1 tathA prANavRttyai SaSThaM SaSThaM punardharmacintAyai ||o 0|| anvayArtha: vecaLaveyAvandre vedanA zamAvavA, vaiyAvacca karavA, ane rUyikAN ya iryAsamitinA pAlana mATe, saMgamakAr saMyamanI sAdhanA mATe tarphe vALavattiyAd ane "prANarakSA mATe, chaThTha puLa chaThuM (kAraNa) vaLI dhammaciMtAN dharmaciMtA karI zakAya te mATe (muni AhAra vApare che.) gAthArtha: vedanA zamAvavA, vaiyAvacca karavA, ane iryAsamitinA pAlana mATe, 'saMyamanI sAdhanA mATe ane "prANanI rakSA mATe, chaThThuM kAraNa vaLI dharmaciMtA karI zakAya te mATe muni AhAra vApare che. bhAvArtha: nIce batAvelAM cha kAraNo UbhAM thAya to ja muni bhojana kare che. (1) kSudhAnI vedanA sahana na thAya. (2) AhAra vinA azakta (bhUkhyA) zarIre vaiyAvaccAdi karI na zakAya. For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 0 bhikSAviMzikA . (3) netranuM teja ochuM thatAM iryAsamitinA pAlanamAM azuddhi thAya. (4) pratilekhanA-pramArjanA vagere saMyamanuM pAlana na thaI zake. (5) sudhAnI pIDA vadhI javAthI maraNano saMbhava thAya. (6)Arta-raudradhyAnathI bacIne dharmadhyAnamAM sthira na thavAya. II13-10nA avataraNikA:vastrAdimAM AdhAkarmAdi doSone batAve che. vatthaM vAhAkammAidosaduTuM vivajjiyavvaM tu / dosANa jahAsaMbhavame esiM joyaNA neyA // 11 // vastramapyAdhAkarmAdidoSaduSTaM vivarjitavyaM tu / doSANAM yathAsaMbhavameteSAM yojanA jJeyA // 11 / / aoqyArtha: mAdAjhmAphalosadudde AdhAkarmAdi doSothI duSTa vayaM 3 vastra paNa viniyaSya tu varjavAM ja joIe. paNa tolA A doSonI goyaT yojanA nahAsaMmavam yathAsaMbhava neyA jANavI. gAthA - AdhAkarmAdi doSothI duSTa vastra paNa varjavAM ja joie. A doSonI yojanA yathAsaMbhava jANavI. bhAvArtha: gocarImAM jema 42 doSo hatA, tema vastramAM AdhAkarma Adi 42 doSa prApta thatA nathI, paraMtu temAMthI je saMbhavI zake tene ja grahAga karavAnA che. 1. sAdhu mATe ja vastra banAvavAmAM Ave to te AdhAkarmI doSa kahevAya. 2. sAdhu mATe ja vastra kharIdeluM hoya to te jIta doSa kahevAya. 3. gRhathanuM potAnuM vastra vaparAyeluM malina hoya to sAdhune vahorAvavA pahelAM dhoIne Ape to uddeza karma doSa prApta thAya. 4. te rIte zaMkita Adi doSo paNa yathAsaMbhava jANavA. 13-11ii. gAthA 11sudhI AhAra ane vastranA doSo batAvyA. tyAra pachI sthavirakalpane AzrayIne For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 bhikSAviMzikAu eSaNAne batAvanArI gAthA hovI joie. tenuM kAraNa nIce mujaba che. eka to A viMzikAmAM eka gAthA khUTe che, ane bIjuM hastalikhita pratamAM gAthA-11 batAvyA pachI gAthA-13 batAvela che, paraMtu gAthA-12 batAvI nathI. vaLI padArthanI dRSTie vicArIe to, gAthA-13mAM jinakalpInI eSaNA batAvI che tethI tenA pUrve sthavirakalpanI eSaNAne kahenArI gAthA-12 hovI joie, je maLatI nathI. avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM prAyaH karIne sthavirakalpanI eSaNA batAvelI hovI joie, have jinakalpanI eSaNA batAvatAM kahe che - ittheva pattaeNa esaNA hoi'bhiggahapahANA / satta cauro ya payaDA annA vi tahA'viruddhatti // 13 // pAtrabhedenaiSaNA bhavatyabhigrahapradhAnA atraiva 1 sapta catvArazca prakaTA anyA'pi tathA'viruddhA iti ||13|| anvayArtha: Dthava ahIM ja=AhAra ane vastrAdinA viSayamAM ja pattameI pAtranA bhedathI=jinakalpIrUpa pAtravizeSathI amiAhavALA HTT ToD abhigrahapradhAna eSaNA che. satta (AhAra-pANI viSayaka eSaNA) sAta prakAranI vaDo ya ane (vastra viSayaka eSaNA) cAra prakAranI payaDA pragaTa che. tanhA te prakAre annA vi anya paNa=abhigrahapradhAna evI eSaNA avirudghatti aviruddha che-zAstrasaMmata che. gAthArtha: bhAvArtha: - - AhAra ane vastrAdinA viSayamAM ja jinakalpIrUpa pAtravizeSathI abhigrahapradhAna eSaNA che. AhAra-pANI viSayaka eSaNA sAta prakAranI ane vastra viSayaka eSaNA cAra prakAranI pragaTa che. te prakAre anya paNa abhigrahapradhAna evI eSaNA zAstrasaMmata che. 58 jinakalpanI eSaNA abhigrahapradhAna hoya che ane te AhAranA viSayamAM sAta prakAranI che ane vastranA viSayamAM cAra prakAranI che. jyAre jinakalpI AhAra mATe jAya che tyAre te avazya abhigraha kare ke, sAta prakAranI eSaNAmAMthI Aje amuka eSaNAthI For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9 bhikSAviMzikAd ja AhAra maLe to grahaNa karavo anya eSaNAthI nahIM. te ja rIte pANInI sAta eSaNAmAMthI koI eka eSaNAthI pANI maLe to grahaNa karavuM anyathI nahIM. A rIte abhigraha karavAthI sattvano prakarSa thAya che. kema ke sAmAnya rIte te sAte prakAranI eSaNAmAMthI je koi eSaNAthI AhAra maLe te rIte grahaNa karanArane paNa 42 doSathI rahita gocarI levAnI hoya che, je ati duSkara che. te 42 doSarahita gocarI maLatI hoya temAM paNa koI eka eSaNAthI AhAra maLe to grahaNa karavo e prakAranA abhigrahathI AhAranI prApti ati durlabha bane che. Ama chatAM, AhAra na maLe to paNa adInabhAvathI saMyamamAM yatna karanAra jinakalpI hoya che, jethI nirlepabhAvano prakarSa thAya che. AvI ja rIte vastranA viSayamAM paNa abhigrahapUrvaka jinakalpIo grahaNa kare che. A uparAMta dravya-kSetra-kALa-bhAvane AzrayIne ghaNA prakAranA abhigrahapUrvakanI eSaNA karanArA jinakalpI hoya che. jema mahAvIra bhagavAne abhigraha karyo te caMdanabALAthI pUrNa thayo. 13-13Daa avataraNikA: pUrva gAthAmAM kahyuM hatuM ke AhAra ane pANI viSayaka sAta prakAranI eSAgA hoya che. te sAta bhedo batAve che - saMsaTThamasaMsaTThA uddhaDa taha hoi appalevA ya / oggahiyApaggahiyA ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 14 // saMsRSTAsaMsRSToddhatA tathA bhavatyapralepA ca / udgRhItApagRhItA ujjhitadharmA ca saptamikA // 14 // aqyArtha: saMsamAM saMkA, asaMsRSTA, 39 ta6 tathA udghatA, maHjovA ya ane " alpalepA, modiyApAdiyA avagRhItA, pragRhItAnsiyamAM ane ukjhitadharmA samiyA do e sAta eSAgA hoya che. gAthArtha: saMsRSTA, asaMsRSTA, utA, alpalepA, avagRhItA, pragRhItA ane ujhitadharmA e sAta eSaNA hoya che. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ bhikSAvizikAZ. bhAvArtha: sAta prakAranI piMDaeSaNA A prakAre che :(1)saMsRSThA:- hAtha tathA pAtrAdi kharaDAya tevAM AhArAdi grahaNa karavAM te saMsRSTA che. (2) asaMsRSThA:- hAtha ane pAtrAdi na kharaDAya tevuM annAdi vahoravuM te asaMsRSTA. (3) uddhatA:- potAne mATe moTA vAsaNamAMthI nAnA vAsaNamAM kADhela annAdi vahoravA te udghatA. (4) alpalepA:- nirlepa poMka, vAla-caNA vagere, jemAM dAtAne vAsaNa dhovAM vagere pazcAt karma khAsa na karavAnuM hoya te alpalepA. (5) avagRhItA - jamavA mATe beThela gRhastha pote khAvA mATe thALI ke vATakAmAM kADhyuM hoya temAMthI levuM e avagRhItA. (6) pragRhItA - gRhastha potAnA mATe ke bIjA mATe moTA vAsaNamAMthI camacA ke kaDachI vagerethI upADeluM anna thALImAM pIrasAya te pahelAM levuM athavA to hAthathI upADela koLiyAmAMthI levuM te pragRhItA. (7) ujhitadharmA:-gharanA badhA mANaso jamI gayA pachI zeSa rahe che, athavA pheMkI devA jevo AhAra, jene bIjo koI che nahIM evI bhikSA levI te ujjitadharmA. II13 14ll avataNikA: vastranA viSayamAM cAra prakAranI eSaNA batAve che - udiTTa peha aMtara ujjhiyadhammA cautthiyA hoi / vatthe vi esaNAo pannattA vIyarAge hiM // 15 / / uddiSTaprekSAntarojjhitadharmA caturthikA bhavati / vastrepyeSaNA: prajJaptA vItarAgaiH // 15 // aqyArtha: vIyarohiM vItarAga vaDe vantha vi vastramAM paNa pannA kahevAyelI prasaMgo eSaNA viTTa uddiSTA, veda prekSA, aMtara AMtarA ane patyiyA cothI kliAyama undritadharmA roDa hoya che. For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u1 G bhikSAvizikAd. gAthArtha: vItarAga vaDe vastramAM paNa kahevAyelI eSaNA uddiSTA, prekSA, AMtarA ane cothI undritadharmo hoya che. bhAvArtha : vastra eSaNAmAM nIce mujabanA abhigraha hovAthI cAra prakAranI vastra eSAgAo hoya che. (1) udiSTA:- potAne joItuM hoya tevuM vastra mAMgavuM te. (2) prekSA:- gRhasthanA gharamAM vastra levA mATe gayA pachI je dekhAya temAMthI mAMgavuM, paNa bIjuM na mAMgavuM te. (3) AMta2:- gRhasthe traNa vakhata vApareluM vastra levuM paNa bIjuM nahIM. (4) ujhitadharmA:- gRhastha potAnA vaparAzamAMthI je kADhI nAMkhyuM hoya arthAt je pheMkI devA jevuM hoya tevuM vastra levuM te. ll13-15 avataraNikA: AhAra ane upadhi viSayaka doSo batAvyA, eSaNAnA prakAro pAga batAvyA, have vasati viSayaka AdhAkarmAdi doSone batAve che - sijjA vi ihaM neyA AhAkammAidosarahiyA vi / te vi dalAvikkhAe itthaM sayameva joijA // 16 // zayyA'pIha jJeyA''dhAkarmAdidoSarahitA'pi / te'pi dalApekSayA'tra svayamevekSeta // 16 / / aqyArtha: 6 ahIM=sAdhunI bhikSAmAM sinA vi zayyA paNa mArA kampAvodiyA vi AdhAkarmAdi doSathI rahita ja yA jANavI (ane) te vi te paNa =AdhAkarmAdi doSathI rahita zayyA paNa vaitAvilA makAna bAMdhavAnI sAmagrInI apekSAe rUlya ahIMyameva svayaM ja nAjJA yojavI. gAthArtha: sAdhunI bhikSAmAM zayyA paNa AdhAkarmAdi doSathI rahita ja jAgavI ane te paNa=zayA paNa, makAna bAMdhavAnI sAmagrInI apekSAe ahIM svayaM ja yojavI. For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | _ bhikSAviMzikAd 62 bhAvArtha : vasatimAM AdhAkarmAdi 42 doSomAMthI je ghaTe te yathAyogya doSo joDavAnA che. te vasatinA viSayamAM mULaguNa azuddha ane uttaraguNa azuddha ema be bheda kahela che. mULaguNa azuddha zavyA ane uttaraguNa azuddha zA tenA daLanI apekSAe vicAravAnI che. vasati mATenI sAmagrI e daLa che. sAdhu mATe jamakAna vagere sAmagrIthI banAveluM hoya te makAna mULaguNa azuddha kahevAya ane potAnA mATe banAvela makAnamAM paNa sAdhune upayogI thAya te dRSTithI daravAjA Adi karavAmAM Ave to te uttaraguNa azuddha kahevAya. A prakAre enA avAMtara aneka bhedonI vicAraNA svayaM karavA graMthakAre nirdeza karela che. II13-16nA avataraNikA: vasati viSayaka AdhAkarmAdi doSo batAvyA bAda vasatimAM anya doSonI zuddhi batAvavA mATe kahe che - esA vitthIpaMDagapasurahiyA jANa suddhisaMpunnA / anApIDAi tahA uggahasuddhA muNeyavvA // 17 // eSA'pi strIpaNDakapazurahitA jAnIhi zuddhisaMpUrNA / anyApIDayA tathA'vagrahazuddhA jJAtavyA // 17 / / aoqyArtha: sA vi A paNa=vasati paNa surakriyA strI, napuMsaka ane pazunA vAsa vinAnI hoya tyAre suddhisaMputrA pUrNa zuddha gAba jANavI tahAM tathA annapIDA; anyane apIDAthI suddhAM avagrahazuddha muLayA jANavI. gAthArtha: vasati paNa strI, napuMsaka ane pazunA vAsa vinAnI hoya tyAre pUrNa zuddha jANavI tathA anyane apIDAthI avagrahazuddha jANavI. bhAvArtha: AdhAkarmAdi doSathI rahita vasati paNa strI, napuMsaka ke pazunI vasativALI hoya to sAdhune mATe te vasati zuddha na kahevAya. tethI saMyamIe jema AdhAkarmAdi doSono For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 bhikSAviMzikAi parihAra karavAno che, tema zrI Adi saMsarga vagaranI vasatimAM rahevAnuM che. tevI vasati paNa dAyakane pIDA na thAya te rIte avagrahanI yAcanA karIne grahaNa karavAnI che. jo dAyaka Adi koine pIDAkArI hoya chatAM sAdhu teno upayoga kare to te avagrahazuddha vasati na kahevAya. ||13-17NA avataraNikA: gAthA 16 ane 17mAM vasatigrahaNanI zuddhi batAvI, have te vasatinA paribhoga vakhate jALavavAnI zuddhi batAvatAM kahe che - sA vi hu vihiparibhogao ya AsaMgavajjiyA NaM tu / sahi suddhA bhaNiyA iharA u gihaM pariggahao // 18 // eSA'pi khalu vidhiparibhogatazcA''saGgavarjitA tu / vasatiH zuddhA bhaNitetarathA tu gRhaM parigrahataH ||18|| anvayArtha: AsaMdhavapriyA AsaMgAdi doSathI rahita evI kSA vahi vi A vasati paNa=pUrvamAM batAvAyelA AdhAkarmAdi doSorahita vasati paNa haiM kharekhara viddimo o T vidhipUrvakanA paribhogathI ja suddhA maLiyA zuddha kahevAi che FRI 3 itarathA to pacihno parigraha hovAthI hiM tu ghara ja banI jAya che. La vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha: AsaMgAdi doSathI rahita evI pUrvamAM batAvAyelA AdhAkarmAdi doSorahita vasati paNa vidhipUrvakanA paribhogathI ja zuddha kahevAi che, itarathA to parigraha hovAthI ghara ja banI jAya che. bhAvArtha: pUrvamAM batAvela sarva doSothI rahita vasati paNa grahaNa karyA pachI vasatinA anukULa bhAvo pratye ke tyAM prApta thayelA anukULa saMyogo pratye je sAdhu AsaMgabhAvavALA nathI, ane vaLI teo te vasatine saMyamanI vRddhimAM upayogI thAya te rIte paribhoga kare to te vasatine zuddha kahI che. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 | UbhikSAviMzikAT jeo vaLI sarva doSothI rahita vasatine meLavIne paNa AsaMgabhAvavALA che, teo te vasatino saMyamanI kriyAmAM upayoga karatA hoya to paNa te vasatino paribhoga vidhipUrvakano nathI, ane tethI te vasati parigraharUpa che, ane saMyamavRddhinuM kAraNa nathI. AthI ja zAstrakAro te vasatine ghara kahe che. ahIM vizeSa e che ke vasatine grahaNa karyA pachI saMyamanI vRddhi thAya te rIte ja svAdhyAya AdimAM sudaDha yatna karatA hoya evA sAdhuono te vasatino paribhoga vidhipUrvakano che. jyAre anya mATe te vasati potAne rahevAnuM sthAna che, tethI te vasati tenA mATe gharanI jema karmabaMdhanuM kAraNa che. II13-18 avataraNikA: pUrvanI gAthAonA kathananuM nigamana karatAM kahe che - evaM AhArAisu juttavao nimmamassa bhAveNa / niyameNa dhammadehArogAo hoi nivvANaM // 19 // evamAhArAdiSu yuktavato nirmamasya bhAvena / niyamena dharmadehA'rogyAt bhavati nirvANam // 19 // aqyArthaH __ evaM AhArAisu juttavao bhAvIrIte mAmA yatnavANA bhAveNa nimmamassa bhAvathI nirmama=mamatA rahita munine medAno dharmadahanuM Arogya thavAthI niyameLa niyamathI nivvA dopha nirvANa prApta thAya che. gAthArtha: AvI rIte AhIrAdimAM yatnavALA, bhAvathI mamatA rahita munine dharmadahanuM Arogya thavAthI niyamathI nirvANa prApta thAya che. bhAvArtha pUrvanI gAthAomAM batAvyuM e prakAre, vizeSa kAraNa na hoya to AhArAdinI zuddhimAM je sAdhu yatna karato hoya ane bhAvathI vastra-pAtra AdimAM nirmama pariNAmavALo hoya te sAdhu, tapa-saMyamanA sevana dvArA krame karIne dharmadahanA vizeSa-vizeSatara Arogyane pAme che ane aMte avazya nirvANane pAme che.JI13-1TI For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 UbhikSAviMzikA] avataraNikA: aDhAramI gAthAmAM kahyuM ke bhAvathI nirmama sAdhu AhArAdimAM yatnavALo hoya to niyamathI nirvANa pAme che. tyAM prazna thAya ke pUrvanI gAthAo pramANe AhArAdinA doSonuM jJAna thAya paraMtu pote jyAre AhArAdi grahaNa karavA jAya tyAre te AhArAdimAM azuddhi che ke nahIM tenuM jJAna tene na thAya to saMyamanI zuddhi kaI rIte thai zake? tethI kahe che - jANai asuddhimeso AhArAINa suttabhaNiyANaM / sammuvautto niyamA piMDesaNabhaNiyavihiNA ya // 20 // jAnAtyazuddhimeSa AhArAdInAM sUtrabhaNitAnAm / samyagupayukto niyamAtpiNDaiSaNabhaNitavidhinA ca / / 20 / / aqyArthaH visAmaLiyavihina ca piMDa eSaNAmAM kahela vidhithI ja sambhavatta samya upayukta evo so A=sAdhu suttaLiyAnuM sUtramAM bhaNita evA mahAmArUM garim AhArAdinI azuddhine niyama, niyamathI gADuM jANe che. gAthArtha - piMDa eSaNAmAM kahela vidhithI ja samyag upayukta evo sAdhu sUtramAM bhaNita evA AhArAdinI azuddhine niyamathI jANe che. bhAvArtha: piDeSaNAne kahenArAM zAstromAM bhikSA grahaNa karatI vakhate te bhikSAmAM doSo che ke nahIM teno nirNaya karavA mATe pRcchA Adi vidhi batAvI che. te vidhi pramANe jo koi sAdhu samyagU upayukata hoya to te sAdhune sUtramAM kahevAyelA AhArAdinI azuddhinuM avazya jJAna thAya che. ahIM AhArAdine 'sUtramAM kahevAyelA" evuM vizeSaNa ApeluM che eTale ke sAdhune kayA prasaMge zuM grahaNa karavAnuM che te stramAM kahyuM che. te mujaba te prasaMge te grahaNa karato hoya to te AhArAdi anujJAta che. te sivAyanA prasaMge AhArAdi grahaNa karAto hoya to te AhArAdi sUtrathI ananujJAta kahevAya. AvA sUtrathI anujJAta na hoya tevA AhArAdinI vyAvRtti karavA mATe "sUtramAM vizeSaNa ApyuM che. For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UbhikSAvizikAd A rIte sAdhu piMDa grahaNa karavAmAM zruta pramANe yathArtha yatna karato hoya, paraMtu kyAreka jo dAna ApanAra tevA prakAranI mAyA karato hoya to sAdhune doSanI jANa na paNa thAya. AvA samaye doSanuM jJAna na thavAne kAraNe je bhikSA grahaNa karAya te dUSita hoya to paNa zrutanA upayogathI zuddha hovAne kAraNe te bhikSA leza paNa karmabaMdhanuM kAraNa banatI nathI. II13-20|| // iti bhikSAviMzikA trayodazI / / 13 / / For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 bhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikAd. || zikSA-maMtarAya-zuddhi-siMgAviMzier anza . avataraNikA: bhikSAviMzikA batAvyA pachI have bhikSAmAM jatAM pahelAM bhikSA mATe karavAnI vidhi ane temAM thatA aMtarAyo batAvatAM kahe che - bhikkhAe vacvaMto jaiNo guruNo kareMti uvaogaM / jogaMtaraM pavajiukAmo AbhogaparisuddhaM // 1 // bhikSAyai vrajanto yatayo guroH kurvantyupayogam / yogAntaraM prapattukAmA Abhogaparizuddham // 1 // aqyArtha: gogaMtAM pavanaDema yogAntarane svIkAravAnI icchAvALA mANa vavaMto bhikSA mATe jatA naphaLo yatio gAmo parizuddha AbhogathI parizuddha evA guru vagori gurunA upayogane jati kare che.. gAthA - yogAntarane svIkAravAnI icchAvALA, bhikSA mATe jatA yatio AbhogathI parizuddha evA gurunA upayogane kare che. bhAvArtha: saMyama mATe upakArI thAya evo AhAra grahaNa karavA mATe yogAntaranI icchAvALo sAdhu bhikSA levA mATe jAya che. yogAntaranI icchAvALo eTale pote je yoganuM sevana karato hoya tenAthI anya yogane sevavAnI icchAvALo. koi sAdhu svAdhyAya karato hoya to svAdhyAyathI anya evI bhikSA levA mATe pravRtta thayo hoya, to te bhikSAnI vidhi e yogAntara kahevAya. paraMtu bhikSA grahaNanI vidhi yogasvarUpa tyAre ja bane ke jo bhagavAnanA vacanAnusAra mana-vacana-kAyAnI samya pravRttipUrvaka bhikSA grahaNa karavAmAM Ave to. A bhikSAnI vidhine yogasvarUpa banAvavA mATe ja sAdhu potAnI vicAraNAone jJAnathI eTale ke zrutanA upayogathI parizuddha banAve che, ane te mATe ja jJAnanA upayogathI parizuddha evA gurunA upayogarUpa eka vizeSa prakAranI kriyA te kare che. A kriyAne 'upayoga karAvaNIno kAyotsarga kahevAya che. For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 bhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikAd 68 ahIM 'upayoga' zabda ja eka viziSTa prakAranI kriyAno vAcaka che. A kriyAmAM guru pAse amuka Adezo mAMgavAnA hoya che ane temanAM AzIrvacano meLavavAnAM hoya che. A upayoganI kriyA guru sAthe saMkaLAyelI che mATe ahIM saMbaMdha arthaka SaSThIno prayoga karI "gurunA upayogane kare che ema kahyuM che. guru saMbaMdhI AzIrvacana dvArA potAnAmAM bhikSA viSayaka Abhogaparizuddha evA upayogane pedA karavA mATe A vizeSa kriyA karavAnI hoya vaLI ahIM ema paNa kahyuM che ke "AbhogathI parizuddha evA gurunA upayogane kare che" AbhogathI parizuddhamAM Abhoga eTale prastuta kiyAne samyaka karavA mATe apekSita evo mAnasa upayoga, eTale samyagU mAnasayatnathI parizuddha evI upayoganI kriyA (upayoga karAvaNI kAyotsarga) sAdhuo kare che. gurunA AzIrvacanathI upayoganI kriyA to pote ja karavAnI che. A viziSTa kAyotsarganI vidhi A pramANe che :ziSya :-chALa visa6 mAva! 3payoga karuM? guruH- dA ziSya:-cheDavago sAva vAma vADa .. mannatthao sau prathama ziSya gurubhagavaMtane vinaMti kare che ke "he bhagavanta! icchAkAra pUrvaka mane AjJA Apo, huM upayogane karuM?" tyAre "karo" kahIne guru AjJA Ape. tyAra pachI ziSya kahe ke "upayoga karAvavA mATe huM kAussagna karuM chuM." ane annattha sUtra bolIne kAussagga karI maMgalanuM ciMtavana kare, eTale ke namaskAra mahAmaMtranuM ciMtana kare. bhikSA javA mATe taiyAra thayelo sAdhu namaskAra mahAmaMtrapUrvaka je AhArAdi lAvavAnA hoya tenI ucita vidhinuM ciMtana kare, kAraNa ke samya AlocanA karyA vinA vahoravAno niSedha che; ane A kAyotsargakALamAM te ema paNa vicAre ke "guru-bALa-vRddha-navadIkSita vagere mATe paNa huM mArI zakti pramANe bhikSA lAvIza, paNa mAtra mArA ekalA mATe ja nahIM." namaskAramaMtra dvArA AvI vicAraNAo karI ziSya pragaTa "namo arihaMtANa" kahe. tyAra pachI vinayathI namIne, ziSya :-saMvida (sUrya) guru:- tAmaH ziSya:- tane? guru - tAtti (harimaM puzvasAei) I For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 0 bhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikA] ziSya :-mAvasarI galsa no | ziSya kahe ke "he bhagavaMta! bhikSAe javA mATe AjJA Apo." tyAra pachI guru kahe "tamane lAbha thAo." 'lAbha" zabda bolavA dvArA guru evA AziSa Ape che ke tamane bhagavAnanA vacanAnusAra bhikSAno lAbha thAo, eTale ke nirdoSa bhikSA maLo. kema ke bhagavAnanA vacanAnusAra bhikSA maLe to ja te bhikSA saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane che. tamane lAbha thAo A prakAranuM gurunuM vacana bhikSA mATe javAnA kALe ucita vacanarUpa che kema ke ziSyane saMyamanI vRddhine anukULa bhikSA maLe evo AzIrvAda Apavo e ucita vacana che, ane saMyamane anurUpa vacana che; tethI apAyarUpa nathI. eTale ke karmabaMdhanA kAraNarUpa nathI. tethI gurue lAbha" kahevuM joie. kAraNa ke gurunA A zabdathI ziSyamAM saMyama mATe vizeSa yatna usthita thAya che, ane ziSyane bhikSAprAptine anukULa evo lAbhAMtarAyakarmano kSayopazama thAya che. A uparAMta bhikSA ApanAra ane lenAra banne mATe ekAnta lAbhakartA che ane guru haMmezAM AvA upakAranI AkAMkSA rAkhatA hoya che. mATe paNa teo 'lAbha" kahe. ('lAbha" bolatI vakhate guru nimitta, zukana Adino vicAra kare, ane tenA uparathI nakakI kare ke atyAre ziSyane zuddha bhikSA maLaze ke nahIM. tadanusAra upayukta thaIne guru 'lAbha" kahe.) gurunA mukhe 'lAbha zabdathI AzIrvacana sAMbhaLIne ziSya gurune pUche ke, "ame kevI rIte bhikSA grahaNa karIe?" tyAre guru javAba Ape ke "te prakAre arthAt je prakAre pUrvanA sAdhuo lAvatA hatA te prakAre tame paNa lAvo." A zabda dvArA guru sAdhune khape nahIM tevI ke saMyamane bAdhA pahoMce tevI bhikSA lAvavAno niSedha kare che. AthI ziSya paNa zAstranI maryAdAthI ja bhikSA lAvI zake tevuM sUcana A kathanathI thAya che. tyAra pachI ziSya jeno yoga thaze te lAvIza" ema kahIne "AvazyakI' sAmAcArInA prayogapUrvaka bhikSA lAvavAnA yoganuM sevana karavA vasatimAMthI nIkaLe che. ll14-1ii. avataraNikA: pahelI gAthAmAM kahyuM ke bhikSA mATe jatAM yatio gurunA upayogane kare che. tethI upayoganuM lakSaNa ane bhikSA mATe sAdhu kema jAya che te batAvatAM kahe che - sAmIveNaM jogo eso suttAijogao hoi / kAlAvikkhAi tahA jaNadehANuggahaTThAe / / 2 / / sAmIpyena yoga eSa sUtrAdiyogato bhavati / kAlApekSayA tathA janadehAnugrahArtham // 2 // For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikA anvayArtha: sAmIpyathI yoga jJorU thAya che. sujJAoe sUtrAdino yoga hovAthI to A=upayoga sAmIvenuM nomo 90 (have yati bhikSA mATe kema jAya che te batAvatAM kahe che ke -) vAttAvivazvAr kALanI apekSAthI tanhA te prakAre baLavettANu kAr jana (ane) dehanA anugraha mATe (sAdhu bhikSA mATe jAya che.) gAthArtha:sUtrAdino yoga hovAthI 'upayoga' sAmIpyathI yoga thAya che, ane kALanI apekSAthI te prakAre jana ane dehanA anugraha mATe sAdhu bhikSA mATe jAya che. bhAvArtha: gAthAnA pUrvArdhamAM 'upayoga'nuM lakSaNa batAve che. 'upa' zabda sAmIpyanA arthamAM vaparAya che ane 'yoga' zabdano artha "yoganAt yonaH" e pramANenI vyutpattithI AtmAne mokSanI sAthe joDanAra evI kriyA. Ama upayoga eTale evI kriyA je najIkathI AtmAne mokSanI sAthe joDe. muni bhikSA mATe nIkaLe te pahelAM te potAnA manane bhagavAnanA vacanAnusAra taiyAra kare che. bhagavAne batAvelI bhikSAnI zuddhinuM smaraNa, 42 doSonI smRti tathA bhikSA mATenAM kAraNonI vicAraNA karIne, te pramANe yatna karavAnA saMkalpapUrvaka muni bhikSA mATe nIkaLe che. AthI ja tenI bhikSAnI kriyA zAstrAnusArI bane che. Ama bhikSAnI kriyAne zAstrAnusArI karavA mATe je yatna karAya che te mAnasayatnarUpa A kriyA hovAthI, ahIM tenA mATe 'upayoga' zabda vAparelo hoya tema bhAse che. vaLI sAdhunI sarva kriyA bhagavAnanA vacanathI niyaMtrita hoya che, tethI te sarva kriyA AtmAne mokSa sAthe joDanAra che. A apekSAe to sarva kriyA yoga che, paraMtu prastuta upayoganI kriyA sUtrAdinA yojanathI AtmAnA nirlepabhAvane tIvra karavA arthe karavAmAM Ave che, tethI A upayoganI kriyA sAmIpyathI yoga kahevAya che. anya kriyAo karatAM vizeSa prakAranA nirlepabhAva pratye javAnA samIpabhAvavALI A kriyA che, tethI ja A kriyA 'upayoga' zabdathI batAvI che. vicAratAM Avo artha bhAse che, chatAM tattva bahuzruto vicAre. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 UbhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikA D zlokanA pUrvArdhamAM upayoganuM lakSaNa karyuM tyAM prazna thAya ke bhikSA mATe jatAM pahelAM yatio upayoganI kriyA kare che e vAta to barAbara, paraMtu yatio bhikSA mATe jAya che kema? zuM teone zarIra pratye mamatva che mATe jAya che? zuM jIvavAnI icchA che mATe bhikSA levA jAya che? zuM AhArAdi dvArA zAtAnI prApti karavA mATe teo bhikSA levA jAya che? AvA aneka praznono javAba ApavA mATe zlokanA uttarArdhamAM graMthakAra kahe che ke kALanI apekSAthI te prakAre bhikSA ApanAra vyaktinA anugraha mATe ane saMyamane anukULa evA potAnA dehanA anugraha-upakAra mATe sAdhu bhikSAe jAya che. kALanI apekSAthI evuM kahIne graMthakAra jaNAve che ke sAdhu bhikSA levA ucita kALa hoya tyAre ja jAya che anya kALe nahIM. guNasthAnakane sparzelo sAdhu zarIra pratye paNa nirapekSa hoya che, teo zAtAnA paNa arthI nathI hotA. teone mAtra mokSane anukULa citta pedA karavuM hoya che. AvuM citta pedA karavA mATeno yatna, jo deha zithila hoya to zithila thAya che. tethI dehane anugraha karIne uttama cittanI niSpatti karavAnA AzayathI ja sAdhu zAstranAM vacano pramANe bhikSa. mATe yatna kare che. AvA sAdhuone mahAtmArUpe samajIne jeo bhikSA Ape che temane paNa puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAya che. A puNyAnubaMdhI puNyathI ja teone mokSamArganI paNa prApti thAya che. Ama, muninI bhikSA mATenI pravRttithI bhikSA ApanArane paNa upakAra thAya che. A pramANe muni bhikSA ApanAranA upakAra mATe ane saMyamasAdhaka zarIranA anugraha mATe ucita kALe bhikSA mATe jAya che. ll14-2 avataraNikA: pahelI gAthAmAM batAvyuM ke bhikSA mATe jatA munio upayogane kare che, tethI bIjI gAthAmAM upayoga zuM che te batAvyuM. tyAM vaLI prazna thAya ke muni bhikSA mATe jAya che ja zuM kAma? tethI tyAM zlokanA uttarArdhamAM bhikSAnuM prayojana batAvyuM. tyAM punaH prazna thAya ke bhikSAnuM prayojana to jANyuM paNa bhikSA mATe jatAM pahelAM upayoganI kriyA karavAnuM zuM prayojana che? tethI kahe che - Y-6 For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 UbhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikAd. eyavisuddhinimittaM addhAgahaNaTTa suttajogaTThA / jogatigeNuvauttA guruANaM taha pamaggaMti // 3 // etadvizuddhinimittamaddhAgrahaNArthaM . sUtrayogArtham / yogatrikeNopayuktA gurvAjJAM tathA pramArgayanti // 3 // aqyArtha: vizuddhimatta AnI bhikSAnI vizuddhi nimittaka gAjaranAka aA=kALanA grahaNa mATe (a) suraMgo kA sUtranA yogane mATe notineyvattA yogatrikathI=mana-vacana ane kAyAnA yogathI upayukta (evA yatio) tada te prakAre gunA gurunI AjJAne pamati mAMge che. gAthArthaH- bhikSAnI vizuddhi mATe, kALanA grahaNa mATe ane sUtranA yoga mATe mana-vacana ane kAyAnA yogathI upayukta yatio te prakAre gurunI AjJA mAMge che. bhAvArtha: bhikSA mATe jatAM pahelAM mukhya traNa prayojana siddha karavA muni upayoganI kriyA kare che. sau prathama to potAnI bhikSAnI vizuddhi prApta thAya te mATe. vaLI koika kALa bhikSAnI vizuddhi mATe prabaLa nimitta hoya che. tethI potAne bhikSAnI zuddhi thaze ke nahIM tenA nimittabhUta kALano nirNaya karavA mATe paNa muni upayoganI kriyA kare che. A uparAMta bhikSAnI sAthe saMkaLAyela sUtranuM pote bhikSA grahaNa karatI vakhate yojana karI zake e mATe paNa muni upayoganI kriyA kare che. AnA pachInI gAthAmAM batAvavAmAM Avaze ke upayoganA kAusaggakALamAM nimittazuddhino nirNaya kevI rIte thAya che, te pramANe nimittazuddhi jANIne nakkI karI zakAya ke bhikSA grahaNa karavA mATe A kALa ucita che ke nahIM, A mATe muni upayoganI kriyA kare che. vaLI upayoganA kAussagnanI kriyA karatI vakhate muni pUche che ke "daM tenuM ane tenA javAbamAM guru kahe che ke "gada digaM puSya"i. AnA AdhAre ziSya nakkI kare che ke je prakAre pUrvanA sAdhuo sUtranA yogathI bhikSA lAvatA hatA, tema mAre paNa bhikSA saMbaMdhI sUtranA yojanapUrvaka bhikSA lAvavAnI che. A prakAranA praNidhAnanA kAraNe bhikSAkALamAM sUtranuM yojana samyaka thai zake che ane A kAraNe ja muni upayoganI kriyA kare che. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 0 bhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikAd vaLI upayoganI kriyA atyaMta upayukta thaine karAya che. upayukta banIne eTale ke kAyAthI A kriyA karatI vakhate je mudrA Adi apekSita hoya te ja mudrAmAM kAyAne rAkhIne, zabdo bolatI vakhate te zabdomAM upayoga rAkhIne ane zabdo dvArA ghotita thatA bhAvomAM mAnasayatna karIne te muni praNidhAna Azaya karavA mATe upayukata hoya che. A uparAMta zlokamAM kahyuM che yogatrikathI upayukta muni te prakAre gurunI AjJA mAMge che. te prakAre eTale AkhI kriyAmAM zAstrAnusAre je Adezo mAMgavAnA hoya, je javAbo hoya, teno upayoga rAkhIne yati A upayoganI kriyA kare che. II14-3SA avataraNikA: trIjI gAthAmAM kahela ke bhikSAnI vizuddhimAM nimittabhUta evA kALano nirNaya karavA mATe muni upayoganI kriyA kare che, te ja ahIM batAve che - ciMtei maMgalamihaM nimittasuddhiM tihA parikkhaMtA / kAyavayamaNehiM tahA niyaguruyaNasaMgaehiM tu // 4 // cintayati maGgalamiha nimittazuddhiM tridhA parIkSamANaH / kAyavacomanobhistathA nijagurujanasaGgataistu // 4 // aqyArtha: tahIM te prakAre niyaTyAsaMhiM potAnA ane gurujananA saMgata evA vAyavayamane hiM mana-vacana-kAyAnA yogothI thatA traNa prakAre nimittAjiM nimittazuddhinI parivaMtA parIkSA karato (sAdhu) pha6 ahIM=upayogane kAussagnamAM maMtim maMgalana=navakAra mahAmaMtrane ciMte vicAre che. kara pAdapUrti mATe che. ciMte prayoga ekavacana che tethI 'rihaMtane ThekANe parivavaMto joie, athavA jiteno prayoga bahuvacanamAM karavo joIe. gAthArtha: bhikSAnI nimittazuddhine sUcave tevA potAnA ane gurujananA saMgata evA manavacana ane kAyAnA yogothI traNa prakAre nimittazuddhine vicArato sAdhu upayoganA kAussagnamAM navakAra mahAmaMtrane ciMtave che. For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 O AloyaNAviMzikAd bhAvArtha : muni upayoganI kriyA karavA arthe guru pAse upayogano Adeza mAMgIne upayogano kAussagna kare che. te vakhate tenI smRtimAM bhikSAnI kriyAnI gaMbhIratA hoya ja che, ane pote A upayoganI kriyAno kAussagga bhagavAnanA vacanAnusAra saMyamanI poSaka evI bhikSAnI kriyA mATe kare che ema paNa te jANe che. bhikSA mATe jatI vakhate pote saMpUrNa vidhi sAcavI zake te mATe jo tenuM citta utsAhita hoya, kAyA paNa tene anukULa hoya ane teno vacanayoga paNa jo te kriyAnI saphaLatAne sUcavato hoya to nimittazuddhi che tema te nirNaya kare che. paraMtu jo citta duSkara karavA mATe subhita hoya, kAyA paNa te rIte pravartatI na hoya ane vacanayoga paNa zaMkAspada hoya ke "huM karI zakIza ke nahI" to nimittanI azuddhi sUcavAya che. vacanayogamAM Adeza mAMgavAmAM ke AlAvAmAM koI bhUla Ave to paNa jANavuM ke nimittazuddhi nathI. vaLI jo potAnA ane gurujananA eTale ke potAnI sAthe bhikSA mATe AvanAra je vaDila hoya tenA, mana-vacana ane kAyAnA yogo niSpattine anukULa hoya to te saMgata yogo kahevAya. saMgata yogI nimittazuddhine sUcave che ane jyAre bannenA yogo viparIta vartatA hoya tyAre nimittazuddhi nathI tema kahevAya. A rIte nimittazuddhino nirNaya karyA pachI muni kAyotsargamAM maMgalarUpa navakAranuM ciMtana kare che. I14-4|| avataraNikA: cothI gAthAmAM batAvyuM ke bhikSA mATe muni nimittazuddhinI parIkSA karato maMgalanuM ciMtavana kare che. tyAM prazna thAya ke jo nimittazuddhi na hoya to muni zuM kare? tethI kahe che - eyANamasuddhie ciivaMdaNa taha puNo vi uvaogo / suddhe gamaNaM hu ciraM asuddhibhAve Na taddiyahaM // 5 // eteSAmazuddhyA citivaMdanaM tathA punarapyupayogaH / zuddhe gamanaM khalu ciraM azuddhibhAve na taddivasam // 5 // aqyArtha: payAnuM mauiAnI nimittanI azuddhi hote chate vivaMtA caityavaMdana (karavuM joIe) ta6 puLo vi Davago tathA vaLI pAcho upayogano kAussagna karavo joie) sugamAM Tu vaLI zuddhi thaye chate gamana karavuM joie) (ane) jiAM amukti mATe vAraMvAra azuddhi thaye chate jatAM te divase (bhikSA mATe) na (javuM joie). For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 bhikSAaMta2AyazuddhiliMgaviMzikA nimittanI azuddhi hote chate caityavaMdana karIne vaLI pAcho upayogano kAussagga karavo joie, ane nimittazuddhi prApta thaye chate bhikSA mATe gamana karavuM joie; ane vAraMvAra nimittanI azuddhi ja prApta thAya to te divase bhikSA mATe na javuM joie. 75 gAthArtha: bhAvArtha: -- upayogano kAussagga karatI vakhate jo nimittazuddhi na dekhAtI hoya to sAdhu bhikSA mATe na jatAM tyAre caityavaMdananI kriyA kare. kAraNa ke caityavaMdana karyA pachI caityavaMdanakRta zubha adhyavasAyathI pharI upayoganA kAussagga mATe prayatna karavAmAM Ave to nimittazuddhi prApta thai zake. A rIte pharI upayoganI kriyA karatAM nimittazuddhinI prApti thAya to sAdhu bhikSA mATe jAya. A rIte bhagavAnanA vacanAnusAra samyag bhikSAnI kriyA karIne sAdhu ghaNI nirjarA karI zake che. kyAreka vAraMvAra caityavaMdana karyA pachI paNa jo zuddha nimitta na maLe, to te divase sAdhu bhikSA mATe na jAya. be traNa vakhata caityavaMdana karyA pachI paNa jo nimittazuddhi na ja dekhAya, to te azuddhi evuM sUcave che ke bhikSAnI pravRttithI potAne kaMika nukasAna thavAno saMbhava che, tethI te bhikSA mATe na jAya. jo zakti hoya to je divase nimitta zuddha na dekhAya te divase sAdhu upavAsa kare ane zakti na hoya to anya sAdhu tene bhikSA lai Ape. Avo ucita vyavahAra che. I|14-5] suddhe vi aMtarAyA ee parisehagA ihaM huMti / AhArassa ime khalu dhammassa u sAhagA jogA ||6|| zuddhe'pyantarAyA ete pratiSedhakA iha bhavanti 1 AhArasyeme khalu dharmasya tu sAdhakA yogAH || 6 || anvayArtha: yuddhe vi (nimittonI) zuddhi hote chate paNa " aMtarAyA A=vakSyamANa aMtarAyo haiM AmAM=bhikSAmAM AhAralsa sedA gti AhAranA pratiSedhako thAya che. hatu 3 kharekhara vaLI me A=vakSyamANa noTM yogo dhammasa sAdA dharmanA sAdhaka che. For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 bhikSAaMtarAyazuddhiliMgavizikA nimittonI zuddhi hote chate paNa, AgaLanI gAthAomAM je kahevAze te aMtarAyo bhikSAmAM AhAranA pratiSedhako thAya che, ane AgaLanI gAthAmAM kahevAze te yogo dharmanA sAdhaka thAya che. bhAvArtha: to cothI gAthAmAM batAvyuM e rIte zuddha nimittonI parIkSA karIne koi muni bhikSA mATe jAya to to te bhikSAnI kriyAthI tenuM ahita nahIM thAya tevo nirNaya thAya che. paNa AgaLa kahevAze te aMtarAyo AhAra meLavavAmAM pratiSedhaka bane che, eTale ke potAnA saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane tevo nirdoSa AhAra tene maLato nathI. tethI muni AhAra lIdhA vagara ja pAcho Ave che. gAthArtha: - A uparAMta AgaLanI gAthAomAM je yogo batAvavAmAM Avaze te yogo dharmanA sAdhaka thAya che. e sUcave che ke bhikSA mATe gayela sAdhune koi yogya ziSyanI prApti thAya ke vastrAdinI prApti thAya to te sarva prApti saMyamanI vRddhi karanArI thAya che. dharmane sAdhaka yogothI Avo artha levAno haze ema bhAse che. AgaLa zuM batAvyuM haze te pragaTa nathI tethI zuM ucita che te bahuzruta vicAre. 14-6 // iti bhikSAaMtarAyazuddhiliMgaviMzikA caturdazI / / 75 For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 O AloyaNAviMzikAo / AloyaNAviMzikA paJcadazI / / avataraNikA: agiyAramI yatidharmanI viMzikA batAvI ane bAramI-teramI yatidharma saMbaMdhI ja zikSA ane bhikSAdi viMzikAo batAvI. tenA pramANe yatidharmanI ucita pravRtti karanAra sAdhakane paNa pramAdane kAraNe yatidharmamAM skUlanA thavAnI saMbhAvanA che. tethI have te skUlanAo kRta aticAronI zuddhi karavA mATe AlocanA viMzikA batAve che. bhikkhAisu jattavao evamavi ya mAidosao jaao| huMta'iyArA te puNa sohai AloyaNAi jaI // 1 // bhikSAdiSu yatnavanta evamapi ca mAtRdoSato yataH / bhavantyaticArAstAn punaH zodhayatyAlocanayA yatiH // 1 // aqyArtha: parva ya e rIte ja=pUrvanI viMzikAmAM batAvyuM. e rIte ja mijalA bhikSAdimAM navamo yatanAvALA munine gava paNa gAgo mAphaloso je mAtRdoSathI huM DAyarI aticAro thAya che te teneete aticArone pukha vaLI va yati mAyA AlocanAthI sohara zodhe che. ahIM gapi thI e kahevuM che ke jo muni, pUrvamAM je pramANe varNana karAyuM e pramANe, yatidharmamAM tanAvALo na hoya to aticAra lAge ja che, paNa e pramANe yatanAvALo hoya to paNa mAyAne kAraNe aticAra thAya che. gAthArthaH pUrvamAM batAvyuM e rIte ja bhikSAdimAM yavALA munine paNa je mAtRdoSathI . (mAyAdoSathI) aticAro thAya che, te aticArone vaLI yati AlocanAthI zodhe che. bhAvArtha:- pUrva viMzikAomAM yatidharma, yatizikSA, yatibhikSA AdinuM varNana karyuM. te varNana pramANe muni bhikSAdimAM yatna karato hoya to paNa saMjvalana mAyAnA udayathI munine kyAreka aticAra lAge che. tenuM kAraNa e che ke saMyamajIvana ati kaSTamaya che ane anAdithI jIvano mAdano svabhAva che. tethI bhikSAcaryAdimAM zAstrAnusArI gaveSaNA karatAM karatAM For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 0 AloyaNAviMzikA). paNa kayAreka doSa AdinI saMbhAvanA hoya to paNa, te vakhate A nirdoSa che e pramANe sahasAtkAra ke anAbhogathI jIva AtmAne Thage che, ane tethI aticAra pedA thAya che. pAchaLathI pote samyak parIkSAmAM kaMika khAmI rAkhI che tevuM upasthita thAya tyAre te aticAronuM sabhya AlocanApUrvaka muni zodhana kare che. ahIM je mAtRsthAna' e prakArano prayoga graMthakAre karyo che te eTalA mATe karyo che ke, jyAM sudhI jIva vItarAga na thAya tyAM sudhI jIvane prazasta ke aprazasta kaSAyo avazya vartatA hoya che. te kaSAyomAM kyAreka mAyAno paNa upayoga vartato hoya che, paraMtu te mAyA prazasta hoya tyAre aticAra hoto nathI, ke avyakta hoya tyAre paNa aticAra hoto nathI; paraMtu jyAre pramAdane kAraNe zuddha bhikSAdinI gaveSaNAmAM je mAyA thAya che, te mAyA aticAra ApAdaka hoya che. tethI mAyAnA vizeSaNarUpe vAgo' zabda batAvyo che. jenAthI anya mAyAnI vyAvRtti thAya che. ll15-1| avataraNikA: pahelI gAthAmAM kahyuM ke saMyamamAM yatamAna munine paNa je koi aticAra thAya che tenI AlocanAthI zuddhi karavI joie. have AlocanA kyAre karavI joie te batAvavA mATe kahe che - pakkhe cAummAse AloyaNa niyamaso u dAyavvA / gahaNaM abhiggahANa ya puvvaggahie NivedeuM // 2 // pakSe cArtumAsye AlocanA niyamazastu dAtavyA / grahaNamabhigrahANA ca pUrvagRhItAnnivedya // 2 // aqyArtha: pakkhe cAummAse pakSamA yAtusimAM niyamaso unI / AloyaNa AlocanA vAyavvA devI joIe , ane putradipa pahelAM grahaNa karelA (abhigrahone) fhveluM nivedana karIne mihA (navA) abhigrahone paNavi grahaNa karavA joie. 3jakAranA arthamAM che. gAthArtha: pakSamAM ke cAturmAsamAM niyamathI ja AlocanA devI joie ane pUrve grahaNa karelA abhigrahone nivedana karIne navA abhigraho grahaNa karavA joIe. For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 T AloyaNAviMzikA ! bhAvArtha: sAmAnyathI saMyamI pratidina AlocanA dvArA aticArothI malina banelA AtmAnI zuddhi karato hoya che. Ama chatAM, je kAMI paNa sUkSma azuddhi rahI gayela hoya tenA nivAraNa arthe paMdara divasamAM karI AkhA pakSamAM thayelA aticArone yAda karIne, vizeSathI guru AgaLa tenI AlocanA karavI joie. te ja rIte cAra mahinAnA aMte paNa je aticAronuM sevana thayuM hoya, te aticArone punaH smaraNa karIne, pharI AlocanA karavI joie, jethI vizeSa prakAranI zuddhi thavAne kAraNe aticArothI malina thayela saMyama vizuddhavizuddhatara bane. apramAdabhAvanI vRddhithI saMyamano prakarSa banAvavA mATe muni vizeSa prakAranA abhigraho karatA hoya che. tethI samaye samaye jema bhikSA ke zikSAddhika Adi sAdhvAcAra viSayaka aticAronI AlocanA karavAnI hoya che, tema je abhigraho grahaNa karyA hoya te abhigraho saMbadhI aticAronI paNa AlocanA karavI joie, ane pakSamAM ane cAturmAsamAM navA abhigraho grahaNa karavA joie. AnAthI phalita thAya che ke apramAdabhAvanI vRddhimAM jema AlocanA mahattvanuM aMga che, tema navA navA abhigraho karavA te paNa apramAdabhAva mATe atiAvazyaka che. Ama to AlocanA karavAnA kALane batAvavA arthe A gAthA ahIM mUkela che. paraMtu 'paMcAzaka' pramANe mULamAM A gAthA pU. zrI bhadrabAhasvAmIe kahela che ane te AkhI gAthAne te rIte ja ahIMgrahaNa karela che. tene kAraNe A gALAmAM nibaddha abhigrahanI vAta paNa ahIM Avela hoya tema lAge che. II15-zA avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM munie AlocanA karavI joie tema batAvyuM, have AlocanAnuM svarUpa ane AlocanAnA paryAyavAcI zabdo batAve che - AloyaNA payaDaNA bhAvassa sadosakahaNamii gajjho / guruNo esA ya tahA suvijanAeNa vineA // 3 / / AlocanA prakaTanA bhAvasya svadoSakathanamiti graahyH| guroreSA ca tathA suvaidyajJAtena vijJeyA // 3 / / For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 AloyaNAviMzikA] aqyArtha: __AloyaNA mAsoyanA bhAvassa payaDaNA (mApana pragaTana sadosakahaNamii svadoSanuM kathana e pramANe (AlocanAno artha)o grahaNa karavo. ane suvijhanANI suvaidyanA daSTAMtathI guru guru pAsethI tadA te prakAreNasA A=AlocanA vijemAM jANavI. gAthArtha: AlocanA, bhAvanuM pragaTana, svadoSanuM kathana e pramANe AlocanAno artha grahaNa karavo ane suvaidyanA daSTAMtathI guru pAsethI te prakAre AlocanA jANavI. bhAvArtha: AlocanAnA svarUpano bodha karAvavA mATe graMthakAra paryAyavAcI zabdothI tene batAve che. AlocanA eTale potAnA bhAvonuM pragaTa karavuM. sAmAnyathI potAnA bhAvonuM pragaTana karavAnuM kahevAya to mUMjhavaNa pedA thAya ke kayA bhAvonuM pragaTana karavuM. tethI kahe che ke svadoSanuM kathana. AlocanA zabdano A pramANe artha jANavo. - sAdhu potAnI pratidinanI pravRtti ane pote grahaNa karelA vizeSa abhigrahonA pAlananI pravRttine prathama sUkSma buddhithI avalokana kare ane vicAre ke dareka sAdhvAcAro zAstravacananA smaraNathI niyaMtrita thaine meM karyA che ke nahi. zAstravacanathI karelA dareka AcAromAM paNa kyAMka anAbhoga ke sahasAkArathI je kaMI skUlanA thaI hoya te svayaM smRtimAM lAvIne, te bhAvone guru AgaLa nivedana karavA te AlocanA padArtha che. AthI ja kahyuM ke AlocanA te svadoSanA kathanarUpa che. vaLI A AlocanA paNa AgaLamAM batAvavAnA che te prakAranA suvaidyanA daSTAMtathI guru pAsethI jANavI. 15-3LA avataraNikA: pUrvazlokamAM kahyuM ke suvaidyanA daSTAMtathI guru pAsethI te prakAranI AlocanA jANavI. tethI have suvaidyanuM daSTAMta batAve che - jaha ceva dosakahaNaM na vijamittassa suMdaraM hoi / avi ya suvijjassa tahA vineyaM bhAvadose vi // 4 // yathaiva doSakathanaM na vaidyamAtrasya sundaraM bhvti| api ca suvaidyasya tathA vijJeyaM bhAvadoSe'pi // 4 // For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 O AloyaNAviMzikAd aqyArtha: jema vinamitta vaidyamAtrane to doSakathana na jevA suMvAM roDa suMdara nathI ja thatuM, viya paraMtu suvijha suvaidyane (doSakathana suMdara thAya che). tada te prakAre mAvaDo vi bhAvadoSamAM paNa viyaM jANavuM. ja dravyadoSamAM te jANavuM paNa bhAvadoSamAM paNa jANavuM. e vAta gathiI jaNAya che. gAthArthaH dravyadoSamAM jema vaidyamAtrane doSanuM kathana suMdara nathI thatuM, paraMtu suvaidyane ja doSanuM kathana suMdara thAya che, te prakAre bhAvadoSamAM paNa jANavuM. bhAvArtha: vaidya sAmAnya hoya to temanI pAse potAnA gupta doSonuM kathana karIe to teno yathAsthAna viniyoga te vaidya karI zake nahIM. UlaTAnuM ajJAnanA kAraNe kyAreka viparIta auSadha ApIne anarthanuM kAraNa paNa bane. jyAre vaidakazAstranA paramArthane jANanArA suvaidya hoya to teo guma doSone sAMbhaLI, nADI parIkSA karIne, doSonA sUkSmacihnanuM avalokana karIne te rIte ucita auSadha Ape, ke jethI rogiSTanA rogo mULathI nAza pAme. sAmAnya vaidya to prAthamika rogomAM bAhya upacAro karavAmAM upayogI hoya che, paraMtu guptarogone jANIne vizeSa bodha nahi hovAne kAraNe auSadhamAM bhramita thaine kavacit anarthanuM kAraNa pAga bane. AvI ja rIte AlocanA mATe yogya, gaMbhIra, apratizrAvI Adi guNothI yukta guru na hoya ane bhAvadoSonuM kathana karavAmAM Ave, to AlocanA karanAranA viSayamAM viparIta buddhi karIne tenA ahitanuM kAraNa paNa bane. AthI vicArazIla vyaktie AlocanAne yogya evA ucita gurunI gaveSaNA karIne temanI pAse ja bhAvadoSanuM samyaka prakAzana karavuM joie. ahIM vizeSa e che ke jema suvaidyane gupta rogo kahevAmAM na Ave to te ucita auSadha na ApI zake, ane tethI ja rogonI mULazuddhi thaI zake nahi, tema sugurune paNa potAnA sevAyelA doSo samyaka kahevAmAM na Ave to, te jIvanI prakRti jANI zake nahi ane tenA rogane ucita auSadhasthAnIya prAyazcittano paNa nirNaya karI zake nahIM ane tethI ja bhAvadoSonI mULazuddhi thaI zake nahIM. 15-4TI For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 O AloyaNAviMzikA avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke jema suvaidyane jadoSakathana karavuM ucita che tema sugurunI pAse ja AlocanA karavI ucita che. tethI have suvaidya koNa che ane suguru koNa che te batAve che - tattha suvijo ya imo AroggaM jo vihANao kuNai / varaNAruggakaro khalu evittha gurU vi vineo // 5 // tatra suvaidyazcAyamArogyaM yo vidhAnataH karoti / caraNArogyakaraH khalvevamatra gururapi vijJeyaH // 5 / / aqyArtha: tatva ya ane tyAM zArIrika rogamAM suvino rUmo suvaidya A che to virAmo je vidhAnathI=vidhipUrvakanI cikitsAthI mArA kuLa Arogyane kare che. vitya vi e rIte ahIM=bhAvaroganA viSayamAM paNa parivAro caraNaArogyakara=cAritrarUpI Arogyane karanAra jamuka guru viSe jANavA. mAM "parva zabda "gvama'nA arthamAM vaparAyo che ane "Y'no lopa thayo che. gAthArtha: zArIrika rogamAM suvaidya e che je vidhipUrvakanI cikitsAthI Arogyane kare che, e rIte bhAvaroganA viSayamAM paNa cAritrarUpI Arogyane karanAra ja guru jANavA. bhAvArtha: zArIrika roga mATe suvaidya te ja kahevAya ke, teNe batAvelA auSadhanuM vidhipUrvaka sevana karavAmAM Ave to avazya ArogyanI prApti thAya. paraMtu je vaidyanA kathana pramANe ucita auSadha sevana karyA pachI paNa roga maTe paNa kharo ane na paNa maTe, athavA to thoDA samaya mATe roganI zAMti thatI hoya paraMtu roganI mULazuddhi na thatI hoya, to te vaidya suvaidya nathI kahevAto. te ja rIte bhAvaroganA nivAraNanA viSayamAM paNa guru te ja che ke jemanA vacana dvArA prAyazcittarUpa auSadhanuM sevana karAtuM hoya, ane roganI vRddhine karanArA AlaMbanonA tyAgarUpa pathyanuM sevana thatuM hoya ane sAthe sAthe bhAvaroganA pratipakSanuM bhAvana karavAno ucita mArga prApta thato hoya, jenA lIdhe bhAvaroganI hAni thavAthI cAritrarUpa ArogyanI prApti thAya. ll15-pI For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 O AloyaNAviMzikA . avataraNikA - pUrvanI gAthAmAM bhAvaArogyane karAvanAra sugurunuM svarUpa suvaidyanA dRSTAMtathI batAvyuM. have tene ja vizeSathI batAvavA arthe siddhakarmovALA gurunuM svarUpa batAvatAM kahe jassa samIve bhAvAurA tahA pAviUNa vihipuvvaM / caraNAruggaM pakaraMti so gurU siddhakammuttha // 6 // yasya samIpe bhAvAturAstathA prApya vidhipUrvam / caraNArogyaM prakurvanti sa guruH siddhakarmAtra // 6 // anvayArtha: tA tevA prakAranA (aticArAdi doSone) pavijhA prApta karIne sanIve jenI samIpamAM mAvI3 bhAvarogIo varaNAmAM cAritrarUpI Arogyane vihipuSya vidhipUrvaka pati kare che to putra te guru siddhaputya ahIMebhAvaroganI cikitsAnA viSayamAM siddhakarmA (che). gAthArtha: tevA prakAranA aticArAdi doSone prApta karIne jenI samIpamAM bhAvarogIo cAritrarUpI Arogyane vidhipUrvaka kare che, te guru bhAvaroganI cikitsAnA viSayamAM siddhakarmA che. bhAvArtha: AlocanA viMzikA mukhyarUpe sAdhune sAme rAkhIne kahela che. tethI bhAvarogavALA ahIM sAdhune ja grahaNa karavAnA che. jo ke sAdhunA bhAvaroga ati alpa hoya che, to paNa bhikSAdimAM anAbhoga ane sahasAtkArathI je kAMI aticAro thAya che, te bhAvarogane kAraNe ja thAya che. AvA bhAvarogI sAdhuo mAtRdoSane kAraNe anAbhoga ke sahasAtkArathI bhikSAdimAM aticAronuM sevana thayA pachI, je gurunA sAnnidhyamAM vidhipUrvaka potAnA caraNaArogyane prApta kare che, te guru bhAvaroga mATe siddhakarmavALA jANavA. anAbhoga ke sahasatkArathI thayelA sUkSma paNa aticAronuM samyagu Alocana karIne, sAdhu jo siddhakarmavALA gurune te aticAronuM nivedana kare, gurunI AjJA pramANe doSonuM sevana karAve tevA nimittothI dUra rahIne doSonuM pratipakSa bhAvana kare, ane gurue For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 7 AloyaNAviMzikAI. Apela prAyazcitta AdinuM samyagU sevana kare, to avazya tenuM cAritra vizuddha bane che. tethI te cAritranI vizuddhimAM mukhya kAraNa te siddhakarmA guru che. II15-9ll avataraNikA: gAthA - 6 mAM kahyuM ke jenI samIpamAM vidhipUrvaka caraNaArogya thAya che, te guru siddhakarma che. tyAM sAmAnyathI jotAM ema lAge che ke je lokoe potAnA jIvanamAM sArI rIte cAritra prApta karyuM che teo siddhakarmA haze, AvA bhramanA nivAraNa arthe kahe che - dhammassa pabhAveNaM jAyai eyAriso na savvo vi / vijo va siddhakammo jaiyavvaM erise vihiNA // 7 // dharmasya prabhAveNa jAyata etAdRzo na sarvo'pi / vaidya iva siddhakarmA, yatitavyamIdRze vidhinA // 7 // aqyArtha: bhAve dharmanA =cAritradharmanA prabhAvathI siddhamAM vijJo va siddhakama vaighanI jema ro vi sarva paNa guruo pratiso gAya AvA prakAranA siddhakarma thatA nathI. (AlocanA karavA mATe) rize AvA prakAranA siddhakarmA gurumAM vihipa vidhipUrvaka vayavaM yatna karavo joie. gAthArthaH mAtra cAritradharmanA sevananA prabhAvathI, siddhakarma vaidyanI jema sarva paNa guruo siddhakarmA thatA nathI. AlocanA karavA mATe siddhakarmA gurumAM vidhipUrvakayatna karavo joIe. bhAvArtha: jema vaidhazAstranA abhyAsathI ja koika vaidya siddhakarmA vidya bane che, Ama chatAM, vidyazAstranA abhyAsathI badhA ja vaidyo kaMI siddhakarmA vaidya banatA nathI. moTA bhAganA vaidyo to sAmAnya ke madhyama kakSAnA ja vaidya bane che. siddhakarmA vigha to koIka ja bane che. tema sAmAnya rIte cAritradharmanA sevanathI jIva mahAtmA bane che ane cAritradharmanA sevananA prabhAvathI ja sAdhuo bhAvasAdhuo bane che, to paNa anya bhAvarogInA roga maTADI zake evA siddhakarmA guru to koika ja sAdhu thAya che. bhAvaroganI zuddhi mATe to sAmAnya sAdhu nahIM paNa tevA prakAranA siddhakarmA gurunA viSayamAM ja AlocanA mATe vidhipUrvaka yatna karavo joie, jethI avazya cAritrarUpa ArogyanI prApti thAya. /15-LA For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 AloyaNAviMzikAd. avataraNikA: gAthA 7 mAM kahyuM ke cAritradharma sevana karanArA badhA sAdhu siddhakarmA thatA nathI, to prazna thAya ke siddhakarmA guru kevA hoya? te batAvatAM kahe che - eso puNa niyameNaM gIyatthAiguNasaMjuo ceva / dhammakahApakkhevagavisesao hoi u visiTTho // 8 // eSa punarniyamena gItArthAdiguNasaMyutazcaiva / dharmakathAprakSepakavizeSato bhavati tu viziSTaH / / 8 / / aqyArtha: so puchA vaLI AkasiddhakarmA guru niyameLa niyamathI yatyAsaMkuno vagItArtha Adi guNayukta ja hoya mahIpajvavaviyetano temAM paNa je dharmakathA prakSepaka vizeSa hoya tenAthI te viNiko roda viziSTa (siddhakarmA guru) thAya che. gAthArtha: vaLI siddhakarmA guru niyamathI gItArtha Adi guNa yukta ja hoya. temAM vaLI je dharmakathA-prakSepaka-vizeSa hoya te viziSTa siddhakarmA guru thAya che. bhAvArtha: siddhakarmA guru niyamathI gItArtha Adi guNayukta ja hoya. tethI e prApta thAya ke bhAvathI cAritrasaMpanna hoya, paNa gItArtha Adi guNo na hoya to te siddhakarmA guru hoi zake nahi. AvA siddhakarmA guru ja vizeSa prakAre AlocanA karavA mATe yogya che. siddhakarmA gurumAM paNa jenI pAse vizeSa prakAranI dharmakathA karavAnI zakti che ane jeo gItArtha Adi guNayukta to che ja, to tevA pAse AlocanA karanAra jIva kvacit mAyA ke lAdi pariNAmavALo hoya paraMtu tenI mAyAdi nivartanIya hoya to, AvA viziSTa siddhakarmA guruo te jIvamAM AlocanAne anukULa tIvra saMvega pedA kare tevI dharmakathA kahIne, tenA mAyAdi bhAvone nivartana karI zake che. jyAre tenA vizeSa sAmarthya vagaranA siddhakarmA guru hoya to, AlocanA karanAra svayaM yathArtha AlocanA karavA tatpara hoya ane kavacit kSobhAdi pAmato hoya, to tenA kSobha nivartana mATe ucita yatna karI zake to paNa, dharmakathA dvArA vizeSa zuddhi karAvavA mATe samartha na bane. tethI AvA viziSTa siddhakarmavALA guru upalabdha hoya to teonI pAse ja AlocanA karavI joIe. ll15-8 For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 AloyaNAviMzikAd avataraNikA: gAthA 8 mAM siddhakarmA gurunuM svarUpa batAvyuM tyAM gItArtha Adi guNasaMyukta e prakAranuM siddhakarmA gurunuM vizeSaNa batAvyuM hatuM. tethI have Adi padathI prApta siddhakarmA gurunA mahattvanA guNo batAve che - dhammaka hAujutto bhAvannU pariNao carittammi / saMvegavuDijaNao sammaM somo pasaMto ya / / 9 / / dharma kathodyukto bhAvajJaH pariNatazcaritre / saMvevRddhigana: sat saumyaH prazAntaza III/ aqyArtha: ghamadArUnutto dharmakathAmAM ughuta, mAvanU bhAvajJa vittagni paribaLo cAritramAM pariNata, sammasaMvedanAno sama saMveganI vRddhinA janaka, somo saumya ya ane saMto prazAnta (AvA guNoyukta siddhakarmA guru che.) gAthArtha: siddhakarmA guru dharmakathAmAM ughukta, bhAvajJa, cAritramAM pariNata, sama saMveganI vRddhinA janaka, saumya ane prazAnta evA guNoyukta hoya che. bhAvArtha:- ' AlocanA ApavA mATe yogya guru dharmakathAmAM udhukata joie, jethI teo AlocanA lenAra vyaktine samya AlocanAmAM tatpara kare tevI dharmakathA karIne, AlocanA karanAra vyakitano saman AlocanA karavA mATe utsAha vadhArI zake. vaLI AlocanA ApavA mATe yogya guru AlocakanA bhAvone jANanArA hovA joIe. AlocakanI ceSTA dvArA AlocanAkALamAM teno saMga kevo che te sArI rIte nirNaya karI zake evA bhAvone jANanArA guru joie, jethI AlocanAkALamAM tenA je bhAvo hoya tene anurUpa ucita AlocanA ApI zake. A uparAMta guru cAritramAM pariNata joie, jethI gurunA bhAvone kAraNe ja AlocanA lenArane paNa vizuddha prakArano AlocanAno pariNAma thAya. kema ke bhAvathI bhAvanI prasUti thAya che. tathA guru AlocanAmAM apekSita evA samyagrasaMganI vRddhi karI zake tevA joie, pAva: For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 0 AloyaNAviMzikA] jethI ucita AlocanA grahaNa karatI vakhate paNa gurunA saMvegajanaka te te vacano dvArA AlocakanA saMvegabhAvanI vRddhi thAya. te uparAMta guru AkRtithI saumya hoya to Alocaka mATe utsAhamAM prabaLa kAraNa bane ane prakRtithI prazAMtabhAvavALA hoya jethI AlocakanA doSone sAMbhaLIne paNa cittanA koI evA bhAvo na thavA de ke jenAthI AlocakanA utsAhano bhaMga thAya. siddhakarmA gurunAM vizeSaNo joyA bAda yogya guru kevA hovA joie teno vizeSa bodha thAya te mATe, graMthakAre svayaM racela AlocanA paMcAzakanI gAthA 14-15mAM batAvela AlocanA ApavA mATe yogya gurunAM lakSaNo upayogI hovAthI ahIM batAvIe chIe. (1) AcAravAna:- guru jJAnAcArAdi pAMca AcAronuM samar pAlana karanArA hovA joie. kAraNa ke je guru potAnA upadeza anusAra AcAronuM pAlana karatA hoya evA gurunAM vacana zraddhA karavA yogya thAya che. (2) avadhA2ka:- AlocanA karanAra AtmA je pApo je rIte kahe che, te pApone yAda rAkhavA mATe guru pAse vizeSa avadhAraNa zakti hovI joie. AvI smaraNazaktivALA guru ja Alocake kahelA pUrvanA ane pAchaLanA aparAdhone dhAraNa karI badhA aparAdhomAM te pramANe zuddhi ApavA samartha thAya che. (3) vyavahA2vAna - zAstramAM pAMca prakAranA vyavahAranuM varNana Ave che. Agama, zruta, AjJA, dhAraNA ane jIta. A pAMca prakAranA vyavahAramAMthI suyogya guru koipaNa vyavahArathI yukta hovA joie, jethI teo vyavahAra pramANe zuddhi karAvI zake. (4) apavIDaka (lAno tyAga karAvanAra) - ghaNIvAra AlocanA karavAnI tIvra icchA hovA chatAM paNa zaramane kAraNe jIva potAnAM pApa kahI zakato nathI. tethI guru evA hovA joie ke je AvA jIvone vizeSa upadeza ApIne, tene lajjAmukta karI zake. A rIte ja guru Alocakane atyaMta upakAraka thAya che. (5) prakuvI :- gurumAM mAtra AlocanA sAMbhaLavAnI zakti hovI pUratI nathI, paNa temanAmAM Alocita aticAro mATe prAyazcittanA pradAna dvArA prakarSathI zuddhi karAvavAnI zakti paNa joie. (6) nirvAhaka:- gurumAM samAlocanA karIne prAyazcitta lenAranI zaktinuM anumAna karavAnI kuzaLatA hovI joie. jethI prAyazcitta lenAra vyakitane tenI zakti pramANe ucita prAyazcitta Ape ke jethI te tapa, svAdhyAya Adi karavA mATe te samartha banI zake. gurumAM evI zakti hovI joIe ke Alocakane ucita anuzAsana ApI, tenA nijavIryane ullasita karAvI Y-7 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 J AloyaNArvizikA) tathA AlocanAnA yathArtha phaLane samajAvI, moTuM paNa prAyazcitta vahana karAvI zake; sattvanI vRddhi karAvI zake ane AlocakanA pApanI zuddhi karAvI zake. (7) apAyadaza :- AlokasaMbaMdhI ane paralokasaMbaMdhI apAyone je joI zake tevA gurune apAyadazI kahevAya che. dukALa, durbhikSakALa, durbaLatA Adi Aloka saMbaMdhI apAyone gurue jANavA joie. kAraNa ke koi aparAdha dukALa AdimAM karAyo hoya, ane tevo ja aparAdha dukALAdinA kAraNa vagara karAyo hoya, to sAmAnyathI samAna dekhAtA te aparAdhonA prAyazcittamAM bheda paDaze. vaLI gurumAM pAralaukika apAyo jevA ke durlabhabodhipaNuM ke anaMta saMsAranI prApti Adine batAvavAnI zakti joie. kAraNa ke AvAM nukasAno batAvIne guru Alocakane vAstavikatAnuM bhAna karAvI tenA upara upakAra karI zake che. (8) aparizrAvIH- guru evA hovA joie ke je Alocaka dvArA kahevAyela akRtyone kyAreya paNa anyane kahe nahIM, jethI karIne kyAreya paNa koi anarthanI paraMparA na sarjAya. AlocakanAM duSkRtyo bIjAne kahevAthI guru AlocakanA lAghavane karanAra thAya che. (9) parahitamAM yukata :- guru paropakAra karavA mATe haMmezAM tatpara hovA joie, jethI prAyazcitta levA mATe AvanAra vyaktinA pApanI zuddhi kema thAya te mATe samaya phALavIne tenI ucita vicAraNA karIne ja tenA saMbaMdhI prAyazcittamAM yatna kare. jo viziSTa prakArano parahitano pariNAma na hoya to, AlocanA karanAranA prAyazcittanI ucita samAlocanA karyA vagara ke tenA saMveganI vRddhi karyA vagara prAyazcitta ApavA mATe yatna kare to, AlocakanuM hita thaI zake nahIM. jo guru parahitamAM tatpara na hoya to, prAyazcitta levA AvanAranI moTI ke nAnI bhUlo sAMbhaLIne temanA dvArA AlocakanI kyAreka avagaNanA thai jAya. je guru parahitamAM tatpara nathI hotA temanI pAse Alocaka saraLatAthI potAnA doSone kahI paNa nathI zakato. (10) sUkSamAbhAva kuzaLamati:- guru sUkSmabhAvone joI zake tevI nipuNa buddhivALA hovA joIe, jethI teo bhAvonuM anumAna karI zake, arthAt igitAdi ceSTAo vaDe bIjAnuM citta kevuM che teno nirNaya karI zake. AvA ja guru bIjAnA bhAvane anusAra zuddhi karI ApavA mATe samartha thai zake che. jemanAmAM uparamAM kahela guNono samudAya nathI hoto tevA guru zuddhi karAvavA mATe samartha nathI hotA. ll15-lA For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 AloyaNAviMzikA! avataNikA: gAthA 8-9mAM siddhakarmA guru kevA hoya te batAvyuM, have tevA guru pAse AlocanA kevI rIte karavI joIe te batAve che - eyArisammi niyamA saMviggeNaM pamAyaduccariyaM / apuNakaraNujaeNaM payAsiyavvaM jaijaNeNaM // 10 // etAdRze niyamAtsaMvignena pramAdaduzcaritam / apunaHkaraNodyatena prakAzayitavyaM yatijanena // 10 // aqyArtha: yAdibhi AvA prakAranA=gAthA 8-9mAM kahela evA prakAranA guru pAse saMvigonuM saMvigna ane gapupujhA apunaHkaraNa udyamavALA naphAne yatijana vaDe pamAyahuriyaM pramAdathI thayela duSyaritane niyama payAsiyavaM niyamathI prakAzita karAvuM joie. gAthArtha: gAthA 8-9mAM kahela evA prakAranA guru pAse saMvigna ane apunaHkaraNa udyamavALA yatijana vaDe pramAdathI thayela duSyaritane niyamathI prakAzita karAvuM joie. bhAvArtha: gAthA 8-9mAM batAvela guNovALA siddhakarmA guru pAse sAdhue potAnA pramAdathI thayela dugaritanI niyamathI AlocanA karavI joie. Ama kahevAthI e prApta thAya che ke AvA guru maLe ane AlocanA na kare to guNasthAnaka rahI zake nahIM. kadAca sAdhvAcAranuM pUrNa pAlana karato hoya to paNa aMtavRttithI doSanI zuddhino adhyavasAya nathI, tethI guNasthAnaka rahI zake nahIM. ahIM dugaritanuM vizeSaNa pramAdathI thayela kahyuM, tenAthI e prApta thAya ke jyAM AcaraNAnI zakita nathI tyAM pravRtti na thayela hoya to te duSyarita nathI, paraMtu potAnI zakti hovA chatAM pramAdanA kAraNe anAbhoga AdithI viparIta AcaraNA thai hoya, tenI AlocanA karavI ja joIe. AlocanA karatI vakhate saMvega hovo joie, ane vaLI pAchuM te pApa na thAya tevo apunaHkaraNano adhyavasAya ullasita thAya te rIte prayatna karavo joie. temAM AlocanAkALamAM AlocanIya duSyarita pratye tIvra jugupsA utpanna thAya te prakArano For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CO O AloyaNAviMzikA . mAnayatna vartato hoya, to te saMvegano pariNAma che. vaLI te pApa punaH jIvanamAM na ja thAya tevo bhAva mAre pedA karavo che, e prakAranA saMkalpapUrvaka AlocanA karavI joie. A prakArano prakarSavALo upayoga vartato hoya to, avazya pramAdathI thayela pApa nAza thAya che, eTaluM ja nahIM paNa anya paNa aneka pApono nAza AvA upayogathI thaI zake che. ahIM Alocaka yatinA saMvigna ane apunaHkaraNa udyamavALA e be vizeSaNo dvArA AlocakanI yogyatA batAvAi che. A uparAMta graMthakAre svayaM racela AlocanA paMcAzaka gAthA 12, 13mAM AlocanA karanAranI yogyatAnuM varNana karatAM, temaNe nIce batAvelAM anya lakSaNo paNa kahyAM che. (2) saMviza - saMvijJa eTale saMsArathI bhayabhIta banelo jIva. saMsArabhIru jIva ja AlocanA karavA mATe yogya che. kAraNa ke tene ja AlocanA levAno duSkara adhyavasAya thAya che. (2) amArI :- mAyAnA kAraNe potAnI jAta sArI na hovA chatAM sArI dekhADavAnI icchA thAya che. Avo mAyAvI jIva je rIte pApa thayuM hoya te rIte yathAvat pApanI AlocanA nathI karI zakato. AthI ja AlocanA karanAra jIva mAyAvI na hovo joie. (3) matimAna :- matimAna eTale buddhizALI. buddhizALI jIva ja thayelA pApone samya rIte samajI zake ane tethI te pAponI sabhya AlocanA paNa karI zake che. AthI ja Alocaka zAstra bhAgIne matimAna thayo hovo joIe, athavA svAbhAvika mArgAnusArI buddhi hovAne kAraNe pApone pApa tarIke jANI zake tevI buddhivALo hovo joie. (4) kalpasthita :- kalpasthita eTale maryAdAmAM rahelo. sAmAnya rIte Alocaka AtmAe sAdhujIvana, zrAvakajIvana ke samyagdarzananI maryAdA svIkArelI hovI joie. Alocaka jo sAdhu hoya to sthavira sAdhuonI dinabharanI je ucita caryAo che, temAM yatnavALo hovo joie. temAM je yatnavALo na hoya tene aticAranA viSayamAM jugupsA hovAno saMbhava paNa ocho hoya che. maryAdA vagarano jIva kadAca pApanAzanA AzayathI yathAvat AlocanA kare to paNa, tenI AlocanA mAtra zabdarUpa bane che paraMtu bhAvathI te AlocanA karI zakato nathI. kAraNa ke jenA jIvanamAM maryAdA hoya tene ja aticAronA sevana pratye jugupsA hoya. A jugupsAne kAraNe ja tenAmAM AlocanA karavAnI yogyatA rahelI che. (5) anAzasI :- AzaMsA eTale phaLanI icchA. AlocakamAM AlocanA karIne kaMI meLavavAnI icchA na hovI joIe. sArI rIte AlocanA karanArane AcAryAdinI vizeSa For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 7 AloyaNAviMzikA prakAranI kRpA prApta thAya evI AzaMsA, athavA to sArI rIte AlocanA karavAthI janmAMtaramAM devabhavanI zreSTha sAmagrIo prApta thAya tevI AzaMsA thai zake che. e prakAranI phaLanI AzaMsApUrvaka AlocanA karavAmAM Ave, to AlocanA karavA chatAM paNa badhA aticAronuM Alocana thatuM nathI, kema ke AvA prakAranI AzaMsApUrvaka AlocanA te ja aticArarUpa che. AvI AlocanAthI nidAnazalyanI prApti thAya che. mATe sarva AzaMsA choDIne pApathI viruddha adhyavasAyane pedA karavAnA AzayathI AlocanAmAM yatna karavo joie. (6) prajJApanIya :- prajJApanIya eTale vALyo vaLI zake, samajAvyo samajI zake tevo jIva. AlocanA lenArane potAnI karela bhUlanuM smaraNa na thAya tyAre, AlocanAkALamAM tenA sahavartI sAdhu ke guru Adi tene tenI thayelI bhUlonuM smaraNa karAve, to te sAMbhaLIne tene pramoda thAya ke mane mArI bhUlanuM smaraNa karAvIne A lokoe mArA upara upakAra karyo che. AvuM jene thAya te jIva prajJApanIya kahevAya che. prajJApanIyatA e Alocaka mATe eka mahatvano guNa che. je prajJApanIya nathI hoto tene potAnI bhUla sudhAravAnI manovRtti hotI nathI. tethI aprajJApanIya jIvanI AlocanA samyak thai zakatI nathI. (7) zraddhALu :- gurue kahelA prAyazcittathI nakkI zuddhi thaze e prakAranI zraddhA Alocakane hovI joie. jethI duSkara AlocanA ane gurue Apela prAyazcitta Adi dareka kRtyone te samyag karI zake. (8) AjJAvartI :- AlocanA karanAra jIva gurunI AjJAmAM rahIne saMyamamAM yatna karanAra hovo joie. tevo jIva kyAreka pramAdathI skhalanA thai gai hoya to te AlocanAthI zuddhi karI zake, ane je jIva gurune AjJAvatI nathI tevo jIva thayelI bhUlanI AlocanA kare to paNa, manasvI jIvavAnI vRtti hovAthI tenA pApanI zuddhi thatI nathI. (9) duSkRtatApI :- Alocakane pote karelAM duSkRtyo pratye pazcAttApa hovo joie. aticAronA sevanarUpa duSkRtathI je tape te duSkRtatApI kahevAya che. aticAranA AlocanakALamAM bolAtA aticAro pratye enuM citta anutApa pAme tevuM hovuM joie. pote karelAM duSkRtonuM jyAre smaraNa kare tyAre tenuM citta pazcAttApanA kAraNathI ati bhIMjAeluM hovuM joie, jethI duSkRtano virodhI bhAva uttarottara udghasita karI zake. (10) AlocanAnI vidhimAM utsuka :- AlocakamAM AlocanAnI vidhi jANavAnI utsukatA hovI joie, ane te pramANe ja AlocanA karavAno te AgrahI hovo joie. vaLI avidhino sajAgatAthI tyAga karavo joie. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AloyaNAviMzikAi 92 (11) abhigrahanA AsevanAdi liMgathI yukta hoya :- abhigrahone dhAraNa karato hoya, karAvato hoya ane anumodanA paNa karato hoya. AlocanA e vizeSa prakAranA vIryanA prakarSathI karavAnI che. je jIva svazakti pramANe abhigrahamAM yatna na karato hoya te potAnI zaktine samyak prakAre pravartAvavAnI vRttivALo hoto nathI. tethI Avo jIva AlocanA paNa samyag prakAre karI zakato nathI. mATe sAdhue samyak prakAre potAnI zakti pramANe abhigrahamAM yatna karavo joie. jyAM zakti na hoya tyAM abhigraha karanArane abhigraha karavAmAM sahAyatA karavArUpe yatna karavo joie. potAnI abhigraha karavAnI zakti na hoya to te abhigraha pratye pakSapAtapUrvaka abhigraha karanAranI anumodanA karavI joie, jethI abhigraharUpa ucita kRtyo vize potAnI zaktino prakarSa thAya. Avo jIva ja apramAda bhAvathI samyag AlocanA karI zake che. II15-10 na avataraNikA: gAthA 10mAM siddhakarmA guru pAse kevA prakAranA pariNAmathI AlocanA karavI joie te batAvyuM. have dRSTAMtathI AlocanAkALamAM apekSita vizeSa prayatnane batAvavA arthe kahe che . jaha bAlo jaMpato kajjamakajjaM ca ujjuyaM bhaNai / taM taha AloijjA mAyAmayavippamukto ya // 11 // yathA bAlo jalpankAryamakAryaM ca RjukaM bhaNati / tattathA''locayenmAyAmadavipramuktazca ||6|| anvayArtha: khamApna = navaMto vAto kArya ane akAryane bolato bALaka nanheM je pramANe 3cchu maLapha saraLa kahe che taha te pramANe mAyAmayavimukSo ya mAyA ane madathI mukAyelo ja (Alocaka) teM tenuM=pramAdathI Acarela duScaritanuM jJAnoddA Alocana kare. * 'ya'zabda 'vA'nA arthamAM vaparAyo che. gAthArtha: kArya ane akAryane bolato bALaka je pramANe saraLa kahe che, te pramANe mAyA ane madathI mukAyelo ja Alocaka, pramAdathI Acarela duScaritanuM Alocana kare. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AloyaNAviMzikA bALaka nAnI uMmarano hoya che tyAre tenI buddhi avikasita hovAthI, A kahevAthI mAruM kharAba dekhAze tevo bodha tene hoto nathI; phakta bALaka hovAne kAraNe pote je kAMi karI Ave che te bolavAno pariNAma tene thAya che, tethI je vastu jema thai hoya tema saraLapaNe te kahe che. te ja prakAre Alocakane jyAre mArgAnusArI siddhakarmA guru maLe che tyAre, jo tenAmAM mArgAnusArI buddhi hoya to te vicArI zake che ke, AvA mahAtmA pAse huM mArA doSone yathArtha kahIza to ja temanA baLathI mArAM pApo avazya nAza pAmaze; tethI mAna ane mAyAthI rahita yathArtha AlocanA te karI zake che. jo mArgAnusArI buddhi na hoya to svavikalpathI ja tene thAya che ke, huM yathArtha prakAzana karIza to mAruM kharAba dekhAze; tethI potAnI bhUlone te kaMika spaSTa ane kaMika aspaSTa kahe che. tenuM AvuM kathana mAyA ane madapUrvakanuM ja hoya che. I15-11 // avataraNikA: gAthA-10 ane 11mAM guru AgaLa kai rIte AlocanA karavI joie te batAvyuM. have AlocanAmAM anyanA matane batAvavApUrvaka AlocanAmAM zalyo zuM che te batAve chepcchittmyN karaNA anne suddhiM bhaNaMti nANassa / taM ca na; jamhA evaM sasallavaNarohaNappAyaM // 12 // prAyazcittamayaM karaNAdanye zuddhiM bhaNanti jJAnasya / tacca na, yasmAdetatsazalyavraNarohaNaprAyam // 12 // 93 bhAvArtha: anvayArtha: anne keTalAka AcArya nALaAE jJAnane=upayogane tttittamaya nA prAyazcittamaya karavAthI suddhi maLatti zuddhi mAne che teM haiM na ane (AvuM mAnavuM) te (barAbara) nathI gamhA je kAraNathI haiM A=pazcAttApano pariNAma sasajIvaLohaLavvAyaM sazalya vraNarohaNa tulya, arthAt zarIranI aMdaramAM zalya rAkhIne uparathI ghAne rujhAvavA mATenA auSadhaprayoga tulya che. gAthArtha: keTalAka AcArya jJAnanA upayogane prAyazcittamaya karavAthI zuddhi mAne che. je kAraNa Avo pazcAttApano pariNAma sazalya vraNarohaNa tulya che, arthAt zarIranI For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AloyaNAviMzikA 94 aMdaramAM zalya rAkhIne uparathI ghAne rujhAvavA mATenA auSadhaprayoga tulya che, te kAraNathI AvA pazcAttApanA pariNAmathI zuddhi thAya te vAta barAbara nathI. bhAvArtha: - keTalAka AcAryo jJAnanA upayogane prAyazcittamaya karavAmAM Ave to doSonI zuddhi thAya, tema mAne che. tevuM mAnavAnI pAchaLa teono Azaya e che ke doSanuM sevana te jIvanA malina adhyavasAyarUpa che, ane pazcAttApanA pariNAmavALA jIvano upayoga e tenA viruddha adhyavasAyarUpa che. AthI pApanI viruddha upayogathI ja pApanI zuddhi thAya che, ane tethI ja teonA mate guru AgaLa doSo prakAzavAnI koi AvazyakatA rahetI nathI. anya AcAryanA AvA abhiprAyanuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke, te vAta barAbara nathI. kAraNa ke yogya guru pAse potAnA doSonuM prakAzana karavAnA adhyavasAya vagara mAtra pazcAttApano pariNAma karavo, e zarIramAM vAgelA kAMTAne kADhyA vagara uparathI ghAne pATApIMDI karavA tulya che. jema kAMTArUpa zalyane kADhyA vagara ghAne pATApIMDI karavAmAM Ave to ghAne rujha AvatI nathI, tema yogya guru pAse potAnA doSonA prakAzanano adhyavasAya karyA vagara mAtra prAyazcittano pariNAma karavAthI zuddhi thatI nathI. yogya guru pAse potAnA doSonA prakAzanano adhyavasAya vidyamAna hoya, ane pachI pApanuM smaraNa karIne pApanA pazcAttApavALo adhyavasAya karavAmAM Ave to zuddhi thAya che, anyathA nahIM. tethI anya AcAryonuM te kathana ucita nathI. ahIM vizeSa e che ke koi paNa mata prAyaH karIne koika nayanI apekSAe hoya che. Ama chatAM, jo te naya svasthAnane choDIne anya sthAnamAM yojAya to te durnaya bane che. prastuta sthAnamAM paNa koika jIvane pApa thayA pachI sahaja bhAve pApathI viruddha pazcAttApano utkaTa adhyavasAya thAya, to te pApanI zuddhi thAya che. paraMtu jo te vyaktinA manamAM evuM ja hoya ke mAre to yogya guru pAse pApanA prakAzana vagara zuddhi karavI che, to evA adhyavasAyathI zuddhi na thai zake. kyAreka vizeSa sAmagrInA abhAvane kAraNe tene, yogya guru pAse mAre zuddhi karavI joie tevo bodha na paNa hoya, ane thayelA pApa pratye sahaja pazcAttApano adhyavasAya tIvra bane to, tevA sthAnane AzrayIne guru AgaLa prakAzana vagara paNa zuddhi thai zake; paraMtu tine to zAstrAnusArI ucita pravRttithI ja zuddhi karavAnI hoya che. Ama chatAM, yati jo anya AcAryonA matanuM avalaMbana laine guru AgaLa prakAzana karyA vagara zuddhi mATe yatna kare, to sazalya vraNarohaNa tulya, arthAt tenA zarIranI aMdaramAM zalya For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 0 AloyaNAMviMzikAd. rAkhIne uparathI ghAne rujhAvavA mATenA auSadhaprayoga tulya pazcAttApano pariNAma kahevAya che. AvA sazalya pazcAttApanA pariNAmathI zuddhi thatI nathI. 15-1zA avataraNikA: gAthA 12mAM kahyuM ke yogya guru AgaLa doSonA prakAzana vagara jJAnanA upayoga mAtrathI pazcAttApano pariNAma karIne zuddhi mATe yatna kare, to te zalya sahita ghAne rujhAvavAnI kriyA tulya che, tethI have te zalyo zuM che te batAvavA arthe kahe che - avarAhA khalu sallaM eyaM mAyAibheyao tivihaM / savvaM pi gurusamIve uddhariyavvaM payatteNa // 13 / / aparAdhAH khalu zalyametanmAyAdibhedatastrividham / sarvamapi gurusamIpa uddhartavyaM prayatnena // 13 / / aqyArtha: sarNa thatu zalya kharekhara navarAha aparAdho che. mAthAphameyamo mAyAdi bhedathI tivihaM traNa prakAranAM savaM ja sarva paNa yaM A=zalya gurusanI guru pAse paNa prayatnathI vayitraM uddharaNa karavAM joie. gAthArtha: zalya kharekhara aparAdho che. mAyAdi bhedathI traNa prakAranAM sarva paNa A zalyo guru pAse prayatnathI uddharaNa karavAM joie. bhAvArtha: saMyamamAM yatna karanAra vaDe pramAdAdithI koi skUlanA thai hoya, ane te skUlanAne yogya gurunI prApti thayA pachI temanI pAse pragaTa karavAno adhyavasAya na thAya, to te viparyAsarUpa hovAthI mithyAtvazalya bane che. jo yogya guru pAse prakAzana karavAno Azaya hoya chatAM tenuM prakAzana yathArtha na thAya, to te mAyAzalya bane che. aparAdha thayA pachI huM mArA aparAdho gurune yathArtha kahuM jethI mArA upara gurunI vizeSa kRpA thAya, te prakAranA AzayathI, athavA to guru-pAse saman Alocana karIne bhavAMtaramAM koika bhautika sukho mane maLe, e prakAranA AzayathI aparAdhonuM yathArtha prakAzana thAya, to paNa te nidAnazalya bane che. A traNe zalyo aparAdharUpa ja che. A traNe zalyo anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI ja thAya che, ane tethI ja AgaLamAM kahevAnA che ke bhAvazalyano uddhAra For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AloyaNAviMzikA u na karavAmAM Ave to durlabhabodhipaNuM ane anaMta saMsAranI prApti thAya che. ahIM vizeSa e che ke yogya gurune prApta karIne mAre mArA aparAdhonI AlocanA karavI che tevA adhyavasAyavALo koi jIva, kadAca AlocanA karyA vagara kALa kare to paNa te ArAdhaka che. paraMtu jo koi jIva thayelA aparAdhonI guru pAse AlocanA karyA vagara mAtra pazcAttApAdi kare to te sazalya ghA upara auSadhaprayoga jevuM thAya che, tethI te virAdhaka che. ||15-13|| avataraNikA: gAthA 13mAM kahyuM ke traNe prakAranAM zalya aparAdharUpa che AthI, prayatnapUrvaka guru pAse teno uddhAra karavo joie. tene ja dRDha karavA arthe zalyonI anarthakAritA aneka dRSTAMtothI batAve che - naya taM satthaM va visaM va duppauttu vva kuNa 'veyAlo | jaMtaM va duppauttaM sattu vva pamAio kuddho || 14 | na ca tacchatraM vA viSaM vA duSprayukto vA karoti vetAlaH / yantraM vA duSprayuktaM zatrurvA pramAditaH kruddhaH // 14 // jaM kuNai bhAvasalaM aNuddhiyaM uttimaTThakAlammi / dullahabohIyattaM aNaM tasaM sAriyattaM ca // 15 // yatkaroti bhAvazalyamanuddhRtamuttamArthakAle durlabhabodhikatvamanantasaMsArikatvaM - ca anvayArtha: saE va ya ane zastra athavA visa vaeN viSa ke Tuvvasattu va vecAto duSprayukta=duHsAdhita vetAla ke aMta va yughdhanAM duSprayukta-durvyApArI evuM yantra ke pamAo OMddo sattu pramAdita=avagaNanA karAyelo krodhita zatru taM na Lapha te nathI karato ke geM je yuddha nohIyAM durlabhabodhipaNuM anaMtasaMsAracitta ca ane anaMtasaMsArIpaNuM uttimakAmmi uttamArthakALamAM anundriya mAvasachuM anughdharita evuM bhAvazalya jhuLarU kare che. Ie9 |||| * oghaniryuktimAM pamAo zabdanA badale mAphaLo zabda che, ane paMcAzakamAM pamAo zabdanA badale pAvika zabda che. paMcAzakano pAvita zabda ane ahIMno pamAo zabda banne prAkRta pramANe ekArthavAcI che. te pramANe artha karIe to mAphka no artha pramAdita For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 0 AloyaNAMviMzikAd thAya che ane paMcAzakanI TIkAmAM teno artha gItaH karyo che. ane te sahu zabdanuM vizeSaNa che. paMcAzakamAM ane ghaniryuktimAM satta zabdanA badale sapo zabda che. gAthArthaH zastra ke viSa ke duHsAdhita vetAla ke durgApArI ke avagaNanA karAyelo kodhita zatru te nukasAna nathI karato ke je durlabhabodhipaNuM ane anaMtasaMsArIpaNuM jevuM nukasAna uttamAryakALamAM anurita bhAvazalya kare che. bhAvArtha: sAmAnya rIte jIva mithyAtvanA pariNAmathI ja durlabhabodhi ane anaMtasaMsArI bane che. maMda mithyAtvanI avasthAmAM ke samasvAdinI avasthAmAM to jIva sulabhabodhi ke alpa saMsArI bane che. jema jema viparyAsa adhika tema tema saMsAra paNa adhika ane durlabhabodhitAnI prApti. mAyAdi traNa zalya mithyAtva sAthe avinAbhAvI saMkaLAyelAM che. tethI te zalyakALamAM mithyAtva jeTaluM utkaTa hoya teTalI saMsAranI vRddhi, ane utkaTa mithyAtvanA kAraNe ja janmAntaramAM sanmArganI aprAptirUpa durlabhabodhipaNuM paNa prApta thAya che. tethI uttamArthIkALamAM eTale ke jIvananA aMta samaye anazananA kALamAM, zaktinA prakarSathI thatI sAdhanAmAM jIve avazya traNe prakAranAM bhAvazalyano uddhAra karavo joie. A vAtanuM gAMbhIrya samajAvavA mATe prastutamAM aneka dRSTAMto batAvavAmAM AvyAM che, jethI jIva jAgRtipUrvaka ucita yatna karIne zalyono uddhAra kare. I15-14/1paNA to uddharaMti gAravarahiyA mUlaM puNabbhavalayANaM / miccha iMsaNasallaM mAyAsallaM niyANaM ca // 16 // tata uddharanti gauravarahitA mUlaM punarbhavalatAnAm / mithyAdarzanazalyaM mAyAzalyaM nidAnaM ca // 16 / / aqyArtha: to te kAraNathI gAthA 14-15mAM batAvyuM ke bhAvazalyono uddhAra karavAmAM na Ave to durlabhabodhipaNuM ane anaMtasaMsArIpaNuM prApta thAya che, te kAraNathI bharavAdiyA gAravathI rahita evA munio gumavatayALa mAM punarbhavalatAnA mULa jevA mirachadaM chuM mithyAtvazalyane, mAruM mAyAzalyane ane niyAmAM 4 nidAnazalyane DaddhAMti uddhare che. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AloyaNAviMzikAta gAthArtha: bhAvazalyono uddhAra karavAmAM na Ave to durlabhabodhipaNuM ane anaMtasaMsArIpaNuM prApta thAya che, te kAraNathI gAravathI rahita evA munio punarbhavalatAnA mULa jevA mithyAtvazalyane, mAyAzalyane ane nidAnazalyane urdhvare che. bhAvArtha: pUrvanI gAthAmAM anurita bhAvazalyanI anarthakAritA batAvI. te kAraNathI ja gAravarahita munio traNe zalyono uddhAra kare che. ahIM gAravarahita zabdathI saMbodha prakaraNa graMthanA AlocanA adhikAranI gAthA-24 pramANe lAdi gArava grahaNa karavAnA che. sAmAnya rIte gArava zabda rasagArava, RddhigArava ane zAtAgAravanA arthamAM prasiddha che. paraMtu te artha ahIM aprastuta che. tethI ahIM to e kahevuM che ke potAnA thayelA duScaritane yogya sthAne kahevAmAM lajjA rAkhavI te AlocanAmAM gAravarUpa doSa che. tethI munio te lAgAravano tyAga karI potAnA dareka doSanuM yathArtha prakAzana kare che. AnAthI ja doSa nahIM prakAzana karavArUpa mithyAtvazalyano uddhAra thAya che. potAnA doSanuM prakAzana karavAmAM paNa kaMi gopavavAno pariNAma nahIM hovAthI mAyAzalyano uddhAra thAya che, ane potAnA doSone prakAzana karIne bhautika rIte guru potAne anukULa thAya tevA prakArano ihaloka phaLa saMbaMdhI Azaya nahIM hovAthI, ane paraloka saMbaMdhI koi bhautika Azaya nahIM hovAthI, nidAnazalyano uddhAra thAya che. gAravarahita munione to mAtra potAnA thayelA doSonI zuddhi karIne doSarahita thavAno Azaya hoya che. tethI temane AlocanA dvArA zuddhinI prApti thAya che. II15-16]] 98 avataNikA : pUrvanI gAthAomAM kevA guru pAse AlocanA karavI joie te batAvyA pachI, kevA pariNAmapUrvaka AlocanA karavI joie te gAthA 11mAM batAvyuM. tyAM vacamAM koi anyano mata upasthita thayo ke guru pAse AlocanA karyA vagara svapariNAmathI ja zuddhi thai zake che. te zaMkAnuM nirAkaraNa gAthA-12mAM karyuM, ane te nirAkaraNamAM ja upasthita traNa zalyonI vAta batAvI. have te AlocanA paNa kALakSepathI kare to zuM thAya te batAvavA mATe kahe che caraNapariNAmadhamme duccariyaM addhidaM daDhaM kuNai / kaha vi pamAyAvaTTiya jAva na AloiyaM guruNo // 17 // For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CC AloyaNAviMzikAo caraNapariNAmadharme duzcaritamadhutiM dRDhaM karoti / kathamapi pramAdAvartitaM yAvannAlocitaM guroH // 17|| aqyArtha: varIpaLAmadhakhe caraNapariNAmarUpa dharmamAM vAdavi koi paNa rIte pamAyAvaya pramAdathI Avartita TurSi duSyarita nAva jyAM sudhI guna guru pAse na mAnortha Alocita nathI karAtuM tyAM sudhI 4 daDha vuiM adhRtine LarU kare che. gAthArtha: caraNapariNAmarUpa dharmamAM koipaNa rIte pramAdathI Avartita duSyarita jyAM sudhI guru pAse Alocita nathI karAtuM tyAM sudhI daDha adhRtine kare che. bhAvArtha: bhagavAnanA vacanAnusAra kriyAo karavAthI AtmabhAvamAM vartavArUpa caraNa pariNAma pragaTe che. ucita AcaraNAo dvArA A pariNAma kramasara vRddhimAna thAya che. Ama chatAM, anAdi bhavonA abhyAsane kAraNe munine paNa pramAdane kAraNe koika rIte AcaraNAmAM khalanAo thai jAya che. A ja muninuM duSyarita che. ati vicAraka munine to potAnI skUlanA eTalI khaTakatI hoya che ke tene kALakSepa karyA vagara tarata AlocanA karavAno pariNAma thAya che. AthI ja jyAM sudhI Avo muni guru pAse potAnA dugaritanI AlocanA nathI karato tyAM sudhI tene atyaMta adhRti thAya che. AnAthI e kahevuM che ke jemanA haiyAmAM kharekhara cAritrano pariNAma vartato hoya tevA munio, prAyaH karIne pramAda ja nA kare; ane kvacit temanAthI pramAda thaI gayo hoya to jyAM sudhI AlocanA na kare tyAM sudhI thayelA doSo temane satata DaMkhatA hoya che. kema ke teo jANe che ke jo doSonI zuddhi nahIM karavAmAM Ave to saMsAra vRddhi pAmaze. mATe ja zakaya eTalI zIgha AlocanA karavA teo yatna kare che. ll15-1LA avataraNikA: gAthA - 17mAM batAvyuM ke thayeluM dugarita jyAM sudhI AlocavAmAM AvatuM nathI tyAM sudhI te cAritranA pariNAmamAM daDha amRtine kare che. have te AlocanA kaI rIte karavI joIe ke jethI sAticAra mRtyu na thAya te batAvatAM kahe che - For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 0 AloyaNAviMzikAd. jaM jAhe Avajjai duccariyaM taM taheva (tAheva) jatteNaM / AloeyavvaM khalu sammaM saiyAramaraNabhayA // 18 // yadyathA''padyate duzcaritaM tam tathaiva (tadaiva) yatnena / AlocayitavyaM khalu samyak sAticAramaraNabhayAt / / 18 // aqyArtha: sayAma2NamayI sAticAra maraNanA bhayathI yuvayiM je duSyarita vAre mAvaM; jyAre thAya che te te dugaritane tAva tyAre ja thatu kharekhara no yatnapUrvaka samma saman gAto thavuM AlocavuM joIe. sada ahIM mULa zlokamAM tadeva zabda che tenA sthAne tAdeva zabda bhAse che. (pATha maLyo nathI.) gAthArtha: sAticAra maraNanA bhayathI je duSyarita jyAre thAya che, te dugaritane tyAre ja kharekhara yatnapUrvaka saman AlocavuM joie. bhAvArtha: AlocanA karavA tatpara thayela jIve, potAnA doSo kayA prakAranA pariNAmathI ane kayA kramathI levAyelA che tenuM samya Alocana karIne, te ja kramathI guru pAse samyam AlocanA karavI joie. jo AlocanA karyA vagara mRtyu thAya to te sAticAra mRtyu thayuM kahevAya, arthAt virAdhita cAritravALuM mRtyu thayuM kahevAya. tethI jyAre duSyarita thAya tyAre ja yatnapUrvaka AlocanA karI levI joie, kAraNa ke AlocanA karavAmAM niSkAraNa kALa vilaMba karavo e paNa vivekI mATe ucita nathI. vaLI mRtyu game tyAre AvI zake tema che, ane jo AlocanA karyA vagara mRtyu thAya to sAticAra mRtyunI prApti thAya. ahIM vizeSa e che ke thayelAM pApone samya AlocavA mATe AkuTTI Adi cAra bhedonuM pApamAM yojana karIne, gItArthe potAnA kramanI maryAdAthI ane agItArthe potAnA kamanI maryAdAthI Alocana karavuM joie. AkuTTI Adi bhedo A pramANe che. (1) AkudI :- AkuTTI e nirdhvasa pariNAmarUpa che. vratanA nirapekSa pariNAmathI je AcaraNA karAya te AkuTTIthI karAyela pApa che. (2) darpa:- rAga ke dveSane paravaza thaine saMyamathI viparIta AcaraNA karAya te darpathI karAyela pApa che. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 AlocanAvizikA! (3) pramAda:-saMyama yogamAM daDha yatna karavA pratye jIvano je zithila pariNAma che, te pramAda che. tenA kAraNe je saMyama saMbaMdhI viparIta AcaraNA thAya che te pramAdathI karAyela pApa che. (4) kalpa:- kALavizeSathI lAbhAlAbhane joIne je saMyamanI viparIta AcaraNA karavAmAM Ave te kalparUpa viparIta sevana che. jo ke kalparUpa viparIta AcaraNAmAM prAyazcitta thAya nahIM, to paNa anAbhogathI koika sUkSma pramAda thayo hoya, te na thAya tene mATe kalpathI karAyelA viparIta pAponuM nivedana karIne prAyazcitta levAya che. A cAre prakAramAMthI pote kayA prakAranA pariNAmathI viparIta AcaraNA karI che tenuM samAlocana karIne guru AgaLa nivedana karavuM joIe, jethI guru ucita prAyazcitta ApI zake. AlocanA karavAno krama agItArthane AzrayIne e che ke, pUrvamAM kareluM pApa hoya te prathama kahevAnuM ane pAchaLathI karAyeluM pApa hoya te pAchaLathI kahevAnuM hoya che. jyAre gItArthane AzrayIne sauthI jaghanya pApa prathama kahevAnuM che ane utkaTa pApa aMtamAM kahevAnuM che. gItArthane kayAM pAponuM kayuM prAyazcitta che tenuM jJAna hoya che, tethI sauthI jaghanya pApa ane sauthI adhika pApano vibhAga te karI zake che. AlocanA tIvra saMvegathI karavAnI che. jema jema AlocanA karAya tema tema saMveganI vRddhi thAya te rIte karavAnI che. tethI gItArtha prathama jaghanya pApa kahe ane tyAra pachI kramasara adhika adhika pApo kahe, jene kAraNe sauthI adhika pApa kahetI vakhate saMvegano prakarSa thayelo hoya; tethI AlocanAkALamAM ja vizeSa zuddhinI prApti thAya. AthI ja gItArtha mATe jaghanyathI mAMDIne kramasara adhika pApa kahevAnI vidhi che. jyAre agItArtha te vibhAga karI zake nahi, tethI prathama karelA pApane prathama kahe ane pAchaLathI karelA pApane pAchaLathI kahe, jethI prAyazcitta ApanAra guru e nirNaya karI zake ke, pApa karanArano jyAre adhika pApano pariNAma thayela ane kayAre ocho thayela, ane tenA pramANe guru ucita prAyazcitta ApI zake. II15-18nA avataraNikA: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke jyAre pApa thAya tyAre tarata ja AlocanA karavI joie. Ama chatAM pakSAdimAM paNa AlocanA karavAnI vidhi che. tenuM prayojana zuM che te batAvavA arthe kahe che - evamavi ya pakkhAI jAyai AloyaNAo visao tti / gurukajANAloyaNa bhAvANAbhogao ceva // 19 / / For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AlocanAviMzikA evamapi ca pakSAdi jAyata AlocanAyA viSaya iti / bhAvAnAbhogatazcaiva ||6|| gurukAryAnAlocanAd anvayArtha: vamavi ya Ama chatAM paNa=jyAre duScarita thAya che tyAre ja AlocanA karavI joie Ama chatAM paNa, guruggALAnoya guru=moTA kAryane kAraNe Alocana nahIM thavAthI mAvALAone seva ane bhAvano anAbhoga thavAthI ja pavavArUM pakSAdi AtoyaLAo AlocanAno vittao viSaya nAyarU thAya che. * tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: 102 jyAre duSparita thAya che tyAre ja AlocanA karavI joie. Ama chatAM paNa moTA kAryane kAraNe Alocana nahIM thavAthI ane bhAvano anAbhoga thavAthI ja pakSAdi AlocanAno viSaya thAya che. bhAvArtha: sAmAnya rIte saMyama jIvanamAM koi paNa doSa lAge ke tarata AlocanA karavAnI hoya che. Ama chatAM svAdhyAya, vaiyAvacca Adi koi moTuM kArya karavAnuM hoya ane te sidAtuM hoya ane tethI tyAre AlocanA na thai hoya. vaLI koikavAra pote karelA pAponI AlocanA karI hoya, chatAM koika bhAvamAM anAbhogane kAraNe khyAla rahyo na hoya evuM paNa bane. tethI jo koi paNa AlocanA karavAnI rahI gai hoya, to tene pakSa ke cAturmAsa AdimAM AlocanA karavI joie. AthI ja pakSa ane cAturmAsa Adi AlocanAnA viSaya bane che, arthAt pakSAdimAM paNa pharI AlocanA karavAnI hoya che. ane te vakhate je pUrvamAM AlocanA karI lIdhela che tenI AlocanA karavAnI nathI, paraMtu guru kAryane kAraNe jenI AlocanA karavAnI rahI gai hoya, tenI AlocanA karavAnI che; ane AlocanA karatAM paNa koika sUkSmabhAva rahI gayA hoya, ane pAchaLathI smRtimAM AvyA hoya tenI AlocanA karavAnI che. avataNikA: A rIte AlocanAnuM saMkSiptathI svarUpa batAvyA pachI AlocanAmAM kevA prakArano bhAva karavo joie ke jethI thayelA pAponI zuddhi thAya, te batAvavA arthe kahe che For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 0 AlocanAviMzikAd jaM jAriseNa bhAveNa seviyaM kiM pi ittha duccariyaM / taM tatto ahigeNaM saMvegeNaM tahA''loe // 20 // yadyAdRzena bhAvena sevitaM kimapyatra duzcaritam / tattatodhikena saMvegena tathA''locayet // 20 // aqyArtha: phI ahIM=saMyamanA viSayamAM 6 vi ja yuvayiM je koI paNa duSyarita gArisena bhAve jevA prakAranA bhAvathI seviyaM sevAyuM hoya te tene te dugaritane to tenAthI mahino adhika evA saMvegenuM saMvegathI tADapato te prakAre Alocana karavuM joie. gAthArtha: saMyamanA viSayamAM je koipaNa dugarita, jevA prakAranA bhAvathI sevAyuM hoya te dugaritane, tenAthI adhika evA saMvegathI te prakAre Alocana karavuM joIe. bhAvArtha: pApasevanakALamAM pApane anurUpa jIvano adhyavasAya hoya che. jo A pApa karavAnA adhyavasAyathI zuddhino adhyavasAya adhika baLavAna na thAya, to te pApa nAza pAmI zakatuM nathI. AthI ja ahIM thayelA pApa karatAM adhika saMvegathI AlocanA karavI joIe, ema kahyuM che. saMvega eTale pApathI chUTavAno adhyavasAya. saMveganI vRddhi karavA mATe saMsAra paribhramaNano bhaya tIvra bane tevo yatna karavo joie. AlocanA nahIM karavAthI ane jema tema AlocanA karavAthI zuM zuM anartho thAya che tenuM samyam Alocana karavuM joie. vaLI samyagU prakAranI AlocanA karavAthI jIva A saMsArathI kevI rIte tarI jAya che, tenI upasthiti paNa karavI joie. uparAMta pharI mArAthI AvuM pApa na thAya tevo dRDha saMkalpa karIne AlocanA karavI joIe. AvA prakarSa upayogathI saMvegano prakarSa thAya che ane A prakAre pAponA adhyavasAya karatAM adhika saMveganA adhyavasAyathI ja te pApa nAza pAme che. II15-20 // iti AloyaNAviMzikA paJcadazI / / 15 / / Y-8 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 prAyazcittaviMzikA] 104 / / prAyazcittaviMzikA SoDazI / / avataraNikA: pUrvamAM AlocanAviMzikA kahI ane have prAyazcittaviMzikA batAve che. AlocanAviMzikA ane prAyazcittaviMzikAmAM bheda che. jIvanamAM thayelAM tamAma pAponI ane pote lIdhelAM vratonI sAthe saMkaLAyelA nAnAmAM nAnA pApathI mAMDIne moTAmAM moTA pA5 sudhInAM tamAma pAponI, yogya guru pAse AlocanA karavAnI che. te tamAma pAponuM yogya sthAne kevI rIte nivedana karavuM e vAta AlocanAviMzikAmAM batAvela che. AlocanA karyA pachI ucita prAyazcitta karavAnuM hoya che, ane AlocanAmAM kahela pApa anusAra guru je prAyazcitta Ape tenA bhedo ane tenuM svarUpa prAyazcittaviMzikAmAM batAvavAnA che. tethI AlocanAviMzikA pachI have prAyazcittaviMzikA batAve che. - pacchittAo suddhI tahabhAvAloyaNeNa jaM hoi / iharA Na pIDhabaMbhAio saA sukaDabhAve vi // 1 // prAyazcittAcchuddhistathAbhAvAlocanena yadbhavati / itarathA na pIThabrAhmayAditaH sadA sukRtabhAvepi // 1 // aoqyArthaH naM je kAraNathI tadamAvAnoya tevA prakAranI bhAvaAlocanA sahita pachittAgo sudhI doDa prAyazcittathI zuddhi thAya che. phI anyathAtevA prakAranA bhAvaAlocanA sahita evA prAyazcitta vagara sagA sumAre vi sadA sukRta bhAvo hovA chatAM paNa pIvaMmApha na pIThanA jIva evA brAhmI AdithI zuddhi thaI nahIM. eka ahIM vaDhavaMmAphagomAM pIThano jIva brAhmI grahaNa karavAno che ane "Adi' padathI mahApIThano jIva suMdarI grahaNa karavAno che. te mATe prAyazcitta vidhi paMcAzaka-16nI gAthA-31no AdhAra lIdhela che. gAthArthaH je kAraNathI tevA prakAranI bhAvaAlocanA sahita prAyazcittathI zuddhi thAya che, paraMtu tevA prakAranI bhAvaAlocanA ke prAyazcitta vagara sadA sukRta bhAvo hovA chatAM paNa pIThanA jIva evA brAhmI AdithI zuddhi thaI nahIM. For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 0 prAyazcittaviMzikAd bhAvArtha: AlocanAviMzikAmAM batAvyuM che ke je bhAvathI pApa karAyuM hoya tenAthI adhika saMvegapUrvaka traNeya zalyarahita AlocanA karavI joIe. A AlocanA siddhakarmA guru pAse karavI joie. temanA vaDe apAyelA prAyazcittanA samyagU sevanathI pApanI zuddhi thAya che. AnAthI e prApta thAya che ke AlocanApUrvaka prAyazcitta karavAmAM na Ave, ane pApa karyA pachI apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karavAmAM Ave to paNa zuddhi thAya nahIM. A ja vAtane gAthAnA uttarArdhamAM daSTAMtathI batAve che. bhagavAna RSabhadevanAM putrI brAhmIno jIva, pUrvabhavamAM pIThamuni hatAM. te pIThamuninA bhavamAM anya sAdhunA vaiiyAvacca guNanI prazaMsA sAMbhaLIne temane IrSAno pariNAma thayo hato. tyAra pachI to teo saMyamayogamAM apramAdabhAvavALA hatA ane aMtamAM anazana karIne sarvArthasiddhamAM paNa gayA. AnAthI e prApta thAya ke teo bhAvathI munibhAvamAM hatA ane IrSAno pariNAma karyA pachI paNa sadA sukRta bhAva karatA hatA. Ama chatAM vyavahAranayane mAnya evuM prAyazcitta temaNe karyuM nahIM, tethI bIjA bhavamAM temane strI avatAra prApta thayo. mATe pApanI zuddhi arthe samya AlocanApUrvaka prAyazcitta karavuM Avazyaka che.JI16-1TI avataraNikA: pUrva gAthAmAM kahyuM ke tIvra saMvegapUrvaka bhAvaAlocanA sahita prAyazcittathI zuddhi thAya che. tyAM zaMkA thAya ke pApanA pariNAma karatAM adhika saMveganA pariNAmathI pApa nAza thAya che, to prAyazcittanuM zuM phaLa hoi zake? tethI kahe che - ahigA takkhayabhAve pacchittaM kiM phalaM ihaM hoi / tadahigakammakkhayabhAvao tahA haMta mukkhaphalaM // 2 // adhikAt tatkSayabhAve prAyazcittaM kiM phalamiha bhavati / tadadhikakarmakSayabhAvatastathA hanta mokSaphalam // 2 // aoqyArtha: garika adhika (saMvegathI) taravayamAve teno=thayelA pApano kSaya thaye chate phU ahIM pApazuddhinI kriyAmAM jIitta vi radda prAyazcittathI zuM phaLa thAya che? (tenA javAbarUpe kahe che ke ...) tamijavayamAvo tenAthI=AlocanAthI nAza thayelA pApa karatAM adhika karmakSaya thavAne kAraNe daMta kharekhara tahAM te prakAre=adhika adhika pApa nAza dvArA (prAyazcittathI) mud mokSaphala thAya che. For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prAyazcittaviMzikAd. 109 gAthArtha: adhika saMvegathI thayelA pApano kSaya thaye chate, pApazuddhinI kriyAmAM prAyazcittanuM zuM phaLa che? (tenA javAbarUpe kahe che) AlocanAthI nAza thayelA pApa karatAM adhika karmakSaya thavAne kAraNe kharekhara te prakAre adhika adhika pApanAza dvArA prAyazcittathI mokSaphala thAya che. bhAvArtha pUrvanI viMzikAmAM batAvela ke je prakAranA bhAvathI pApa sevyuM hoya tenAthI aidhika saMveganA pariNAmathI AlocanA karavI joie. te rIte jo koi jIva adhika saMvegapUrvaka AlocanA kare to thayelA pApano nAza to AlocanAthI ja thaI jAya che, to pachI pApazuddhi mATe prAyazcitta karavAnuM zuM prayojana che? koine jo AvI zaMkA thAya to tenA javAbarUpe graMthakAra kahe che ke, AlocanAkALamAM jo koIne pApa karatAM adhika saMvega na thayo hoya to prAyazcittakALamAM te saMveganI vRddhi thavAthI karmano nAza thaI zake che. jemane vaLI AlocanAkALamAM ja pApa karatAM adhika saMvega thaI gayo hoya to AlocanAthI ja te thayelAM pApo nAza pAmI jAya che, Ama chatAM, AlocanA pachI prAyazcitta karavAmAM Ave to bIjAM navAM karmono paNa kSaya thAya che. A rIte navA navA karmonA kSaya dvArA kramasara adhika-adhika zuddhi thavAne kAraNe aMte mokSaphaLanI prApti thAya che. tethI pApa thayA pachI tIvra bhAvathI AlocanA karanArane paNa prAyazcittanuM vizeSa phaLa to maLe ja che. ahIM vizeSa e che ke koi jIve pApa karyA pachI AlocanA na karI hoya, paraMtu tathAsvabhAve ja tathAvidha nimittane pAmIne adhika saMvega pedA thayo hoya, to te pApano kSaya thaI jAya che, Ama chatAM, teNe vizeSa zuddhi arthe paNa prAyazcitta karavuM ucita che. AthI ja prAyazcittakALamAM bhAvano prakarSa thAya to, sarva karmanA kSayarUpa mokSaphaLanI prApti paNa koika jIvane thai zake che. vaLI ghaNA jIvo evA paNa hoya che ke, samyaka bhAvapUrvaka AlocanA kare che, Ama chatAM pApakALanA adhyavasAya karatAM saMvegano adhyavasAya adhika nahIM hovAthI temanuM pApa nAza na paNa thayuM hoya. paraMtu jo siddhakarmA gurue tenA pApane anurUpa je prAyazcitta ApyuM hoya, te prAyazcitta te ja prakAre kare to prAyazcittakALamAM vizuddha adhyavasAyathI te pApa avazya nAza pAme che. tethI ja AlocanA karyA pachI paNa prAyazcitta ApavAno vyavahAra pravarte che. I16-2thA For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 | | prAyazcittaviMzikA avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke prAyazcittathI mokSaphaLanI prApti thAya che, tyAM koIne zaMkA thAya ke vAstavika rIte thayelA pApanA nAza arthe prAyazcitta karAya che, tethI te pApano nAza prAyazcittathI saMbhave paraMtu anya pApono nAza te prAyazcittathI kaI rIte thaI zake? tenA samAdhAnarUpe prAyazcitta zabdanI vyutpatti batAve che - pAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaM ti bhaNNae tamhA / pAeNa vAvi cittaM sohayaI teNa pacchittaM // 3|| pApaM chinatti yasmAtprAyazcittamiti bhaNyate tasmAt / prAyeNa vApi cittaM zodhayati tena prAyazcittam // 3 // aqyArtha: vahI je kAraNathI pAvaM chiMDu pApane chede che, tame te kAraNathI pArjitaM ti mAM prAyazcitta e pramANe kahevAya che. vAvi athavA paUT prAyaH karIne nirta lodaya cittanuM zodhana kare che, temAM te kAraNathI pachidaM prAyazcitta (e pramANe kahevAya che.) gAthArtha - je kAraNathI pApane chede che te kAraNathI prAyazcitta e pramANe kahevAya che, athavA prAyaH karIne cittanuM zodhana kare che te kAraNathI prAyazcitta e pramANe kahevAya che. bhAvArtha: zAstramAM prAyazcitta zabdanI be prakAranI vyutpatti prasiddha che. te batAvIne e sthApana karavuM che ke prAyazcitta sarva pApanA nAzamAM samartha che. A kathanathI graMthakArane, je koi ema mAne che ke je pApa thayuM hoya teTalA ja pApano nAza prAyazcita karI zake paNa anya pApano nAza prAyazcitta karI zake nahi, tenuM nivAraNa karavuM che. kema ke je pApane chedanAruM hoya che tene prAyazcitta kahevAya che. tethI sarva pApanA viruddha evA adhyavasAyarUpa prAyazcitta che, mATe sarva pApano nAza prAyazcittathI thaI zake che. prAyazcitta zabdanI bIjI vyutpatti pramANe prAyazcittathI citta zuddha thAya che, ane zuddha thayelA cittathI sarva pApano nAza thai zake che. tethI tIvra saMvegathI karAyelI AlocanA dvArA thayelA pApano nAza thai gayela hoya to paNa, prAyazcittathI adhika pApano nAza thAya che ane yAvat mokSaphaLa thAya che. tethI mokSArthIe prAyazcittamAM yatna karavo joie. I16-3. For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 prAyazcittaviMzikA 108 avataraNikA - prAyazcittathI pApo kema nAza pAme che? te prakAre koIne zaMkA thAya tethI kahe che - saMke saNAibheyA cittaasuddhIi bajjhaI pAvaM / tivvaM cittavivAgaM avei taM cittasuddhIo // 4 // saMklezanAdibhedAccittAzuddhyA badhyate pApam / tIvra citravipAkamapeti taccittazuddhaH // 4 // anvayArtha: - saM meya saMkalezAdinA bhedathI viragatI cittanI azuddhi dvArA vivavA tivaM parva citravipAkavALuM tIvra pApa na baMdhAya che (ane) viramudrImo cittanI zuddhithI taM te =baMdhAyeluM pApa pha dUra thAya che. gAthArthaH saMklezAdinA bhedathI cittanI azuddhi dvArA citravipAkavALuM tIvra pApa baMdhAya che ane cittanI zuddhithI te baMdhAyeluM pApa dUra thAya che. bhAvArtha: ahIM saMkleza AdimAM Adi padathI saspravRttimAM karAto pramAda grahaNa karavAno che. saMleza Adi bhedathI ema kahyuM tyAM bheda zabda vizeSa arthaka che, eTale ke saMklezAdinA bhedathI saMkalezanI taratamatA samajavAnI che. jema jema saMkleza adhika ke jema jema pramAda adhika tema tema tene anurUpa citraphaLavALuM tIvra pApa baMdhAya che. A saMkleza Adi cittane azuddha kare che ane cittanI azuddhithI pApa baMdhAya che. bAhya padArthaviSayaka rAgAdi bhAvo e ja saMklezarUpa che. te saMklezanA bhedathI cittanI azuddhi thAya che. vaLI pramAda eTale sapravRtti karatA hoya tyAre jema tema karavI ke upekSA karavI te. pramAdathI paNa cittanI azuddhi thAya che. dareka jIvane potAnA cittanI azuddhine anurUpa pApakarma baMdhAya che, ane jyAre jIvane thayelA pApa pratye jugupsA pedA thAya che tyAre, tenI zuddhi arthe jo te vivekapUrvaka prAyazcitta kare to cittanI zuddhi thAya che. A cittanI zuddhithI baMdhAyeluM pApa nAza pAme che. AthI ja prAyazcittakALamAM cittanI zuddhino prakarSa thAya to aneka bhavomAM karAyelAM sarva pApo paNa nAza pAmI zake che. II164TI For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 0 prAyazvittaviMzikAd avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke cittanI azuddhithI pApakarma baMdhAya che ane cittanI zuddhithI te pApa dUra thAya che. have kRtyakarmamAM paNa cittanI azuddhithI je pApa baMdhAyuM hoya te paNa prAyazcittathI nAza thAya che, te batAvatAM kahe che - kicce vi kammaNi tahA jogasamattIi bhaNiyameyaM ti / AloyaNAibheyA dasavihameyaM jahA sutte / / 5 / / kRtyepi karmaNi tathA yogasamAptyA bhaNitametaditi / AlocanAdibhedAddazavidhametadyathA sUtre // 5 // aqyArtha: tahAM nAmIpha te prakAranA yoganI samAptithI vinne vi varmA kRtya paNa karmamAM rUce A=prAyazcitta maNiyam kahevAyuM che. manophimeya AlocanAdinA bhedathI virameyaM dasa prakAranuM A=prAyazcitta che nahI je prakAre sure sUtramAM batAvela che. tti pAdapUrti mATe che. eka akRtya karmamAM to prAyazcitta che, kRtyakarmamAM paNa A prAyazcitta kahevAyuM che. teno vithI samuccaya thAya che. gAthArthaH te prakAranA yoganI samAptithI kRtya paNa karmamAM prAyazcitta kahevAyuM che. AlocanAdinA bhedathI daza prakAranuM prAyazcitta che, je prakAre sUtramAM batAvela che. bhAvArtha: pUrvanI gAthAmAM kaheluM ke saMklezAdinA bhedathI cittanI azuddhi thAya che, ane te saMkleza jema akRtyakarma karavAthI thAya che, tema kRtyakarma paNa jo anAbhoga, sahasAtkAra ke pramAdAdithI karavAmAM Ave to tyAM paNa saMkleza varte che. A saMklezathI pApakarma baMdhAya che, jenI zuddhi arthe te kRtyakarmanI samApti thayA pachI je prakAre kRtyakarmanA yoganI samApti thai hoya te prakAre tenuM prAyazcita karavuM joie, evI zAstramaryAdA che. AnAthI e prApta thAya ke kRtyakarma ke akRtyakarmanA sevanamAM thatA saMklezanA bheda pramANe prAyazcittanI prApti thAya che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 prAryAnvittaviMzikA . 110 A prAyazcitta keTalA prakAranAM hoi zake te batAvavA kahyuM che ke AlocanAdinA bhedathI A prAyazcitta dasa prakAranuM che. A dasa prakAra svamatithI kahela nathI paNa sUtramAM je prakAre kahyA che te prakAre ja kahela che. ll16-pA avataraNikA: gAthA-pamAM kahyuM hatuM ke sUtramAM dasa prakAranAM prAyazcitta kahela che. tethI have prAyazcittanA 10 prakAra batAvatAM kahe che - AloyaNapaDikkamaNe mIsavivege tahA viussagge / tava cheya mUla aNavaThThayA ya pAraMcie ceva // 6 / / AlocanApratikramaNe mizravivekau tathA vyutsargaH / tapacchedamUlAnavasthApyatA ca pAryantikaM caiva // 6 // aqyArthaH mAnoya AlocanA, DIma pratikramaNa, mana mizra, vive viveka, tathA viDasane tathA "kAyotsarga, tava tapa, cheka cheda, mUtra mUla, anavakrA ya anavasthApya pariA veva ane pArAMzcita. gAthArtha: AlocanA, pratikramaNa, mizra, viveka tathA kAyotsarga, tapa, cheda, mUla, anavasthApya ane pArazcita ema dasa prakAranAM prAyazcitta che. 16-6ll ja A gAthA paMcAzaka 16 gAthA 2 pramANe sudhArI che. avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM 10 prakAranA prAyazcittanAM nAmo batAvyAM. te 10 prakAranA prAyazcittamAMthI AlocanA nAmanA pahelA prAyazcittanI prApti kayAre thAya te batAvatAM kahe che - vasahio hatthasayA bAhiM kaje gayassa vihipuvvaM / gamaNAigoyarA khalu bhaNiyA AloyaNA guruNA // 7 // vasaterhastazatAbahiH kArye gatasya vidhipUrvam / gamanAdigocarA khalu bhaNitA''locanA guruNA // 7 / / For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 prAyazcittaviMzikAd. aqyArtha: ne kArya hote chate vidipuvaeN vidhipUrvaka vadi vasatithI hatyasayA vArdi yasa so hAtha bahAra gayelAne guru jagadguru vaDe mAphiyA gamanAdi viSayaka gmAttoya AlocanA nAmanuM prAyazcitta maLayA kahevAyuM che. gAthArtha: kArya hote chate vidhipUrvaka vasatithI so hAtha bahAra gayelAne, gamanAdi viSayaka AlocanA prAyazcitta jagadguru vaDe kahevAyuM che. cheur zabda vAkyAlaMkAramAM che. bhAvArtha: saMyamajIvanamAM ArAdhanA nimitte vasatithI vidhipUrvaka so hAtha dUra janAra sAdhune, te kArya pUruM thayA pachI gamanAdi viSayaka AlocanA karavA bhagavAne kahyuM che. saMyamajIvananI ArAdhanAmAM anAbhoga ke sahakSAtkArathI koI skUlanA thaI hoya ane tethI koi sUkSma paNa virAdhanA thai hoya, to tenI zuddhi mATe sAdhu vasatimAM pAchA AvyA pachI ke jinamaMdira AdimAM gayA hoya tyAre iriyAvahiyA kare che. A iriyAvahiyA karavAnI kriyA te AlocanA prAyazcittarUpa che. A prAyazcittathI jo koi sUkSma paga khUlanA thaI hoya to tenAthI viruddha adhyavasAya pedA thAya che, ane skUlanA na thaI hoya to paNa vizeSa prakAre saMyamajIvanane anukuLa apramAdabhAva pragaTe che. tethI AlocanA prAyazcitta karavAnuM kahela che. II16-LA avataraNikA: dasa prAyazcittamAMthI bIjA pratikramaNa prAyazcittanuM svarUpa ane prAyazcitta prAptinuM sthAna batAve che - sahasa cciya assamiyAibhAvagamaNe ya crnnprinnaamaa| micchAdukkaDadANA taggamaNaM puNa paDikkamaNaM // 8 // sahasaivAssamitAdibhAvagamane ca caraNapariNAmAt / mithyAduSkRtadAnAttadgamanaM punaH pratikramaNam // 8 // For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 0 prAyazcittaviMzikAd. aoqyArtha: pariNAma caraNa pariNAmathI sadara viya sahasA ja=sahasAtkAranA kAraNe jagamiyAphamAvAna asamiti Adi bhAvanA gamanamAM mAchIluDalA micchA mi dukkaDanA dAnathI ju pharI pAchA tamai temAM gamana=cAritranA pariNAmamAM AvavuM (e) UMDamAM pratikramaNa nAmanuM prAyazcitta che. jaya pAdapUrti arthe che. gAthArtha: caraNa pariNAmathI sahasAtkAranA kAraNe ja asamiti Adi bhAvanI prAptimAM "micchA mi dukkaDa"nA dAnathI pharI pAchA cAritranA pariNAmamAM AvavuM, e pratikramaNa nAmanuM prAyazcitta che. bhAvArtha saMyamayogamAM apramAdabhAvathI yatna karatA munine paNa anAdi bhavathI abhyasta pramAdane kAraNe, sahasAtkArathI samiti ane guptimAM kyAreka khalanA thAya tyAre, cAritramAM aticAra lAge che. tenI zuddhi arthe upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDa" devAmAM Ave, to muni pharIthI te asamiti Adi bhAvamAMthI nIkaLIne cAritranA pariNAmamAM Ave che; te pratikramaNa prAyazcitta che. saMyamayogamAM yatna karanAra munine paNa koI hiMsaka pazu Adi Ave tyAre, saMyamanA upakArI evA dehanA rakSaNa mATe apavAdathI vRkSAdi upara caDhavAnI bhagavAnanI AjJA che; ane te pramANe karyA pachI paNa tenI zuddhi arthe "micchA mi dukkaDa" devAnI vidhi che, jethI anAbhogathI paNa koI khalanA thaI hoya to cAritranA pariNAma sthira thAya che.ll16-8 avataNikA: dasa prAyazcittamAM trIjA mizra prAyazcittanuM svarUpa ane prAyazcitta prAptinuM sthAna batAve che - saddAiesu IsiM pi ittha rAgAibhAvao hoi / AloyaNA paDikkamaNayaM ca eyaM tu mIsaM tu // 9 // For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 0 prAyazcittaviMzikA . zabdAdikeSvISadapyatra rAgAdibhAvato bhavati / AlocanA pratikramaNakaM caitattu mizraM tu // 9 // aqyArtha: rUtha ahIM=saMyamajIvanamAM sAphasu zabdAdi viSayaka siM pi mAvo thoDA paNa rAgAdibhAvathI nI tu do mizra ja (prAyazcitta) thAya che tu Akamizra prAyazcitta vaLI gAyaba DiLiyaM ja AlocanA ane pratikramaNa (ubhayarUpa) che. gAthArtha: saMyamajIvanamAM zabdAdi viSayaka iza paNa rAgAdi bhAvathI mizra ja prAyazcitta thAya che. vaLI mizra prAyazcitta AlocanA ane pratikramaNa ubhayarUpa che. bhAvArtha: saMyamamAM yatnavALA sAdhune paNa pAMca indriyonA koipaNa viSayanI prAptithI jo saheja paNa rAga ke dveSano sparza thAya, to tenI zuddhinA upAya tarIke bhagavAne mizra prAyazcitta batAvyuM che. bIjA prAyazcittamAM upayoganI zithilatAne kAraNe asamiti Adino pariNAma thayelo hoya che, paraMtu indriyonA viSayabhUta padArthone AzrayIne thoDo paNa rAgAdino pariNAma hoto nathI. jyAre trIjA mizra prAyazcittamAM bAhya nimittane pAmIne upayogamAM jo rAgAdino leza paNa sparza vyakta dekhAya, to te sthAnamAM sAdhune mizra prAyazcitta ApavAmAM Ave che. mizra prAyazcittamAM doSonI samyaguM AlocanA karIne thayelA rAgAdi bhAvone AzrayIne "micchAmi dukkaDa" ApavApUrvaka, pharI rAgAdi bhAva utpanna na thAya tevo daDha yatna karavAno hoya che. Avo daDha yatna ja AlocanApUrvaka pratikramaNarUpa mizra prAyazcitta che. ll16-lA avataraNikA: dasa prAyazcittamAM cothA viveka prAyazcittanuM svarUpa ane prAyazcitta prAptinuM sthAna batAve che - asaNAigassa pAyaM aNesaNIyassa kaha vi gahiyassa / saMvaraNe saMcAo esa vivego u nAyavvo // 10 // azanAdikasya prAyoneSaNIyasya kathamapi gRhItasya / saMvaraNe saMtyAga eSa vivekastu jJAtavyaH // 10 // For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 7 prAyazcittaviMzikA jI anvayArtha: pAya anesaLIyaAE prAyaH karIne aneSaNIya 4 vi rahiyakSa asaLAzaAE koika rIte paNa grahaNa karAyelA evA azanAdinA saMvaLe saMvaraNa arthe saMttAo saMtyAga F 3 e vaLI viSeno viveka (prAyazcitta) nAyavvo jANavuM. * ahIM azanAdimAM Adi padathI pAna, vasati, upakaraNa grahaNa karavAnAM che. gAthArtha: prAyaH karIne aneSaNIya ane koika rIte paNa gRhIta evA azanAdino saMvaraNa arthe saMtyAga karavo, e vaLI viveka nAmanuM prAyazcitta jANavuM. bhAvArtha: 114 utsargathI sAdhune AhAra, vasati ane upakaraNa nirdoSa grahaNa karavAnAM hoya che, ane apavAdathI kyAreka doSavALAM paNa AhArAdi grahaNa kare. paraMtu kyAreka anAbhoga ke sahasAtkAra ke pramAdathI doSita AhArAdi grahaNa thai gayo hoya, to te AhArAdino upabhoga karyA pUrve ja doSanA saMvaraNa mATe paraThavavAnI vidhi che. A ja viveka nAmanuM prAyazcitta che. ahIM zlokamAM 'prAyaH' zabda kahela che, tenAthI e kahevuM che ke kyAreka nirdoSa paNa lAvela hoya, paNa te AhArAdi rAgAdinuM kAraNa hoya to paraThavavAnI vidhi che. tethI prAyaH aneSaNIya evA AhArAdine paraThavavAthI viveka prAyazcitta thAya che tema kahela che. ||16-10]] avataraNikA: dasa prAyazcittamAM pAMcamA vyutsarga prAyazcittanuM svarUpa ane prAyazcitta prAptinuM sthAna batAve che - kusumiNamAiesuM viNA'bhisaMdhIi jo aIyAro / tassa visuddhinimittaM kAussaggo viussaggo // 11 // kusvapnAdikeSu vinAbhisandheryastvaticAraH tasya vizuddhinimittaM kAyotsargo vyutsargaH // 11 // For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 anvayArtha: vijJA'misaMghIpha abhisaMdhI vagara sumiLamAsuM kusvapnAdimAM no aDyo je aticAro (thAya che) tamsa tenI viSuddhinimitte vizuddhi nimittaka hADamsano kAyotsarga (karavo te) visso vyutsarga (nAmanuM prAyazcitta che). gAthArtha: 7 prAyazcittaviMzikA abhisaMdhI vagara kusvapnAdimAM je aticAra thAya che, tenI vizuddhi nimitte kAyotsarga karavo te vyutsarga nAmanuM prAyazcitta che. bhAvArtha: nidrA Adi avasthAmAM kusvapna ke du:svapna Ave che tyAre jevo jAgrata avasthAmAM mAnasa upayoga hoya che tevo mAnasa upayoga tyAre hoto nathI; tethI svasaMskAra nIce cittamAM je vicitra prakAranA pariNAma thAya che, tenI zuddhi mATe je kAyotsarga karavAmAM Ave che te pAMcamA vyutsarga prAyazcittarUpa che. UMghamAM anupayoga avasthAmAM paNa je svapnAMo Ave che, tene anurUpa jIvamAM zubha ke azubha adhyavasAya to hoya ja che. kusvapnAdinA kALamAM jIvamAM milana adhyavasAya pedA thayo hoya che, je saMyamamAM azuddhirUpa bane che. tenI zuddhi mATe kAyotsarga karavAmAM Ave che, kema ke upayogapUrvaka kAyotsarga karavAmAM Ave to kAussaggamAM ciMtavana karAtA caturviMzatistava AdithI thayelA zubhabhAvo dvArA te aticArono nAza thAya .1199-9911 avataANikA: taparUpa chaThThA prAyazcittanuM svarUpa ane prAyazcitta prAptinuM sthAna batAve che - puDhavAINaM saMghaTTaNAibhAveNa taha pmaayaao| aiyArasohaNaTThA paNagAitavo tavo hoi ||12|| pRthivyAdInAM saMghaTTanAdibhAvena tathA pramAdAt aticArazodhanArthaM paJcakAditapastapo bhavati // 12 // For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArtha: tajJa pamAyAo tevA prakAranA pramAdathI pujavALuM pRthvI AdinA saMSaTTAmAvega saMghaTTanAdi bhAvathI aDyArasoLakA (je aticAra thAya che te) aticAranA zodhana mATe vAtavo (karAto) paMcaka Adi tapa tavo hor tapa (nAmanuM prAyazcitta) che. gAthArtha: 7 prAyazcittaviMzikAi tevA prakAranA pramAdathI pRthvI AdinA saMghaTTanAdi bhAvathI thayela aticAranA zodhana mATe karAto paMcaka Adi tapa e tapa nAmanuM prAyazcitta che. bhAvArtha: avataraNikA: sAmAnya rIte saMyamIe sacitta-acitta Adi pRthvInAM nAma avazya jANavAM joie. AvA jJAnavALo jIva jyAre tevA prakAranA pramAdane kAraNe pRthvI AdinuM saMghaTTana kare tyAre tenA saMyamamAM aticAra lAge che. te aticAranI zuddhi pUrvanA koi prAyazcittathI thai zakatI nathI, tethI tenI zuddhi mATe paMcakAdi tapanI vidhi che. te tapa nAmanuM chaThThuM prAyazcitta che. ane paMcakAdi tapamAM Adi padathI nivi Adi grahaNa karavAnAM che, je pAMca-pAMca divasanA tapa svarUpa che. temAM pAMca-pAMca divasanA tapanI vRddhithI 25 divasa sudhIno tapa e paMcakalyANaka tapa che. tyAra pachI laghumAsa, gurumAsa, caturlaghumAsa, caturgurumAsa, SaDvaghumAsa, SadgurumAsa A prakAranA prAyazcittanA krama che. temAM sauthI alpadoSarUpa pRthvIAdinA saMghanathI 5 divasano tapa Ave che. tenAthI adhika-adhika doSavALAmAM kramasara adhika-adhika tapa prAyazcitta Ave che, je utkaTathI cha gurumAsa tapa Ave che. tenAthI adhika doSamAM cheda prAyazcitta apAya che. II16-12|| 115 chedarUpa sAtamA prAyazcittanuM svarUpa ane prAyazcitta prAptinuM sthAna batAve che - tavasA u duddamassA pAyaM taha caraNamANiNo ceva / saMke savisesAo cheo paNagAio tattha // 13 // tapasA tu durdamasya prAyastathA caraNamAninazcaiva / saMklezavizeSAcchedaH paJcakAdikastatra // 6 // anvayArtha: tadda caraNamALiLo te prakAranA cAritramAnInA saMvisettAo saMklezavizeSane For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 0 prAyazcittaviMzikAd. kAraNe pAye prAyaH karIne tavA kumasA tapathI durdama (evA aparAdhanuM) 3 vaLI che cheda prAyazcitta che. tatya temAM cheda prAyazcittamAM paNaIo paMcaka Adi che. raka veva pAdapUrti mATe che. gAthArtha: te prakAranA cAritramAnInA saMklezavizeSane kAraNe prAyaH karIne tapathI durdama evA aparAdha mATe vaLI che prAyazcitta che. temAM cheda prAyazcittamAM, paMcaka Adi che. adabhAvathI cAritra nahi hovA chatAM bAhya rIte cAritrano bhaMga na hovAthI vyavahAranayane AzrayIne pote cAritrI che tema vyavahAra thAya che, ane te vyavahArathI pote cAritrI che tema te sAdhu mAne che, tema batADavA mATe "te prakAranA cAritramAnI" ema zlokamAM kahela che. bhAvArtha: cAritramAM vartatA munine koIka nimittathI saMkleza thAya che tyAre aticAro lAge che. te aticAro be bhUmikAnA hoya che. prathama bhUmikAnA aticAro bAhyavRttithI AcAramAM skUlanA thai hoya ane aMtaHvRttithI khulanA na thaI hoya tyAre prApta thAya che. jema koI muni saMyamanA pariNAmavALo hoya, chatAM anAbhoga ke sahasAtkArathI cAritrathI viruddha AcaraNA kare, tyAre bAhya rIte saMyamanI AcaraNAno bhaMga thayo hoya che, paraMtu aMdaramAM cAritrathI viruddha AcaraNAno pariNAma hoto nathI. A bhUmikAmAM prAyaH karIne cheda prAyazcitta AvatuM nathI, paNa tenI pUrvenAM prAyazcitta Ave che. bIjI bhUmikAnA aticAro bAhyavRttithI viparIta AcaraNA na thaI hoya, paNa aMtaHvRttithI cAritranI viparIta pariNati thayelI hoya tyAre thAya che. jema siMhaguphAvAsI munine kozAne joine bhoganI icchA thaI ane bhoganI prArthanA karI, te aMtaHvRttithI cAritranI viparIta pariNatirUpa che, te vakhate bAhya kriyAtmaka bhoganI pravRtti thaI nathI, tethI bAhyavRttithI viparIta AcaraNA nathI. A bIjI bhUmikAnA aticAromAM saMkleza vizeSa hoya che, ane tevA saMklezamAM prAyaH karIne tapathI zuddhi thai zakatI nathI. paratuM tevA paNa muni pAchaLathI cAritra zuddha karavA tatpara thayela hoya, to cheda prAyazcitta ApavAmAM Ave che. te cheda prAyazcitta paMcakAdi aneka bhedavALuM hoya che. AghabhUmikAnA cheda prAyazcittanI prApti thai hoya tyAre saMyamajIvanamAMthI pAMca divasa ghaTADavAmAM Ave che. teTalAthI zuddhi na thAya to pAMca pAMca divasanA kramathI 25 For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 prAyazcittaviMzikA ] 118 divasa sudhIno dIkSAparyAya ghaTADavAmAM Ave che. teTalAthI paNa zuddhi thAya tema na hoya to laghumAsa, gurumAsa, caturladhumAsa, caturgurumAsa, paDyaghumAsa, pagurumAsathI dIkSAparyAya ghaTADavAmAM Ave che ane tenAthI saMyamanI zuddhi thAya che. jo tenAthI paNa zuddhi na thAya tevo doSa sevAyo hoya to mUla prAyazcitta ApavAmAM Ave che. ahIM vizeSa e che ke tevA prakAranA saMklezathI thayelA doSanI zuddhi dIkSAparyAyanA chedamAtrathI thatI nathI, paraMtu potAnA saMyamaparyAyane laghu karavAne kAraNe utpanna thayela saMvega ane nirvedanA pariNAmathI zuddhi thAya che, A prakAranuM kathana paMcAzakamAM che. tethI saMkleza thayA pachI je jIvane kharekhara pazcAttApano pariNAma thAya che ane tethI zuddha AlocanA kare che, te kAraNe tene pramoda thAya che; ane pApathI viruddha saMvega-nirvedanA bhAvo thAya che. A zuddha bhAvothI ja zuddhi thAya che, paraMtu saMyoganI paravazatAthI tenuM prAyazcitta karavAmAM Ave to paNa saMyamanI zuddhi thAya nahi. II16-13|| avataraNikA : dasa prAyazcittamAM AThamA mUla prAyazcittanuM prAptinuM sthAna ane prAyazcittanuM svarUpa batAve che - pANavahAiMmi pAo bhAveNAseviyammi sahasA vi / AbhogeNaM jaiNo puNo vayArovaNA mUlaM // 14 // prANavAda prAyo bhAvenAsevite sahasA pa Abhogena yate punarvatAropanA mUtam // 4 // anvayArtha: AmoLenuM AbhogapUrvaka sahasA vi sahasAtkArathI paNa mAvegaseviyammi bhAvapUrvaka Asevana karAyelA pALavAmi prANIvadhAdimAM no yatine pAo prAyaH karIne puo vayovaLA pharI vratonuM AropaNa karavuM mUrtta e mUla (prAyazcitta che.) gAthArtha: AbhogapUrvaka ke sahasAtkArathI paNa bhAvapUrvaka Asevana karAyelA prANIvadhAdimAM yatine prAyaH karIne pharI vratonuM AropaNa karavuM e mUla nAmanuM prAyazcitta che. * ahIM prANIvadha AdimAM 'Adi' padathI bAkInAM 4 mahAvrato grahaNa karavAnAM che. "sahasAtkArathI paNa" ema kahyuM tenAthI e kahevuM che ke AbhogathI thAya to to mUla For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 0 prAyazcittaviMzikA! prAyazcitta che ja, paraMtu sahasAtkArathI paNa bhAvapUrvaka thAya to mUla prAyazcitta che. che"AbhogathI' kahyuM tethI e prApta thAya ke anAbhogathI prANIvadhAdi thAya to bhUla prAyazcitta na Ave. AthI ja anAbhogathI kIDI AdinI hiMsA thAya to mUla prAyazcitta AvatuM nathI, paraMtu AbhogapUrvaka kIDI AdinI virAdhanA kare to mUla prAyazcittanI prApti thAya. bhAvArtha : jo koI sAdhune evA prakAranA kliSTa adhyavasAya thAya che, jenA kAraNe te AbhogapUrvaka ke sahasatkArathI paNa mULavratothI viparIta pravRtti kare, to tene mUla prAyazcittanI prApti thAya che. koika nimittane pAmIne kliSTa adhyavasAyathI mULavratanuM ullaMghana karyA pachI, pazcAttApa thavAne kAraNe yati jyAre guru AgaLa samyapha AlocanA kare, tyAre te pApanI zuddhi mATe tene pharI vratonuM AropaNa karavArUpa mUla prAyazcitta ApavAmAM Ave che. te prAyazcittathI zuddha thayela jIva cAritranI ArAdhanAnA phaLane pAme che, paraMtu jo te prAyazcitta grahANa na kare to virAdhita cAritra hovAne kAraNe durgatinI prApti thAya che. te prAyazcittathI pharI vratonuM AropaNa karavAmAtrathI zuddhi thatI nathI, paraMtu gurue ApelAM mUla prAyazcittane kAraNe utpanna thayelA saMvega-nirveda Adi bhAvone kAraNe ja zuddhi thAya che. 'bhAvapUrvaka' ema kahyuM tethI e prApta thAya ke, koika evA prakAranA saMyogathI apavAdane kAraNe mULa vratothI viparIta AcaraNA karAI hoya, to mUla prAyazcitta prApta thAya nahi, paraMtu niHzukatApUrvaka nirdhvasatApUrvaka) pAMca vratomAMthI koI paNa vrata saMbaMdhI viparIta AcaraNA karavAthI mUla prAyazcitta prApta thAya. "mUla prAyazcittanuM sthAna hoya tyAM paNa prAyaH karIne mUla prAyazcitta prApta thAya." tyAM prAyaH evuM kahevA pAchaLanuM kAraNa e che ke, koika vAra evA prakAranA kilaSTa adhyavasAyathI mULavratonuM ullaMghana karyA pachI, AlocanAkALamAM utpanna thayelA tIvra saMganA kAraNe pApa nAza thaI gayuM hoya, to viziSTa jJAnI mUla prAyazcittanA badale alpa prAyazcitta Ape che. ll16-14ll. avataraNikA: dasa prAyazcittamAM navamA anavasthApya prAyazcittanI prAptinuM sthAna ane tenuM svarUpa batAve che - Y-9 For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcittaviMzikA! 120 sAhammigAiteNAibhAvao saMkilesabheeNa / takkhaNameva vayANa vi hoi ajogo u aNavaTThA // 15 // sAdharmikAdistenAdibhAvataH saMklezabhedena tatkSaNameva vratAnAmapi bhavatyayogastvanavasthApyaH // 15 // aqyArtha: sAminArUnArUbhAvamo sAdharmika AdinA tenAdinA bhAvathI saMvijhanesameNa, saMklezanA bhedathI=saMklezavizeSa thavAne kAraNe tamAmeva tatkSaNa ja vayALa vi vratone mATe paNa gaLono roDa ayogya thAya che, 3 maLavA (te) vaLI anavasthApya (nAmanuM prAyazcitta che.) eka ahIM sAdharmikAdimAM 'Adi padathI anya dhArmika grahaNa karavAnA che. . tenAdimAM "Adi' padathI svapakSa ane parapakSamAM rahelA sAdharmikane mRtyu AdinA nirapekSapaNAthI mAravAnI kriyA grahaNa karavAnI che. gAthArtha: sAdharmika AdinA tenAdinA bhAvathI saMklezavizeSa thavAne kAraNe tatkSaNa ja vratone mATe paNa ayogya thAya che, te vaLI anavasthApya nAmanuM prAyazcitta che. bhAvArtha: koi sAdhu koi nimittavizeSane pAmIne, potAnA sAdharmika evA anya sAdhunA ke anya dhArmikanA ziSyAdinI corI kare ke temane nirapekSapaNAthI mAre, to te vakhate tene thayelA saMklezavizeSane kAraNe je kSaNe te prAyazcitta levA mATe Ave te kSaNe ja te vrata mATe ayogya bane che, eTale ke mUla prAyazcittanA sthAnamAM je hiMsAdimAM saMkleza thayela hoya tenA karatAM vizeSa saMkleza hovAne kAraNe te vrata mATe ayogya banI jAya che. ahIM saMkalezavizeSa e che ke mUla prAyazcitta vakhate je prANIvadhAdinI pravRtti hatI te sAdharmika viSayaka kriyA nahotI, jyAre A sthAnamAM sAdharmika pratye hiMsAdinI kriyA karavAmAM Ave che, tethI ahIM saMkleza vizeSa pravartato hoya che. Avo vizeSa saMkleza hovAne kAraNe ja A sthAnanuM sevana thatAM sAdhu tarata ja vrata mATe ayogya banI jAya che. pAchaLathI jo tene pazcAttApa thayo hoya ane teNe saMvegapUrvaka prAyazcittamAM yatna karyo hoya, to paNa te tarata ja punaH vrata grahaNa karavA mATe to yogya nathI ja raheto. paraMtu AvA For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 9 prAyazcittavizikA] sthAnamAM tenA pApane anurUpa anavasthApya prAyazcitta AvatAM, tene sAdhunA vezamAM ja sAdhu tarIke anavasthApana karIne ucita tapa karAvyA pachI, tenAmAM pharI vratonuM AropaNa karavAmAM Ave che. mUla prAyazcitta karatAM AnI vizeSatA eTalI che ke mUla prAyazcittamAM tarata ja vratanuM AropaNa karAya che, jyAre A prAyazcittamAM sAdhunA vezamAM ja sAdhu tarIke anavasthApana karIne amuka tapa karAvyA pachI pharI vratonuM AropaNa karAya che. 16-15 avataraNikA: dasa prAyazcittamAM have dasamA pArAMti prAyazcittanI prAptinuM sthAna ane svarUpa batAve che - purisavisesaM pappA pAvavisesaM ca visayabheeNa / pAyacchittassaMtaM gacchaM to hoi pAraMcI // 16 / / puruSavizeSaM prApya pApavizeSaM ca viSayabhedena / prAyazcittasyAntaM gacchanbhavati pAryantikaH // 16 // aqyArtha: puliviAM puruSavizeSane visA ane viSayanA bhedathI pavile pApavizeSane pappA prApta karIne pAchitta saMta chato prAyazcittanA aMtane pAmatuM pAvI do pArAMti prAyazcitta thAya che. gAthArtha: puruSavizeSane ane viSayanA bhedathI pApavizeSane prApta karIne prAyazcittanA aMtane pAmatuM pArAMzcita prAyazcitta thAya che. bhAvArtha: pArAMzcita prAyazcitta puruSavizeSane ja Ave che. tenAthI e batAvavAmAM AvyuM che ke A prAyazcitta AcAryAdi padane pAmela jIva jyAre pApa kare tyAre teone ja Ave che. te sivAya anya sAdhuone pArAMzcita prAyazcitta AvatuM nathI. vaLI viSayanA bhedathI pApavizeSane prApta karIne A prAyazcitta prApta thAya che, tema kahIne e kahevuM che ke, Ama to jo pAMca mULavratamAM cothA vratanuM ullaMghana thAya to mUla prAyazcitta Ave che, paraMtu jo rAjarANI ke sAdhvIrUpa vizeSa viSayane AzrayIne cothI vratanuM ullaMghana thAya to viSayanA bhedathI te For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcittaviMzikA] 122 pApavizeSa gaNavAmAM Ave che. tethI te pApane AzrayIne mUla prAyazcittane badale pArazcita prAyazcitta prApta thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke AcAryAdi padavIvALA gItArtha AtmA paNa tevA prakAranA karmone paravaza thaIne sAdhvI sAthe ke rAjarANI sAthe anAcAranuM sevana kare, athavA to kapAya-viSayane AzrayIne koI sAdhu ke sAdhvInI hiMsA kare ke tIrthaMkara AdinI AzAtanA kare ke kaSAyane vaza thai rAjAno vadha kare, to tyAre temane pArAMzcita prAyazcitta ApavAnuM hoya che. (paMcAzaka 16nI gAthA 23nA AdhAre A artha karela che.) pArAMti prAyazcitta ane anavasthApya prAyazcittamAM bheda e che ke, anavasthApya prAyazcittamAM ucita kALa sudhI tapa karyA pachI pharI dIkSA ApavAmAM Ave che, paraMtu anavasthApya kALamAM saMyamanA vezamAM rahIne saMyamanA AcAro pALavAnA hoya che, ane tapAdi anuSThAna karavAnAM hoya che, jyAre pArAMzcita prAyazcittanA kALamAM jaghanyathI 6 mAsa ane utkRSTathI 12 varSa sudhI sAdhunA vezane gopavIne anya vezamAM rahIne, saMyamanA AcAro pALavAnA hoya che, ane caturtha bhaktAdi tapa dvArA 6 mAsathI mAMDI 12 varSano kALa pUro karavAno hoya che, ane tyArapachI pharI dIkSA ApavAmAM Ave che. ll16-1ii. avataraNikA:have prAyazcittanuM phaLa batAve che - evaM kuNamANo khalu pAvamalAbhAvao niogeNa / sujjhai sAhU sammaM caraNassArAhaNA tatto // 15 // evaM kurvANaH khalu pApamalAbhAvato niyogena / zudhyati sAdhuH samyakcaraNasyArAdhanA tataH // 17 / / anvayArtha: hanuM parva kuLamALo sahUi kharekhara A pramANe karato sAdhu pIvamanAmAvo pApamalanA abhAvane kAraNe nigoLa nakkI sunsa zuddha thAya che, to tethI varasa sanma mArapha cAritranI sama ArAdhanA thAya che. gAthArtha: kharekhara A pramANe karato sAdhu pApamalanA abhAvane kAraNe nakkI zuddha thAya che, tethI cAritranI samya ArAdhanA thAya che. For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 9 prAyazcittavizikAI. bhAvArtha : gAthA 6 thI 16mAM batAvAyelA che te prakAranA pApane AzrayIne AvatAM prAyazcittone je sAdhu kare che te nakkI zuddha thAya che. kAraNa ke prAyazcitta karavAthI tenAM pApo nAza pAme che. A rIte prAyazcitta karIne zuddha thayelo sAdhu cAritranI samyapha ArAdhanA karI zake che. paraMtu jo yathocita prAyazcitta na karavAmAM Ave to suMdara rIte karelI cAritranI ArAdhanA phaLavAna nathI thatI. I/16-1LI avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke prAyazcittathI zuddha thayelA sAdhu dvArA samyaka cAritranI ArAdhanA thAya che. have samyaka cAritranI ArAdhanAnuM phaLa batAvIne prAyazcitta grahaNa karavAno upadeza Ape che - avirAhiyacaraNassa ya aNubaMdho suMdaro u havai tti / appo ya bhavo pAyaM tA itthaM hoi jaiyavvaM // 18 // avirAdhitacaraNasya cAnubandhaH sundarastu bhavatIti / alpazca bhavaH prAyastadatra bhavati yatitavyam // 18 / / aqyArtha: virahiyara" ya ane avirAdhita cAritravALAno madhuvaMdho anubaMdha suMdara 3 vaDuM suMdara ja thAya che , ane pAyaM prAyaH karIne maLyo navo ropha alpa bhavavALo thAya che. to te kAraNathI rUlya AmAM=prAyazcitta grahaNa karavAmAM naphayavaM prayatna karavo joie. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: avirAdhita cAritravALAno anubaMdha suMdara ja thAya che ane te prAyaH karIne alpa bhavavALo thAya che. te kAraNathI prAyazcitta grahaNa karavAmAM prayatna karavo joie. bhAvArtha: saMyamajIvanamAM anAbhogAdithI ke tathAvidha rAgAdine paravaza thaIne kadAca koI doSonuM sevana thayuM hoya, paraMtu pAchaLathI pazcAttApa Adi thavAne kAraNe jo ucita zuddhi karavAmAM Ave to cAritra avirAdhita bane che. avirAdhita cAritranA kAraNe bhavAMtaramAM For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 0 prAyazcittaviMzikA adhika-adhika cAritranI prApti thAya che. Ama, cAritranI prApti thavI e ja cAritrano suMdara anubaMdha che. vaLI A rIte prAyazcitta dvArA zuddha thayelo jIva avirAdhita cAritranA kAraNe prAyaH karIne thoDA bhavomAM to saMsArathI pAra pAme che. mATe ja sAdhue prAyazcittamAM yatna karavo joie. ahIM prAyaH karIne eTalA mATe kahyuM che ke, koi jIva avirAdhita cAritra pALIne sadgatimAM jAya to paNa bIjA bhavamAM koI prabaLa karmone kAraNe viparIta buddhivALo thAya to adhika bhavo paNa thai zake che. paraMtu bhUtakALanuM tevuM koi karmana Ave to avirAdhita cAritravALo jIva avazya thoDA bhavamAM saMsArathI tarI jAya che. ll16-18 avataNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvela ke prAyazcittamAM yatna karavo joIe. have te ja vAtane dRDha karavA mATe prastuta gAthAmAM samyaka prAyazcittathI pravrajyAnA aticAro paNa ahitakArI nathI banatA te batAve che - kiriyAe apaccAre jattavao NAvagAragA jaha ya / pacchittavao sammaM taha pavvajAe aiyAre // 19 // kriyAyAM aparAdhA yatnavato nApakArakA yathA ca / prAyazcittavataH samyak tathA pravrajyAyA aticAre // 19 // aoqyArtha: gadaviriyANa karavo je prakAre kriyAmAM yatnavALAne ApavA aparAdho viIRT 4 apakAraka nathI ja, tada te prakAre samaM pachittavamo samyaka prAyazcitta karavAvALAne pazvanA pravrajyA viSayaka mane aticAro (apakAraka nathI). " pavakAranA arthamAM che. gAthArtha: je prakAre kriyAmAM yatnavALAne aparAdha apakAraka nathI ja, te prakAre samyaka prAyazcitta karavAvALAne pravajyA viSayaka aticAra apakAraka nathI. bhAvArtha: koi jIva saMyamanI kriyAmAM atyaMta yatnavALo hoya, paraMtu kavacit anAbhogathI tenA dvArA koi hiMsA thai gai hoya to paNa, te hiMsAthI tene leza paNa karmabaMdha thato nathI; For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 prAyazcittavizikAd kema ke saMyamanI kriyAmAM sudaDhayatna varte che, ane te yatna nirjarAnuM kAraNa che. tyAM bAhyahiMsA to azakya parihArarUpa che. te ja rIte koI jIva saMyamamAM yatna karato hoya ane tathAvidha pramAdane kAraNe ke kaSAyane kAraNe pravrajyAmAM aticAra thaI gayA hoya to paNa, jo te samyaka prAyazcittamAM yatna karato hoya to, prAyazcitta dvArA te aticArothI janya karmono nAza thai jAya che. A uparAMta prAyazcittanA adhyavasAyathI aticAranA saMskAro paNa nAza pAme che, ane AthI pravrajyAnA aticAro paNa samyaka prakAre prAyazcitta karavAmAM yatnavALA sAdhune apakAraka nathI banatA. 16-1lA avataraNikA:have viMzikAnuM nigamana karatAM kahe che - evaM bhAvanirujjo jogasuhaM uttamaM ihaM lahai / paraloge ya narAmarasivasukkhaM tapphalaM ceva // 20 // evaM bhAvanIrujo yogasukhamuttamamiha labhate / paraloke ca narAmarazivasaukhyaM tatphalaM caiva // 20 // aqyArtha: parva navanirugo A rIte bhAvaArogyavALo yogI pha6 ahIM=A bhavamAM 3maM goLanuM uttama evA yogasukhane tada meLave che , ane taetta veva tenA phaLa svarUpe ja parato paralokamAM narImasivasulaM manuSya, deva ane zivasukhane meLave che. gAthArtha - A rIte bhAvaArogyavALo yogI A bhavamAM uttama evA yogasukhane meLave che, ane tenA phaLasvarUpe ja paralokamAM manuSya, deva ane zivasukhane meLave che. bhAvArtha - pUrvanI gAthAomAM dasa prakAranAM prAyazcitto batAvyAM. muni jo te rIte je prakAranI khalanA thai hoya tene anurUpa prAyazcitta kare to te bhAvaArogyane prApta kare che. bhAvaArogyavALo sAdhu A bhavamAM uttama koTinA yogasukhano anubhava kare che. saMsAranAM sukha aMdaranI vyAkuLatAnA kaMika sAMtvanarUpa hoya che, jyAre saMyamamAM samyaka prakAre yatna karatAM katAM bhAvaArogyane pAmelA sAdhune koI spRhA hotI nathI, tethI niHspRhatAne For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 prAyazcittaviMzikAd. kAraNe te sAdhu sAMsArika sukha karatAM uttama koTinuM yogasukha meLave che. A yogasukha e cittanA svAstharUpa che. vaLI Avo sAdhu yogasukhanA phaLarUpe paralokamAM paNa sudevatva ane sumanuSyatvarUpa uttama phaLanI paraMparA dvArA aMtima phaLasvarUpa mokSasukhane prApta kare che. AthI ja dareka mokSArthI sAdhue samyaka prAyazcitta karavAmAM yatna karavo joie. ll1620II / / iti prAyazcittaviMzikA SoDazI / / For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 yoviMzikAd sogaviMzier saEzat in avataraNikA: pUrva viMzikAmAM vIsamI gAthAmAM kahyuM ke A rIte dasa prakAranA prAyazcittamAMthI yathAyogya prAyazcittane karato jIva bhAvaArogyane pAme che ane tethI ahIMyAM ja uttama yogasukhane prApta kare che. tethI yoga zuM che te batAvatAM kahe che - mukkheNa joyaNAo jogo savvo vi dhammavAvAro / parisuddho vineo ThANAigao viseseNa // 1 // mokSeNa yojanAdyogaH sarvopi dharmavyApAraH / parizuddho vijJeyaH sthAnAdigato vizeSeNa // 1 // aqyArtha: muzkena goyamo mokSanI sAthe yojana karanAra hovAthI savvo vi parizuddho thamavAvA sarva paNa parizuddha dharmavyApAra go vimo yoga jANavo. (ane) vileNa TAphago vizeSathI sthAnAdigata (parizuddha dharmavyApAra yoga jANavo.) gAthArtha: mokSanI sAthe yojana karanAra hovAthI sarva paNa parizuddha dharmavyApAra yoga jANavo ane vizeSathI sthAnAdigata parizuddha dharmavyApAra yoga jANavo. bhAvArtha: A gAthAmAM 'yoga" zuM che te batAvavAmAM AvyuM che. "bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka, tadanusAra thato sAdhuno sarva paNa parizuddha dharmavyApAra yoga che" e kathana nizcayanayane AzrayIne che. vaLI "vizeSathI sthAnAdigata yoga che" te kathana vyavahAranayane AzrayIne che. sAdhune sarva kriyAo bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka karavAnI vidhi che. tethI saMyama grahaNa karyA pachI bhikSA lAvavAnI kriyA ke zarIranA dharmo sevavAnI kriyA paNa jo bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka sAdhu karato hoya to te parizuddha dharmavyApAra bane che. A sarvavyApAra nirjarAnI prApti dvArA mokSanuM kAraNa bane che, tethI yoga che. sAdhunI AvazyakAdi kriyAo ke paDilehaNa Adi kriyAo upayogapUrvaka sAdhu For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 yogavizikAi 128 karato hoya tyAre vizeSathI te kriyAviSayaka sthAnAdi dharmavyApAra vartato hoya che. Ane vyavahAranaya yoga kahe che. nizcayanaya sUkSmadaSTithI jonAra che. tethI bhagavAnanI AjJAnusAra karAtI zarIranI kriyA ke AvazyakAdi kriyAo je AtmAnI zuddhinuM kAraNa bane te sarvane nizcayanaya yoga kahe che. jyAre vyavahAranaya skUla daSTivALo che. tethI jyAre zAstramAM batAvelI vidhinA upayogapUrvaka svAdhyAya ke Avazyaka AdinI kriyAkALamAM jIva zubha bhAvamAM vartato hoya ane tenA dvArA te vizeSa-vizeSatara zuddhine pAmato hoya, mAtra tyAre vyavahAranaya zuddhimAM kAraNabhUta te kriyAne ja yoga kahe che. vyavahAranayane zarIranA vyApAronI kriyAo yogarUpa nathI dekhAtI, jyAre nizcayanayanI sUkSmadaSTi hovAthI zarIranI kriyAmAM paNa AjJApAlanano adhyavasAya hovAthI tene nizcayanaya yoga kahe che. A ja yogaviMzikAnI TIkAmAM pU. upAdhyAyajIe praNidhAna Adi pAMca Azayo lIdhA ane prastuta yogaviMzikAmAM mULamAM te vAtanI koi carcA ja nathI karI, paraMtu sthAnAdi pAMca zuM che te ja vAtane vizeSa batAvIne AgaLa yoga vize kathana karyuM che. tethI koine zaMkA thAya ke pU. upAdhyAyajI A vAta kyAMthI lAvyA haze ane ahIM tenuM kema yojana karyuM? tenuM samAdhAna e che ke vIsa viMzikAomAM pUrvamAM agiyAramI viMzikAmAM yatidharma batAvyo. tyArapachI te yatidharmanI ja bhikSA Adi anya kriyAonI vAto batAvI. chelle soLamI viMzikAnA aMte kahyuM ke A rIte yatidharmamAM yatna karato muni uttama evA yogasukhane AlokamAM ja pAme che. tethI ja e nakkI thAya che ke bhAvapUrvakanI yatidharmanI AcaraNAthI uttama evA yogasukhanI prApti thAya che. AthI te yoga zuM cIja che te ja vAta ahIM batAvavI che. Ama, bhAvapUrvakanI AcaraNArUpa yogakriyA ja ahIM grahaNa thAya che anya nahIM, ane tenA ja bhedo sthAnAdi pAMca che. Ama chatAM, bhAvapUrvakanI yogakriyA kevI hoya ane bhAva vagaranI yogakriyA kevI hoya tevI jijJAsAne sAme rAkhIne pU. upAdhyAyajIe kriyAmAM vartatA bhAvane spaSTa karavA mATe praNidhAnAdi Azayo batAvyA che; jyAre graMthakArane te mAnya hovA chatAM saMkSepathI yoganuM svarUpa batAvavuM che, ane vIsa zlokanI maryAdAmAM ja yoganA kathanano saMkalpa che, tethI mULa zlokamAM praNidhAnAdi Azayone nibaddha karela nathI. A praNidhAnAdi pAMca Azayo 'trIjA SoDazaka'mAM bhAvapUrvakanI kriyA ane bhAva vagaranI kriyAne batAvavA mATe temaNe svayaM lIdhela ja che. ||17-15 avataNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke vyavahAranayathI sthAnAdigata dharmavyApAra yoga che. tethI For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 3 yogakviMzikAi sthAnAdi zuM che te batAvIne yoganA bhedane batAvatAM kahe che ThANunnatthAlaMbaNarahio taMtammi paMcahA eso / dugamittha kammajogo tahA tiyaM nANajogo u // 2 // sthAnurNArthAlambanarahitastantre paJcadhaiSaH dvikamatra karmayogastathA trikaM jJAnayogastu // 2 // anvayArtha: taMtammi DhALunnatyAnaMvaLattio so paMcajJA zAstramAM sthAna, UrNa, artha, AlaMbana ane rahita A pAMca prakArano yoga (kahevAyo che). tha ahIM A pAMca prakAranA yogamAM luAM janmanono sahA tiyaM nALanono 3 be prakArano karmayoga ja che tathA traNa prakArano jJAnayoga ja che. 3 3 'ja'kAra arthamAM che, je banne sAthe joDavo. gAthArtha: zAstramAM sthAna, UrNa, artha, AlaMbana ane rahita A pAMca prakArano yoga kahela che. te pAMca prakAranA yogamAM be prakArano karmayoga ja che tathA traNa prakArano jJAnayoga ja che. bhAvArtha: vyavahAranayathI sAdhunAM caityavaMdanAdi anuSThAno ke dhyAnAdi anuSThAna te yoga che. te anuSThAna karatI vakhate mudrAmAM, sUtronA zabdomAM, arthamAM ane jinapratimAdi AlaMbanamAM, vacananA smaraNa nIce parizuddha yatna vartato hoya te ja yoga che. A rIte yatna karatAM nirAlaMbana dhyAnamAM upayoga pravarte tene 'rahita' zabdathI grahaNa karela che, arthAt AlaMbanathI rahita evo nirAlaMbana yoga che. A pAMca yogamAMthI prathamanA be karmayogasvarUpa che ane pAchaLanA traNa jJAnayogasvarUpa che. sthAnAdi pAMcanuM svarUpa A pramANe che. koi vyakti caityavaMdana karatI vakhate zAstravacananA smaraNapUrvaka 'mudrA'mAM yatna karatI hoya ane te prakAranI mudrAmAM vartatA upayogane kAraNe bhagavAna pratyenA bahumAnanI vRddhi thatI hoya, to te 'sthAnayoga' bane che. sUtroccArarUpa zabdomAM jyAre upayoga vartato hoya ane tenA kAraNe bhagavAna pratyenA For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikA7 bahumAnanI vRddhi thatI hoya, te 'UrNa' yoga bane che. " te zabdoccAranA baLathI jyAre aidamparyArtha sudhInA arthamAM upayoga jAya che ane arthanI upasthitine kAraNe bhagavAna pratyenuM bahumAna vRddhine pAme, te 'artha' yoga che. * bhagavAnanI mUrtinuM AlaMbana laine mUrtinA baLathI vItarAgAdi bhAvo upasthita thatA hoya to te 'AlaMbana' yoga hoya che. tra A rIte sthAnAdi cAramAM kramasara upayoganI parAvRtti karatAM karatAM AtmAnA vItarAgatAbhAvane sphuraNa karavA mATe jyAre upayoga pravarte che tyAre 'anAlaMbana yoga' pragaTe che. A pAMca prakAranA yogamAM sthAnayoga ane UrNayoga te karmayoga che, kema ke temAM kAyAnI ceSTA ane vacananA pudgalonuM avalaMbana mukhya che ane tenAthI bhAvo pedA karavAmAM Ave che. tethI kAyaceSTA ane vacanaceSTAne AzrayIne tene karmayoga kahela che. jyAre arthayoga, AlaMbanayoga ane nirAlaMbanayoga A traNa jJAnayoga che. jenI aMdara zabdathI ghotita thatA bhAvo, bhagavAnanI mUrtithI ghotita thato vItarAgabhAva ane nirAlaMbanayogamAM sAkSAt vItarAgabhAva pratyeno upayoga vartato hoya che. A traNe prakAranI pravRtti dvArA rAgAdinA pariNAma vagaranI jJAnanI pariNati pragaTa thatI hoya, tethI te traNa jJAnayoga kahevAya che. ||17-2|| 130 avataraNikA :- pUrvanI gAthAmAM varNana karAyelo be prakArano karmayoga ane traNa prakArano jJAnayoga kone prApta thAya che? te batAvavA mATe kahe che dese savve ya tahA niyameNeso carittiNo hoi / iyarassa bIyamittaM itto cciya kei icchaMti // 3 // deze sarve ca tathA niyamenaiSa caritriNo bhavati / itarasya bIjamAtramita eva kecidicchanti // 3 // anvayArtha: vese sabve ya taddA iitto ane dezathI tathA sarvathI cAritrIne so A=sthAnAdirUpa yoga niyameLa hor niyamathI hoya che. hto bniya AthI karIne ja carasma itaranA=dezathI ane sarvacAritrIthI anya evA apunabaMdhaka ane samyagdaSTinA nIyamitte r r Mti (yoganA) bIjamAtrane keTalAka=vyavahAranayapradhAna keTalAka For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 yogaviMzikAtu. (yogarUpe) icche che. daya pUrvanI gAthAnA samuccayanA arthamAM che. ka tathA dezacAritrI ane sarvacAritrInA samuccayanA arthamAM che. gAthArtha: dezaviratidharane tathA sarvaviratidharane sthAnAdirUpa yoga niyamathI hoya che. (nizcayanayathI te sivAyanAne sthAnAdi yoga hotA nathI. Ama chatAM, vyavahAranA yoganA kAraNamAM yogano upacAra karIne te sivAyanAne batAvavA mATe kahe che ) AthI karIne ja dezacAritrIthI ane sarvacAritrIthI anya evA apunabaMdhaka ane samyagdaSTinA yoganA bIjamAtrane vyavahAranayapradhAna evA keTalAka yogarUpe icche che. bhAvArtha: pAMcamA ane chaThA guNasthAnakavatIM cAritravALAne bhAvathI gumi varte che ane tethI ja teone caityavaMdanAdi kriyAkALamAM sthAnAdi pAMcamAMthI yathAyogya yoga niyamathI hoya che. jyAre apunabaMdhaka ane samyagdaSTine viratino pariNAma nahi hovAthI dezathI paNa virati hotI nathI, AthI sthAnAdi pAMceya yogo temane bIjamAtrarUpe hoya che arthAt kAraNa bhUmikAmAM hoya che. nizcayanaya pAMcamA ane chaThA guNasthAnakamAM yoga svIkAre che. tethI gAthAnA pUrvAdhamAM nizcayanayane sAme rAkhIne dezaviratidhara ane sarvaviratidharane niyamathI yoga svIkArela che. vyavahAranaya yoganA kAraNane paNa upacArathI yoga tarIke svIkAre che. tethI vyavahAranayapradhAna kathana karanAra AcAryo apunabaMdhaka ane samyagdaSTinA caityavaMdanAdi anuSThAno yoganuM kAraNa hovAthI, teonA caityavaMdanAdi anuSThAnane paNa yogarUpe kahe che. II17-3 avataraNikA: bIjI gAthAmAM yoganA sthAnAdi pAMca bhedo batAvyA. have tenA ja peTAbhedo batAvatAM kahe che - ikkiko ya cauddhA itthaM puNa tattao muNeyavvo / icchApavittithirasiddhibheyao samayanIIe / / 4 / / For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaikaM 7 yogavizikAi ca caturdhA'tra punastattvato jJAtavyaH 1 samayanItyA ||4|| icchApravRttisthirasiddhibhedataH anvayArtha: kuLa tattao ya ane vaLI tattvathI=paramArthathI, samayanIdu zAstranIti vaDe phaE ahIM=sthAnAdimAM ,i te ekaika=sthAnAdi dareka (yoga) phApavittithisiddhimeyo paDanA muLeyo icchA, pravRtti, svairya ane siddhinA bhedathI cAra prakArano jANavo. 132 * vakAra pUrvanI gAthAnA samuccaya mATe che. 'puLa' zabda e batAve che ke yoga to sthAnAdi pAMca bhedavALo che. vaLI te yoganA pAMca bhedamAMthI eka eka paNa cAra prakArano che. * 'tattao'tattvathI ema kahyuM tenAthI e kahevuM che ke sAmAnyathI yoganA sthAnAdi pAMca bhedo dekhAya che, paraMtu paramArthathI=sUkSmadaSTithI jovAmAM Ave to te dareka sthAnAdi yogo ja icchAdirUpe cAra cAra prakAranA paNa che. * 'samayanI' 'samayanItithI' kahyuM tenAthI e kahevuM che ke sUkSmadaSTimAtrathI joie to sthAnAdi dareka yoga cArarUpe paNa dekhAya, ane tenAthI adhika bhedarUpe paNa dekhAya. kema ke sUkSmadaSTithI jovAmAM Ave to sthAnAdi dareka yoga adhyavasAyanI taratamatAthI aneka prakAranA prApta thAya. to paNa yogazAstrathI pratipAdita je maryAdA che tenAthI vicArIe to te dareka cAra prakAranA che. ahIM 'samaya' zabda yoganA bhedone batAvanArA zAstranA arthamAM che. * E"mAM meM alAkSaNika che. gAthArtha: vaLI paramArthathI zAstranIti vaDe sthAnAdimAM dareka yoga icchA, pravRtti, svairya ane siddhinA bhedathI cAra prakArano jANavo. bhAvArtha: caityavaMdanAdi kriyAmAM upayogapUrvaka koi yatna karato hoya to teno upayoga kramasara sthAna, UrNa, artha ane AlaMbanamAM pravartato hoya che, kvacit anAlaMbanayogamAM paNa yatna hoi zake che. te pAMceya viSayaka upayoga prAraMbhika bhUmikAmAM icchArUpe hoya che, ane pachI pravRttirUpe, ane pravRtti pachI te upayoga sthira pariNAmavALo thAya, ane pachI te upayoga siddhinI bhUmikA prApta kare che. Ama, sthAnAdi pAMce yogo icchAdi kRta cAra For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 yogaviMzikAd bhedomAMthI koi paNa eka bhedavALo hoi zake che. tethI sthAnAdi pAMcane icchAdi cAra vaDe guNavAthI yoganA 20 bhedonI prApti thAya. icchAnuM lakSaNa graMthakAra svayaM AgaLa karavAnA che. chatAM padArthanA bodharUpe upayogI hovAthI tenI vicAraNA A rIte karI zakAya. # koI jIva jyavIyarAya sUtra" bolato hoya te vakhate "muktAzukti mudrAmAM te yatna kare to te mudrA yAcanAnA bhAvane batAve che. tethI te mudrA dvArA vItarAga pAse huM kaMika yAcanA karuM chuM te prakArano adhyavasAya te mudrAnA upayogathI thAya che. A sthAnayoga svarUpa che. * tyAra pachI "jayavIyarAya sUtra'nA zabdamAM upayoga rAkhe tyAre pote bhavanirveda Adi zabdamAM upayoganA baLathI sAmAnyathI bhagavAna pAse bhavanirveda mAMge che tevo adhyavasAya che. e UrNayoga svarUpa che. * vaLI jyAre arthamAM upayoga hoya che tyAre bhavanirveda Adi bhAvonA audaMparyArthanA bodhapUrvaka te bhAvo potAnAmAM vikasAvavA mATeno upayoga hoya che. A arthayoga kahevAya # vaLI jyAre pratimAnA AlaMbanamAM upayoga hoya tyAre vItarAganI mudrAnA baLathI ja vItarAgatA Adi bhAvone joIne vItarAga pAse huM yAcanA karuM chuM tevo adhyavasAya utpanna thAya che. te AlaMbana yoga che. # koi jIva caityavaMdananI kriyA karatAM kramasara sthAna ane UrNamAM sudaDha yatna karato hoya ane tyAra pachI arthanA AlaMbanathI ane mUrtinA AlaMbanathI vizeSarUpe vItarAgabhAva sAthe tanmaya thavA yatna karato hoya. tyAra pachI jyAre te upayoga ja kaMIka vizeSa bane tyAre artha ane AlaMbanano upayoga choDIne vItarAganA AtmAmAM vartatI anaMta jJAna, anaMta virya ane anaMta sukhamaya evI anAkULa AtmAnI avasthAne sAkSAt upayoganA baLathI jovA mATe yatnavALo bane to, tyAre arUpI evA vItarAgatA Adi bhAvo sAkSAt tene dekhAtA nathI, tethI te upayoga mATe AlaMbanabhUta padArtha tyAM nathI. AthI ja A apekSAe te upayogane nirAlaMbanayoga kahevAya che. te ja upayogamAM AtmAnA vItarAgatA Adi bhAvo jIvane kaMika aspaSTa dekhAya che, ane tenA ja avalaMbanathI vItarAgatA Adi bhAvone spaSTa jovA te yatna kare che. tethI te upayoganA viSayabhUta aspaSTa vItarAgatA Adi bhAvonuM AlaMbana che te apekSAe te iSa AlaMbanavALo upayoga che. A ja nirAlaMbana yoga che. A rIte sthAnAdinA kramasara upayoga vartatA hoya che. te upayoga abhyAsadazAmAM zAstrAnusArI karavAnI icchArUpa hoya che. Ama chatAM, zAstrAnusArI pravRtti thai zakatI For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 0 yoivizikA] nathI tethI te icchAyogasvarUpa che, paNa pravRttiyogasvarUpa nathI. abhyAsanA atizayathI te icchA, pravRttiyogarUpa thAya, je zAstrAnusArI te kriyAmAM yatnasvarUpa che. te pravRtti ja uttarottara atizayita thaine sthirayogarUpe bane che, ane tyAra pachI te kriyA punaH punaH sevanathI prakRtirUpe bane che, te siddhiyogasvarUpa che. 17-jA avataraNikA - pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke sthAnAdi pAMceyanA icchAdi cAra bhedo che. tethI IcchAdi cAra bhedone batAvatAM kahe che - tajuttakahApIIi saMgayA vipariNAmiNI icchaa| savvatthuvasamasAraM tappAlaNamo pavattI u // 5 // tayuktakathAprItyA saMgatA vipariNAminIcchA / sarvArthopazamasAraM tatpAlanaM pravRttistu // 5 // taha ceva eyabAhagaciMtArahiyaM thirattaNaM neyaM / savvaM paratthasAhagarUvaM puNa hoi siddhi tti // 6 // tathaivaitad bAdhakacintArahitaM sthiratvaM jJeyam / sarvaM parArthasAdhakarUpaM punarbhavati siddhiriti // 6 // aqyArtha: tagttApI saMyA taghukta=sthAnAdiyogathI yukta evI vyaktinI kathAmAM prItithI sahita evI vipariNAma rUchI vipariNAmI vizeSa pariNAmavALI icchA (te icchAyoga che.) 3 vittI vaLI pravRttiyoga savvasthavasamAraM sarvatra upazamapradhAna tapAnAmo tenuM sthAnAdiyoganuM pAlana che. paNa A tapAtaLanomAM prAkRtanA kAraNe che. aqyArtha: tada veva te prakAre ja=pravRttiyoganI jema ja sarvatra upazamapradhAna sthAnAdinuM pAlana (ane) ya vIviMtAya AnI=pAlana karAtA sthAnAdi yoganI, bAdhaka ciMtAthI rahita citta ne sthirapaNuM jANavuM sthirayoga jANavo savaM (sthAnAdi) sarva patthasAravaM parArthasAdhakarUpatra potAnA sAMnidhyamAM rahIne je bIjA loko For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 0 yogaviMzikA) sthAnAdiyogamAM yatna karatA hoya teone potAnA jevA siddhayogI banAvavA samartha evA je sthAnAdi te pukha siddhi do vaLI siddhiyoga che. III tti icchAdi cAra bhedonI samAptinuM sUcaka che. gAthArtha: sthAnAdiyogathI yukata evA jIvanI kathAmAM prItithI sahita evI vizeSa pariNAmavALI icchA te icchAyoga che. vaLI pravRttiyoga sarvatra upazamapradhAna sthAnAdiyoganuM pAlana che. pA. | pravRttiyoganI jema ja sarvatra upazamapradhAna sthAnAdinuM pAlana ane pAlana karAtA sthAnAdiyoganI bAdhaka ciMtAthI rahita sthirapaNuM jANavuM. potAnA sAnnidhyamAM rahIne je loko sthAnAdiyogamAM yatna karatA hoya te lokone potAnA jevA siddhayogI banAvavA samartha evA sthAnAdiyogane siddhiyoga kahevAya che. II bhAvArtha : IcchAyoga:- je jIva sthAnAdiyogavALA jIvonI kathA prItipUrvaka sAMbhaLato hoya ane te sAMbhaLavAnI kriyA paNa arthane jANavAnI icchAthI karato hoya, tevA jIvane icchAyoga saMbhavI zake che. jyAre te sthAnAdiyogavALA mahAtmAonI kathA sAMbhaLato hoya tyAre teno aMtaraMga UhApoha pravartato hoya che, te mahAtmA kaI rIte yatna kare che ke jethI te mahAtmAone sthAnAdiyoga pragaTa thAya che? te prakAranI jijJAsAthI te kathA sAMbhaLatAM kavacit tene arthano paNa bodha thAya che. arthAt A rIte sthAnAdimAM yatna karavAthI sthAnAdiyoga potAnAmAM paNa pragaTI zake, tevA prakAranA arthano bodha thAya che. tevA prakAranA arthane jANavAno yatnathI janita harSathI yukta evI vicitra pariNAmavALI icchA te icchAyoga che. ahIM vicitra pariNAmavALI icchA kahI teno Azaya e che ke, zAstranI vidhi pramANe je loko sthAnAdimAM yatna kare che tenA pratye tene haiyAmAM bahumAnabhAva pragaTe che, ane potAne paNa zAstravidhi pramANe karavAnI tIvra abhilASA thAya che. Ama chatAM tevo prayatna te karI zakato nathI, chatAM potAnA ullAsamAtrathI yatkiMcit abhyAsa AdirUpa te sthAnAdimAM yatna kare che te ja icchAyoga che. ahIMmULa gAthAmAM 'vipariNAmInI icchAne icchAyoga kahela che, te icchAnI pradhAnatA batAvavA mATe che. paraMtu vAstavika rIte tevI icchAthI viziSTa svazakitane anurUpa sthAnAdi viSayaka AcaraNA te ja icchAyoga che. A artha pU. upAdhyAyae svayaM Y-10 For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikA G yogaviMzikAmAM karela che. pravRttiyoga :- sthAnAdi viSayaka icchAyogavALo jIva, abhyAsanA atizayathI jyAre zAstramAM je prakAre vihita che te ja prakAre sthAnAdiyogane karI zake che, tyAre te pravRttiyoga bane che. pravRttiyogakALamAM jIvamAM sthAnAdi viSayaka vIryano atizaya pravarte che, sthAnAdinAM jeTalAM aMgo hoya te sarva aMgothI yukta kriyA karato hoya che ane te kriyAne anurUpa sarva avasthAmAM upazamapradhAna tenuM pAlana karato hoya che. te je caityavaMdanAdi anuSThAna karato hoya te anuSThAnanA prAraMbhathI mAMDI samAptikALa sudhI tenA cittamAM vizeSa prakArano upazamabhAva pravartato hoya che. tethI te kriyAonAM sarva aMgone choDIne anya viSayaka cittano upayoga jato nathI, paraMtu te kriyAnAM ja sarva aMgomAM ucita rIte dRDha yatnathI pravarte che. A ja pravRttiyoga che. thairyayoga:- chaThThI gAthAnI zarUAtamAM tathA v no artha e che ke, je prakAre pravRttimAM pAlana che te ja prakAre pAlana sthirayogamAM che. tenAthI e prApta thAya ke pravRttiyoganI jema ja sthAnAdinuM pAlana sthirayogamAM paNa che. Ama chatAM pravRtti karatAM teno bheda zuM che te batAvatAM kahe che ke, sevAtA evA sthAnAdinuM bAdhakaciMtArahita je sthirapaNuM prApta thAya che te sthirayoga jANavo. ahIM pravRtti ane sthirayogamAM e bheda che ke pravRttirUpe sthAnAdiyoga jyAre karAya che tyAre temAM sUkSma aticAra hovAnI saMbhAvanA rahe che, ane tethI ja potAnI pravRttimAM skhalanA kare tevAM bAdhaka tattvonI ciMtA pravRttiyogamAM hoya che. yapi pravRttikALamAM koi bAdhaka sAmagrI na maLe to skhalanA na paNa hoya, to paNa sthirayoga jevI dRDha pravRtti tyAM nathI hotI. tethI ja pravRttiyogavALAone potAnI pravRttine bAdhaka karanAra nimittonI ciMtA hoya che. AthI ja tevA nimittothI dUra rahIne te pravRttimAM yatna kare che. A pravRttinA punaH punaH abhyAsane kAraNe jyAre sthirabhAva Ave che, tyAre bAdhaka sAmagrI paNa tenI pravRttimAM skhalanA karI zakatI nathI. tethI sthirayoga te bAdhakaciMtAthI rahita hoya che. AthI ja Adya bhUmikAvALA yogIo ekAMtasthAne dhyAnAdimAM yatna karatA hoya che ane sthirayogavALA gAmamAM ke jaMgalamAM game te ThekANe dhyAnamAM sudaDha yatna karI zake che. siddhiyoga :- pravRttiyoga ja abhyAsanA atizayathI sthirapaNAne pAme che ane sthirapaNAne pAmela sthAnAdiyoga ja abhyAsanA atizayathI jIvanI prakRtirUpe bane tyAre ja siddhiyogarUpa thAya che. siddhayogI AtmA jyAre caityavaMdana ke dhyAnAdi anuSThAna karato hoya tyAre tenA sAMnidhyamAM rahI anya koi sAdhaka sthAnAdimAM yatna karato 136 For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 7 yogaviMzikAnta hoya ane kadAca tenA sthAnAdimAM zuddhino abhAva vartato hoya to paNa te siddhayogInA sAMnidhyathI te siddhayogI banI jAya che. arthAt te siddhayogInA sAMnidhyamAM rahIne caityavaMdana kriyAmAM yatna karato hoya to tenI caityavaMdana kriyA siddhayogI jevI banI zake che. tethI te siddhayogI paragata svasadaza phalasaMpAdaka bane che, eTale ke potAne je phaLa prApta thayuM che tevuM ja phaLa bIjAne prApta karAvI zake che. ane AthI ja siddhayogInA sAMnidhyamAM rahIne kriyA karanArane alpa yatnathI te kriyAnI siddhi thAya che. tyAra pachI te paNa siddhayogI jevo banI jAya che. A cAre bhedone saMkSepathI A rIte jANI zakAya (1) icchAyoganI pravRtti zAstrAnusArI karAtI hovA chatAM vikalatAvALI hoya che. Ama chatAM, zAstrAnusArI thavAnA abhimukha bhAvavALI hoya che. (2) pravRttiyoga zAstrAnusAre sarva aMgothI yukta pravRttirUpe hoya che. Ama chatAM, vyAghAtaka sAmagrI pravRttiyogamAM skhalanA pedA karI zake che, tethI ja tyAM bAdhakaciMtA hoya che. (3) sthirayogamAM koi bAdhaka sAmagrI pravRttino vyAghAta karI zake nahi tevo sthirabhAva hoya che. - (4) siddhiyogamAM siddhayogIne te kriyA jIvanI prakRtirUpe siddha thayelI hoya che, ane AthI ja tenA vartuLane pAmanArA jIvone tenI asara thAya che. tenA sAMnidhyamAM rahI je AtmA yoga sAdhavA yatna karato hoya tene siddhayogInA baLathI te anuSThAna alpa yatnathI siddha thAya che, ane tethI te sAdhaka paNa siddhayogI banI jAya che. II17-5/6aa avataraNikA : pUrvamAM sthAnAdinA icchAdi bhedo batAvyA, have sthAnAdinA AvA icchAdi bheda thavAnAM kAraNo zuM che? te batAvavA mATe kahe che ee ya cittarUvA tahA (taha) kkhaovasamajogao huMti / tassa u saddhApIyAijogao bhavvasattANaM // 7 // ete ca citrarUpAstathA kSayopazamayogato bhavanti / tasya tu zraddhAprItyAdiyogato bhavyasattvAnAm ||7|| anvayArtha: manvasattALuM ya ane bhavya sattvonA saphrApIyAnAoLo zraddhA, prIti AdinA For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogaviMzikA 138 yogathI tA(ta)agovaramagAmo tevA prakAranA kSayopazamanA yogane kAraNe tasa3 tenA ja=sthAnAdi yoganA ja, paNa A IcchAdi bhedo vittavA huMti citrarUpavALA thAya che. gAthArtha: bhavya sattvonA zraddhA, prIti AdinA yogathI tevA prakAranA kSayopazamanA yogane kAraNe sthAnAdi yoganA ja icchAdi bhedo citrarUpavALA thAya che. bhAvArtha: pAMcamI ane chaThI gAthAmAM kahyuM hatuM tema sthAnAdi pAMce yoganA sAmAnyathI icchAdi cAra bhedo hoi zake che. dareka jIvanA judA judA prakAranA kSayopazamanA kAraNe temanA sthAnAdi yogo icchAdi cAra bheTavALA thai zake che. jIvanA zraddhA, prIti Adi vizeSa Azayo jIvamAM judA judA prakAranA kSayopazama thavAmAM kAraNabhUta che. tethI e prApta thAya che, anuSThAna saMbaMdhI zraddhA, prIti AdinA kAraNe eka vizeSa prakArano kSayopazama pragaTe che. te kSayopazamane kAraNe sthAnAdi viSayaka icchAdi yoga pragaTe che. tethI jema jema zraddhA, prIti Adi atizaya pAme che, tema tema kSayopazamano atizaya bhAva thAya che, ane jema jema sayopazamano atizaya bhAva thAya che, tema tema icchA Adi yogo atizayaatizaya thAya che. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke, zraddhA, prIti Adi paNa kSayopazamabhAvathI ja pedA thAya che ane vaLI zraddhA, prIti Adine kAraNe ja vizeSa kSayopazama bhAva paNa pedA thAya che ke je icchA Adi yoganuM kAraNa bane che. ahIM gAthAmAM kahyuM che ke kSayopazamabhAvathI "sthAnAdinA 'citrarUpavALA icchAdi bhedo thAya che. citrarUpavALA eTale paraspara vijAtIya ane svasthAnamAM paNa asaMkhya bheTavALA. icchAdi pratyeka paraspara vijAtIya to che ja eTale ke zraddhA AdinA yogathI kSayopazamane kAraNe koikane sthAnAdiyogaviSayaka icchA thAya, to vaLI koikane sthAnAdiyogaviSayaka pravRtti thAya. Ama, icchAdi paraspara vijAtIya to thAya paNa icchA AdimAM paNa asaMkhya bhedo prApta thai zake che. eTale ke sthAnAdi yogano icchA bheda paNa asaMkhya prakArano hoi zake che. zraddhA eTale zAstramAM je sthAnAdinuM varNana che teno sthUla ke sUma bodha hovo ane evo vizvAsa hovo ke A sthAnAdine A prakAre sevavAthI ja, A sthAnAdi AtmAne mokSanI sAthe yoje che, te sthAnAdi saMbaMdhI AvA prakAranI aMtaraMga ruci e ja For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikA prIti eTale potAnI zakti pramANe je sthAnAdinuM sevana thatuM hoya tyAre te sthAnAdinA karaNamAM harSa. sthAnAdimAM zakti pramANe yatna karatAM pote kAMika yogamArgane seve che tevA saMvedanane kAraNe je harSa pedA thAya che te ja prIti che. 6' dhairya eTale sthAnAdiyoga pratye jyAre ruci hoya ane karaNakALamAM prIti hoya tyAre te yogone samyag rIte niSpanna karavA mATe dhairyapUrvaka thato dRDha yatna. dhAraNA eTale je yogonuM pote sevana karato hoya tenA uttama saMskArone dRDha karavA mATeno viziSTa mAnasa upayoga. cittanI dRDha dhAraNApUrvaka yogamArgamAM je dRDha saMskAro paDe che te dhAraNA che. anuprekSA eTale pote je sthAnAdi yogane sevato hoya, temAM keTalA yogo samyag niSpanna karAyA, keTalA karavAnA bAkI che, keTalI skhalanAo thai ane te skhalanAone kevI rIte yatna karavAthI dUra karAya ke jethI anuSThAna samyag rIte niSpanna thAya tevA prakAranI vicAraNA. 139 zraddhA che. sthAnAdiyoganA sevanakALamAM cittano je ekAgrabhAva che te dhyAna kahevAya che. ahIM bhavyajIvo dvArA pU. upAdhyAyajI mahArAjAe apunabaMdhakAdine grahaNa karyA che. tenAthI e prApta thAya ke sthAnAdinA icchAdi yogo apunabaMdhakathI mAMDIne dezaviratidhara, sarvaviratidhara sudhI hoya che. AvuM levAnuM kAraNa e che ke gAthA naM - 3mAM kahela ke vyavahAranayapradhAnadaSTivALA yoganA bIjamAtrane paNa yogarUpe kahe che. AnAthI e phalita thAya ke nizcayanayanI daSTithI vicArIe to pAMcamA guNasthAnakathI ja sthAnAdinA icchAyogAdi prApta thAya che, ane apunarbaMdhaka ane samyagdaSTimAM sthAnAdinA icchAyoga nathI paraMtu bIjamAtra che. ane vyavahAranayanI daSTithI apunabaMdhakathI mAMDIne sarvavirati sudhI sarvane te te bhUmikAnA sthAnAdinA icchAyoga hoi zake che. Ama, vyavahAranayane sAme rAkhIne ja mULa gAthAnA bhavya sattva zabdathI apunabaMdhaka zabdanuM upAdhyAyajI mahArAjAe grahaNa karela che. ||17-75 avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM icchAdi yogonA hetubhedone batAvyA. have icchAdi yogonA kAryabhedane batAve che - aNukaMpA nivveo saMvego hoi taha ya pasamutti / eesiM aNubhAvA icchAINaM jahAsaMkhaM // 8 // For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. 7 yogavizikAI anukaMpA nirvedaH saMvego bhavati tathA ca prazama iti / eteSAmanubhAvA icchAdInAM yathAsaMkhyam 11211 anvayArtha: siM kcchAphaLa A icchAdi yogonAM anuSA nijeo saMvego tadda ya paNamu tti anukaMpA, nirveda, saMvega tathA prazama e pramANe nAsavuM anumAvA krama pramANe kAryo hodda thAya che. gAthArtha: bhAvArtha: A icchAdi yogonAM anukaMpA, nirveda, saMvega tathA prazama krama pramANe kAryo 140 pAMcamA ane chaThThA guNasthAnakathI jIvamAM sthAnAdi viSayaka icchA Adi cAra yogo pragaTe che. A icchA Adi yogonAM anukrame cAra kAryo paNa pragaTe che. icchAyoganuM kArya anukaMpA, pravRttiyoganuM kArya nirveda, dhairyayoganuM kArya saMvega ane siddhiyoganuM kArya prazama che. anukaMpA eTale dravya ane bhAvathI potAnI zakti pramANe duHkhI jIvonAM duHkhane dUra karavAnI icchA. dravyathI anukaMpA dvArA bAhya duHkha dUra karAya che ane bhAvathI anukaMpA dvArA "duHkhI jIva saMsArathI pAra pAmo" tevI icchAthI tene sanmArganI prApti karAvAya che. AvI viziSTa anukaMpA icchAyogavALAne hoya che. saMsAranI nirguNatAnA jJAnane kAraNe saMsAra pratye viraktatA pedA thavI e nirveda che. A nirvedano viziSTa pariNAma pravRttiyogavALAne thAya che. mokSanI icchA e saMvega che, je thairyayogavALAne viziSTa thAya che. krodha ane viSayatRSNAnA upazamano pariNAma e prazama che, je siddhiyogavALAne viziSTa thAya che. pAMcamA guNasthAnakathI pUrvenA jIvo je sthAnAdimAM yatna kare che te bIjamAtra hoya che. tethI tenA kAryabhUta anukaMpA AdinA pariNAmo paNa sAmAnya bhUmikAnA hoya che. paraMtu pAMcamA ane chaThThA guNasthAnakavI jIvomAM jyAre icchA Adi yogo pragaTe che tyAre teomAM vizeSa prakAranA anukaMpA Adi bhAvo pragaTe che. II17-8II For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 yogaviMzikAd avataraNikA: pUrvamAM sthAnAdinA 20 bhedo batAvyA, tyAra pachI icchA, pravRtti Adi cAra bhedonA hetubhedo gAthA - 7 mAM batAvyA ane gAthA-8 mAM te icchAdinAM kAryo batAvyAM. have te 20 bhedonuM caityavaMdanamAM sAmAnyathI samya yojana batAvavA arthe prathama kevo jIva tenuM sabhya yojana karI zake che te batAve che - evaM Thiyammi tatte nAeNa u joyaNA imA payaDA / ciivaMdaNeNa NeyA navaraM tattatruNA sammaM / / 9 / / evaM sthite tattve jJAtena tu yojaneyaM prakaTA / caityavandanena jJeyA kevalaM tattvajJena samyak // 9 // aqyArtha: parva tane kimi A prakAre tatva vyavasthita hote chate-pUrvamAM varNana karAyuM tema sthAnAdi pAMcanA icchAdi cAra bheda dvArA yoganA vIsa bhedarUpa tatva vyavasthita hote chate vivaMto nA daSTAMtarUpa caityavaMdana dvArA mA paDI gayA A prakaTa yojanA navara kevaLa tattagu tattvane jANanArAone samma samyagra yA jaNAya che. ka 3 pAdapUrti mATe lAge che. gAthArtha: pUrvamAM varNana karAyuM tema sthAnAdi pAMcanA IcchAdi cAra bheda dvArA yoganA vIsa bhedarUpa tattva vyavasthita hote chate, daSTAMtarUpa caityavaMdana dvArA A pragaTa yojanA mAtra tattvane jANanArAone saman jaNAya che. bhAvArtha: pUrvanI gAthAomAM sthAnAdinA icchAdi bhedo dvArA vIsa bhedo, tenAM kAraNo ane tenAM kAryo batAvyAM. A prakAre yogaviSayaka tattva vyavasthita che. have te sthAnAdi yogone pote je caityavaMdananI kriyA kare che temAM pragaTa rIte koNa yojI zake te batAvatAM kahe che ke - A vIsa bhedonA pAramArthika svarUpane je jANato hoya te ja kevala caityavaMdanamAM tene samyaka joDI zake. koi jIvane sthAnAdiyoganA bhedonuM varNana sAMbhaLavA maLe to tene prathama sAmAnya bodha thAya che. tyAra pachI te sthAnAdi yogano yatna kaI rIte AtmakalyANanuM kAraNa bane For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikA u 142 tene yuktithI vicAravA prayatna kare. e pachI tene potAnA AcaraNamAM joDavA mATe samyag yatna kare to prAyaH karIne te jIvane sthAnAdi yogonuM tattva yathArtha jaNAya che. AthI ja kahyuM che ke - AgamenAnumAnena yogAbhyAsarasena ca I tridhA prakalpayan prajJAM labhate tattvamuttamam // 101 // ( yogadRSTisamuccaya ) (AgamathI, anumAnathI ane yogAbhyAsanA atizayathI traNa prakAranI prajJAne joDato evo yogI uttama tattvane prApta kare che.) sthAnAdi yoganA yathArtha jJAnathI tattvane jANanAra jIva potAnAthI karAtI caityavaMdananI kriyA icchAdimAMthI kayA bhedavALI che te nakkI karI zake che ane tadanusAra viziSTa yoga mATe viziSTa prayatna paNa karI zake che. je loko bodha meLavavA te prakArano yatna karatA nathI teo potAnI kriyAmAM sthAnAdinuM samyag yojana karI zakatA nathI. ATaluM kahyA pachI graMthakArane AgaLanI gAthAomAM dRSTAMtarUpa caityavaMdanamAM sthAnAdinI pragaTa yojanA batAvavI che. AthI ja temanuM kahevuM che ke te yojanAne jANavA mATe je samyag yatna kare te ja potAnI kriyAne sthAne joDI zakaze. II17-9lA avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke tattvano jANanAra ja caityavaMdananA dRSTAMtathI pragaTa evI A sthAnAdi yojanAne samyak jANe che. have te sthAnAdi 20 bhedonI yojanAne sAmAnyathI batAvatAM kahe che - arahaMtaceiyANaM karemi ussagga evamAIyaM / saddhAjuttassa tahA hoi jahatthaM payannANaM // 10 // arhaccaityAnAM karomyutsargamevamAdikam 1 zraddhAyuktasya tathA bhavati yathArthaM padajJAnam // 10 // eyaM catthAlaM baNajogavao pAyamavivarIyaM tu / iyaresiM ThANAisu jattaparANaM paraM seyaM // 11 // etaccArthAlambanayogavataH prAyo'viparItaM tu itareSAM sthAnAdiSu yatnaparANAM paraM zreyaH ||6|| 1 anvayArtha: (parizuddha pada uccAraNamAM doSa nA hoya tyAre) saddhALuttaAE zraddhAyuktane For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 0 yorNAviMzikAd. arihaMtarephayA karemi 3 vamArca "arihaMta ceiANaM karemi kAussagga" e che AdimAM jene (evA caityavaMdana daMDaka viSayaka) tahIM te prakAre je prakAre parizuddha sUtra bolAyuM che te prakAre gahatyaM pannA hodda yathArtha padajJAna thAya che. ||10|| aqyArtha: parvara ane AkacaityavaMdana daMDaka viSayaka parizuddha padajJAna atyAdvAno vimo artha ane AlaMbanayogavALAne pAya prAyaH vivarIyaM tu aviparIta ja thAya che. eTale ke teone mokSarUpI phaLa te ja bhavamAM maLe che. sAsu nattaparA ya i(jyAre) sthAnAdimAM yatnaparAyaNa (paraMtu artha ane AlaMbana yoganA abhAvavALA che) tevA itarone paraseve (A padajJAna) mAtra zreyaskArI thAya che. [1 gAthArtha: parizuddha pada uccAraNamAM doSa na hoya tyAre zraddhAyukatane "arihaMta ceiAga karemi kAussagga" e che AdimAM jene evA caityavaMdana daMDaka viSayaka, te prakAre=je prakAre parizuddha sUtra bolAyuM che te prakAre, yathArtha padajJAna thAya che. ane caityavaMdana daMDaka viSayaka parizuddha padajJAna artha ane AlaMbanayogavALAne prAyaH karIne aviparIta ja thAya che, eTale ke prAyaH karIne temane mokSarUpI phaLa te bhavamAM ja maLe che. jyAre sthAnAdimAM jeo yatnaparAyANa che paraMtu artha ane AlaMbanayoganA abhAvavALA che tevA itarone A padajJAna mAtra zreyaskArI thAya che. bhAvArtha: caityavaMdananAM sUtronAM padonuM uccAraNa jyAre atyaMta parizuddha thAya che tyAre zraddhAvAna AtmAne koI paNa jAtanI bhrAnti vagaranuM yathArtha padajJAna thAya che. yathArtha padajJAna eTale te padonA sAmAnya arthabodhapUrvaka padonuM yathArtha jJAna. A jJAna bhrAnti vagaranuM thavuM eTale zAstramAM je prakAre te zabdo kahevAyA hoya te prakArano te padono bodha. AvuM padajJAna karavA mATe dareka sUtronI saMpadA, hRsva, dIrgha, kuta, udita, anudita, svarita AdinA jJAna sahita padanA sAmAnya arthano bodha jarUrI che. je AtmAne AvuM jJAna hoya te AtmA jo mAnasika yatnapUrvaka sAMbhaLato hoya ane uccAraNa parizuddha thatuM hoya to te AtmAne yathArtha padajJAna thAya che. padonuM parizuddha uccAraNa thAya tyAre koipaNa AtmAne tenuM yathArtha padajJAna nathI thatuM, paraMtu zraddhAyukata AtmAne ja thAya che. zraddhAyukta jIva eTale bhagavAnanA For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 0 yogaviMzikA . vacanAnusAra kriyA karavAnI rucivALo jIva. TIkAkAre kriyA pratye AstiSpavALA jIvane zraddhAyukta kahyo che. AnAthI e jaNAya che ke je AtmAne caityavaMdananI kriyA pratye mArgAnusArI ruci hoya, te rucinA kAraNe ja bhagavAnanA vacanAnusAra caityavaMdana karavAnI icchA hoya, ane jyAre caityavaMdananAM sUtronuM pote zuddha uccAraNa karato hoya ke anya koI uccAratuM hoya tyAre pote upayogapUrvaka sAMbhaLato hoya, te ja AtmAne yathArtha padajJAna thAya che. zraddhA vagarano AtmA zuddha vargonA uccArapUrvaka sUtra bolato hoya ane te sUtronAM padomAM upayogavALo hoya to paNa tene yathArtha padajJAna thatuM nathI, kema ke tenI mULa ruci ja atattva pratye hoya che. tethI zabdArtha sthUla vyavahArathI yathArtha jANe che to paNa vItarAgabhAvathI taddana viparIta ruci hovAthI tenuM jJAna dUra-dUravatI paNa mokSa sAthe joDAyeluM nathI hotuM. AvA AtmAmAM padajJAnanI vyAvRtti karavA mATe ja kahyuM che ke zraddhAyukata jIvane ja yathArtha padajJAna thAya che. caityavaMdananAM sUtronuM A yathArtha padajJAna artha ane AlaMbanayogavALA jIvo mATe prAyaH karIne aviparIta bane che, eTale ke teone A yathArtha padajJAna prAyaH karIne te ja bhavamAM mokSarUpI phaLane Ape che. artha ane AlaMbanayogavALA jIvo eTale artha ane AlaMbanamAM vizeSa prakAranA mAnasika yatnarUpa praNidhAnavALA jIvo. artha eTale 'upadezapadamAM batAvAyela padArtha, vAkyartha, mahAvAkSArtha ane audampardhArtha sudhInuM parizuddha jJAna. temAM jeno mAnasika prayatna cAlu hoya, te AtmA arthayogavALo kahevAya. vAcanA dvArA padArtha - vAkSArtha - mahAvAkSArtha ane audaMparyArtha sudhIno bodha guru karAve che. grahaNa karela te sUtranA audaMparyArtha sudhInA arthane sAMbhaLyA pachI temAM koi sthAnamAM thayelI zaMkAonuM pRcchanA dvArA nirAkaraNa karAya che. A rIte vAcanA-pRcchanA dvArA karAyelo bodha yogya zrotAne audaMparyArtha sudhInA bodhanuM kAraNa bane che. jene te prakArano aidaMparyArtha sudhIno bodha thai jAya che te AtmA te bodhane ja parAvartana dvArA sthira kare che. te sthira thayelA audaMparyArtha sudhInA bodhane ja kriyAkALamAM anuprekSA dvArA joDavAmAM Ave to te AtmA arthanA upayogavALo kahevAya che. Ama, anuprekSAthI yukta kriyA jenI hoya te AtmA arthaupayogavALo kahevAya. arthaupayogavALo AtmA kriyAkALamAM kaMI te padonA vAkyArtha, mahAvAkyArtha AdinI vicAraNA nathI karato hoto, paraMtu pUrve vAkyartha AdinA kramathI je audaMparyArthine grahaNa karyo hoya che, te ja aidaMparyArthane zabda dvArA buddhimAM upasthita kare che. AnA dvArA For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 7 yogaviMzikA teno upayoga zabdonA pAramArthika arthane sparze che. AthI ja teno sUtroccAraNamAM upayoga vilaMba vagara kramasara cAle che. AlaMbanayogavALA jIvo eTale caityavaMdana anuSThAnanA je te daMDakakALamAM te te AlaMbanIya evA tIrthaMkarAdinI mudrA dvArA vItarAgabhAvane upasthita karavA mATe mAnasayatna karatA jIvo. prathama daMDakamAM je tIrthaMkaranI pratimA samakSa caityavaMdana karAya che temAM eka tIrthaMkaranI mudrA dvArA vItarAgabhAvane upasthita karavAno yatna karAya che. bIjA daMDakamAM covIse tIrthaMkaronI lokottamatAne smRtimAM lAvIne enA AlaMbana dvArA tIrthaMkaranA guNomAM lIna thavAno yatna karAya che. trIjA daMDakamAM pravacananI upakArakatA, tenI lokottaratA ane tenuM gAMbhIrya yAda karIne pravacananA AlaMbana dvArA tenA pratye ahobhAva utpanna karAya che. cothA daMDakamAM samyagdaSTi zAsananA adhiSThAyaka devonuM smaraNa karI temanA AlaMbana dvArA sAdhanAmAM sahAyaka thavAnI prArthanA karAya che. A dareka daMDakakALamAM je AtmA artha ane AlaMbanamAM samyag yatna karI zake che te AtmAne tenAthI niSpAdya bhAvonuM samyag sphuraNa thAya che. AvA upayogavALo jIva artha ane AlaMbanayogavALo kahevAya che. AvA prakAranA artha ane AlaMbanayogavALAne caityavaMdananA sUtranuM yathArtha padajJAna prAyaH karIne aviparIta thAya che. eTale ke A yathArtha padajJAna mokSarUpa potAnuM phaLa ApIne ja rahe che. AthI ja artha ane AlaMbanayogavALAnuM yathArtha padajJAna potAnA phaLa sAthe vyabhicArI nathI hotuM. teonuM caityavaMdana mokSanI sAthe ekavAkyatAnA upayogavALuM hoya che. A upayoganA saMskArothI pharI pharI te vizeSa prakAranA bhAvo pedA karI zake che ane krame karIne A saMskAronA prakarSathI ja te e ja bhavamAM vItarAga paNa banI zake che. artha ane AlaMbanayogamAM upayogavALo paNa jIva jo mokSa pratye pratikULa evA nikAcita karmovALo hoya to tenuM yathArtha padajJAna paNa te ja bhavamAM mokSasAdhaka nathI banatuM. A kAraNathI ja prAyaH karIne aviparIta che evuM kahyuM che. nikAcita karmovALAono artha ane AlaMbanamAM te prakArano yatna hovAne kAraNe mokSanI sAthe temanuM ekavAkyatAnuM pratisaMdhAna hovA chatAM e ja bhavamAM mokSarUpa phaLa sudhI teo jai zakatA nathI. AthI ja temanuM caityavaMdana te ja bhavamAM mokSarUpa phaLa ApI zakatuM nathI. vaLI jemanA karma sopakrama hoya che, tevA AtmAo jo artha ane AlaMbanayogavALA hoya to teo te ja bhavamAM mokSe jAya che. 4 A sivAyanA lokomAM eTale ke jeo artha ane AlaMbanamAM yatna karI zakatA nathI paraMtu yatna karavAnI tIvra spRhAvALA che, ane sAthe sAthe sthAna ane UrNayogamAM For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikA 7 145 yatnaparAyaNa che, teonuM caityavaMdana mAtra zreyaskArI che; eTale ke paraMparAe bhAvacaityavaMdananI prApti dvArA mokSanuM kAraNa banI zake evuM che, paraMtu atyAre te mokSanI sAthe sIdhuM joDAyeluM nathI. A viSama kALamAM to artha ane AlaMbananI spRhAvALA ane sthAnAdimAM yatnaparAyaNa jIvo prAyaH karIne bahu ochA hoya che. to paNa je lokomAM sthAnAdimAM yatna leza paNa che, teonuM paNa caityavaMdana anuSThAna dUra-dUravartI paNa zreyaskArI to che ja.||17-10/11/ avataraNakA : pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke kone sthAnAdiyoga iSTaphaLavALo thAya che ane kone mAtra zreyaskArI thAya che. have sthAnAdinA abhAvavALA jIvone A caityavaMdana anuSThAna ApavAmAM Ave to viparIta phaLavALuM thAya ke niSphaLa thAya che. tethI jeomAM lezathI paNa sthAnAdiyoga na hoya tevAone caityavaMdananuM pradAna yogya nathI, evA prakArano upadeza ApatAM kahe che - iharA u kAyavAsiyapAyaM ahavA mahAmusAvAo / tA aNurUvANaM ciya kAyavvo eyavinnAso // 12 // itarathA tu kAyavAsitaprAyamathavA mahAmRSAvAdaH tatonurUpANAmeva kartavya etadvinyAsaH // 6 // anvayArtha: phaharA 3 vaLI itarathA=sthAnAdimAM leza paNa yatnano abhAva hoya to (te caityavaMdana) jAyavAsiyapAya ahavA mahAmusAvAo kAyavAsita tulya athavA mahAmRSAvAda che tA te kAraNathI anurUvALa niya yogyone ja ya vinnAmo A=caityavaMdana sUtranuM pradAna nAyablo karavuM joie. gAthArtha: vaLI sthAnAdimAM leza paNa yatnano abhAva hoya to te caityavaMdana kAyavAsita tulya athavA mahAmRSAvAda che. te kAraNathI yogyone ja caityavaMdananuM pradAna karavuM joie. bhAvArtha: pUrvanI gAthAmAM konA mATe sthAnAdiyoga iSTaphaLavALo=aviparIta che ane For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 11. 0 yoivizikAd. konA mATe zreyaskArI che te batAvyuM. have konA mATe A anuSThAna viparIta phaLa ApanAra ke niSphaLa bane che te batAvavuM che. je lokono sthAnAdimAM leza paNa yatna nathI hoto, eTale ke jyAre caityavaMdananI kriyA batAvavAmAM Ave tyAre paNa jene saMvega pedA na thAya, ke te ja rIte karavAnuM leza paNa mana na thAya, te jIvo sthAnAdimAM leza paNa yatna vagaranA che evuM kahI zakAya. je lokonI AgaLa upadezaka caityavaMdananI vidhi yathArtha batAvatA hoya tyAre, te sAMbhaLIne te ja rIte karavAnA jene bhAva thAya che, paraMtu bhAvaprakarSa na hovAthI ke sUkSma bodha nahIM hovAthI ke tathAvidha pramAdane kAraNe kriyAkALamAM te sthAna, mauna ane dhyAnamAM sabhya yatna na karI zakatA hoya, paraMtu UMDe UMDe paNa samyagU caityavaMdana karavAnI bhAvanA hoya evA lokono sthAnAdimAM leza paNa yatna nathI evuM nahIM kahevAya. sthAnAdimAM leza pAga yatna vagaranA jIvo je caityavaMdana anuSThAna kare che te kAyavAsita mAtra hoya che, ke upalakSaNathI vAvAsita hoya che. teo kAyAthI ke vANIthI caityavaMdana karatA hoya che, paraMtu vAstavika rIte temanAmAM mokSane anukULa bhAvo pedA karavA mATeno koi paNa prakArano mAnasa upayoga hoto nathI. AvA jIvo ananuSThAnavALA hoya che, kema ke teonuM anuSThAna leza paNa praNidhAna AzayavALuM nathI hotuM. je loko Aloka ke paralokanI AzaMsApUrvaka AvuM anuSThAna karatA hoya che teonuM anuSThAna viSAnuSThAna ke garAnuSThAna hoya che. vaLI A lokonA caityavaMdanane graMthakAre mahAmRSAvAda svarUpa kahyuM che. kAraNa ke teo "arihaMta ceiyANaM' sUtramAM "kALe moLavi .. gappAne vosirAmi" (sthAna dvArA, maunadhArA, dhyAna dvArA huM mArA AtmAno tyAga karuM chuM.)evI pratijJA karIne tema karavAne badale sthAnAdino bhaMga kare che. Ama, teo potAnI vANIthI je bole che tevuM karatA nathI. ethI ja teonuM anuSThAna mahAmRSAvAda kahevAya che. vaLI A ja sUtramAM "niruvasaggavattiyAe" evuM bolIne mokSArthaka pratijJAvALuM caityavaMdana anuSThAna teo viparIta bhAvathI kare che, eTale ke mokSanA badale Aloka ke paralokanI AzaMsAmAtrathI kare che. teo bole che mokSa mATe ane bhAva kaMika viparIta ja hoya che. tethI teonuM caityavaMdana mahAmRSAvAdarUpa kahevAya che. vaLI viparIta bhAvathI viparIta praNidhAnavALuM hovAthI A anuSThAna viparIta phaLavALuM kahevAyuM che. AvA anuSThAnane graMthakAre mAtra mRSAvAda na kahetAM tene mahAmRSAvAda kahyuM che. AvuM anuSThAna karanArA svayaM to UMdhuM kare che paraMtu teone joIne bIjAne paNa evuM thAya ke A anuSThAna to AvI rIte pANa karAya. Ama, bIjAmAM mithyAtvabuddhi utpanna karAve che, For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikAi 148 mATe AvuM anuSThAna mahAmRSAvAdasvarUpa kahevAya che. A uparAMta koi sAmAnya sthAna saMbaMdhI viparIta bolavuM ke vicAravuM e mRSAvAdasvarUpa che, paraMtu dharmasthAnamAM lokottara sUtro dvArA pratijJA kaMika karavI ane AcaraNa kaMika karavuM e to mahAmRSAvAdasvarUpa che. je jIva sthAnAdimAM samyag yatna kare che paNa mokSArthaka anuSThAna viparIta phaLanI AzaMsAthI kare che eno viparIta Azaya kahevAya. viparIta AzayathI karAyela caityavaMdana mahAmRSAvAdasvarUpa to che ja, paraMtu viparIta phaLa ApavA dvArA te mRSAvAdano anubaMdha paNa calAve che. Ama, pariNAme te saMsAranI vRddhinuM kAraNa bane che. tethI ja jeono sthAnAdimAM leza paNa yatna nathI tevA jIvone caityavaMdanasUtra ApavA yogya nathI. te kAraNathI yogya jIvone ja caityavaMdana sUtranuM pradAna karavuM joie. II17-12 4 avataraNikA: pUrvanI gAthAnA uttarArdhamAM batAvyuM ke caityavaMdananAM sUtro kone pradAna karavAM joie. ethI caityavaMdananAM sUtro ApavA yogya koNa che? e prakAranI AzaMkAne sAme rAkhIne kahe che - je desaviraijuttA jamhA iha vosirAmi kArya ti / suvvai viraIe imaM tA sammaM ciMtiyavvamiNaM // 13 // ye dezaviratiyuktA yasmAdiha vyutsRjAmi kAyamiti / zrUyate viratyaitattatsamyak cintayitavyamidam 5635 anvayArtha: ne vesavinuttA je dezaviratiyukta che. (te caityavaMdana karavA mATe yogya che). namnA je kAraNathI vosirAmi AyaM ti huM kAyAne vosirAvuM chuM, e pramANe hra ahIM=caityavaMdana sUtramAM mukhvar saMbhaLAya che (ane) maM vinphre A-caityavaMdana sUtramAM huM kAyAne vosirAvuM chuM evuM je saMbhaLAya che e, virati hote chate (saMbhave che) tA te kAraNathI phaLa samAM ciMtiyatvam A=dezaviratiyukta ja caityavaMdananA adhikArI che, e samyag ciMtavana karavuM joie. gAthArtha: je dezaviratiyukta che te caityavaMdana karavA mATe yogya che. (AvuM kema? teno uttara ApatAM kahe che ke-) je kAraNathI "huM kAyAne vosirAvuM chuM" evuM kathana caityavaMdana sUtra For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 0 yogaviMzikAo bolatAM saMbhaLAya che, ane e kathana virati hote chate ja saMbhave che. tethI dezaviratidhara ja caiityavaMdananA adhikArI che e samad vicAravuM joie. bhAvArtha : caityavaMdana sUtramAM "appANe vosirAmi" e prakAre saMbhaLAya che ane kAyAne vosirAvavAnI kriyA dezavirativALo ja karI zake, kema ke kAyAne vosirAvavI e kAyagupti svarUpa che ane kAyagupti e viratino bheda che. tethI je jIva dezathI paNa viratidhara hoya te ja kAyAne vosirAvI zake. dezavirativALo dezathI bhagavAnanI AjJAne parataMtra thaIne vidhipUrvaka caityavaMdana karavA mATe yatna karI zake che. tethI dezavirati guNasthAnakavALA caityavaMdananA adhikArI che. ahIM vizeSa e che ke dezavirativALA Agamane parataMtra thaIne caityavaMdananI kriyA kare che tyAre sthAna, UrNa, artha, AlaMbanamAM yatna karI zake, ane tethI temanuM caityavaMdana bhAva caityavaMdana bane che ane te amRtaanuSThAnarUpa che. ahIMyAM kAyAne vosirAvavAnI kriyA e che ke mana-vacana-kAyAnA sabhya yatnathI vItarAgatAnI sAthe cittanuM pratisaMdhAna thavuM. ane dezaviratidhara anuSThAnakALamAM artha ane AlaMbanamAM upayogavALo hovAne kAraNe te prakAranuM pratisaMdhAna karI zake che. jyAre samyagdaSTi AtmAne sukSmabodha hovA chatAM kriyAmAM aTakAyata pedA karanArAM karma hovAne kAraNe te Agamane parataMtra rahI zakato nathI. tethI audaMparyArthino padArtha sthira hoya to paNa caityavaMdanakALamAM te prakAranI vItarAgatAnuM pratisaMdhAna te karI zakato nathI. tethI tenuM anuSThAna amRtaanuSThAna banatuM nathI. apunabaMdhakane skUla bodha hovAthI A amRtaanuSThAna banatuM nathI, ane prastuta gAthAmAM madhyama adhikArIne grahaNa karela hovAne kAraNe upAdhyAyajI mahArAjAnI TIkAnusAra tulAdaMDanyAyathI Adi ane aMtanuM paNa grahaNa karAyuM che. tethI dezaviratinI pUrvamAM apunabaMdhaka ane samyagdaSTi paNa vyavahArathI adhikArI che ane pAMcamA guNasthAnakathI uparanA sarvaviratidhara paNa parama amRtaanuSThAnamAM tatpara hovAne kAraNe caityavaMdana sUtranA adhikArI che. AnAthI e phalita thAya ke vyavahAranayathI apunabaMdhakathI sarvavirati sudhInA caityavaMdana sUtranA adhikArI che, ane nizcayanaya pAMcamAM ane chaThA guNasthAnakavALAne caiityavaMdananA adhikArI mAne che. ll17-13lI For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikAI avataraNikA: gAthA 12 mAM kahyuM ke yogyane ja A caityavaMdana ApavuM joie, ane gAthA 13 mAM yogya batAvatAM dezaviratidharane grahaNa karyA. tethI e prApta thAya ke je loko vidhipUrvaka caityavaMdana karI zake teone ja caityavaMdana ApavuM joie ane tyAra pachI tulAdaMDanyAyathI vidhine sanmukha evA apunabaMdhakane paNa grahaNa karyA, paraMtu je sarvathA vidhine sanmukha paNa nathI teone caityavaMdana ApavAno niSedha karyo. tyAM koine zaMkA thAya ke avidhithI paNa caityavaMdana anuSThAna karanArA haze to bhagavAnanuM zAsana aTakyA vinA cAlyA karaze, ane vidhipUrvaka karI zake evAne ja caityavaMdananAM sUtro ApavAno vicAra karavAmAM Ave to to be-cAra jaNa ja vidhimAM tatpara thaze, ane krame karIne caityavaMdanAdi karanAra varganI aprApti thavAthI bhagavAnanA zAsanano nAza thaze. tethI avidhivALuM anuSThAna paNa AdaraNIya che tema mAnavuM joie. e prakAranI zaMkAne sAme rAkhIne kahe che titthassuccheyAi vi nAlaMbaNamittha jaM sa emeva / suttakiriyAi nAso eso asamaMjasavihANA // 14 // tIrthasyocchedAdyapi nAlambanamatra yatsa evameva / eSo'samaMjasavidhAnAt sUtrakriyAyA nAza ||64|| 150 anvayArtha: phatha ahIMyAM=avidhithI karAtA anuSThAnamAM tittvammuyArU vi tIrtha ucchedAdi paNa nAnaMnaLam AlaMbana nathI jhaM je kAraNathI bheva A rIte ja=avidhi anuSThAna karAye chate ja asamaMgavihALA asamaMjasanuM vidhAna hovAthI suttavikariyAra nAso sUtra-kriyAno nAza che. (ane) jJate-sUtra-kriyAno nAza o A=tIrthano uccheda che. gAthArtha: ahIMyAM eTale ke avidhithI karAtA anuSThAnamAM tIrthaucchedAdi paNa AlaMbana nathI, je kAraNathI avidhithI anuSThAna karAye chate ja asamaMjasanuM vidhAna hovAthI sUtra-kriyAno nAza che; ane te sUtra-kriyAno nAza ja tIrthano uccheda che. bhAvArtha: koine zaMkA thAya ke vidhipUrvaka karanArane ja jo caityavaMdana sUtra ApavAno adhikAra For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa1 yogavizikAd. svIkAravAmAM Ave to kriyAtmaka AcaraNAo karanAra be-traNa jIvo ja maLaze, tethI tIrthano uccheda thaze. tene graMthakAra kahe che ke A rIte tIrthanA ucchedanuM AlaMbana grahaNa karIne paNa avidhinI kriyA cAle, tema kahevuM nahIM. kema ke avidhithI ja kriyAo calAvavAmAM Ave to saMsArI jIvo vidhimAM yatna karaze nahIM, ane tethI avidhiAtmaka kriyAo cAlaze, ane te ja sUtrakriyAno vinAza che. tethI te sUtra-kriyAnA vinAzarUpa tIrthanA ucchedanI prApti thaze. ahIM vizeSa e che ke avidhithI karavAnI anumati ApavAmAM Ave, ke avidhithI karatA hoya to tene rokavAmAM na Ave to vidhipUrvaka karanAranI prApti durlabha thaze, ane moTA bhAganA jIvo ekabIjAne joine avidhithI karanArA thaze. tethI skUla daSTithI to evuM lAgaze ke kriyA karanArA dvArA bhagavAnanuM zAsana cAle che, paraMtu vAstavamAM bhagavAnanuM zAsana avidhipUrvaka karAtI kriyA dvArA cAlatuM nathI; kAraNa ke tevI ArAdhanAthI AtmAnuM hita thAya nahIM, paraMtu avidhinA kAraNe ahitanI ja vRddhi thAya che. Ama, ahitanI vRddhi dvArA tIrthano uccheda prApta thayo tema ja mAnavuM paDaze. kema ke tIrtha to tene ja kahevAya che ke je kalyANanuM kAraNa hoya, jyAre A avidhinI kriyA to ahitanuM kAraNa hovAthI tyAM to tIrthano uccheda ja che. avidhino niSedha karavAmAM Ave to kriyA karanAro varga cokkasa ocho prApta thAya. paraMtu avidhinA niSedhathI ja thoDo paNa varga udezanA baLathI vidhipUrvaka kriyA karanAra prApta thaze ane AvA varganA AlaMbanathI ja tIrthanI vRddhi thaze. avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke avidhithI thatA anuSThAnanA niSedhamAM tIrthano uccheda AdinuM AlaMbana pANI levuM nahIM, kema ke avidhipUrvaka anuSThAna karavAthI ja sUtrakriyAno vinAza thAya che. have te avidhithI karAtA anuSThAna dvArA thatA sUtra-kriyAnA vinAzanI ja ahitatAne spaSTa batAvatAM kahe che - so esa vaMkao ciya na ya symymaariyaannmviseso| eyaM pi bhAviyavvaM iha titthuccheyabhIrUhiM // 15 // sa eSa vakra eva na ca svayaMmRtamAritAnAmavizeSaH / etadapi bhAvayitavyamatra tIrthocchedabhIrubhiH // 15 / / anvayArtha: to paNa te A=sUtrakriyAno vinAza vevamo jiya vaka ja che duranta Y-11 For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikA ta duHkhaphaLavALo ja che. (ahIM koi ema kahe ke guru to vidhinI ja prarUpaNA kare che. mAtra avidhino niSedha karavAmAM temane mArgano lopa dekhAya che, tethI avidhino niSedha karatA nathI. tethI ziSya je avidhi kare emAM gurune koi doSa lAgato nathI. AvI zaMkAnuM nirAkaraNa karatAM kahe che-) na ya sayamayamAMIiyALamaviSeso potAnI meLe marelo hoya ke bIjA dvArA mAravAmAM Avyo hoya te bannemAM samAnatA nathI paraMtu baMnemAM bheda che. (je vyakti svayaM avidhimAM pravRtta hoya teNe svayaM sUtra-kriyAno vinAza karyo che, AthI te svayaM marelA jevo che; ane gurunI avidhinI prarUpaNAthI ke avidhi pratyenI upekSAthI zrotA avidhimAM pravarte, to tyAre je sUtra-kriyAno vinAza thAya che emAM guru paNa nimittakAraNa bane che. tethI te sUtrakriyAnA vinAzanuM aniSTa phaLa guru paNa prApta kare che. tethI enA saMbaMdhamAM evuM kahevAya ke e bIjA dvArA marAyelA che.) haiM. ahIM=bhagavAnanA zAsanane avicchinna calAvavA mATe avidhine paNa calAvavI joie ema je pUrvapakSI kahe che, te viSayamAM tityuddheyamI rphei tIrthaucchedanA bhIruo vaDe chyuM pi mAviyavyuM A paNa bhAvana karavuM joie. =gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM e paNa bhAvana karavuM joie. gAthArtha: = 151 sUtra-kriyAno vinAza vakra ja che, duranta duHkhaphaLavALo ja che. potAnI meLe marelo hoya ke bIjA dvArA mAravAmAM Avyo hoya te baMnemAM samAnatA nathI, paraMtu baMnemAM bheda che. tIrthaucchedanA bhIruo vaDe bhagavAnanA zAsanane avicchinna calAvavA mATe avidhine paNa calAvavI joie ema je pUrvapakSI kahe che, te viSayamAM A paNa bhAvana karavuM joie. =gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM e paNa bhAvana karavuM joie. bhAvArtha: sUtra-kriyAno vinAza vakra ja che tema kahyuM tenAthI e kahevuM che ke, svazakti pramANe vidhipUrvaka karAyelI sUtra-kriyAthI jIvane karmanAzarUpa phaLanI prApti thAya che, paraMtu svaruci pramANe jema tema sUtra-kriyA karavAmAM Ave to sUtra pratye anAdarano bhAva pragaTe che. ane sUtra te sarvajJanA vacanarUpa che tethI sarvajJa pratye paNa anAdara bhAva pragaTe. jethI te kriyA karIne ja pApabaMdhanI prApti thAya. sUtra pratyeno anAdarabhAva mithyAtvane dRDha kare che. A kAraNe jema tema kriyA karanAra jIva duraMta saMsArane pAme che. tethI tenI kriyAthI tIrthanuM rakSaNa thatuM nathI paNa tIrthano nAza ja thAya che. kema ke jIvane tAre te tIrtha kahevAya, paNa tenI For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 7 yogaviMzikA7 avidhithI karAtI kriyA to tenA mATe saMsAranI vRddhinuM kAraNa bane che. tethI te kriyA tIrtharUpa rahetI nathI. Ama, je kriyA tIrtha svarUpa hatI teno uccheda thAya che, tethI tIrthano nAza thAya che. ahIM koine prazna thAya ke moTA bhAganA jIvo avidhi karanArA hoya che ane avidhino niSedha sAMbhaLIne alpa sattvavALA jIvo kriyAno tyAga kare che. tethI guru sUtra-kriyA karavAnI prarUpaNA kare paNa avidhinA niSedhamAM guru prayatna na kare to zo vAMdho? tevA maMtavyanA javAbamAM kahe che ke, jo guru avidhino niSedha na kare to keTalAka yogya jIvo paNa avidhino tyAga karI vidhimAM prayatna karaze nahIM. tyAM koine prazna thAya ke tevA jIvo vidhimAM pravRtti na kare temAM gurune zo doSa che? to kahe che ke tevA jIvonI viparIta kriyA pratye upekSA karIne guru tevA jIvonA bhAvamRtyunA kAraNa bane che. te batAvavA mATe ja kahe che ke svayaM mRta ane bIjA vaDe mAritamAM pharaka che. je loko svayaM avidhithI kriyA karI rahyA che, teo potAnI meLe nAza pAme che; paraMtu yogya jIvone avidhithI aTakAvavA mATe gurue upekSA karI, tethI teonA nAza pratye guru kAraNa bane che. tethI je loko svayaM avidhi karIne mRtyu pAme che teonA vinAzamAM teonuM karma ja kAraNa che, jyAre yogya jIvo ajJAnane kAraNe avidhimAM yatna karI rahyA che temAM teonuM karma jema kAraNa che tema guruno upekSAbhAva paNa kAraNa che. tethI jeo avidhinuM sthApana kare che ke avidhino niSedha karavAmAM upekSA kare che teo bIjAnA vinAza pratye nimittakAraNa che. te vAta tIrthocchedanA bhIrue bhAvana karavI joie. AnAthI e phalita thayuM ke tIrthanA rakSaNa mATe zakti pramANe avidhino niSedha ane vidhinuM sthApana karavuM joie. paraMtu te vidhi kevaLa bAhya AcaraNAmAtramAM paryavasAna pAmatI nathI paraMtu bhAvanI vRddhi thAya te prakAranI ucita AcaraNAmAM ja vizrAMta thAya che. AthI je abhyAsadazAmAM vidhi pratyenA pakSapAtavALA jIvo aneka aMganI vikalatAvALI paNa pravRtti karatA hoya to paNa te te bhUmikA pramANe zubhabhAvane prApta karatA hoya che. ane tethI ja temano avidhidoSa niranubaMdha che tema svIkArela che. ||17-1535 avataraNikA: gAthA - 15 mAM kahyuM ke je guru avidhino niSedha karatA nathI teo yogya jIvonA bhAvaprANano nAza kare che, ane te rIte sUtra-kriyAnA vinAza dvArA tIrthano uccheda thAya che. tyAM koine prazna thAya ke vidhinI sUkSma gaveSaNAthI zuM? mahAjano je raste jatA hoya te raste javuM joie. je mArgathI mahAjana arthAt moTA loko arthAt ghaNA loko gayA che, For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogavizikAi te ja mArga che, evuM zAstravacana che. yadyapi mahAjana gayA che te mArge javuM te zAstravacanamAM 'ghaNA loko' e arthamAM mahAjana zabda nathI, paraMtu pUrvapakSIne te arthamAM grahaNa karIne ja potAnI vAtanI puSTi karavI che. tenI puSTi karavA mATe te yukti Ape che ke hamaNAM jItavyavahAra ja bAhulyathI pravarte che ane te jItavyavahAra AtIrthaMkAlabhAvI che. kema ke jyAre viziSTa pUrvadharAdi na hoya tyAre jItavyavahAra ja mukhyarUpe pravartaka bane che. tethI te jItavyavahAra ja tIrthano vyavasthApaka che. mATe jItavyavahAra pramANe je ghaNA karatA hoya che, te pramANe karavuM joie. (yadyapi jItavyavahArano artha evo nathI ke je ghaNA karatA hoya te jItavyavahAra, paraMtu gItArtha-saMvize AcareluM hoya te jItavyavahAra che. to paNa pUrvapakSI potAnI vAtanI puSTi arthe jItavyavahArano artha "ghaNA karatA hoya te vyavahAra" ema kare che.) tenI AvI mAnyatAnA nirAkaraNa mATe kahe che - gujjuLa(kuLa) muttUNa logasannaM uDDaNa (daDDuNa) ya sAhusamayasabbhAvaM / sammaM payaTTiyavvaM buheNamainiuNabuddhI // 16 // muktvA lokasaMjJAM udavA ( dRSTvA ) ca sAdhusamayasadbhAvam / samyakpravartitavyaM budhenAtinipuNabuddhyA // 6 // - anvayArtha: togasanna lokasaMjJAne muttuLa choDIne ya sAdusamayasamAvaM jhuLa ane sAdhusamayanA=sAcA zAsranA, sadbhAvane vahana karIne vuddeLam budha vaDe anikaLavu dvIT ati nipuNa buddhithI samma yaTiyavyuM samyak pravartavuM joie. gAthArtha: 154 lokasaMjJAne choDIne ane zAstranA sAcA siddhAMtanA sadbhAvane vahana karIne budha vaDe ati nipuNa buddhithI samyak pravartavuM joie. bhAvArtha: zAstranI maryAdAne jANyA vagara loka je pramANe dharma kare e pramANe dharma karavo joie, AvA prakAranI mita e ja lokasaMjJA che. moTA bhAganA jIvo gatAnugatikathI pravRtti karatA hoya che. teo dharmAnuSThAno paNa e ja prakAre zAstranI maryAdAne jANyA vagara karatA hoya che. AvI buddhithI pravRtti karavI te lokasaMjJA che. For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1papa 0 yogaviMzikA . AtmakalyANanA arthIe AvI lokasaMjJAne choDIne zAstramAM batAvAyelI ekAMte upakArI evI kriyAonAM rahasyone jANavA prayatna karavo joie. te rahasyone jANIne te ja prakAre kriyA karavAnI ruci keLavavI joIe. tyAra pachI ati nipuNa buddhithI vidhipUrvaka caityavaMdana karavA prayatna karavo joie. jo AvI rIte karavAmAM Ave to lokottara caityavaMdana Adi kriyAothI saMsArasAgarane pAra karI zakAya che. lokasaMjJAnA tyAganI sAthe pravartana karavA pUrve sAdhusamayasadbhAvane vahana karavA graMthakAre kahyuM che. sAdhusamayano sadbhAva eTale ucita siddhAMtano sarbhAva. Ama, buddhizALI AtmAe sabhya zAstranA siddhAMtanAM rahasyone vahana karIne caityavaMdana Adi kriyAo karavI joie. "sAruM karanArA thoDA hoya che mATe ghaNA kare te karavuM joie" e vAta barAbara nathI. tethI ja to saMsAramAM jema ratnonA vepArI thoDA hoya che tema lokottara mArgamAM paNa mokSanA arthI thoDA ja hoya che. AthI ghaNA karatA hoya evuM karavAnI matino tyAga karIne zAstrane AgaLa karavAnI mati apanAvavI te sAdhusamayano sadabhAva che. sAMpratamAM je jita pramANe vartavA mATe kahevAmAM AvyuM che, te jita vyavahAra paNa te ja che ke (1) je saMvijJa-gItArthathI AcareluM hoya, (2) zrutathI bAdhita nA hoya ane vaLI (3) je paraMparAe zuddha hoya. Ama, mahAjana paNa te ja che ke je zAstranItithI varte. AthI mahAjanano mArga paNa zAstranItino ja mArga che. Ama, aneka rIte zAstrasApekSa mati keLavavI e ja sAcA zAstrano sadbhAva che. ahIM eTaluM khAsa lakSamAM levuM ke caityavaMdana Adi kriyAonI bAhyavidhinI jema aMtaraMgavidhi paNa Avazyaka che. bAhyakriyAne avalaMbIne te te kriyAthI apekSita guNone khIlavavAno prayatna e aMtaraMga prayatna che. A aMtaraMga prayatnane poSaka hoya tevI ja bAhya kriyA saphaLa che. jo aMtaraMga prayatnanuM kAraNa na banI zake to bAhyavidhi pUrNa hoya to paNa niSphaLa che. abhyAsadazAmAM A prayatna rucirUpe hoya che ane pravRttirUpe kaMika kaMika thAya che. jyAre abhyasta dazA thai jAya che tyAre to kriyAthI sahaja te bhAvo karI zakAya che. AvA bhAvomAM pravartavA mATe ja lokasaMjJAno tyAga karIne, kuzaLatApUrvaka siddhAMtanA bhAvone vahana karIne buddhimAna AtmAe ati nipuNatAthI samyaka yatna karavo joie. II17-16 avataraNikA: yoganI prarUpaNAmAM sthAnAdi yogane caityavaMdanamAM yojana karIne batAvyA pachI prAsaMgika kathanarUpe gAthA 14-1516 mAM batAvyuM ke tIrthano uccheda AdinA bhayathI For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa6 0 yogaviMzikA paNa avidhinI upekSA karavI nahIM. have te prAsaMgika kathananuM saMkSepa karIne prastuta je yoganI vAta che tenuM nigamana karatAM kahe che - kayamittha pasaMgeNaM ThANAisu jattasaMgayANaM tu / . hiyameyaM vineyaM sadaNuTThANattaNeNa tahA // 17 // kRtamatra prasaGgena sthAnAdiSu yatnasaMgatAnAM tu / hitametadvijJeyaM sadanuSThAnatvena tathA // 17 // aqyArtha: tha ahIM yoganI prarUpaNAmAM vayam soLa prasaMgathI saryuM tu vaLI hAramAra nittIyAnuM sthAnAdimAM yatnavALAone pharyA AkacaityavaMdanAdi anuSThAna hiyaM virya hita jANavuM. taNA athavA sapukAttA anuSThAnapaNAthI hiyAM virya A=(caityavaMdana Adi anuSThAna) hita jANavuM. gAthArthaH yoganI prarUpaNAmAM prasaMgathI saryuM. vaLI sthAnAdimAM yatnavALAone caityavaMdanAdi anuSThAna hita jANavuM athavA anuSThAnapaNAthI caityavaMdana Adi anuSThAna hita jANavuM. bhAvArtha: sthAnAdiyogamAM je loko yatna kare che teonuM caityavaMdana anuSThAna mokSanuM kAraNa bane che. jo ke pUrvamAM yoga" tarIke "sthAnAdine sthApana karela che tethI sthAnAdi mokSanuM kAraNa che tema siddha thAya, paraMtu caityavaMdana mokSanuM kAraNa che te siddha thAya nahIM. Ama chatAM, caityavaMdana viSayaka sthAnAdi hovAne kAraNe caityavaMdana mokSanuM prayojaka bane che, mATe tene mokSanuM kAraNa na kahI zakAya; paNa vyavahAranaya prayojakane paNa kAraNa tarIke svIkAre che, mATe caityavaMdana anuSThAnane paNa mokSasAdhaka tarIke vyavahAranaya svIkAraze. vaLI anya nayathI bIjo artha karatAM kahe che ke - anuSThAnapaNA vaDe karIne caityavaMdana mokSanuM kAraNa che. A nayanI dRSTithI caityavaMdana anuSThAna mokSanuM prayojaka nathI paraMtu anuSThAna rUpe mokSano hetu ja che. ahIM vizeSa e che ke koI AtmA potAnA kSayopazama pramANe caityavaMdana sUtranA sAmAnya artha jANato hoya, te AtmA A caityavaMdanamAM bhagavAnanA guNonuM kIrtana che For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 0 yogaviMzikA) ane bhagavAna vItarAgabhAvavALA che, tethI vItarAga evA paramAtmAnuM smaraNa karIne huM temanI sAthe tanmayabhAvavALo thAuM te prakAranA saMkalpathI niyaMtrita kriyAmAM upayogapUrvaka yatna karato hoya, tyAre te mAnasa upayoga te vizuddha cittarUpa che; ane tenA AtmA upara tenAthI saMskAro paDe che, je saMskAro AtmAnA prazAMtabhAvanI vRddhi kare tevA hoya che. kema ke rAgAdi upayogakALamAM jema rAgAdinA saMskAro AtmA upara vRddhi pAme che, tema vItarAgabhAvanA kheMcANapUrvaka vItarAganA guNonA kIrtanathI prazAMta bhAvonA saMskAro paDe che. ane tevI prazAMtavAhitAthI sahita evI karAtI caityavaMdanAdi kriyA anuSThAna svarUpa che, ane te anuSThAna uttarottara vizuddha-vizuddhatara anuSThAna banIne mokSanA phaLamAM vizrAMta thAya che. II17-1LA avataraNikA: saanuSThAnanA bhedone batAvatAM ane anuSThAnanA caramabhedamAM anAlaMbanayogarUpa caramayogabhedano aMtarbhAva karatAM kahe che - eyaM ca pIibhattAgamANugaM taha asaMgayAjuttaM / neyaM caunvihaM khalu eso caramo havai jogo // 18 // etacca prItibhaktyAgamAnugaM tathA'saMgatAyuktam / jJeyaM caturvidhaM khalveSa caramo bhavati yogaH // 18 // aqyArtha: 2 ane marAmApunuM prIti, bhakti ane Agamane anusaranAra tada tathA masaMgayAnu asaMgathI yukata artha raLyiAM neyaM A= anuSThAna cAra prakAranuM jANavuM. paNa A asaMgaanuSThAna varamo gogo dava carama yoga=anAlaMbanayogarUpa thAya che. gAthArthaH prIti, bhakti ane Agamane anusaranAra tathA asaMgathI yukta anuSThAna cAra prakAranuM jANavuM. asaMgaanuSThAna anAlaMbanayogarUpa thAya che. bhAvArtha: - sadanuSThAnanI taratamatAne kAraNe tenA sAmAnyathI cAra bhedo paDe che. ahIM te bhedakRta cAra bhUmikAne prIti, bhakita Adi cAra anuSThAnarUpe batAvI che. bAkI to dareka For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa8 0 yogavizikAd prakAranA anuSThAnanI avAMtara bhUmikAo asaMkhyAta bhedavALI hoI zake che. , prItianuSThAnamAM bhagavAnanA anuSThAna pratye jIvane atyaMta prIti hoya che. A anuSThAna tene hitakArI lAge che ane tenA mATe te AnaMdanuM sAdhana hoya che. prItinI taratamatAthI A prItianuSThAnanA aneka bhedo paDI zake che. anuSThAnanA viSayamAM jyAre "A anuSThAna mArA mATe guNavRddhinuM kAraNa che" evI buddhi utpanna thAya ane evuM mAnIne atyaMta bhakitapUrvaka je anuSThAna sevavAmAM Ave te bhaktianuSThAna bane che. bhaktinI taratamatAthI A anuSThAna paNa avAMtara aneka bhedavALu hoI zake che. patnI e prItinuM sthAna hovAthI jyAre tene vastra-AbharaNAdi apAya che tyAre prItipUrvaka apAya che, tevI ja rIte prItianuSThAnamAM anuSThAna prItipUrvaka karAya che. mAtA potAnA pratye upakAranuM kAraNa hovAthI potAnA guNanuM kAraNa che, tethI tenA pratye bhaktibhAva hoya che. A bhakitabhAvane kAraNe mAtAne jyAre vastrAdi apAya tyAre bhakitabhAvathI apAya che. AvI ja rIte bhaktianuSThAnamAM anuSThAna guNavRddhinuM kAraNa dekhAya che mATe te anuSThAna bhaktithI sevAya che. A kALamAM anuSThAna upakAraka lAge che, guNavRddhinuM kAraNa lAge che. A baMne prakAranA anuSThAnamAM bhagavAna pratye AdarabhAva hovA chatAM paNa baMnemAMthI ekamAM paNa yathArtha Agama-parataMtratA nathI hotI. paraMtu bhaktianuSThAna ja jyAre prakartha bane che tyAre te vacanAnuSThAna banI jAya che. jIva A anuSThAna Agamane parataMtra rahIne zaktinA prakarSathI karI zake che, mATe ja ene vacanAnuSThAna kahevAya che. vacanaanuSThAnanA sevananA prakarSathI ja ucita pravRttiomAM prayatna karavAno jyAre jIvane sahaja pariNAma pragaTe che, tyAre te asaMgabhAvamAM Ave che. te vakhate tenuM citta dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM sarvathA apratibaddha hoya che. tethI vItarAga sAthe tanmayatA Ave tevo dhyAnano upayoga hoya che. A dhyAnano upayoga ja prakarSa banIne kevaLajJAnanuM kAraNa bane che. prIti Adi cAra anuSThAnamAM A chelluM anuSThAna ja anAlaMbanayogarUpa, chellA yogabhedasvarUpa che. Ama, sthAnAdi pAMca yoganA bhedano pAMcamo anAlaMbanayoga ane prIti Adi cAra anuSThAnamAMthI chelle asaMgaanuSThAna eka ja che. II17-18nA avataraNikA: aDhAramI gAthAmAM kahyuM ke asaMgaanuSThAna e anAlaMbanayogarUpa che. have te anAlaMbanayoga paNa sarvathA anAlaMbanarUpa nathI, te batAvavA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa9 yogaviMzikAd AlaMbaNaM pi evaM rUvimarUvI ya ittha paramu tti / taguNapariNairUvo suhumo'NAlaMbaNo nAma // 19 // Alambanamapyetad rUpyarUpI cAtra parama iti / tadguNapariNatirUpaH sUkSmo'nAlambano nAma // 19 / / anvayArthaH rUlya ahIM yoganI vicAraNAmAM yaM mAdva pi A AlaMbana paNa vim rUpI jaSNu mahavI ane bIjuM arUpI tti e pramANe (be prakAranAM che). taguNapariphavo tenA guNo sAthe samApattisvarUpa pariNatirUpa eTale ke je bIjA prakArano arUpI AlaMbanasvarUpa siddhAtmA che, te siddhAtmAnA guNonI sAthe samApattisvarUpa je pariNati che, te pariNatirUpa susumoDaMIdvo nAma sUkSma anAlaMbana nAmano (yoga che) athavA pAThAntarathI sUkSma AlaMbana nAmano yoga che. gAthArtha: yoganI vicAraNAmAM A AlaMbana paNa rUpI ane arUpI ema be prakAranAM che. siddhAtmA e arUpI AlaMbanasvarUpa che. te siddhAtmAnA kevaLajJAnAdi guNo sAthe jIvanI samApattirUpa pariNati e sUkSma anAlaMbana nAmano yoga che athavA pAThAntarathI sUkSma AlaMbana nAmano yoga che. bhAvArtha: yoganI vicAraNAmAM A AlaMbana paNa be prakAranuM che. eka rUpI AlaMbana je samavasaraNamAM rahelA jinasvarUpa ke jinezvaranI pratimA svarUpa che ane bIjuM arUpI AlaMbana je arUpI evA siddhAtmA svarUpa che. bIjA prakAranuM AlaMbana te gAthAnA uttarArdhathI batAve che - siddhAtmAnA je kevalajJAnAdi guNo che, te guNone avalaMbIne dhyAtAnI samApattirUpe je pariNati hoya che, te pariNatirUpa sUkSma anAlaMbanayoga che. tAtparya e che ke koI jIva sthAna, UrNa, artha ane AlaMbanamAM yatna karIne jyAre zakitanA prakarSavALo thAya che tyAre siddha paramAtmAnA svarUpane pakaDavA mATe upayogavALo thAya che. te vakhate te sUtranuM ke sUtranA arthanuM ke siddha paramAtmAne kahenArA zabdonuM ke mUrtinuM AlaMbana leto nathI, paraMtu kevalajJAnAdimaya evI je jIvanI pariNati che te pariNatine ja zrutanA baLathI jovA prayatna kare che. ane upayoganI tanmayatAne kAraNe For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogaviMzikAo 160 te vakhate teno upayoga siddha paramAtmAnA svarUpane ja pakaDavA mATe yatnavALo hoya che, Y anAlaMbanayoga che. pAThAntara pramANe tadguNapariNatirUpa sUkSma AlaMbana yoga che ane te AlaMbana alpa hovAne kAraNe tene 'anAlaMbanayoga' paNa kahevAya che, te prakAre arthathI yojana karavuM. ||17-19 // avataraNikA: gAthA 18 mAM batAvyuM ke asaMgaanuSThAna te anAlaMbanayogarUpa che. gAthA - 19 mAM batAvyuM ke te anAlaMbanayoga AlaMbanarUpa paNa che, ane have anAlaMbanayoganA phaLanI paraMparA batAve che - eyammi mohasAgarataraNaM seDhI ya kevalaM ceva / tatto ajogajogo kameNa paramaM ca nivvANaM // 20 // etasminmohasAgarataraNaM zreNizca kevalaM caiva tato'yogayogaH krameNa paramaM ca nirvANam // 20 // anvayArtha: mmi A hote chate=nirAlaMbanadhyAna hote chate mohasAtaLuM mohasAgaranuM taraNa che. ya seDhI ane tenAthI zreNI (samApta thAya che) 6 ane (tyAra pachI) vataM va kevalajJAna ja thAya che. tto anonanozo tyAra pachI ayogano yoga 6 meLa parama nijvALuM ane (nirAlaMbanadhyAna dvArA pUrvanA batAvelA) kramathI parama nirvANa (thAya che.) gAthArtha: nirAlaMbanadhyAna hote chate mohasAgaranuM taraNa che, ane tenAthI zreNI samApta thAya che ane tyAra pachI kevalajJAna ja thAya che. tyAra pachI ayogano yoga ane kramathI parama nirvANa thAya che. bhAvArtha: jIvamAM eka vAra jyAre nirAlaMbana dhyAna Ave che, tyAre te dhyAna mohasAgarane pAra karavA taraNa samuM banI jAya che ane tethI tyAre jIva mohasAgarane tarI zake che. mohasAgarane pAra kare eTale zreNI samApta thAya che. zreNI samApta thAya eTale ghAtIkarmonAM For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 yorNAviMzikA AvaraNo kharI paDe che ane jIvane kevaLajJAna thAya che. kevaLajJAna sAthe bAkI rahela AyuSya jyAre pUrNa thavA Ave che tyAre ayogano yoga thAya che ane jIva anaMta sukha bhogavavA mokSe sidhAve che. Ama, jIva nirAlaMbana dhyAna dvArA kramathI parama nirvANa prApta kare che. ahIM vizeSathI e dhyAnamAM rAkhavuM ke yogaviMzikAnI zarUAtamAM je sthAnAdi pAMca yogo batAvyA hatA, te ja yogo icchA-pravRtti Adi cAra bhedathI kamasara vRddhi pAme che. te sthAnAdi icchAdinA kamathI vRddhine pAmIne anAlaMbanayoganuM kAraNa bane che. AgaLa ApaNe vicArI gayA ke A anAlaMbanayoga ja kramasara parama nirvANa prApta karAve che. tethI sthAnAdimAM karAyelo yatna mahAtmAo mATe mokSarUpa phaLamAM vizrAnta thAya che. AthI mokSArthIe sthAnAdimAM daDhayatna karavo joie. ll17-20 || kuti soviMfer HzI II For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G kevalajJAnaviMzikAd 162 | hevalajJAnaviMziSA graSTAdraza || avataNikA: pUrvaviMzikAmAM yoganuM svarUpa batAvIne aMte vIsamI gAthAmAM batAvyuM ke, nirAlaMbana dhyAna thAya tyAre mohasAgaranuM taraNa thAya che ane tenAthI kSapakazreNI dvArA kevalajJAna thAya che. tethI have kevalajJAna zuM che te batAvatAM kahe che - kevalanANamaNaMtaM jIvasarUvaM tayaM nirAvaraNaM / logAlogapagAsagamegavihaM niccajoi tti // 1 // kevalajJAnamanantaM jIvasvarUpaM tannirAvaraNam / lokAlokaprakAzakamekavidhaM nityajyotiriti // 1 // aqyArthaH taya vananA te=pUrvaviMzikAmAM je kahyuM hatuM ke, zreNIthI kevaLajJAna thAya che, te kevaLajJAna maiAM anaMta che, navasarva jIva svarUpa che, nirAvara anAvaraNa che, tonopaVIRInuM lokAloka prakAzaka che, vivuM ekavidha che (ane) nittoDa nityajyotirUpa che. ri' pAdapUrti mATe che. gAthArtha: pUrvaviMzikAmAM kahyuM hatuM ke, zreNIthI kevaLajJAna thAya che. e kevaLajJAna anaMta che, jIva svarUpa che, nirAvaraNa che, lokAloka prakAzaka che, ekavidha che ane nityajyotirUpa bhAvArtha: kevaLajJAna eTale saMpUrNa jJAna athavA ekaluM jJAna. jyAM ajJAna na hoya tene kevaLajJAna kahevAya che. kevaLajJAna anaMta che, kAraNa ke pragaTyA pachI kALanI apekSAe te aMta vagaranuM che. bIjI rIte vicAratAM anaMta dravyo ane anaMta paryAyo kevaLajJAna dvArA jaNAya che mATe kevalajJAna anaMta che. dareka dravyonA bhUta ane bhaviSyanA anaMta paryAyone pratyakSa rIte kevaLajJAna dvArA jANI zakAya che, mATe paNa tene anaMta kahevAya che. For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 0 kevalajJAnaviMzikAd. kevaLajJAna jIvanuM svarUpa che. matijJAna Adi jJAno karmanA kSayopazamathI thanArA jIvanA pariNAmarUpa che, paraMtu kevaLajJAnanI jema jIvanA svarUparUpa nathI te batAvavA mATe kevaLajJAna jIvanuM svarUpa che, tema kahela che. vaLI kevaLajJAna saMpUrNa AvaraNa dUra thavAthI thAya che, tethI nirAvaraNa che. jyAre anya cAra jJAna AvaraNanA kSayopazamabhAvathI thatAM hovA chatAM nirAvaraNarUpa nathI. te uparAMta kevaLajJAna 'paMcAstikAyarUpa loka ane aMta vagaranA AkAzarUpa alokane prakAza karanAra che. kevaLI loka-aloka baMnene yathArtharUpe kevaLajJAnathI joI zake vaLI te kevaLajJAna eka prakAranuM che, arthAt matijJAnanI jema kSayopazamanA bhedathI aneka prakAranuM nathI, paraMtu eka prakAranuM che. tethI dareka kevalIonuM kevaLajJAna samAna ja hoya che. temAM taratamatAkRta bheda nathI hoto. vaLI te kevaLajJAna nityajyoti svarUpa che, tethI kyAreya paNa te kevaLajJAnano prakAza nAza pAmato nathI. II18-1 avataraNikA: pUrva gAthAmAM kevaLajJAnanuM svarUpa batAvyuM. have matijJAnAdimAM jema darzana pRthaka che, tema kevaLajJAnamAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana e be judAM nathI te batAvavA mATe kahe maNapajjavanANaMto nANassa ya IsaNassa ya viseso / kevalanANaM puNa daMsaNaM ti nANaM ti ya samANaM // 2 // manaHparyavajJAnAnto jJAnasya ca darzanasya ca vizeSaH / kevalajJAnaM punadarzanamiti jJAnamiti ca samAnam // 2 / / aoqyArtha: mAnavanAto mana:paryavajJAna sudhI nA ya vaMsIsa ya jJAnano ane darzanano vizeno bheda che. pukha vaLI haMsa ti nA ti ya darzana e pramANe ane jJAna e pramANe vevananA samai kevaLajJAna samAna che. gAthArtha: mana:paryavajJAna sudhI jJAnano ane darzanano bheda che. vaLI kevaLadarzana ane kevaLajJAna e pramANe kevaLajJAna samAna che, eTale ke kevaLajJAna ane kevaLadarzana eka ja che. For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kevalajJAnavizikAd 164 bhAvArtha: chamasthano upayoga prAraMbhika sAmAnyarUpe hoya che ane pachI vizeSarUpe thAya che. tethI matyAdi cAra jJAnomAM prathama darzanano upayoga hoya che ane pachI jJAnano upayoga kramasara vikase che. AthI gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM ke, mana:paryavajJAna sudhI jJAna ane darzanano bheda che. paraMtu kevaLajJAnamAM chadmasthanA jJAnanI jema prathama kevaLadarzana ane pachI kevaLajJAna evuM nathI hotuM, athavA to karmagraMthanA mata pramANe prathama kevaLajJAna ane pachI kevaLadarzana thAya che, paNa te tArkikone mAnya nathI. temanA mate to kevaLajJAna ja kevaLadarzanarUpa che. arthAt kevaLajJAna kaho ke kevaLadarzana kaho, baMne ekAryavAcI zabda che, tema zrI siddhasenadivAkarasUrijI ane graMthakAra jevA tArkiko mAne che. ahIM vizeSa e che ke kevaLajJAna sarvadravya ane sarvaparyAyane eka kALamAM jue che. tethI te kevaLajJAnanA eka upayogamAM ja dekhAtAM sarva dravyonA jJAnane sAme rAkhIne tene kevaLadarzana kahI zakAya, kema ke dravya e sAmAnyarUpa che. ane kevaLajJAnanA te ja upayogamAM sarva dravyonA sarva paryAyonA jJAnane sAme rAkhIne kevaLajJAna kahevAya, kAraNa ke paryAya e vizeSarUpa che. ll18-cA avataraNikA:kevaLajJAnanA bodhanI maryAdAne spaSTa batAvavA mATe kahe che - saMbhinnaM pAsaMto logamalogaM ca savvao neyaM / taM natthi jaM na pAsai bhUyaM bhavvaM bhavissaM ca // 3 // saMbhinnaM pazyaMllokamalokaM ca sarvato jJeyam / tannAsti yanna pazyati bhUtaM bhavyaM bhaviSyacca // 3 // aqyArtha: sabUmo saMminna necaM ta manoja vAsaMto sarvathI paripUrNa zeya evA loka ane alokane joto taM natyi pUrva maa visaM ja te bhUta, vartamAna ane bhaviSya nathI, gaMna pAchu jene (kevaLajJAnI) na jatA hoya. gAthArtha: sarvathI paripUrNa zeya evA loka ane alokane joto, te bhUta, vartamAna ane bhaviSya nathI, jene kevaLajJAnI jotA na hoya. For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 pkevalajJAnavizikAd bhAvArtha : kevalI kevaLajJAnathI loka-aloka saMpUrNa jue che ane sarva bAjuthI jue che, ane te loka-alokanA bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA tamAma paryAyone eka ja samaye jue che. tethI jagatamAM tenA jJAnano viSaya na hoya tevuM koi dravya nathI ke dravyano koi paryAya nathI. AvA prakAranA paripUrNa jJAnasvarUpa kevaLajJAna che. ll18-3 9 ahIM "saMbhivra" loka-aloka kahevAthI saMpUrNa loka-aloka grahaNa thAya che, to paNa loka-alokanA sarva paryAyonuM jJAna grahaNa thatuM nathI. tene grahaNa karavA mATe "sarvathI kahyuM che. AthI kevaLI sarva dravyanA sarva paryAyone grahaNa kare che tevo artha prApta thAya. avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke, kevalI traNe ya kALanA sarva zeyane jue che, tyAM prazna thAya ke, bhUtakALanA bhAvo vartamAnamAM nathI hotA ane bhaviSyanA bhAvo paNa bhaviSyamAM thanArA hoya che, paNa vartamAnamAM nathI hotA. tethI traNeya kALanA bhAvone vartamAnamAM kevI rIte joI zakAya? te batAvavA mATe kahe che - bhUaM bhUatteNaM bhavvaM peeNa taha bhavissaM ca / pAsai bhavissabhAveNa jaM imaM neyamevaM ti // 4 // bhUtaM bhUtatvena bhavyamapyetena tathA bhaviSyacca / pazyati bhaviSyadbhAvena yadidaM jJeyamevamiti // 4 // aqyArtha: pU mUvamatte bhUtane bhUtarUpe tada maa UT tathA vartamAnane paNa vartamAnarUpe ja mavilaM vimAna pAsa ane bhaviSyane bhaviSya bhAvathI jue che. vaM je kAraNathI rUma necam A=pUrva gAthAnA kathanathI graMthakAranI buddhimAM upasthita evuM A Seya parva AvuM che. pada ti pAdapUrti mATe che. gAthArtha: kevaLajJAnI bhUtane bhUtarUpe tathA vartamAnane vartamAnarUpe ane bhaviSyane bhaviSyabhAvathI jue che. je kAraNathI pUrva gAthAnA kathanathI graMthakAranI buddhimAM upasthita For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kevalajJAnavizikA] 166 evuM A zeya AvuM che. bhAvArtha: bhUtakALanA bhAvo bhUtakALamAM vartamAnarUpe hatA ane bhaviSyanA bhAvo bhaviSyakALamAM vartamAnarUpe haze. tethI bhUtakALanA bhAvone vartamAnamAM vartamAnarUpe jovA te mithyAjJAna che, ane bhaviSyanA bhAvone vartamAnamAM vartamAnarUpe jovA te paNa mithyAjJAna che. bhUtanA bhAvo to vartamAnamAM bhUtarUpe che ane bhaviSyanA bhAvo paNa vartamAnamAM bhaviSyarUpe che. kevalInuM kevaLajJAna sarva karmanA nAzathI utpanna thayuM che ane te jJAnano svabhAva zeyamAtrane jaNAvavAno che. tethI nirAvaraNa evuM kevaLInuM kevaLajJAna bhUtanA bhAvone bhUtarUpe vartamAnamAM jue che, vartamAnanA bhAvone vartamAnarUpe vartamAnamAM jue che ane bhaviSyanA bhAvone bhaviSyarUpe vartamAnamAM jue che. tenuM kAraNa e che ke dareka zeya padArtha evA ja che. ll18-4ll avataraNikA: pUrvanI gAthAnA aMte kahyuM ke A zeya AvuM ja che. te ja vAtane yukitathI batAvatAM kahe che. neyaM ca viseseNaM vigamai keNAvi iharathA neyaM / neyaM ti tao cittaM eyamiNaM juttijuttaM tti // 5 // jJeyaM ca vizeSeNa vigamayati kenApItarathA naitat / / jJeyamiti tatazcitraM evametadyuktiyuktamiti // 5 // aqyArtha: necaM ane vevi vileNe vimadda koi paNa vizeSa svarUpe nAza pAme che. paraMtu sarvathA nAza nathI pAmatuM.) tathA AvuM na mAno to=vizeSarUpe nAza thAya che evuM na mAno ane sarvathA nAza mAno to, nara neya ti Aetame jene zeya mAno cho te zeya, joya ja nathI. kema ke zeyanA lakSaNavALuM nathI. tamo te kAraNathI gharSa vitta AvA prakAranuM citra rU AtraNeya kuttigutta yuktiyukta che. darathA pachI je neyaM zabda che, te na caMna tat arthamAM che. ane temAM patar te zeyano parAmarzaka che. tethI e prApta thAya ke A zeya, joya ja nathI. ati vakAra arthamAM grahaNa karela che. For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 '9. 0 kevalajJAnaviMzikAo tti pAdapUrti arthe che. gAthArthaH ane zeya koi paNa vizeSa svarUpe nAza pAme che, paraMtu sarvathA nAza nathI pAmatuM. AvuM na mAno to A zeya, ya ja nathI. te kArAgathI AvA prakAranuM citra arthAt AvA prakAranA aneka svarUpavALuM zeya mAnavuM yuktiyukta che. bhAvArtha: jagatanA tamAma padArtho zeya che. te ya koika vizeSa rIte nAza pAme che paNa sarvathA nAza pAmatuM nathI. jo zeyano sarvathA nAza svIkArIe to te zeya, joya ja rahe nahi. kema ke "utpAddivyayavyayu hatuM" e prakAre satunuM lakSaNa che. tethI je sarvathA nAza pAmatuM hoya te sa hoI zake nahi. je sat hoya nahi te ya bane nahi. tethI e nakkI thAya che ke jo koika vizeSarUpe ja nAza pAme che, sAmAnyarUpe nahi. AnAthI e phalita thAya ke bhUtakALanA paryAyo je bhUtamAM vartamAnarUpe hatA te vartamAnamAM vartamAnarUpe nathI paraMtu bhUtarUpe che, kema ke paryAya palaTAya che paNa sarvathA nAza pAmatA nathI. te ja rIte bhaviSyanA paryAyo paNa bhaviSyamAM vartamAnarUpe haze paraMtu vartamAna bhaviSyabhAvathI che. tethI bhaviSyanA bhAvo paNa vartamAnamAM sarvathA asatuM nathI, paraMtu koika vizeSarUpe asat che. tethI ja AvA prakAranuM citra zeya yuktiyukta che ema kahela che. teno bhAva e che ke vartamAnamAM paNa bhUtano bhAva bhUtarUpe vidyamAna che, bhaviSyano bhAva bhaviSyarUpe vidyamAna che ane vartamAnano bhAva vartamAnarUpe vidyamAna che. AvA prakAranA aneka svarUpavALuM ya mAnavuM e yuktiyukta che. ll18-pA avataraNikA: cothI ane pAMcamI gAthAmAM yukitathI batAvyuM hatuM ke kevalajJAna trikALa viSayavALuM che, ane bIjI gAthAmAM kahela ke kevalajJAna ane kevaladarzana eka ja che. te vAtane gAthA 6 ane 7 mAM yukitathI batAve che - sAgArANAgAraM neyaM jaM neyamubhayahA savvaM / aNumAiyaM pi niyamA sAmanavisesarUvaM tu // 6 // sAkArAnAkAraM jJeyaM yajjJeyamubhayathA sarvam / aNvAdikamapi niyamAtsAmAnyavizeSarUpaM tu // 6 / / Y- 2 For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 1 kevalajJAnaviMzikAo. tA eyaM pi taha cciya taggAhagabhAvao u nAyavvaM / AgAro'vi ya eyassa navaraM taggahaNapariNAmo // 7 // tadetadapi tathaiva tadgrAhakabhAvatastu jJAtavyam / AkAro'pi caitasya kevalaM tadgrahaNapariNAmaH / / 7 / / aoqyArtha: sArI savaM neya sAkAra-anAkAra evuM sarva jJeya samaya neya ubhayathA=banne rUpe, zeya che=jJAnano viSaya che. (ahIM zaMkA thAya ke aNu ane AkAza te banne nitya che. tethI te parivartanazIla na hovAne kAraNe teno sAkAra-nirAkAra bhAva kevI rIte saMbhave? tenuM nirAkaraNa karavA mATe gAthAmAM uttarArdhathI kahe che - aNumArU ja niyama sAmavise have tu ANu Adi paNa niyamathI sAmAnyavizeSarUpa ja che. je kAraNathI (AkAra-anAkAra evuM sarva jJeya ubhayathA jJAnano vidhya che). III anvayArthaH (je kAraNathI AkAra-anAkAra evuM sarva jJeya ubhayathA jJAnano viSaya che) tA te kAraNathI taphaLamAvo 3 =Neyano grAhakabhAva hovAne kAraNe ja thayuM je A pANa=kevaLajJAna paNa takandriya nAyabre tevA ja prakAranuM jANavuM=sAkAra ane anAkAra rUpa ja jANavuM. (ahIM prazna thAya ke kevaLajJAnano AkAra kevo che? tethI gAthAnA uttarArdhathI batAve che ) ye ya ane Ano=kevaLajJAnano mAro vi AkAra pAga navAM phakata tamArA pariNAmo tenA=zeyanA, grahaNapariNAmarUpa che.IILA ja majumAphiyaM AdimAM Adi padathI AkAza grahaNa karela che. tu evakAra arthamAM che ane aNumArUya pi mAM thI e samuccaya che ke AtmAdi anya padArtho to sAmAnya vizeSarUpa che, paraMtu ANu Adi paNa sAmAnya-vizeSarUpa che. je ya mAM ahIM anAkAra ane sAmAnya kAryavAcI che ane sAkAra ane vizeSa ekAryavAcI che. che. je kAraNathI no anvaye AgaLanI gAthA - 7 sAthe che. For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 1 kevalajJAnaviMzikA] gAthArtha: sAkAra-anAkAra evuM sarva jJeya ubhayathA jJAnano viSaya che. ahIM zaMkA thAya ke ANu ane AkAza nitya che. tethI te parivartanazIla saMbhavI zake nahi ane tethI Agu ane AkAzamAM sAkAra ane nirAkAra bhAva kaI rIte saMbhave? tenuM samAdhAna karavA mATe mAthAnA uttarArdhathI kahe che ke Aga Adi pAga niyamathI sAmAnya-vizeSarUpa ja che. je kAraNathI sAkAraanAkAra evuM sarva jJeya jJAnano viSaya che, te kAraNathI zeyano grAhakabhAva hovAne kAraNe ja kevaLajJAna paNa sAkAra-anAkAra rUpa ja jAgavuM. ahIM prazna thAya ke kevaLajJAnano AkAra kevo che? tethI gAthAnA uttarArdhathI batAvatAM kahe che ke kevaLajJAnano AkAra paNa phakta zeyanA grahANa pariNAmarUpa che. bhAvArtha: jagatanAM sarva dravyo sAkAra ane anAkArarUpa che. tethI kevaLajJAna paNa sAkAra ane anAkArarUpa che. kema ke kevaLajJAna te sarva jJeya padArthonA grAhakasvabhAvavALuM che. jyAre zeya sAkAra ane anAkAra rUpa hoya tyAre kevaLajJAna paNa sAkAra ane anAkAra rUpa hoya che. ahIM sarva zeyane sAkAra anAkArarUpa kahyuM tyAM koIne zaMkA thAya ke Agu ane AkAza nitya che tethI te sAmAnyarUpa mAnI zakAya, paNa vizeSarUpa mAnI zakAya nahi. A prakAranI taiyAyikanI mAnyatAne sAme rAkhIne kahe che ke, ANu Adi paNa niyamathI sAmAnya vizeSarUpa che. tethI tamAma ya padArtho sAkAra-anAkArarUpa che. AthI ja kevaLajJAna paNa sAkAra-anAkArarUpa che. tethI temAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana evo bheda nathI, paraMtu te anAkAra evA sAmAnyane pAga grahaNa kare che te apekSAe kevaLajJAnane kevaLadarzanarUpe kahevAya che, ane sAkAra evA vizeSane paNa grahaNa kare che te apekSAe te kevaLajJAnarUpe kahevAya che. karmagraMthanA mata pramANe kevaLajJAna ane kevaLadarzanano upayoga kamasara thAya che, pAga te vAta prastuta graMthakArane mAnya nathI, paraMtu temanA mate to pratikSaNa kevaLajJAnano ja upayoga che. kevaLajJAnanI aMdara dravya ane paryAya eka sAthe ja pratibhAzamAna thAya che, mATe ja kevaLajJAna ane kevaLadarzana eka ja che. ahIM prazna thAya ke kevaLajJAnano AkAra kevo che? tethI kahe che ke kevaLajJAnano AkAra phakta zeyanA grahAganA pariNAmarUpa che. Azaya e che ke jagatavartI traNeya kALanA For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDevalajJAnaviMzikA] 170 zeyo je samaye je svarUpe paDelA che te samaye te svarUpe ja jJayane grahaNa kare tevo pariNAma kevaLajJAnano che. tenAthI anya koi bIjo pariNAma kevaLajJAnano nathI. ll18-6/LA avataraNikA: sAtamI gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke kevalajJAnano AkAra zeyanA grahaNanA pariNAmarUpa che, anya nahi. te ja vAtane daDha karatAM kahe che - iharA u amuttassA ko vA''gAro na yAvi paDibiMbaM / Adarisagivva visayassa esa taha juttijogAo // 8 // itarathA tvamUrtasya ko vA''kAro na cApi pratibiMbam / Adarzaka iva viSayasyaiSa tathA yuktiyogAt / / 8 / / aqyArtha: 43vaLI AvuM na mAno to=jJayanA grahAgapariNAmarUpa kevaLajJAnano AkAra na mAno to amuttA ke vAgaDo amUrta evA kevaLajJAnano zo AkAra? (hoi zake?)=koi AkAra hoi zake nahi. yAvi vaLI mAravya visaya paDivive darpaNamAM viSayanA pratibiMba jevo paNa A=kevaLajJAnano AkAra che tema na kahevuM. tada ttino kema ke te prakAranI yuktino yoga che. gAthArthaH zeyanA grahogapariNAmarUpa kevaLajJAnano AkAra na mAno to amUrta evA kevaLajJAnano koi AkAra hoI zake nahi. vaLI darpaNamAM viSayanA pratibiMba jevo kevaLajJAnano AkAra che tema na kahevuM, kema ke te prakAranI yuktino yoga che. jada paMcamInA kAraNe kema ke zabdano prayoga che. bhAvArtha: zeyanA grahAgapariNAmarUpa kevaLajJAnano AkAra na mAno to kevaLajJAna amUrta che, tethI teno koI AkAra hoi zake nahi; kema ke mUrta vastu ja sAkAra che, amUrta vastu nirAkAra che. ahIM koIne prazna thAya ke darpagamAM, darpaNa sanmukha rahelA viSayonuM pratibiMba thAya che, tema AtmAmAM rahela kevaLajJAnarUpa darpaNamAM padArthanuM pratibiMba paDe che, ane te ja kevaLajJAnano AkAra che. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che ke darpaNamAM viSayanA pratibiMba For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 kevalajJAnaviMzikAta jevo kevaLajJAnano AkAra che tema na kahevuM, kema ke te prakAranI yuktino yoga che. ane te yukti ja AgaLanI gAthAomAM svayaM graMthakAra batAvavAnA che. II18-8II avataraziSI : - E - 10-11 pUrva gAthAmAM kahyuM ke te prakArano yuktino yoga hovAne kAraNe darpaNamAM pratibiMbanA viSayanI jema kevaLajJAnano AkAra nathI. tethI have te prakArano yuktino yoga ja batAve $9 sAmA u diyA chAyA abhAsaragayA nisiM tu kAlAbhA / sa cceya bhAsaragayA sadehavannA muNeyavvA // 9 // zyAmA tu divA chAyA abhAsvaragatA nizi tu kAlAbhA / saiva bhAsvaragatA svadehavarNA jJAtavyA je Arisassa aMto dehAvayavA havaMti saMkaMtA / tesiM tatthuvaladdhI pagAsajogA Na iyaresiM // 10 // ye AdarzasyAntardehAvayavA bhavanti saMkrAntAH teSAM tatropalabdhiH prakAzayogAnnetareSAm 118011 chAyANuvehao khalu jujjai Ayarisage puNa imaM ti / siddhammi tejazchAyANujogavirahA adehAo ||11|| chAyAnuvedhataH khalu yujyata Adarza ke punaridamiti / siddhe tejazchAyAnuyogavirahAdadehAt 118811 anvayArtha :- E chAyA diyA hivasabhAM abhAsaragayA sAmA u chAyA AtmA svaragata zyAmA (Doya che.) nisiM tu kAlAbhA vaNI rAtrimAM (chAyA) je'hama aNI hoya che. sacceya ane te 4=chAyA bhAsaragayA sadehavannA muNeyavvA bhAsvaragata svahelanA vArgavANI bhAgavI. * prAkRtanA niyamAnusAra 'sa cceya' mAM 'sA' no 'sa' thayo che. * u eva2 arthamAM che. 11811 For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalajJAnaviMzikA gAthArtha: divasamAM abhAsvaragata zyAmA ja chAyA hoya che, vaLI rAtrimAM chAyA ekadama kALI hoya che ane te ja chAyA bhAsvaragata svadehanA varNavALI jANavI. anvayArtha::- 10 ArikSajJa aMto ArisAnI aMdaramAM ne rehAvayavA saMtA vaMti je dehanA avayavo saMkrAnta thAya che tesiM teonI=saMkrAnta thayelA dehanA avayavonI pAsanomA prakAzanA yogathI tattva tyAM=ArisAmAM vattanI upalabdhi thAya che. siM pa itaranI nahi=je saMkrAnta nathI thatA tenI upalabdhi nathI thatI. gAthArtha: 172 ArisAnI aMdaramAM jedehanA avayavo saMkrAnta thAya che teonI prakAzanA yogathI ArisAmAM upalabdhi thAya che, paraMtu je saMkrAnta nathI thatA teonI upalabdhi nathI thatI. anvayArtha::-11 kuLa chAyALuveddo vaLI chAyAnA anuvedhathI (pravezathI) laghu Ayarisane kharekhara AdarzamAM (darpaNamAM) rUma A=pUrva gAthAmAM kahyuM ke prakAzanA yogathI chAyAnI upalabdhi thAya che te gukha ti ghaTe che. vedAo adeha hovAne kAraNe siddhami tenaAyALuno vihA siddhamAM teja ane chAyAnA anuyogano=saMbaMdhano viraha hovAthI (AdarzamAM jema viSayanuM pratibiMba thAya che tema kevaLajJAnamAM viSayanuM pratibiMba thAya che te ghaTatuM nathI.) gAthArtha: vaLI chAyAnA pravezathI kharekhara darpaNamAM, pUrva gAthAmAM kahyuM tema, prakAzanA yogathI chAyAnI upalabdhi thAya che te ghaTe che. paraMtu siddhamAM adeha hovAne kAraNe teja ane chAyAnA saMbaMdhano viraha hovAthI, AdarzamAM jema viSayanuM pratibiMba thAya che tema kevaLajJAnamAM viSayanuM pratibiMba thAya che te ghaTatuM nathI. bhAvArtha: divasamAM skUla padArthonI chAyA abhAsvara evA jamIna Adi padArtho para zyAma paDe che ane rAtanA te ja padArthonI chAyA abhAsvara evI jamIna para gADha kALI paDe che; jyAre bhAsvara evA darpaNa AdimAM tenI sanmukha rahelA padArthanI chAyA, padArthanA For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 1 kevalajJAnaviMzikAta dehanA vArgavALI paDe che. jema ke darpaNanI sanmukha rahelA manuSyanI chAyAdarpaNamAM manuSyanA dehanA vArNavALI dekhAya che. A rIte bhAsvara evA je darpagAdimAM dehanI chAyA paDe che te darpagAdimAM dehamAMthI nIkaLatAM pudgala saMkrAnta thAya che ane darpagamAM saMkrAnta thayelAM dehanAM pudgalo prakAzanA yogathI pratibiMba tarIke dekhAya che. vaLI je dehanA avayavo darpaNanI sanmukha nathI hotA tenAM pudagalo darpaNamAM saMkrAnta thatAM nathI. tethI darpaNamAM pratibiMba tarIke tenI upalabdhi nathI thatI. dasamI gAthAmAM kahyuM tema chAyAnA pravezathI kharekhara darpaNamAM prakAzanA yogathI chAyAnI upalabdhi thAya che te ghaTe che. eTale ke dehanA avayavo chAyArUpe darpaNamAM saMkrAnta thAya che tethI prakAzanA lIdhe te dehanA avayavonI darpaNamAM upalabdhi thAya che te ghaTe che. jo darpaNanI jema siddhanA jIvono paNa pudgalAtmaka deha hota, to te deharUpI dravyamAM, darpaNamAM jema jagatanA padArthonI chAyAnI ane prakAzanI saMkrAnti thAya che tema temAM paNa kadAca mAnI zakAta. paraMtu siddhanA jIvo deha vagaranA hoya che. tethI arUpI evA siddhanA AtmapradezomAM jagatanA padArthonI chAyA ke prakAzanAM pugalonI saMkrAnti thai zake nahIM. A kAraNe ja siddhanA AtmAomAM A vAta ghaTe nahIM, eTale ke darpaNamAM jema viSayanuM pratibiMba thAya che ane prakAzanA yogathI te pratibiMba dekhAya che, te ja rIte siddhanA AtmAmAM zeya evA viSayonuM pratibiMba thAya che ane siddhanA AtmAmAM pratibiMbita thayelA zeya viSayonI siddhanA AtmAone upalabdhi thAya che, te vAta ghaTe nahIM. /189/10/11 avataraNikA:- 12 pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke darpaNanI jema siddhanA AtmAmAM padArthonuM saMkramaNa thavAne kAraNe bodha thAya che tema kahI zakAya nahi, te ja vAtane daDha karatAM kahe che - chAyAhiM na jogo'saMgattAo u haMdi siddhassa / chAyANavo'vi savve vi NA'NumAINa vijaMti // 12 // chAyANubhirna yogo'saMGgatvAttu hanta siddhasya / chAyANavo'pi sarve'pi nANvAdInAM vidyante // 12 / / aqyArtha: iMddei kharekhara siddha maiAmo siddhanuM asaMgapAyuM hovAne kArAge 3 ja For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 G DevalajJAnaviMzikAd. chAyApUrdi chAyAgunI sAthe ja no yoga nathI. (ahIM zaMkA thAya ke siddhanA jIvo bhAvathI bhale asaMga che, chatAM paNa jema siddhakSetramAM rahelA pulano saMga dravyathI teone che, tema chAyANuno saMga dravyathI siddhanA jIvone che. tethI kahe che ) anumAna satre vi aNu Adi sarvanA chAyAkhavoDavi chAyAguo paNa na vinaMti vidyamAna nathI. che. sarve vinA sthAne saei pATha hovAnI saMbhAvanA che. ja sAvakAra arthamAM che. gAthArtha: kharekhara siddhanuM asaMgapaNuM hovAne kAraNe ja chAyANunI sAthe yoga nathI. (ahIM zaMkA thAya ke siddhanA jIvo bhAvathI bhale asaMga che, chatAM paNa jema siddhakSetramAM rahelA pudgalano saMga dravyathI teone che, tema chAyAguno saMga dravyathI siddhanA jIvone che. tethI kahe che ) ANu Adi sarvanA chAyANuo paNa vidyamAna nathI. bhAvArtha: siddhanA jIvo sarvathA saMgarahita che, tethI chAyANuno saMga teone thai zake nahi. mATe darpaNanI jema siddhamAM jagatanA padArtho saMkramaNa pAme che tema kahI zakAya nahi. siddhanA AtmAone karmanI sAthe ke zarIranI sAthe dravyathI saMga nathI, tethI bhAvathI pAga koi padArthano saMga nathI. have jo chAyA ANuo temAM saMkramaNa thAya che tema svIkArIe to chAyAnA paramANu sAthe siddhanA jIvone saMga che tema mAnavuM paDe, ane zAstrakAro siddhane sarvathA asaMga kahe che mATe teone chAyAguono saMbaMdha nathI ema kahela che. ahIM zaMkA thAya ke siddhanA jIvone zarIra ke karma sAthe jevo asaMga bhAva che tevo ja arAMgabhAva chAyANuo sAthe siddhanA jIvone bhale hoya, paraMtu siddhanA AtmAo je AkAzamAM rahelA che te AkAzamAM rahelA skaMdho sAthe jema saMyoga saMbaMdha che, tema jagatanA padArthonA chAyANu sAthe saMyoga saMbaMdha svIkArIne, teone jJAna thAya che tema mAnIe to zuM vAMdho? tethI gAthAnA uttarArdhathI kahe che ke paramANu ane yamuka Adi sUkama skaMdhonA ane jIva-jarnAstikAya Adi arUpI dravyonA chAyAguo vidyamAna nathI, mAtra bAdara For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 7kevalajJAnaviMzikA! skaMdhomAMthI ja chAyALuo nIkaLe che. tethI jo chAyALunA saMyogane kAraNe siddhanA jIvo jagatanA tamAma padArthone jANatA hoya to sarva padArthonuM jJAna teone thai zake nahi, paraMtu jemAMthI chAyANuo nIkaLe che teTalA ja sImita padArthonuM jJAna teone thAya; jyAre siddhanA jIvo to traNeya kALanA sarva padArthone eka samaye jAge che, tethI darpaNanI jema jJeya padArthonuM saMkramaNa siddhamAM mAnavuM ucita nathI. II18-12I avataraNikA:-13 pUrvanI gAthAmAM sthApana karyuM ke ANu Adi sarva padArthonA chAyAguo vidyamAna nathI, tethI siddhanA kevaLajJAnamAM zeyanA chAyALuonA saMkramaNathI siddhone zeyanuM jJAna thAya che tema mAnI zakAya nahi. tethI anya koi tenI saMgati bIjI rIte kare te paNa ucita nathI, te batAvIne siddhanuM kevaLajJAna kevuM che, te batAvatAM kahe che - taMmittaveyaNaM taha Na sesagahaNamaNumANao vA vi / tamhA sarUvaniyayassa esa taggahaNapariNAmo // 13 // tanmAtravedanaM tathA na zeSagrahaNamanumAnato vA'pi / tasmAtsvarUpaniyatasyaiSa tadgrahaNapariNAmaH zAkA anvayArtha: saMmittaveyAM taha tamAtranuM vedana te prakAre che=je padArthomAMthI chAyALuo nIkaLe che te mAtranuM vedana, je prakAre darpaNamAM saMkrAnta thayelA padArthonuM jJAna thAya che te prakAre siddhamAM saMkrAntithI pudgalanA chAyALuonuM vedana che, vA vi ane sekSAdaLamanumALao zeSanuM grahaNa anumAnathI che=je padArthomAMthI chAyAguo nIkaLatA nathI tevA zeSa padArthonuM grahaNa anumAnathI che ja ema na kahevuM. tamhA te kAraNathI=gAthA - 9thI gAthA - 13 nA pUrvArdha sudhInuM kathana karyuM te pramANe darpaNamAM saMkrAnta thayela chAyAnI jema kevalIne zeya padArthanuM jJAna thatuM nathI te kAraNathI, saniyayamsa svarUpaniyata evA kevalInA qha A=kevalajJAnano AkAra tamArApariLAmo tagrahaNa pariNAma che=jJeyanA grahaNapariNAmarUpa che. gAthArtha: pUrvanI gAthAmAM evuM sthApana karyuM ke aNu Adi sarva padArthonA chAyALuo vidyamAna nathI, tethI kevalajJAnamAM zeyanA chAyANuonA saMkramaNathI siddhone zeyanuM jJAna For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kevalajJAnaviMzikAta 176 thAya che tema mAnI zakAya nahIM. paraMtu pUrvapakSI potAnI vAtane koika rIte paNa sthApita karavA kahe che ke, je padArthomAMthI chAyANuo nIkaLe che te mAtranuM vadana je prakAre darpaNamAM saMkrAnta thayelA padArthonuM jJAna thAya che te prakAre siddhamAM saMkrAntithI pugalanA chAyAguonuM vedana thAya che ema mAnIe, ane bAkInA padArthonuM eTale ke ANu Adi je padArthomAMthI chAyAguo nIkaLatA nathI tevA padArthonuM grahaNa anumAnathI thAya che tema mAnIe, tene graMthakAra kahe che ke tema na kahevuM. navamI gAthAthI A gAthAnA pUrvArdhanA kathanathI nakakI thAya che ke, kevalIne zeya padArthanuM jJAna darpagamAM jema chAyA saMkrAnta thAya che tema nathI thatuM. te kAraNathI svarUpaniyata evA kevalInA kevaLajJAnano AkAra zeyanA grahaNapariNAmarUpa ja che. bhAvArtha: darpaganA daSTAMtathI jene kevaLajJAnamAM zeyanuM jJAna thAya che tevo bodha thayo hoya tevo vAdI kahe che ke, ANu Adi sarva padArthomAMthI chAyANuo nIkaLatA nathI tema tame pUrvamAM sthApana karyuM, to je kaMdhonA chAyANuo nIkaLe che teTalA skaMdhamAtranuM vedanA darpaNamAM saMkrAnta thayela chAyAnI jema siddhanA kevaLajJAnamAM thAya che, ane je ANu AdimAMthI chAyANuo nIkaLatA nathI te sarvenuM jJAna kevaLajJAnI anumAnathI kare che. tene graMthakAra kahe che ke AvuM mAnavuM paNa ucita nathI, kema ke AvuM mAnavAthI kevaLInuM badhuM jJAna pratyakSa che te prakAranA zAstravacanano virodha thAya. gAthAnA uttarArdhamAM gAthA - 9thI mAMDIne A gAthAnA pUrvArdha sudhInA kathananuM nigamana karatAM kahe che ke, te kAraNathI arthAt pUrvamAM siddha karyuM ke darpaNanI jema kevaLajJAnamAM zeya padArthonuM saMkramaNa thAya che te mAnavuM ucita nathI te kAraNathI, potAnA svarUpamAM niyata evA siddha bhagavaMtonA A kevaLajJAnano AkAra zeyanA grahogapariNAmarUpa che, arthAt siddhanA jJAnano evo ja svabhAva che ke zeya padArtho je svarUpe hoya te svarUpe ja bodha thAya che. ahIM vizeSa e che ke siddhanA AtmAo potAnA svarUpamAM niyata che, tethI chAyANuo temAM zaMkAnta che tema mAnI zakAya nahi. kema ke chAyAguo temanA AtmapradezamAM saMkramaNa pAme che tema mAnIe to teo potAnA svarUpamAM niyata nathI, paraMtu chAyAgunA saMkramaNathI saMsArI jIvo jevA mizra pariNAmavALA che tema mAnavuM paDe. ll18-13lI avataraNikA: teramI gAthAnA uttarArdhamAM sidamAM kevaLajJAna kevuM che, tenuM svarUpa batAvyuM. have For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 kevalajJAnaviMzikA sUrya-caMdra AdinA prakAza karatAM kevaLajJAnano prakAza vizeSa che te batAvavA mATe kahe che - caMdAiccagahANaM pahA payAsei parimiyaM khittaM / kevaliyanANalaMbho loyAloyaM payAsei // 14 // candrAdityagrahANAM prabhA prakAzayati parimitaM kSetram / kai valikajJAnalAbho lokAlokaM prakAzayati // 14 // anvayArtha: caMdrAkhvAhALa pannA caMdra, sUrya ane grahanI prabhA parimiya vitta payAsepha parimita kSetrane prakAze che. (ane) vattiyanALAMmo joyAnoya yase' kevaLInA jJAnano lAbha lokAlokane prakAze che. gAthArtha: caMdra, sUrya ane grahanI prabhA parimita kSetrane prakAze che, jyAre kevaLInA jJAnano lAbha lokAlokane prakAze che. bhAvArtha: caMdra, sUrya ane graha potapotAnI zakti pramANe parimita kSetranuM prakAzana kare che, paraMtu paripUrNa lokAlokanuM prakAzana karatA nathI. jyAre kevalI saMbaMdhI jJAnanI prApti loka ane alokanuM prakAzana kare che, arthAt pUrNa jagatanuM prakAzana kare che. A rIte caMdrAdinA dRSTAMtathI kevaLajJAnanI prakAzana zakti ghaNI adhika che te vAta prastuta gAthAmAM batAvela che. ||18-14]] avataraNakA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke kevaLajJAna saMpUrNa lokAlokane prakAze che, te sAMbhaLI prazna thAya ke jo kevaLajJAna lokAlokane prakAzatuM hoya to te svarUpaniyata kai rIte rahI zake? tethI graMthakAra gAthA - 15mAM AvI zaMkA karIne, gAthA - 16mAM tenuM nirAkaraNa kare che - taha savvagayAbhAsaM bhaNiyaM siddhaMtamammanANIhiM / eyasarUvaniyattaM evamiNaM jujjae kaha Nu ? // 15 // tathA sarvagatAbhAsaM bhaNitaM siddhAntamarmajJAnibhiH / etatsvarUpaniyatamevamidaM yujyate kathaM nu ? // 15 // For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 1 kevalajJAnaviMzikA AbhAso gahaNaM ciya jamhA to kiM na jujjae itthaM ? / caMdappabhAiNAyaM tu NAyamittaM muNeyavvaM // 16 // AbhAso grahaNameva yasmAt tatkiM na yujyate'tra ? | candraprabhAdijJAtaM tu jJAtamAtraM jJAtavyam // 16 / / aqyArtha: tada tathA=ane siddhatamammunAhiM siddhAMtanA marmane jANanArAo vaDe (kevaLajJAnane) vyAyAmAM maNiya sarvagata AbhAsavALuM kahela che. parva e rIte ? A=kevaLajJAna vayasaniyatta AnA kevalInA svarUpa sAthe niyata day gunA kevI rIte ghaTe? (arthAt na ghaTe). vitarkamAM che. aqyArtha: je kArAgathI mAmAno hipa viya AbhAsa grahaNa ja che to te kAraNathI yaM ahIMyAM-kevaLajJAnanA svarUpaniyatamAM vina guga, zuM na ghaTe? (arthAt ghaTe.) (ahIM prazna thAya ke caMdraprabhAdinA daSTAMtathI kevaLajJAnane lokAloka prakAzaka kahela che. tethI jema caMdraprabhA caMdranA svarUpamAM niyata nathI paraMtu lokamAM phelAyela che, tema kevalInuM kevalajJAna svarUpaniyata nathI paraMtu lokAlokamAM phelAyela che tema mAnavuM joie. tethI kahe che.) caMdraSpamALA tu vaLI caMdraprabhAdinuM daSTAMta gAyamAM mukheyarva daSTAMtamAtra jAgavuM. gAthArtha: siddhAMtanA marmane jANanArAo vaDe kevaLajJAnane sarvagata AbhAsavALuM kahela che, e rIte kevaLajJAna kevalInA svarUpa sAthe niyata kevI rIte ghaTe? arthAt na ghaTe. (A pUrvapakSa kahe che. tene graMthakAra javAba Ape che, je kAraNathI AbhAsa grahaNa ja che te kAraNathI kevaLajJAnanA svarUpaniyatamAM zuM na ghaTe? arthAt ghaTe. ahIM prazna thAya ke caMdraprabhAdinA daSTAMtathI kevaLajJAnane lokAloka prakAzaka kahela che. tethI jema caMdraprabhA caMdranA svarUpamAM niyata nathI, paraMtu lokamAM phelAyela che, tema kevalInuM kevaLajJAna svarUpaniyata nathI, paraMtu lokamAM phelAya che tema mAnavuM joIe. tethI kahe che ke caMdraprabhAdinuM daSTAMta te daSTAMtamAtra ja che. For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bhAvArtha: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke kevaLajJAna lokAlokane prakAze che tyAM pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che ke, siddhAMtanA marmane jANanArA vaDe kevaLajJAnane sarvagata AbhAsarUpe kahela che. tethI e prApta thAya ke kevaLajJAna loka ane alokamAM prakAzarUpe phelAyela che. ane tema svIkArIe to gAthA - 13mAM tame batAvyuM te pramANe kevalInuM kevaLajJAna svarUpaniyata che te vAta ghaTI zake nahi. tenA javAbarUpe gAthA - 16mAM kahe che ke siddhAMtanA marmane jANanAre kevaLajJAnane sarvagata AbhAsarUpa kahela che; te AbhAsagrahaNarUpa ja che, eTale ke jJeyanA grahaNapariNAmarUpa che, paraMtu kevalInuM kevaLajJAna loka ane alokamAM vistAra pAme che tema batAvavA mATe nathI. tethI kevaLajJAnane svarUpaniyata svIkAravAmAM koi doSa nathI, arthAt kevalInuM kevaLajJAna, kevalInA Atmapradezone choDIne bahAra nIkaLatuM nathI tema svIkAravAmAM koi doSa nathI. Ama chatAM, tema svIkArIe to caMdraprabhAdinuM dRSTAMta saMgata thAya nahi. tethI kahe che ke caMdraprabhAdinuM dRSTAMta samajAvavA mATe daSTAMtamAtrarUpa che. paraMtu caMdranI prabhA jema caMdramAMthI nIkaLIne lokamAM vistAra pAme che, tema kevalInuM kevaLajJAna AtmAmAMthI nIkaLI lokamAM phelAya che, te batAvavA mATe caMdraprabhAdinuM dRSTAMta nathI. phakta caMdraprabhAdinI prakAzazakti karatAM kevaLajJAnanI prakAzazakti adhika che, tema batAvavA mATe caMdraprabhAdinuM dRSTAMta grahaNa karela che. I18-15/16 avataraNikA: 7kevalajJAnaviMzikA7 pUrvamAM batAvyuM ke caMdraprabhAdi daSTAMtamAtra che. te ja vAtane spaSTa karatAM kahe che - jamhA puggalarUvA caMdAINaM pabhA Na taddhammo / nANaM tu jIvadhammo tA taM niyao ayaM niyamA // 17 // yasmAtpudgalarUpA candrAdInAM prabhA na taddharmaH 1 jJAnaM tu jIvadharmaH; tatastanniyato'yaM niyamAt ||17|| anvayArtha: che nanhA je kAraNathI saMvALuM mA caMdrAdinI prabhA puSpataruvA pudgalarUpa taddho ja teno dharma nathI.=caMdranA jIvano dharma nathI. nALa tu nIvadho vaLI jJAna jIvano dharma che. tA te kAraNathI niyama niyamathI ayaM A=kevaLajJAna taM tene=jIvane (AzrayIne) niyo niyata che. For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1kevalajJAnaviMzikA 180 gAthArtha: je kAraNathI caMdrAdinI prabhA pudgalarUpa che, caMdranA jIvano dharma nathI. vaLI jJAna jIvano dharma che te kAraNathI, niyamathI kevaLajJAna jIvane AzrayIne niyata che. bhAvArtha: caMdranI prabhA pudgala svarUpa ja che paraMtu caMdranA AtmAno dharma nathI. tethI caMdranA jIvanA Atmapradezone choDIne, caMdranA zarIramAMthI prabhAnAM pugalo lokamAM phelAya che. paraMtu jJAna te jIvano dharma che, tethI jIvanA Atmapradezone choDIne bahAra jAya nahi. tethI niyamathI kevalInuM kevaLajJAna svarUpaniyata che. AthI ja caMdraprabhAdinuM daSTAMta, daSTAMta mAtra che. ll18-1LA avataraNikA: pUrva gAthAmAM batAvyuM ke jJAna jIvano dharma che tethI jIvanA svarUpanI sAthe niyata che, tyAM koIne zaMkA thAya che to paNa jIvane sarvagata mAnI laie to kevaLajJAna paNa sarvagata che tema svIkArI zakAze. tethI kahe che - jIvo ya Na savvagao tA taddhammo kahaM bhavai bAhI ? / kaha vA'loe dhammAivirahao gacchai aNaMte // 18 // jIvazca na sarvagatastattaddharmaH kathaM bhavati bahiH ? / kathaM vA'loke dharmAdivirahato gacchatyanante // 18 / / aqyArtha: nIvo ane jIva satramo na sarvagata nathI to te kAraNathI tamo teno dharma vAraMvArI mavaDuM kevI rIte bahAra hoI zake? (arthAt na hoi zake.) ahIM zaMkA thAya ke jIvane sarvagata mAnIe to zuM vAMdho? tethI kahe che.) vA athavA mAte mato mAphavimo va6 76 anaMta aloka AkAzamAM dharmAdino viraha hovAthI (jIva) kevI rIte tyAM jAya? arthAt na jAya. gAthArtha: jIva sarvagata nathI te kAraNathI teno dharma kevI rIte bahAra hoI zake? arthAt na hoi zake. ahIM zaMkA thAya ke jIvane sarvagata mAnIe to zuM vAMdho? tethI kahe che - athavA For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 kevalajJAnaviMzikAD. anaMta aloka AkAzamAM dharmAdino viraha hovAthI jIva kevI rIte tyAM jAya? arthAt na jAya. (AthI jIvane sarvagata na mAnI zakAya.) bhAvArtha: jIva sarvagata nathI, paraMtu zarIravyApI che, ane siddha avasthAmAM paNa chellA zarIranA 2/3 bhAga AkAzamAM vyApIne rahe che, paraMtu sarva AkAzapradezomAM jIva nathI. te kAraNathI jIvano dharma kevI (ka) rIte jIvapradezane choDIne bahAra jAya? arthAt na jAya. tethI kevaLajJAnarUpI jIvano dharma svarUpaniyata che. ahIM zaMkA thAya ke jIvane sarvagata svIkArIe to zuM vAMdho? tethI kahe che - anaMta alokAkAzamAM dharmAstikAya ane adharmAstikAyano viraha che, tethI jIva alokamAM jaI zake nahi. mATe jIvane sarvavyApI mAnI zakAya nahi. tethI jIvanA dharmarUpa kevaLajJAna, kevalInA AtmAne choDIne bahAra jatuM nathI. mATe ja caMdraprabhAdi daSTAMta te daSTAMtamAtra che. 18-18II. avataNikA: gAthA - 13 thI mAMDIne kevaLajJAna, kevaLajJAnInA svarUpamAM niyata che te vAta aneka rIte sthApanA karI. have tenuM nigamana kare che. tamhA sarUvaniyayassa ceva jIvassa kevalaM dhammo / AgAro vi ya eyassa sAhu taggahaNapariNAmo // 19 // tasmAtsvarUpaniyatasyaiva jIvasya kevalaM dharmaH / AkAro'pi caitasya sAdhu tadgrahaNapariNAmaH / / 19 / / aqyArtha: taDDI te kAraNathI=gAthA - 13 thI gAthA - 18 sudhI batAvyuM ke kevaLajJAna svarUpaniyata che te kAraNathI, kevaLajJAna sahaniyasa veva svarUpamAM niyata ja evA nIvasa vataM mo jIvano dharma che. ya ane yasa Ano=kevaLajJAnano maIiRo vi AkAra pAga taLipaNAmo tathrahANa pariNAma= zeyanA grahaNa pariNAmarUpa sAdu ucita che. gAthArtha: gAthA - 13 thI gAthA - 18 sudhI batAvyuM ke kevaLajJAna svarUpaniyata che, te For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 1 kevalajJAnaviMzikAd kArAgathI kevaLajJAna svarUpaniyata ja jIvano dharma che ane kevaLajJAnano AkAra pAga nnayanA grahAgapariNAmarUpa ucita che. bhAvArtha: pUrvanI gAthAomAM sthApana karyuM ke jIvanuM kevaLajJAna svarUpaniyata che te kArAgathI svarUpaniyata ja evA jIvano kevaLajJAna dharma che, arthAt potAnA svarUpamAM ja sadA rahevAvALA je jIvo hoya te jIvono ja dharma kevaLajJAna che. tethI jIvane choDIne kevaLajJAna anyatra jatuM nathI. vaLI kevaLajJAnano je AkAra che te paNa zeyanA grahaNapariNAmarUpa ja che, paraMtu joya evA ghaTa-paTAdinA AkArarUpa nathI. tethI kevaLajJAna AtmAnA sarva AtmapradezomAM vyApIne rahe che ane zeya evA ghaTa-paTAdine grahaNa kare che, paNa ghaTapaTAdi AkArarUpe te jJAna pariNamana pAmatuM nathI, te mAnavuM ja ucita che. 18-1TI avataraNikA: pUrvanI gAthAomAM kevaLajJAnanuM svarUpa batAvyuM. have kevaLajJAnanI prAptithI jIvane zuM prApta thAya che? te batAvavA mATe kahe che - eyammi bhavovaggAhikammakhayao u hoi siddhattaM / nIsesasuddhadhammAsevaNaphalamuttamaM neyaM // 20 // etasminbhavopagrAhikarmakSayatastu bhavati siddhatvam / niHzeSazuddhadharmA''sevanaphalamuttamaM jJeyam // 20 // aqyArtha: ni A hote chate =kevaLajJAna hote chate movadiHvAno bhavopagrAhIkarmanA kSayathI 3 ja siddhanam zoH siddhapaNuM thAya che. (ane te) nI suddhamAlevanamuttamaM saMpUrNa zuddha dharmanA AsevananA phalarUpa ane uttama necaM jANavuM. gAthArtha: kevaLajJAna hote chate bhavopagrAhIkarmanA kSayathI ja siddhapAguM thAya che. ane te saMpUrNa zuddhadharmanA AsevananA phalarUpa ane uttama jANavuM. For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 bhAvArtha: jIvane kevaLajJAna pragaTyA pachI aghAtI evA cAra bhavopagrAhI karmano kSaya thAya tyAre siddhapaNuM prApta thAya che. ahIM te siddhapaNuM, paripUrNa zuddhadharmanA AsevanarUpa caudamA guNasthAnakanA phalarUpa che, ane jIvanA mATe pUrNa sukharUpa hovAthI uttama che. AnAthI uttama vastu jagatamAM kaMi ja nathI. II18-20|| // iti kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI // Y-13 O kevalajJAnaviMzikA7 For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 siddhavibhaktiviMzikAo |sivizamsiMfzavadA nirvizI avataraNikA: aDhAramI viMzikAnA aMte kahyuM hatuM ke kevaLajJAna pAmyA pachI bhavopagrAhI karmanA kSayathI siddhapaNuM thAya che. tethI have vyavahAranayane AzrayIne siddhonA bhedone kahe che - siddhANaM ca vibhattI tahegarUvANa bIatatteNa / panarasahA pannatteha bhagavayA ohabheeNa // 1 // siddhAnAM ca vibhaktistathaikarUpANAM bIjatattvena / paMcadazadhA prajJapteha bhagavataughabhedena // 1 // anvayArtha: phuTava ane ahIM=zAstramAM tarehavI te prakAre ekarUpavALA siddhArtha siddhonI vIgatA bIjatattva vaDe game oghabhedathI vanarasa paMdara prakAranI vimarI vibhakti mAvA bhagavAna vaDe pattA kahevAyelI che. gAthArtha: ane zAstramAM bhagavAna vaDe te prakAre ekarUpavALA siddhonI bIjatattva vaDe oghabhedathI paMdara prakAranI vibhakti kahevAyelI che. bhAvArtha: dareka siddhanA AtmAo anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIrya, avyAbAdha sukha Adi bhAvothI eka svarUpavALA che; tethI siddha avasthAmAM teono paraspara bheda nathI. phakta chellA zarIranI apekSAe darekanA AtmapradezonI avagAhanA judI judI hoya che, ane chelle je sthAnathI siddha thayA che tenA uparanA kSetramAM dareka siddhanA jIvo rahe che; tethI kSetrakRta paraspara bheda che. vaLI koika vahelA gayA hoya ke koika pAchaLathI gayA hoya ema kAlakRta bheda hoya che. Ama chatAM, teonI siddhAvasthAnI pUrva-avasthAnuM je tattva che tene ahIM bIjatattvathI kahIne tenI apekSAe siddhanA paMdara bhedo zAstramAM kahevAnA che. A bhedo paga sAmAnyathI paMdara prakAranA che. avAMtara bhedo kahIe to adhika che, te batAvavA mATe oghathI paMdara bhedo kahyA che. II19-1 For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 0 siddhavibhakitavizikA] avataraNikA: siddhanA paMdara bhedo batAve che titthAisiddhabheyA saMghe sai hu~ti titthasiddha tti / tadabhAve je siddhA atitthasiddhA u te neyA // 2 // tIrthAdisiddhabhedAH saGgha sati bhavanti tIrthasiddhA iti / tadabhAve ye siddhA atIrthasiddhAstu te jJeyAH // 2 // aqyArtha: tityAsiddhameyA tIrthAdi siddhanA bhedo che (te A pramANe) saM saM huMti (1) saMgha hote chate je siddha thAya tityasiddha ti e tIrthasiddha (kahevAya che) 3vaLI (2) tamAre tenA=saMdhanA abhAvamAM je siddha je siddho (thayA) te gati-siddha te atIrthasiddha yA jANavA. gAthArtha: tIrthAdi siddhanA bhedo che te A pramANe - saMgha hote chate je siddha thAya te tIrthasiddha kahevAya che. vaLI saMghanA abhAvamAM je siddho thayA te atIrthasiddha jANavA. titthagarA tassiddhA huMti tadane atitthagarasiddhA / sagabuddhA tassiddhA evaM patteyabuddhA vi // 3 // tIrthakarAstatsiddhA bhavanti tadanye'tIrthakarasiddhAH / svakabuddhAstatsiddhA evaM pratyekabuddhA api // 3 // aqyArthaH (3) tisthaRI (je) tIrthakaro che (te) tassiddha hRti teetIrthaMkarasiddha che ane (4) tala tenAthI anya =tIrthakarathI anya gatityAsiddhA atIrthaMkarasiddha che. (5) sabuddhA (je) svayaMbuddha (te) siddhA te svayaMbundrasiddha che, parva e rIte (6) payagudA vi pratyekabuddha paNa che. gAthArtha: tIrthakaro tIrthaMkarasiddha kahevAya che ane tIrthakarathI anya atIrthakarasiddha kahevAya che. je svayaMbuddha che te svayaMbundrasiddha kahevAya che, ane A rIte pratyekabuddha paNa hoya che. For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O ripaddhavibhaktiviMzikA] 186 iya buddhabohiyA vi hu itthI purise NapuMsage ceva / evaM saliMgagihiannaliMgasiddhA muNeyavvA // 4 // iti buddhabodhitA api khalu strI puruSo napuMsakazcaiva / evaM svaliMgagRhyanyaliMgasiddhA jJAtavyAH // 4 // aqyArthaH rU e prakAre (7) yuddha voriyA vi buddhabodhita paNa hoya che) (8, 9, 10) hu phI pure purI jevI strI, puruSa, napuMsaka (siddha hoya che.) parva A prakAre (11, 12, 13) sanninidigannati siddha svaliMga, gRhiliMga, anyaliMga siddha muLa vyA jANavA. gAthArtha: e prakAre buddhabodhita paNa siddha hoya che, ane strI, puruSa, napuMsaka siddha hoya che. A prakAre svaliMga, gRhiliMga ane anyaliMga siddha jANavA. egANegA ya tahA tadegasamayammi huMti tassiddhA / seDhI kevalibhAve siddhI ete u bhavabheyA // 5 // ekAne kAzca tathA tadekasamaye bhavanti tatsiddhAH / zreNiH kevalibhAve siddhirete tu bhavabhedAt // 5 / / aqyArtha: (14) thALe ya hRti ane ekasiddha ane anekasiddho thAya che. tada ane mini eka samayamAM ta6 =eka siddha thAya to) tassiddhAM natsiddhAHekasiddha kahevAya che ane samaya ieka samayamAM tat te=aneka siddha (thAya to) siddha te=anekasiddha kahevAya che. (paMdara bhedo kahyA pachI A paMdara prakAranA jIvo siddhi kevI rIte pAme che ane teonA paMdara bhedo kaI rIte che, te batAvatAM kahe che ) seDhI zreNI, vanimAve kevaLajJAna thaye chate siddhI siddhi. eTale ke A paMdara prakAranA jIvone zreNI prApta thAya che, pachI kevaLajJAna thAya che ane pachI siddhi prApta thAya che. 3vaLI A=pUrvamAM batAvAyelA paMdara bhedo mavameyA bhavanA bhedathI cheka chellA For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 siddhavibhakitaviMzikA] bhavamAM vartatI avasthAnA bhedathI che. gAthArtha: ekasiddha ane anekasiddha thAya che. eka samayamAM eka siddha thAya to ekasiddha kahevAya che ane eka samayamAM aneka siddha thAya to te anekasiddha kahevAya che. (paMdara bhedo kahyA pachI A paMdara prakAranA jIvo siddhi kevI rIte pAme che ane teonA paMdara prakAranA bhedo kai rIte che, te batAvatAM kahe che ) A paMdara prakAranA jIvone zregI prApta thAya che, pachI kevaLajJAna thAya che ane pachI siddhi prApta thAya che. vaLI pUrvamAM batAvAyelA paMdara bhedo bhavanA bhedathI che= chellA bhavamAM vartatI avasthAnA bhedathI che. bhAvArtha: pahelI gAthAmAM kahyuM hatuM ke carama zarIrAdinI apekSAe siddhanA paMdara bhedo paDe che. te siddhanA jIvonuM cha prakAre vibhAjana karatAM paMdara bhedo prApta thAya che. je A pramANe (A) 1. tIrthasiddha 2. atIrthasiddha (B) 3. tIrthaMkarasiddha 4. atIrthaMkarasiddha (C) 5. svayaMbudrasiddha 6. pratyekabuddhasiddha 7. buddhabodhitasiddha (D) 8. strIliMgasiddha 9. puruSaliMgasiddha 10. napuMsakaliMgasiddha (E) 11. svaliMgasiddha 12. gRhiliMgasiddha 13. anyaliMgasiddha (F) 14. ekasiddha 15. anekasiddha. gAthA - 5 nA pUrvArdha sudhI siddhanA paMdara bhedo batAvyA ane have uttarArdhamAM siddhanA paMdara bheTavALA jIvo siddhi kevI rIte pAme che te batAve che. te paMdara prakAranA jIvone prathama kSapakazreNInI prApti thAya che, tenAthI kevaLajJAna thAya che ane bhavanI samApti thavAthI siddhinI prApti thAya che. tyAM prazna thAya ke zreNI, kevaLajJAna ane siddhi A prakArano krama badhAnA mATe che, to siddhanA paMdara bhedo kaI apekSAe che? tethI kahe che ke caramabhavanI avasthAnA bhedathI siddhanA A paMdara bhedo che, paraMtu siddhamAM vartatI avasthAne AzrayIne A paMdara bhedo nathI. 19-2/3/4/pI For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 siddhavibhaktiviMzikAta avataraNikA: A rIte siddhanA paMdara bhedo batAvyA. tyAM digaMbara strIliMgathI siddhi mAnato nathI. tenA nirAkaraNa mATe kahe che - paDibaMdhagA Na itthaM seDhIe huMti caramadehassa / thIliMgAdIyA vi hu bhAvA samayAvirohAo || 6 || pratibandhakA nA'tra zreNyAM bhavanti caramadehasya / strIliGgAdikA api khalu bhAvAH samayAvirodhAt || 6 || anvayArtha: E ahIMyAM=saMsAramAM seDhId zreNImAM ramavedaAE carama dehavALAnA thIrttiLAvIyA mAvA vi strIliMgAdi bhAvo paNa paDibaMdhA na huMti pratibaMdhaka nathI thatA (kAraNa ke) samAvizeSAo samayano avirodha che. gAthArtha: saMsAramAM zreNImAM carama dehavALAnA strIliMgAdi bhAvo paNa pratibaMdhaka nathI thatA, kAraNa ke samayano avirodha che; eTale ke tema mAnavAmAM zAstrano virodha nathI. bhAvArtha: manuSyabhavamAM carama dehavALA jIvone kSapakazreNInI prAptimAM strIliMga Adi bhAvone digaMbara pratibaMdhaka mAne che, paraMtu te ucita nathI; kema ke zAstrano virodha che. arthAt zAstra strIliMga Adi bhAvone kSapakazreNInA pratibaMdhaka mAnatuM nathI ane atIndriya padArthomAM sarvajJanuM vacana ja pramANa che. II19-6 avataraNikA: che - 188 chaThThI gAthAmAM kahyuM tema strIliMgasiddha mAnavAmAM zAstrano avirodha che, te batAve navaguNaThANavihANA itthIpamuhANa hoi aviroho / samaeNa siddhasaMkhAbhihANao caiva nAyavvA ||7|| navamaguNasthAnavidhAnAt strIpramukhAnAM bhavatyavirodhaH / samayena siddhasaMkhyAbhidhAnata caiva jJAtavyA |||| For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 _siddhavibhaktiviMzikAd aqyArtha: muhAI strI pramukhone navaguNavALavihA navamA guNasathAnakanuM vidhAna hovAthI ane samaNa zAstra vaDe siddhasaMvAmidAga veva siddhanI saMkhyAnuM abhidhAna hovAthI ja virodho avirodha nAyabrA hoDa jANavo joie. gAthArtha: strI pramukhone navamAM guNasthAnakanuM vidhAna hovAthI ane zAstra vaDe siddhanI saMkhyAnuM abhidhAna hovAthI ja (strIliMgasiddha mAnavAmAM zAstrano) avirodha jANavo joIe. bhAvArtha: yApanIya taMtra' nAmanA graMthamAM strI vagerene navamuM guNasthAnaka svIkArela hovAthI strIne mokSa mAnavAmAM avirodha che. vaLI, zAstramAM siddhanA paMdara bhedo kahelA che temAM strIliMgasiddha kahela che, tethI paNa strIone mokSa mAnavAmAM virodha nathI. 19-LA avataraNikA: sAtamI gAthAmAM kahyuM ke strIone navamuM guNasthAnaka che tethI mokSa mAnavAmAM virodha nathI. tyAM prazna thAya ke strIone navamuM guNasthAnaka bhale hoya paraMtu kevaLajJAna thatuM nathI tethI mokSa thato nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - aNiyaTTibAyaro so seTiM niyameNamiha samANei / tIe ya kevalaM kevale ya jammakkhae siddhI // 8 // anivRttibAdaraH sa zreNiM niyameneha samAnayati / tasyAzca kevalaM kevale ca janmakSaye siddhiH // 8 // aqyArtha: to te =sAtamI gAthAmAM kaheluM navamuM guNasthAnaka maLiyaTTanAyo anivRtti bAdaraguNasthAnaka niyameLa niyamathI phUda ahIM manuSyabhavamAM zeDha zreNIne tamArU samApta kare che, tIya ane tenAthI=zreNIthI vatta kevalajJAna (thAya che) vase ya ane kevalajJAna thaye chate kammaraNa janmano kSaya thatAM siddhI siddhi=mokSa (thAya che.) For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ripaddhavibhakitaviMzikAo. 190 gAthArtha: te-sAtamI gAthAmAM kaheluM navamuM guNasthAnaka, anivRttinAdara niyamathI ahIM= manuSyabhavamAM, zreNIne samApta kare che. ane zreNIthI kevalajJAna thAya che ane kevalajJAna thaye chate janmano kSaya thatAM siddhi=mokSa thAya che. bhAvArtha:- sAtamI gAthAmAM kahela ke navamuM guNasthAnaka anivRttinAdara guNasthAnaka che, ane te ahIM kSapakazreNIvALAne grahaNa karavAnuM che, upazamazroNIvALAne nahIM. ane te anivRttibAdaguNasthAnaka nakakI zreNIne samApta kare che, paraMtu vacamAM vizrAMta pAme nahi. zreNInI samApti thavAthI kevaLajJAnanI prApti thAya. tethI strI navamA guNasthAnakane prApta kare che te vacanathI nakkI thAya che ke strIone kevaLajJAna thAya che, ane kevaLajJAna thayA pachI vidyamAna janmano kSaya thAya tyAre avazya mokSa prApta thAya che. tethI strIone mokSa thAya che te vAta zAstrathI siddha thAya che. II19-8 avataraNikA:- 9 sAtamI gAthAmAM kahela ke siddhanA paMdara bhedonA AdhAre paNa nakakI thAya che ke strIne mukita che. tenuM samAdhAna digaMbara A pramANe kare ke kevaLajJAna to puruSane ja thAya che, paraMtu je puruSa kSapakazreNImAM strIvedanuM saMkramaNa karIne, prathama strIvedanI sattAno uccheda kare, te strIliMgasiddha kahevAya. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - purisassa veyasaMkamabhAveNaM ittha gamaNigA'juttA / itthINa vi tabbhAvo hoi tayA siddhibhAvAo // 9 // puruSasya vedasaMkramabhAvenAtra gamanikA'yuktA / strINAmapi tadbhAvo bhavati tadA siddhibhAvAt / 9 / / aqyArtha: sthILa vi strIone ja (jyAre) tabhAvo roDa te bhAva=kSapakazreNIno navamA guNasthAnakano bhAva thAya che tathA siddhimAvAgo tyAre siddhi thatI hovAthI rUtya ahIM siddhanA paMdara bhedomAMthI strIliMgasiddha, puruSaliMgasiddha ane napuMsakaliMgasiddha svarUpa traNa bhedanI saMgati karavAmAM pusisa puruSane veyasaMkramamAM strIvedanA saMkramaNanA bhAvathI eTale ke strIvedanA saMkramaNa dvArA prathama strIvedano sattAmAMthI nAza thAya che ema svIkArIne maLaTSnu gamaNikA=samAdhAna karavuM ayukta che. For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 O ripaddhavibhakitaviMzikA gAthArtha: strIone ja jyAre kSapakazreNIno navamAM guNasthAnakano bhAva thAya che tyAre siddhi thatI hovAthI, siddhanA paMdara bhedomAMthI strIliMgasiddha, puruSaliMgasiddha ane napuMsakaliMgasiddha svarUpa traNa bhedanI saMgati karavAmAM puruSane strIvedanA saMkramaNanA bhAvathI eTale ke strIvedanA saMkramaNa dvArA prathama strIvedano sattAmAMthI nAza thAya che ema svIkArIne samAdhAna karavuM ayukata che. bhAvArtha: digaMbaro puruSa zarIrathI ja mukti mAne che, strI zarIrathI nahIM. temanAM zAstromAM strIliMga sahita siddhanA paMdara bhedo batAvyA che. tethI strIliMgasiddha, napuMsakaliMgasiddha, puruSaliMgasiddha tene paNa mAnya che. tethI te potAnA matane virodha na Ave te rIte samAdhAna karatAM kahe che ke puruSa strIvedano prathama saMkramaNa karIne sattAmAMthI prathama strIvedano nAza kare to te strIliMgasiddha che. te rIte svIkArIne tenA pramANe siddhanA paMdara bhedonI saMgati thai jAya che ane strIne mokSa nathI e paNa sthApana thaI jAya. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke strIone paNa kSapakazreNIno bhAva thAya che tyAre siddhi thAya che, ema pUrvamAM siddha karyuM, mATe pUrvapakSInuM samAdhAna ayukta che. ahIM vizeSa e che ke strIzarIrathI koIne mukti thAya che ke nathI thatI te dekhAto padArtha nathI ke yuktisiddha padArtha paNa nathI, paraMtu jema devo vibudha hovA chatAM kevaLajJAna pAmI zakatA nathI e kathana zAstravacanathI ja mAnya thAya che, tema strIone mukti thAya che te siddhanA paMdara bhedonA kathanathI siddha thAya che, ane 'yApanikA" nAmanA AgamamAM strIone nava guNasthAnaka che tevuM vidhAna maLe che, tenAthI ja nakkI thAya che ke strIono mokSa thAya che. Ama chatAM, digaMbara siddhanA paMdara bhedonI saMgati svamatikalpanAthI kare che te mAnI zakAya nahIM. 19-lA avataraNikA:- 10. pUrvamAM zAstravacananA baLathI strIone mokSa thAya che tenuM sthApana karyuM. have yuktinA baLathI strIone mokSa svIkAravAmAM koI bAdha nathI, te batAve che - liMgamiha bhAvaliMga pahANamiyaraM tu hoi dehasya / siddhI puNa jIvassA tamhAeyaM na kiMcidiha // 10 // For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 0 siddhavibhakitaviMzikA . liGgamiha bhAvaliGgaM pradhAnamitaraM tu bhavati dehasya / siddhiH punarjIvasya tasmAdetanna kiMcidiha // 10 // aqyArtha: phUda ahIM=mokSanI prAptimAM mAvati bhAvaliMga parALanuM pradhAna liMgama liMga=kAraNa che. tu vaLI itara strIliMga lesa hodda dehane che pukha siddhI vaLI siddhi to navasA jIvanI (thAya che). tahAM te kAraNathI huM ahIM siddhinI prAptimAM rNa ArastrIne mukti nathI e kathana na vivid kAMi nathI=artha vagaranuM che. gAthArtha: mokSanI prAptimAM bhAvaliMga pradhAna kAraNa che. vaLI strIliMga dehane che, jyAre siddhi to jIvanI thAya che, te kAraNathI siddhinI prAptimAM strIne mukita nathI e kathana artha vagaranuM che. bhAvArtha: mokSanuM mukhya kAraNa ratnatrayIrUpa bhAvaliMga che ane gauNa kAraNa tarIke manuSyabhava, paMcendriyapaNuM ke bAhya nimittasAmagrI che. strI zarIrarUpI strIliMga to dehano bhAva che. tethI jo koi jIvane strInuM zarIra maLeluM hoya ane mokSanuM pradhAna kAraNa ratnatrayI pragaTa thaI zakatI hoya, to teno mokSa mAnavAmAM koI virodha nathI. kema ke mokSanI prApti jIvane thAya che ane tenuM kAraNa ratnatrayI che. tethI jema puruSa paMcendriya Adi bhAvane pAmIne vIryanA prakarSathI ratnatrayIne pragaTa karI zake che, tema strI paNa paMcendriya bhAva ane puruSa samAna buddhi AdinA prakarSane pAmIne ratnatrayI pragaTa karI zake tema svIkAravAmAM koi bAdha nathI. tethI strIzarIrathI mokSa na thAya tema mAnavuM te yuktirahita che. ll19-10nA avataraNikA:- 11 pUrvamAM yuktithI strIone mokSa svIkAravAmAM virodha nathI tema sthApana karyuM. tyAM pUrvapakSI zAstravacananA baLathI strI zarIramAM mokSa nathI te sthApana karavA prayatna kare che. tene sAme rAkhIne nirAkaraNa kare che - sattamamahipaDiseho u ruddapariNAmavirahao tAsiM / siddhIe iTThaphalo na sAhuNitthINa paDiseho // 11 // For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 UsiddhavibhakitaviMzikA saptamamahIpratiSedhastu raudrapariNAmavirahatastAsAm / siddhadhyA iSTaphalo na sAdhvInAM strINAM pratiSedhaH / / 11 / / aqyArthaH tArkiMDa teone vaLI strIone vaLI pariNAviyo raudrapariNAmano viraha hovAthI samapiDileho sAtamI nArakIno pratiSedha che, (e pratiSedha ja) sAdugatthIna sAdhvI strIonI siTI paDilero siddhino pratiSedha che (e kathana)napatto iSTaphaLavALuM nathI. gAthArtha: strIone vaLI raudrapariNAmano viraha hovAthI sAtamI nArakIno pratiSedha che, e pratiSedha ja sAdhvI strIonI siddhinI pratiSedha che, evuM kathana iSTaphaLavALuM nathI. bhAvArtha: strIone raudrapariNAma utkaTa thAya to paNa che nArakIthI nIce jai zakatI nathI, tethI zAstramAM strIone sAtamI nArakano pratiSedha karela che. ane te vacananA baLathI pUrvapakSe kahyuM ke jemAM strIo utkaTa raudrapariNAma karI zakatI nathI tema utkaTa vizuddha bhAva paNa karI zakatI nathI. mATe guNiyala strIone paNa siddhino pratiSedha che. tene graMthakAra kahe che ke te digaMbaranuM vacana iSTaphaLavALuM nathI. Azaya e che ke strIone utkaTa raudradhyAna na thai zake tenAthI evuM na kahI zakAya ke strIone utkaTa zubhabhAva paNa na thai zake. jema koi mahAtmA guNasaMpattithI vikaselA hoya to, te mahAtmAne utkaTa raudradhyAna na thai zake tevI yogyatA pragaTa thai zake; chatAM te ja bhavamAM utkaTa zubha adhyavasAyathI mokSamAM jaI zake che. te rIte strIne strIbhavamAM utkaTa raudradhyAna na thavA chatAM ratnatrayIne anukULa utkaTa bhAva thaI zake che, tema svIkAravAmAM koI bAdha nathI. II19-11 avataraNikA:- 12 pUrvapakSI kahe ke zAstramAM strIone uttama padanI pratiSedha batAvyo che. te ja batAve che ke strIo uttamapadane anukULa tevA uttama bhAvo karI zakatI nathI. tethI mokSane anukULa evo sarva zreSTha pariNAma teo kaI rIte karI zake? tethI kahe che - uttamapayapaDiseho u tAsiM sahagArijogayA'bhAve / niyavIrieNa u tahA kevalamavi haMdi aviruddhaM // 12 // For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 msiddhavibhakitaviMzikAd uttamapadapratiSedhastu tAsAM sahakAriyogyatA'bhAve / nijavIryeNa tu tathA kevalamapi hanta aviruddham / / 12 / / aqyArthaH 3 tAsiM vaLI teomAM sariNAyAma sahakArIyogyatAnA abhAvamAM 3mayaparisero uttama padanI pratiSedha (kahevAyo che) 3 tahAM niyariNA paraMtu tevA prakAranA nijavIryathI hRti vatamavi viruddha kharekhara kevaLajJAna paNa aviruddha che. gAthArtha: vaLI teomAM strIomAM, sahakArIyogyatAnA abhAvamAM uttama padanI pratiSedha kahevAya che, paraMtu tevA prakAranA nijavIryathI kharekhara kevaLajJAna paNa aviruddha che. vatamavi ahIM AthI e kahevuM che ke strIone ratnatrayIrUpa bhAvaliMga to aviruddha che, paraMtu kevaLajJAna paNa aviruddha che. bhAvArtha: strIone strIbhavamAM prAyaH karIne cakravatIpaNuM Adi uttama pado prApta thatAM nathI, ane AthI ja tresaTha zalAkAmAM batAvelAM sarva uttama pado puruSane ja prAyaH prApta thAya che. tenuM kAraNa strIbhavamAM te padanI prAptine anukULa evI sahakArI puNyaprakRtio prApta thayelI hotI nathI. mATe strI zarIravALA jIvone uttama padanA kAraNabhUta evA sahakArI kAraNone meLavavAnI yogyatA nathI, tene kAraNe teone uttama padanI pratiSedha karela che. jyAre kevaLajJAna to potAnA vIryathI pragaTa karavAnuM che, ane kevaLajJAnane pragaTa karavA mATe Avazyaka evo manuSyabhava, paMcendriyapaNuM Adi sahakArI kAraNo to strIone che ja, mATe kSapakazreNIne anukULa evA nija vIryathI strIone kevaLajJAna svIkAravuM te aviruddha che. ahIM vizeSa e che ke sAmAnya rIte strIbhavamAM sahakArI puNaprakRtino abhAva hovAne kAraNe uttama pado maLatAM nathI, to paNa accherArUpe mallinAtha bhagavAnane uttama evA tIrthaMkarapadanI prApti paNa thai ja che. 19-12aa avataraNikA: gAthA - 6 thI 12 sudhI strIone mukti nathI e prakAranI digaMbaranI mAnyatAnuM nirAkaraNa karIne, have eka samayamAM utkRSTathI koNa, keTalA siddha thAya che te batAvavA artha For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 0 siddhavibhakitaviMzikAta vIsitthigA u purisANa aTThasayamegasamayao sijhe / dasa ceva napuMsA taha uri samaeNa pddiseho||13|| viMzatiH striyastu puruSANAmaSTazatame kasamayataH sidhyet / dazaiva napuMsAstathopari samayena pratiSedhaH // 13 / / sanvayArtha : egasamayao me samayamA (utkRSTathI) vIsa itthigA u pIsa strImo / sijjhe sida thAya mane purisANa puruSo aTThasayam yeso bhane mAha thAya napuMsA dasa ceva nyAre napuMso 6sa. 61 thAya taha uvariM tenAthI 52mA samaeNa me samayathI (sindra thavAno) paDiseho pratiSedha cha. gAthArtha: eka samayamAM utkRSTathI vIse strIo ja siddha thAya, ane puruSa ekaso ane maa| thAya. tenAthI 52mAM se samayathI sina yavAno pratiSedha cha. ||1|| iya cauro gihiliMge dasannaliMge sayaM ca aTThahiyaM / vineyaM tu saliMge samaeNaM sijjhamANANaM // 14 // evaM catvAro gRhiliGge dazAnyaliGge zataM cASTAdhikam / vijJeyaM tu svaliGge samayena sidhyamAnAnAm // 14 / / sanvayArtha: ___iya se rIte samaeNaM me samayamA sijjhamANANaM siddha thatAM gihiliMge liviMge (4thI) cauro yAra dasannaliMge anya liMgamA (utkR4thI) sa ca bhane saliMge tu svasiMge qNI sayaM aTThahiyaM (4thI) meso mA vinneyaM 911111. gAthArtha: e rIte eka samayamAM gRhiliMge siddha thatA utkRSTathI cAra, anyaliMgamAM utkRSTathI isa ane svasiMge gI thI meso mAha 124t. ||14|| do cevukkosAe cauro jahannAi majjhimAe ya / aTThAhigaM sayaM khalu sijjhai ogAhaNAi tahA // 15|| For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 UsiddhavibhakitaviMzikAI dvAvevotkrozatazcatvAro jaghanyato madhyamayA ca / aSTAdhikaM zataM khaluM sidhyatyavagAhanayAM tathA / / 15 / / aoqyArtha: 3osA dArU utkRSTa avagAhanAthI to eka samayamAM to veva tahIM be ja tathA nannAphu raDato jaghanya avagAhanAthI cAra malphimA ya ane madhyama avagAhanAthI mahimAM ya ekaso ATha hatuM kharekhara siksa siddha thAya che. gAthArthaH utkRSTa avagAhanAthI to eka samayamAM be ja, tathA jaghanya avagAhanAthI cAra ane madhyama avagAhanAthI ekaso ATha kharekhara siddha thAya che. II1po. cattAri uDaloe due samudde tao jale ceva / bAvIsamaholoe tirie aDDattarasayaM tu // 16 // catvAra urdhvaloke dvau samudre trayA jale caiva / dvAtriMzadadholoke tirazcyaSTottarazataM tu // 16 // anvayArtha: (utkRSTathI eka samayamAM) vAra topa UrdhvalokamAMthI cAra, tu samude samudramAMthI be to reva ane jala uparathI traNa, vAvInamaNono adholokamAMthI bAvIsa tiri tumakutarasarca ane tiryazlokamAMthI ekaso ATha (siddha thAya che.) gAthArtha: utkRSTathI eka samayamAM UrdhvalokamAMthI cAra, samudramAMthI be ane jala uparathI traNa, adholokamAMthI bAvIsa ane tiryazlokamAMthI ekaso ATha siddha thAya che. ll16nI bhAvArtha: eka samayamAM 20 strIo siddha thayA pachI bIjA samayamAM 20 strIo siddha na thai zake, paraMtu 19, 18 ke tenAthI ochI siddha thaI zake. te rIte puruSAdi siddhamAM paNa samajI levuM.II19-13/14/15/16ll. For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 siddhavibhaktiviMzikA battIsA aDayAlA saTThI bAvattarI u boddhavvA / culasII channauI durahiyamaTTuttarasyaM ca // 17 // dvAtriMzadaSTAcatvAriMzatSaSTidvisaptatistu boddhavyAH caturazItiH SaNNavatirdvirahitamaSTottarazataM ca ||6|| anvayArtha: vattIjJA batrIsa, ayAttA aDatAlIsa, samrI sAiTha, vAvattarI bottera ghulasId coryAzI, nna channu hiyam ekaso be akuttasayaM 6 ane ekaso ATha 3 nonanA vaLI jANavA. gAthArtha: batrIsa, aDatAlIsa, sAiTha, bottera, coryAzI, channu, ekaso be ane ekaso ATha vaLI jANavA. bhAvArtha: eka samayamAM jo 1 thI 32 nI saMkhyAmAM jIvo mokSamAM jAya to niraMtara ATalI saMkhyA 8 samaya sudhI cAlI zake. tevI rIte jo 33 thI 48 nI saMkhyAmAM eka samayamAM jIvo mokSamAM jAya to niraMtara 7 samaya sudhI jai zake. A pramANe darekamAM samajI levuM. utkRSTathI 103 thI 108 siddha thAya to eka ja samayamAM thai zake. satata bIjA samaye AvuM na thAya. saMkSepathI A krama bAjunA pAnAmAM darzAvyA pramANe prApta thAya. For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka samayamAM je saMkhyAmAM jIvo mokSamAM jAya te saMkhyA. 1 33 49 thI kara thI 48 thI 60 thI 72 61 73 thI 84 45 thI 96 97 thI 102 103 thI 108 ||19-17|| avataraNikA: gAthA 7 siddhavibhaktiviMzikAta ATalI saMkhyA niraMtara keTalA samaya sudhI siddha thai zake athavA keTalA samaya pachI aMtara paDe te samayanI saMkhyA. C 3 OM 5 4 3 2 1 - 1 thI mAMDIne atyAra sudhInA kathananuM nigamana karatAM kahe che - evaM siddhANaM pi hu uvAhibheeNa hoi iha bheo / tattaM puNa savvesiM bhagavaMtANaM samaM ceva // 18 // evaM siddhAnAmapi khalUpAdhibhedena bhavatIha bhedaH / tattvaM punaH sarveSAM bhagavatAM samameva ||6|| 198 anvayArtha: haiM ahIM=siddhonA bhedonI vicAraNAmAM vuM A pramANe siddhALuM pi sidhdhonA paga haiM 3vAtimeLa kharekhara upAdhinA bhedathI meo hor bheda thAya che. sanvesi maLavaMtAnuM sarve bhagavaMtonuM tAM tattva puLa vaLI samaM reva samAna ja che. gAthArtha: siddhonA bhedonI vicAraNAmAM A pramANe siddhonA paNa kharekhara upAdhinA bhedathI bheda thAya che. vaLI sarve bhagavaMtonuM tattva samAna ja che. For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 bhAvArtha: - pUrvanI gAthAomAM siddhanA paMdara bhedo batAvyA, tema ja eka samaye utkRSTathI keTalA mokSamAM jAya te batAvyuM. te sarva upAdhinA bhedathI siddhanA paNa bhedo thAya che. paraMtu sAMsArika jIvomAM jema zarIrAdinA kAraNe ke karmAdinA kAraNe bheda thAya che, tevo koi siddhano bheda nathI. te batAvavA mATe gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke sarva siddha bhagavaMtonuM siddhatvarUpa tattva samAna ja che. II19-18 7 siddhavibhakitaviMzikA7 avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke sarva siddha bhagavaMtanuM tattva samAna che. te tattva zuM che te have batAve che - 4-14 savve vi ya savvannU savve vi ya savvadaMsiNo ee / niruvamasuhasaMpannA savve jammAirahiyA ya // 19 // sarve'pi ca sarvajJAH sarve'pi ca sarvadarzina ete / nirupamasukhasaMpannAH sarve janmAdirahitAzca anvayArtha: sattve vi ya ane sarve paNa chu A=siddho sajja sarvajJa che, sattve vi ya sarve paNa savvayaMsino sarvadezI sattve nivamasusaMpannA sarve nirupama sukhathI yukta che nammAhiyA ya ane janmAdi rahita che. gAthArtha: sarve paNa siddho sarvajJa che, sarve paNa sarvadazI che, sarve paNa nirupama sukhathI yukta che ane janmAdi rahita che. 19-19 avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke siddha bhagavaMtone nirupama sukha che, tyAM prazna thAya ke siddho eka ja ThekANe anaMtanI saMkhyAmAM che tethI teo sukhI kai rIte hoi zake? tethI tenA nirAkaraNa arthe kahe che - ||6|| t ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / annunnamaNAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 20 // For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 usiddhasukhaviMzikA yatra caikaH siddhastatrAnantA bhavakSayavimuktAH / anyonyamanAbAdhaM tiSThanti sukhinaH sukhaM prAptAH / / 20 / / aqyArtha: sudaM pattA ya ane sukhane pAmelA sudI sukhI evA siddho natya kyAM to eka siddha che tatva tyAM ja vivimukSa bhavanA kSayanA kAraNe vimukta machaMtA anaMtA evA teo manamavAuM anyonyane bAdhA pahoMcADyA vinA viti rahe che. gAthArtha: sukhane pAmelA sukhI evA siddho, jyAM eka siddha che tyAM ja bhavanA kSayanA kAraNe vimukta anaMtA evA teo anyonyane bAdhA pahoMcADyA vinA rahe che. bhAvArtha: siddhanA AtmAo sarva karmothI mukAyelA hovAthI sukhane pAmelA che. Ama chatAM, eka ja kSetramAM anaMta siddhanA AtmAo bhegA rahelA che, chatAM anyonya bAdhA vagara sukhe rahe che. tenuM kAraNa rUpI evA zarIranA saMyogane kAraNe ja paraspara ekabIjAne bAdhA thai zake che, paraMtu siddhanA AtmAo arUpI che tathA karmano ane dehano saMyoga sarvathA nathI tethI ekabIjAne bAdhA karatA nathI. AthI ja potAnA svAbhAvika sukhamAM sadA rahe che. I19-20nA // iti sivibhaktiviMzikA ekonaviMzI / / For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 avataraNikA: usisukhaviMzikA) // siddhasuviziA viMzI | pUrva viMzikAmAM siddhanA bhedo batAvyA. have siddhanA sukhane batAve chenmiuunn tihuyaNaguruM paramANaMtasuhasaMgayaM pi sayA / avimukkasiddhivilayaM ca vIyarAgaM mahAvIraM // 1 // natvA tribhuvanaguruM paramAnantasukhasaMgatamapi sadA 1 avimuktasiddhivilayaM ca vItarAgaM mahAvIraM // 1 // vucchaM lesuddesA siddhANa suhaM paraM aNovammaM / nAyAgamajuttIhiM majjhimajaNabohaNaTThAe // 2 // vakSyAmi lezoddezAtsiddhAnAM sukhaM paramanaupamyam / jJAtAgamayuktibhirmadhyamajanabodhanArtham 11211 anvayArtha: tirucaLanu N traNa jagatanA guru paramALatamuhasAyaM vi parama anaMta sukhathI saMgata ja ane sA avimu siddhivittayaM sadA avimukta siddhinA sthAnavALA vIyarAmAM vItarAga mahAvIrUM mahAvIrane naimiDhaLa namaskAra karIne maminaLavoLakAr madhyama jananA bodha mATe nAyAmanuttanheiM dRSTAMta, Agama ane yuktithI paNaM zreSTha (ane) bovamma upamArahita evA siddhALa yudde siddhonA sukhane tevuddelA lukhkhuM leza uddezathI huM kahIza. gAthArtha: traNa jagatanA guru, parama anaMta sukhathI saMgata ja ane sadA avimukta siddhinA sthAnavALA vItarAga mahAvIrane namaskAra karIne, madhyama jananA bodha mATe dRSTAMta, Agama ane yuktithI zreSTha ane upamA rahita evA siddhonA sukhane leza uddezathI huM kahIza. * prathama zlokamAM 'vi' zabda evakAra arthamAM che. bhAvArtha: prathama zlokamAM anaMta sukhathI saMgatanuM vizeSaNa 'parama' Apela che. tethI e prApta thAya che ke bhagavAna prakRSTa evA anaMta sukhathI yukta che. bhagavAnanuM vizeSaNa sadA For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 UrisaddhasukhaviMzikAd. avimukatasiddhivilaya batAvIne bhagavAna mahAvIra mokSamAM gayA pachI tyAMthI pharI kyAreya saMsAramAM pAchA AvatA nathI te batAvela che. tenAthI keTalAka mAne che ke mokSamAM gayA pachI paNa tIrthanA vinAzane joIe bhagavAna pharI janma le che tenuM nirAkaraNa thAya che, vaLI, te siddhinuM sukha prakRSTa che te batAvavA mATe bIjA zlokamAM parama zabda kahela che. te sukha sAkSAt dekhADI zakAya tema nathI, te pramANe tene batAvavA mATe koI upamA paNa ApI zakAya tema nathI. tethI tene upamArahita kahela che. - Ama chatAM, madhyama jananA bodha mATe daSTAMta, zAstravacana ane yuktithI siddhinA sukhane pote leze uddezathI arthAt leza bodha karAvavAnA uddezathI prastuta viMzikAmAM yatna kare che. ahIM madhyama jana eTalA mATe kahela che ke ati maMda buddhivALA jIvo siddhisukhane samajI zake evA nathI, ane ati paTu buddhivALA to siddhi avasthAnuM svarUpa batAvavAthI ja siddha avasthAnAM sukhane svayaM samajI zake evA che. mATe teone siddhanA svarUpanA vArganathI ja temane siddhinA sukhano bodha thai jAya che. paraMtu madhyama buddhivALA lokane ja zaMkA thAya ke, siddhimAM bhoga-vilAsa kAMI nathI, phakta zarIrarahita ane karmarahita AtmA che. tethI tyAM sukha che ke sukhano abhAva che? tenA samAdhAna mATe daSTAMta, Agamavacana ane yuktithI leze uddezathI siddhinA prakRSTa sukhane batAve che. daSTAMta dvArA batAvavAthI madhyama buddhivALA jIvane kAMika bodha thAya, ane tene ja daDha karavA mATe AgamavacanathI paNa graMthamAM batAvaze. jethI, madhyama buddhivALAne AgamavacananA baLathI siddhisukha pratye vizeSa AsthA pragaTe, ane vaLI yuktithI batAvavAthI madhyama jana paNa kAMika nirNaya karI zake ke siddhamAM sukha che. Ama chatAM, siddhinuM pUrNa sukha koi rIte paNa batAvI zakAya ema nathI.tethI kahe che ke leza batAvavAnA uddezathI siddhinA sukhane huM kahIza.li20-1/ rA. avataraNikA: pUrva zlokamAM batAvyuM ke daSTAMta, Agama ane yuktithI madhyamajananA bodha mATe siddhinA sukhane leza uddezathI kahIza. tethI krama pramANe prathama dRSTAMta dvArA siddhinuM sukha batAve che - jaM savvasattu taha savvavAhi savvattha savvamicchANaM / khayavigamajogapattIhiM hoi tatto aNaMtamiNaM // 3 // yatsarvazatrUNAM tathA sarvavyAdhInAM sarvArthAnAM sarvecchAnAm / kSayavigamayogaprAptibhirbhavati tato'nantamidam // 3 // For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 . siddhasukhaviMzikA aqyArtha: ___ jaM thI. savvasattu taha savvavAhi savvattha savvamicchANaM havAmano pattIrdi sarva zatruonA kSayathI, tathA sarva vyAdhinA vigamanathI tathA sarva arthonA yogathI ane sarva icchAonI prAptithI ropha (mokSa) thAya che to mAMtamiLe te kAraNathI A= (mokSanuM sukha) anaMta che. gAthArtha: je kAraNathI sarva zatruonA kSayathI, tathA sarva vyAdhinA vigamanathI, tathA sarva arthonA yogathI ane sarva icchAonI prAptithI (mokSa) thAya che, te kAraNathI mokSanuM sukha anaMta che. bhAvArtha: mokSanuM sukha anaMta kema che, te batAvavA A gAthAmAM graMthakAra kahe che ke sarva zatruonA kSayathI mokSamAM zatrukRta koipaNa upadrava nathI. sarva vyAdhiono nAza thavAthI mokSamAM vyAdhikRta upadrava paNa nathI. A be kathana dvArA upadravanA abhAvathI thanAruM sukha batAvyuM. have kayuM sukha prApta thAya che te batAvavA kahe che ke, sarva iSTa arthano yoga thavAthI jIvane je AnaMda pedA thAya che ane sarva icchAo pUrNa thavAthI je sukha thAya che tevuM mokSanuM sukha che. tethI mokSanuM sukha anaMta che. - ahIM vizeSa e che ke saMsAramAM jIvanA aneka zatruo hoya che ane tenI pajavaNIno paNa pAra nathI hoto. AvA aneka zatruomAMthI eka paNa zatruno jo nAza thAya to paNa tene atyaMta AnaMda thAya che, to sarva zatruono nAza thAya to kevo AnaMda thAya! te ja rIte koI AtmA aneka vyAdhithI pIDAI rahyo hoya tyAre, jo aneka vyAdhikRta pIDAmAMthI mAtra ekAda vyAdhinI pIDA paNa jo nAza pAme to tene AnaMda thAya che. tema ja sarva vyAdhi nAza pAme to kevo AnaMda thAya! jagatamAM sArA padArthomAMthI eka padArthano paNa yoga thAya to AnaMda thAya che to koI AtmAne sarva sArA padArthono yoga thAya to kevo AnaMda thAya! te ja rIte koi AtmAne ghaNI icchA hoya temAMthI koIka ekAda icchA pUrI thAya to paNa AnaMda thAya che, to jenI badhI IcchAo pUrNa thAya to kevo AnaMda thAya! tevuM mokSanuM sukha che. tethI mokSanuM sukha anaMta che. 20-3thI avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM batAvyuM ke sarva zatru AdinA kSayAdithI mokSa thAya che, tethI For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 gsiddhasukhaviMzikAd mokSamAM anaMta sukha che, tethI have zatru Adi koNa che te batAvatAM kahe che - rAgAIyA satU kammudayA vAhiNo ihaM neyA / laddhIo paramatthA icchA'Nicchecchamo ya tahA // 4 // rAgAdikAH zatravaH karmodayA vyAdhaya iha jJeyAH / labdhayaH paramArthA icchA'nicchecchA ca tathA // 4 // aqyArtha: phudaM ahIM=jIvanA viSayamAM rIDiMyA sa rAgAdi zatruo jANavA ya ane skula vAriNI neyA karmano udaya e vyAdhi jANavo. to patthA labdhio paramArtharUpa jANavI=parama iSTa artharUpa jANavI. taer sLachamo tathA anicchAnI icchA e icchA jANavI. gAthArtha - ahIM (jIvanA viSayamAM) rAgAdi zatruo jANavA ane karmano udaya e vyAdhi jANavo. labdhio parama ISTa artharUpa jANavI ane anicchAnI icchA e icchA jANavI. bhAvArtha: AtmAnA viSayamAM vicArIe to AtmAne pIDA karatA rAgAdi AtmAnA zatruo che. zarIramAM jema vikRti thAya to te vyAdhi bane che, tema karmano udaya e AtmasvarUpane vikRta karato hovAthI vyAdhirUpa che. saMsAramAM jema zreSTha padArtho jIva mATe iSTa artharUpa hoya che, tema AtmAnA viSayamAM uttama labdhio paramArtha che. vaLI jema saMsAramAM koi AtmAne ghaNI icchAo hoya paNa khyAla Ave ke jo ratnaciMtAmaNI maLe to badhI IcchAo purAya tema che, tema tattvane jenArI daSTi pragaTe tyAre jIvane "anicchA svarUpa AtmAno bhAva te sarvasukhanuM kAraNa che tevuM jJAna thAya che, tyAre ratnaciMtAmaNInI icchA tulya anicchAnI ja icchA thAya che. jyAre jIva mokSamAM jAya che tyAre (1) rAgAdino saMpUrNa nAza thavAthI sarva zatruono kSaya thAya che ane (2) sarva karmano nAza thavAthI AtmA sarvathA bhAvavyAdhithI rahita bane che. ane (3) kevaLajJAna vakhate jIvane sarva labdhio kSAyikabhAve prApta thAya che tethI sarva zreSTha arthanI prAptino yoga thAya che. ane (4) mokSamAM sarvathA icchAnA abhAvarUpa anicchAnI prApti hovAthI sarva icchAo pUrNa thAya che. AthI ja siddhamAM anaMta sukha che te prakArano trIjI gAthA sAthe saMbaMdha che. For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1siddhasukhaviMzikA ahIM vizeSa e che ke (1) rAgAdi AtmAnA pariNAmarUpa hovA chatAM paga zuddha AtmAnA pariNAmarUpa nathI, mATe AtmAne pIDAkArI che, tethI zatru che. (2) udayane pAmelA karmanA paramANuo AtmAnI sAthe lAgela hovAthI, AtmAnA svarUpane vikRta karanArA che. tethI jema vyAdhi zarIranI vikRta avasthA che, tema karmano udaya e AtmAnuM vikRta svarUpa che, ane tethI ja vyAdhirUpa che. (3) parama artho AtmAnA kSayopazama ke kSAyika bhAvanI zaktio che. jema bAhya iSTa arthono yoga jIvane sukharUpa che, tema kSayopazamabhAvanI badhI labdhio kSAyikabhAvamAM aMtarbhAva pAme che, tethI kevaLIne sarva parama iSTa arthanI prAptirUpa labdhi che. (4) icchA e jo ke rAgarUpa ja che to paNa apekSAe pRthak karIne batAvela che. jema saMsAramAM icchAnI prAptithI sukha thAya che, tema yogIne anicchAnI icchA pragaTe che ane tenA mATe ja sAdhanA kare che. ane jyAre te yogI vItarAga bane che tyAre tene anicchAnI prApti thAya che, tethI kevaLIne sukha thAya che. ahIM karmanA udayarUpa vyAdhi e siddha avasthAmAM jAya che ane bAkInAM traNa prakAranAM sukho kevaLajJAna prApta thatAM thAya che. II20-4][ 205 avataraNikA: gAthA - 3 ane 4mAM daSTAMtathI mokSanuM sukha batAvyuM. have te mokSanuM sukha vartamAnamAM saMvedanano viSaya nahIM hovA chatAM yuktithI anubhavasiddha kai rIte che te batAvatAM kahe che aNuhavasiddhaM eyaM nAruggasuhaM va rogiNo navaraM / gammai iyareNa tahA sammamiNaM ciMtiyavvaM tu // 5 // anubhavasiddhametannA''rogyasukhamiva rogiNaH kevalam / gamyata itareNa tathA samyagidaM cintayitavyaM tu // 5 // anvayArtha: thaeN A=gAthA - 3 ane 4mAM daSTAMtathI je siddhanuM sukha batAvyuM, e anuvatinuM anubhavasiddha che navAM phakta Asuda va ziLo rogIne ArogyanA sukhanI jema re itara vaDe=saMsArI jIva vaDe, na mammajJa saMvedanano viSaya banatuM nathI. taddA te prakAre phaLa A sammam samyag niMtiyanaM ciMtavana karavuM joie. * tu pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasukhaviMzikA gAthArtha: trIjI ane cothI gAthAmAM daSTAMta dvArA je siddhanuM sukha batAvyuM, e anubhavasiddha che. phakta rogIne ArogyanA sukhanI jema saMsArI jIva mATe te saMvedanano viSaya banatuM nathI. te prakAre A samyag ciMtavavuM joie. bhAvArtha: gAthA - 3 ane 4mAM dRSTAMtathI mokSanuM sukha batAvyuM. te dRSTAMtathI samyag vicAravAmAM Ave to mokSamAM sukha che te vAta vicArakone anubhavasiddha thAya. jema ApaNA pUrvajo sAkSAt dekhAtA na hoya to paNa ApaNA astitvanA baLathI teo nakkI hatA te vAta anubhavasiddha che. te ja rIte sarva zatru Adino kSayAdi thAya to jIvane anaMta sukha thAya e vAta paNa anubhavasiddha che. to prazna thAya ke siddhanA jevA sukhano ApaNane anubhava kema thato nathI? tethI kahe che ke jema rogIne ArogyanuM sukha saMvedanano viSaya banatuM nathI, rogI ArogyanA sukhanuM anumAna karIne teno anubhava karI zake che paNa pote nirogI nahIM hovAthI ArogyanuM sukha tenA saMvedanano viSaya nathI banatuM; tema saMsAravartI jIvo siddha avasthAne pAmelA nahi hovAthI tevA prakAranA sukhanuM saMvedana teo nathI karI zakatA. te prakAre arthAt A gAthAmAM je pahelAM kahyuM te pramANe A buddhimAM upasthita padArthanuM samyag ciMtavana karavuM joie, jethI dRSTAMtanA baLathI mokSamAM anaMta sukha che evI dRDha pratIti thAya, ane to ja jIva mokSane meLavavA mATe samyag udyamavALo bane.20-5]] avataraNikA: gAthA - 2 mAM kahela ke dRSTAMtathI, AgamathI ane yuktithI siddhanA sukhane huM kahIza. tyArabAda trIjI ane cothI gAthAmAM dRSTAMtathI siddhanuM sukha batAvyuM. ane pAMcamI gAthAmAM te dRSTAMtathI batAvelA sukhanuM nigamana karyuM. have, AgamathI siddhanA sukhane batAve che siddhassa sukkharAsI savvaddhApiMDio jai havijjA / so'NaMtavaggabhaio savvAgAse Na mAijjA ||6|| siddhasya saukhyarAziH sarvAddhApiNDito yadi bhavet / so'nantavargabhAjitaH sarvAkAze na mAyAt nAdA 206 For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasukhaviMzikA anvayArtha: gar jo siddhapta suvAsI siddhanA sukhano rAzI sanvaddhAviMDio niSnA sarvakALathI piMDIbhUta thAya ane soDAMtavAmaDyo te anaMtavargathI bhAjita thAya to savvAse sarva AkAzamAM r mASnA samAya nahi. * Avazyaka niryukti gAthA naM. 982 A ja gAthA che. gAthArtha: jo siddhanA sukhano rAzi sarva kALathI piMDIbhUta thAya ane te anaMta vargathI bhAjita thAya to sarva AkAzamAM samAya nahi. 207 bhAvArtha: koi eka siddha AtmAne grahaNa karIne vicArIe to, eka samayamAM te je sukhano anubhava kare che, te sukhanA rAzine siddha avasthAnI prApti pachI jeTalA samayo che, te sarva samayothI guNavAmAM Ave to anaMta saMkhyAvAcI rAzi prApta thAya. kema ke siddha avasthA pAmyA pachI te siddhano AtmA sadA mATe siddharUpe rahevAno che, tethI bhAvinA sarva samayonI je anaMta saMkhyA Ave tenAthI siddhanA sukhane guNavAmAM Ave to moTI anaMta saMkhyAnI prApti thAya. tyArapachI te saMkhyAno vargamULa kADhavAmAM Ave to te saMkhyA ghaNI nAnI thAya ane A rIte te vargamULa paNa eka-be vakhata nahIM paraMtu anaMtI vakhata kADhavAmAM Ave to ghaNI nAnI saMkhyA thAya. ane A rIte prApta thayelI nAnI saMkhyAnA eka eka sukhAMzane kalpanAthI eka eka AkAzapradeza upara mUkavAmAM Ave to lokAlokarUpa je eka AkAzadravya che te sarva AkAzapradezamAM te sukha samAi zake nahi. II20-6|| avataraNakA: gAthA 6 mAM siddhanuM sukha batAvatAM siddhanA sukhanI rAzine grahaNa karIne kALathI tene guNIne anaMta batAvela che. tyAM prazna thAya ke dhAnyano Dhagalo hoya to dhAnyanI rAzi kahI zakAya, paraMtu sukhanI rAzi kevI rIte prApta thai zake? tethI buddhi dvArA sukhanI rAzi batAvavA mATe kahe che - 1 vAbAhakkhayasaMjAyasukkhalavabhAvamitthamAsajja tatto anaMtaruttarabuddhIe rAsi parikappo // 7 // For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 _siddhasukhavizikAo vyAbAdhakSayasaJjAtasaukhyalavabhAvamatrAsajya tato'nantaramuttarottarabuddhyA rAziH parikalpyaH // 7 // aqyArtha: stham ahIM=sukhanI rAzinA viSayamAM vIvAdadyasaMgAyanu navamAtram AjJa vyAbAdhAnA kSayathI thayelA sukhalavanA bhAvane grahaNa karIne gAMtara tyArapachI to tenAthIegrahaNa karAyelA sukhalavanA bhAvathI DaravutI uttarabuddhi dhArA=prathama grahaNa karAyelA sukhalavanA bhAva pachInA sukhalavanA bhAvane grahaNa karatI evI uttarabuddhi dvArA phi pablio rAzinI kalpanA karavI joIe. gAthArtha: sukhanI rAzinA viSayamAM vyAbAdhAnA kSayathI thayelA sukhalavanA bhAvane grahaNa karIne tyArapachI grahaNa karAyelA sukhalavanA bhAvathI uttarabuddhi vaDe rAzinI kalpanA karavI joie. bhAvArtha: koI AtmA aneka bAdhAothI bAdhita hoya, temAM ati tarasane kAraNe ati vyAkuLa avasthAvALo hoya, te vakhate pANInuM eka biMdu paNa tenA mukhamAM paDe to tRSAkRta bAdhAnA leza zamanathI tene thoDuMka sukha thAya che. jema jema adhika-adhika pANI maLe che tema tema sukhAMzo vadhatA jAya che. te rIte jo pUrNa tRSA zame tyAM sudhInA aMzo bhegA karIe to ghaNA aMzo prApta thAya. te ja AtmAnI anya-anya zArIrika, mAnasika, sAMyogikAdi bAdhAone lakSyamAM rAkhIne vicArIe to aneka bAdhAonA kSayakRta ghaNA sukhAMzo prApta thAya. A rIte buddhithI sukhanI zazinI kalpanA thaI zake che, ema A gAthAmAM kahevAyuM ahIM vizeSa e che ke sukha zabdathI viziSTa AhalAdarUpa sukha grahaNa karavAnuM che. te utsukatAnI nivRttithI thanAruM che. sAmAnya rIte saMsArI jIvone tarasa lAge tyAre pANInI utsukatA hoya che, ane jema jema pANI pIe che tema tema teonI utsukatAnuM zamana thAya che. te ja rIte sarva viSayonI prAptithI jIvane tatkALa kaMika utsukatA zame che. tethI tyAM AhvAdano anubhava thAya che. tethI utsukatAnA zamananI taratamatAne grahaNa karIne anaMta sukhanI rAzi ahIM grahaNa karavAnI che. AthI ja navamI gAthAmAM kSayopazamabhAva sudhI ja sukhanI taratamatA prApta thAya che tema kahela che. 20-LA For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 0 siddhasukhaviMzikAo avataraNikA: sAtamI gAthAmAM sukhanI rAzi buddhithI kaI rIte prApta thaI zake te batAvyuM. tyAM jijJAsA thAya ke siddhamAM sukhanI mAtrA keTalI haze? te batAvavA kahe che - eso puNa savvo vi u niraisao egarUvamo ceva / savvAbAhAkAraNakhayabhAvAo tahA neo // 8 // eSa punaH sarvo'pi hi niratizaya ekarUpazcaiva / sarvA''bAdhAkAraNakSayabhAvAttathA jJeyaH // 8 // aqyArtha: go pukha sallo visa vaLI sarva paNa AkasiddhanA sukhano rAzi nilama zvamo veva niratizaya ekarUpa ja che. (siddhanA sukhano rAzi AvI che te kevI rIte jANavuM? tethI kahe che) savvAlAdavaIRMuyamAvAno sarva bAdhAnA kAraNono kSaya thavAthI (siddhanA sukhano rAzi) tA ne te prakArano niratizaya jANavo. 3pAdapUrti mATe che. gAthArtha: vaLI, siddhanA sukhano sarva paNa rAzi niratizaya ekarUpa ja che. (siddhanA sukhano rAzi AvI che te kevI rIte jANavuM? tethI kahe che ke, sarva bAdhAnA kAraNono kSaya thavAthI siddhanA sukhano rAzi niratizaya ekarUpa jANavo. bhAvArtha: sAtamI gAthAmAM sukhanA rAzinI prApti batAvI. bAhya vyAbAdhAnA kSayathI thanAro kSayopazamabhAvanI avasthAmAM vartato je sukhano rAzi hoya che, te taratamatAnA bhedathI aneka bhedavALo hoya che. jyAre siddhanA sukhano rAzi niratizaya eka ja bhedavALo hoya che, arthAt enAthI atizayita koi sukha hotuM nathI. saMsAramAM je sukhano rAzi che te taratamatAvALo che ane aneka svarUpavALo paNa che. kema ke judA judA prakAranI utsukatAnA zamanathI judA judA prakAranA sukhano anubhava thAya che, paraMtu siddhanA sukhano rAzi eka ja svarUpavALo che. kema ke siddha avasthAmAM sarva bAdhAnA kSayane kAraNe jJAnamaya jIva sarvathA nirAkuLabhAvamAM varte che. 20-8nA For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UsiddhasukhaviMzikAd 210 avataraNikA: AThamI gAthAmAM batAvyuM ke siddhanuM sukha niratizaya ekarUpa che. have, te sukha ekarUpa kevI rIte che te batAvatAM kahe che - na u taha bhinnANaM ciya sukkhalavANaM tu esa smudaao| te taha bhinnA saMto khaovasama jAva jaM huMti // 9 // na tu tathA bhinnAnAmeva saukhyalavAnAM tveSa samudAyaH / te tathA bhinnAH santaH kSayopazamaM yAvad yadbhavanti / / 9 / / aqyArtha: a gvaLI A siddhanA sukhano rAzi tada te prakAre je prakAre saMsAranA sukhano rAzi judA judA sukhalavono samudAya che te prakAre minnA viya suvauttavALa samulAso nA 3 bhinna ja evA sukhalavono samudAya nathI ja. (kema? te batAvatAM kahe che.) je kAraNathI rAva uovarama jyAM sudhI kSayopazama che tyAM sudhI te tesukhAzo ta6 minnA saMto huti te prakAre bhinna hoya che. gAthArtha: vaLI, siddhanA sukhano rAzi saMsAranA sukhanA rAzinI jema bhinna ja evA sukhalavono samudAya nathI ja. kAraNa ke jyAM sudhI kSayopazamabhAva hoya che tyAM sudhI ja sukhAMzo te prakAre bhinna hoya che. bhAvArtha: saMsAranAM sukhomAM eka zAtAnuM sukha che ane bIjuM ratinuM sukha che. A banne karmanA udayathI thanArAM sukho che. trIjuM upazamabhAvanuM sukha che je AtmAnA svabhAvarUpa che, ane cothe mokSanuM avyAbAdha sukha che te AtmAnA svabhAvarUpa che. karmanA udayathI jIvane anukULa viSayonI prAptithI zAtAno anubhava thAya che, te zAtAnuM sukha che. A sukha pahelA guNasthAnakathI 14mAM guNasthAnaka sudhI hoya che. saMsAranuM bIjuM sukha ratinuM sukha che, je ratimohanIyanA udayathI AhvAdanA pariNAmarUpa che. je jIvone saMsAranA iSTa padArtho paratve rAga hoya che, tevA jIvone jyAre iSTa padArthonI prApti thAya che tyAre ratino anubhava thAya che. A sukha mohanA udayathI saMsArI jIvone hoya che. A sukha pahelA guNasthAnakathI mAMDIne pramatta guNasthAnaka sudhInA For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 G siddhasukhaviMzikA jIvone hoi zake che. trIjuM, upazamabhAvanuM sukha che. saMsAranA svarUpane jANIne jIva saMsArathI virakta thAya che, tethI AtmakalyANa mATe dharmamAM pravRtti kare che. dharma dvArA jIvane jeTalA jeTalA aMze kaSAyonuM upazamana thAya che, teTalA teTalA aMze upazamanuM sukha vadhatAM vadhatAM jIva jyAre vItarAga thAya che tyAre te upazamabhAvanuM sukha pUrNatAne pAme che. A prakAranuM Atmika sukha mithyAtvanI ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanI maMdatAthI aMze aMze pragaTa thAya che ane dasamA guNasthAnaka sudhI kramasara vadhatuM hoya che. A sarva sukha kSayopazamavALI avasthAmAM thanAruM Atmika sukha che. jyAre jIva bAramA ke teramAM guNasthAnakamAM Ave che, tyAre kSAyikabhAvanuM kaSAyonA upazamanuM sukha pragaTe che. Ama chatAM, bAramAM, teramA ke caudamAM guNasthAnakamAM paNa avyAbAdha sukha hotuM nathI, kAraNa ke zarIrakRta ane karmakRta bAdhAo tyAM hoya che. cothuM mokSanuM avyAbAdha sukha che. siddha avasthAmAM zarIrakRta ane karmakRta bAdhAono sarvathA abhAva thavAthI sarva bAdhAothI rahita niratizaya evuM eka prakAranuM sukha pragaTe che. A cothA prakAranuM sukha nitizaya ekarUpa che, jyAre tenI pUrvanAM sukhomAM taratamatA che. e vAta batAvavA mATe prastuta gAthAmAM kahyuM ke kSayopazamabhAva sudhI bhinna bhinna sukhalavonA samudAyanI prApti che. tethI e prApta thAya che ke dasamA guNasthAnaka sudhI jIva kSayopazamabhAvavALo che, ane tyAM sudhI ja Atmika sukhonA judA judA sukhAzonA samudAyanI prApti che. jIva vItarAga bane che tyAre kSayopazamabhAva nathI hoto, tethI kSAvikabhAvanuM ekarUpa sukha pragaTe che; ane siddha avasthAmAM karma ane zarIra paNa nathI rahetuM tethI avyAbAdha ekarUpa evuM utkRSTa sukha pragaTe che. saMsArI jIvone je zAtAnuM ane ratinuM sukha che te jIvanA mULa svabhAvarUpa nathI paNa vikArI svarUpa che. tethI upacArathI ja tene sukha kahI zakAya. jema khaNakhaNavAthI jIvane sukha thAya che te upacArathI ja sukha che, vAstavika to AroganuM sukha ja sukha kahevAya. te rIte upazamabhAvanuM sukha te jIvanA AMzika ArogyanuM sukha che ane siddha avasthAmAM vartatuM avyAbAdha sukha te jIvanA pUrNa ArogarUpa sukha che. 20-9nA avataNikA: navamI gAthAmAM kahyuM ke kSayopazama sudhI ja bhinna evA sukhalavo hoya che, tethI sAyikabhAva kRta siddhanuM sukha bhinna evA sukhalavono samudAya nathI hoto. tyAM prazna thAya ke yopazamabhAva sudhI ja bhinna sukhAMzo hovA mAtrathI siddhanuM sukha bhinna sukhalavonA samudAyarUpa kema nathI? tethI kahe che - For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 siddhasukhaviMzikAd 212 na ya tassa imo bhAvo na ya sukkhaM pi hu paraM tahA hoi / bahuvisalavasaMviddhaM amayaM pi na kevalaM amayaM // 10 // na ca tasyAyaM bhAvo na ca saukhyamapi khalu paraM tathA bhavati / bahuviSalavasaMviddhamamRtamapi na kevalamamRtam // 10 // aqyArtha: nA to mAvo ane tene siddhane A=kSayopazamabhAva nathI. (ahIM prazna thAya ke to paNa yopazamabhAvanA prakarUpa ja prakRSTa sukha mAnI laIe to zuM vAMdho? tethI kahe che.) phu para sula ji na taET phopha ane kharekhara prakRSTa sukha paNa tevA prakAranuM yopazamabhAvavALuM nathI. (ahIM prazna thAya ke prakRSTa sukha kSayopazamabhAvavALuM kema nathI? te have daSTAMtathI batAve che.) visanavasaMviddha mamaya ghaNA viSanA kaNiyAthI yukta evuM amRta paNa na vevarna mayaM mAtra amRta nathI. sud " mAM "mAM" thI kahevuM che ke siddhane to kSayopazamabhAva nathI, "paNa" prakRSTa sukha pAga kSayopazamabhAvavALuM nathI. - "mamaya ji" mAM "ji" thI e kahevuM che ke ghaNA viSanA kaNiyAthI yukta evo anya padArtha to amRta nathI, paraMtu tevuM amRta paNa kevaLa amRta nathI. gAthArtha: siddhanA jIvone kSayopazamabhAva nathI hoto, tethI siddhanuM sukha bhinna sukhalavonA samudAyarUpa nathI hotuM. A sAMbhaLIne koIne prazna thAya ke bhalene siddhanA jIvone yopazamabhAva na hoya, to paNa kSayopazamabhAvathI je sukhano anubhava thAya che, te ja sukhanA prakarSarUpa prakRSTa sukha siddhone che tema mAnIe to zuM vAMdho? tethI kahyuM che ke jema ghaNA viSanA kaNiyAthI yukta amRta hoya to paNa te mAtra amRta nathI, tema prakRSTa sukha kyAreya paNa kSayopazamabhAvavALuM na hoI zake. kema ke kSayopazamabhAvavALA sukhamAM karmano kSaya ane karmano udaya, baMne hoya che. bhAvArtha: "siddhanA jIvone kSayopazamabhAva nathI hoto, tethI siddhanuM sukha bhinna sukhalavonA samudAyarUpa nathI" e prakAre pUrva gAthA sAthe joDANa che. tyAM koIne prazna thAya ke siddhane kSayopazamabhAva na hoya to paNa ahIM kSayopazamabhAvathI je sukhano anubhava For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 0 siddhasukhaviMzikAd thAya che teno ja prakarSa siddhone che tema mAnIe to zuM vAMdho? kema ke tema mAnavAthI siddhonA sukhanA rAzinI prApti thaI zake che. tethI kahe che ke prakRSTa sukha paNa kSayopazamabhAvanA prakarSavALuM nathI. tyAM prazna thAya ke prakRSTa sukha kSayopazamabhAvanA prakarSavALuM kema nathI? tethI kahe che ke ghaNA viSanA kaNiyAthI yukta amRta paNa kevaLa amRta nathI. ahIM amRta zabdathI sukha grahaNa karavAnuM che ane viSa zabdathI kaSAyano udaya grahaNa karavAno che. kSayopazamabhAvavALuM je sukha che, tyAM kSayopazama bhAvamAM karmano kSaya ane upazama banne che. kSayopazamabhAvamAM karmanA udaya dvArA ja karmano kSaya thAya che. tethI kSayopazama bhAvamAM karmano udaya paNa joDAyelo che, je viSarUpa che ane temAM karmanuM vigamana paNa joDAyeluM che. AthI ja dazamAM guNasthAnaka sudhI kaSAyano udaya paNa hoya ja che, ane te karmanA vigamanathI thanAruM je sukha che te amRtarUpa che. Ama kSayopazamabhAvavALA sukhamAM karmanA udayakRta kAyarUpa viSa mizrita che. tethI te kevaLa sukharUpa nathI, paraMtu kaMika duHkhAMzothI mizrita evuM sukha che. ahIM vizeSa e che ke saMpUrNa mohanIyakarmanA vigamanathI zuddha nirAkuLa cetanA pragaTe che, je pUrNa sukharUpa che. aMze aMze kSayopazamabhAvathI AMzika cetanA khule che ane te ja kSayopazamabhAvanuM sukha prakarSavALuM hoya to paNa karmAzothI anuviddha cetanA svarUpa che. tethI kSayopazamabhAvamAM prakRSTa sukha hoi zake nahIM. 20-10I avataNikA: - chaThI gAthAmAM batAvyuM hatuM ke siddhanA sukhano rAzi sarvakALathI gaNavAmAM Ave ane tyAra pachI tenAM anaMta vargamULa kADhavAmAM Ave to paNa sarva AkAzamAM samAya nahIM eTalA siddhanA sukhanA aMzo che. tyAra pachI gAthA AThamAM ane navamI gAthAnA pUrvArdhamAM batAvyuM ke siddhanuM sukha, sukhAzonA samudAyarUpa nathI paraMtu niratizaya ekarUpa che. A banne gAthAnAM kathano sthUladaSTithI paraspara virodhI dekhAya, paraMtu teno virodha nathI te batAvavA mATe kahe che savvaddhAsaMpiMDaNamaNaMtavaggabhayaNaM ca jaM ittha / savvAgAsAmANaM ca'NaMtataiMsaNatthaM tu // 11 // sarvAddhAsaMpiNDanamanantavargabhAjanaM ca yadatra / sarvAkAzamAnaM cAnantatadarzanArthaM tu // 11 // For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O riddhasukhaviMzikA) 214 aqyArtha: rUlya ahIMyAM= siddhanA sukhanA viSayamAM vyApaka sarva kALa vaDe guNavuM, gatava maya ra ane anaMtavargabhAjana=anaMta vargamULa karavuM, savvAlAmA sarva AkAzamAM nahi mAvuM = je (chaThI gAthAnuM je kathana che te) mAM tAtya tu anaMta evA tenA=mokSasukhanA darzana mATe ja kahevAyuM che.) gAthArtha: siddhanA sukhanA viSayamAM sarva kALa vaDe guNavAnuM ane anaMtavargabhAjana-anaMta vargamULa karavAnuM, sarva AkAzamAM na samAvavAnuM je chaThI gAthAnuM kathana che te anaMta mokSasukhanA darzana mATe ja kahevAyuM che. bhAvArtha: tattvathI siddhanuM sukha niratizaya ekarUpa ja che, to paNa saMsAranAM tamAma sukhone kalpanAthI eka ThekANe bhegAM karavAmAM Ave to tenA karatAM paNa te atizayavALuM che. saMsAranAM sukho bhinna bhinna indriyonA ane bhinna bhinna viSayonA ane kaSAyonA upayogathI aneka prakAranAM che, tevuM A sukha nathI, paraMtu AtmAnI pUrNa svasthatArUpa eka svarUpavALuM sukha che. tethI koine lAge ke saMsAramAM aneka prakAranAM sukho che ane mokSamAM to eka ja prakAranuM sukha che, mATe mokSanA sukha karatAM saMsAranuM sukha zreSTha che. te bhramanA nivAraNa mATe prathama kahyuM ke siddhanA jIvo jyArathI siddhanA sukhane pAme che tyArathI te sukha zAzvata kALa mATe che, ane te rIte prakarSavALuM sadA rahe che. jyAre saMsAranuM koi paNa sukha bhogakALamAM ja hoya che, tyArapachI te sukha pratItino viSaya banatuM nathI, tethI saMsAranuM sukha alpakAlIna saMsAra karatAM mokSanuM sukha anaMtagaNuM batAvavA mATe ahIM sarvakALanA samayathI guNAkAra karyo che. tethI saMsAranA sukhanI alpakAlInatA ane mokSanA sukhanI anaMtakAlInatA batAvIne mokSasukhanI anaMtatA batAvavI che. vaLI, saMsAranAM sukho aneka prakAranAM che, ane mokSanuM svarUpa eka ja svarUpavALuM che tethI mokSa karatAM saMsAranuM sukha atizayatAvALuM che tevo bhrama thAya. tenA nivAraNa mATe siddhanA sukhanAM anaMta vargamULa karIne eno nAno aMza karIne, teno nAno aMza paNa ghaNo moTo che te batAvavA mATe sarva AkAzamAM te sukha samAya nahIM tema batAvela che. ahIM AkAza eTalA mATe grahaNa karela che ke AkAzadravya sarva kALanA samayo karatAM paNa anaMta guNA adhika pradezavALuM dravya che. te AkAzamAM paNa A sukha samAya nahIM tema batAvIne For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 0 siddhasukhaviMzikAd. saMsAranAM sarva sukho karatAM siddhanuM sukha atizayita che tema batAvela che. A rIte saMsAranAM tamAma sukho bhegAM karavAmAM Ave to paNa siddhanA sukhanI AgaLa ati alpa che te batAvavA mATe yatna karAyo che. jema bALakane AkAzanI vizALatA batAvavA mATe be hAtha pahoLA karavA sivAya bIjo koI upAya nathI, tema saMsAranAM sukho karatAM eka ja prakAranuM evuM paNa mokSanuM sukha ghaNuM atizayatAvALuM che te batAvavA mATe anaMtavarganuM bhAjana ane sarva AkAzamAM na samAvAnuM kathana ja upAya che.20-11 avataraNikA: agiyAramI gAthAmAM batAvyuM ke sarva kALapiMDanAdi traNe vAto siddhanA sukhanI anaMtatA batAvavA mATe grahaNa karela che. tethI tyAM prazna thAya ke kharekhara siddhanuM sukha je anaMta che te kai saMkhyAnuM che te batAvavA kahe che tinni vi paesarAsI egANaMtA tu ThAviyA huMti / haMdi viseseNa tahA aNaMtayA NaM tayA sammaM // 12 // trayo'pi pradezarAzaya ekAnantAstu sthApitA bhavanti / hanta vizeSeNa tathA anantatA nanu tadA samyak // 12 // aqyArtha: tiri vipakSaRINI traNe paNa pradeza rAzi vileseLa vizeSathI DhAviyA | maitA. tu huMti sthApita evuM eka anaMtuM ja thAya tayAM tyAre hRti kharekhara samma saman tadI gacaMtA tevA prakAranI anaMtatA thAya=jevA prakAranI siddhanA sukhanI anaMtatA che tevA prakAranI anaMtatA thAya. = vAkyAlaMkAramAM vaparAyela che. gAthArtha: jyAre traNe paNa pradeza rAzivizeSathI sthApita evuM eka anaMtuM thAya tyAre kharekhara siddhanA sukhanI rAzinI jevI anaMtatA che, tevI samagU anaMtatA thAya. bhAvArtha: lokAlokarUpa je AkAza che tenA pradezonI saMkhyA anaMta che, te anaMta saMkhyAne grahaNa karIne, teno anaMtI vakhata varga karavAmAM Ave ane je Y-15 For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3sisukhaviMzikA7 tene siddhanA sukhanI prApti pachInA bhaviSyakALanA sarva samayothI guNavAmAM saMkhyA Ave, Ave. te prakAranI eka anaMtatA grahaNa karavA mATe vizeSathI traNe paNa rAzi eka anaMtarUpe sthApita thAya tema kahela che. 216 ahIM sarva AkAzanA pradezo, anaMta vargamULanI saMkhyAnuM anaMta ane kALanuM anaMta te traNeno saravALo karIne te eka anaMta thAya te grahaNa karavuM nathI. asat kalpanAthI dhAro ke, (a) sarva AkAza pradezo = 1,00,000. (ba) AkAza pradezono varga =1,00,000 x 1,00,00 x 1,00,000 evuM lAkha vAra guNavuM. (ahIM lAkha varga karavAno che eka varga karavAno nathI ane AkAzapradezonI saMkhyAnA anaMta varga karavAnA che, paraMtu AkAzanI saMkhyA lAkhanI dhArI che tethI lAkha varga karavAnA nathI.) sarva kALanA pradezo = 10,00 (ka) samyag anaMtatA = (ba) X (ka) paraMtu a+ba+ka samyag anaMtatA nathI. tethI samyak anaMtatA tarIke (ba) x (ka) ja grahaNa karavAnuM che. kema ke pUrvanI gAthAmAM ja siddhanA sukhanI rAzine anaMta vargamULathI karIne ati nAnI karela ane te sarva AkAzamAM na samAya tema kaheluM che. tethI jema tyAM vargamULathI nAnI karI tema ahIM sarva AkAzanA kSetranA pradezonI saMkhyAne anaMtI vakhata varga karavAthI moTI saMkhyA prApta thAya ane te saMkhyAne paNa kALanI saMkhyA vaDe guNavAmAM Ave teTalI siddhanA sukhanI rAzi che. ahIM kALathI guNavAnuM prayojana e che ke siddhanuM sukha pragaTyA pachI sadA rahe che. tethI rAzi kALanI apekSAe paNa ghaNI moTI che te batAvavuM che. vaLI sarva AkAzanA pradezo ati moTI saMkhyAmAM che, ane tenuM anaMtI vakhata varga karavAnuM prayojana e che ke saMsAranuM kSayopazamabhAvanuM sukha paNa SasthAnapatita che. tethI tyAM paNa koika AtmAnuM sukha jeTaluM hoya tenA karatAM anya koikanuM anaMtagaNuM prApta thai zake che. paraMtu te anaMtA karatAM ghaNuM moTuM anaMtuM siddhanuM sukha che. te batAvavA mATe sarva AkAzapradezanI saMkhyAne anaMtA varga batAvIne siddhanA sukhanI moTI anaMta saMkhyA batAvela che. ATalI sukhanI rAzi bhegI karIe tyAre samyag te prakAranI anaMtatA thAya, ema For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 UsiddhasukhaviMzikAd je gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM tenAthI e kahevuM che ke A rIte buddhithI moTI rAzi upasthita karavAmAM Ave tyAre siddhanA sukhanI rAzi keTalI moTI che teno yathArtha bodha thAya. 2012aaaa. avataraNikA: 1ramI gAthAmAM traNa pradeza rAzithI siddhanuM sukha batAvyuM. tyAM te traNa pradeza rAzimAM kALane grahaNa karela che ane te kALanA grahaNamAM je jIvo jyAre siddha thAya tyArathI mAMDIne bhaviSyakALanA samayonI saMkhyAthI guNavAnuM kahyuM che. tethI e prApta thAya ke je jIvo vartamAnamAM mokSe gayA che temanA karatAM pahelAM mokSe gayelA jIvone kALanA samayo adhika prApta thaze. tethI vartamAnamAM je siddha thayA che temanA karatAM pUrvanA siddhonuM sukha adhika thAya. A rIte to dareka siddhanA jIvomAM sukhanI taratamatA siddha thAya. jo tema svIkArIe to sarva siddhanuM sukha niratizaya ekarUpa che ema je gAthA - 8mAM kahela tenI sAthe virodha Ave. Ama, sarva siddhanA jIvone niratizaya ekarUpa sukha svIkArIe to paraspara taratamatA nathI ema prApta thAya che, jyAre siddhanA sukhanA varNanamAM kALanA samayo vaDe guNavAthI siddhanA jIvomAM paraspara taratamatA prApta thAya che, tethI te virodhano parivAra karIne kaI apekSAe sarva siddhonuM sukha samAna che te batAvatAM kahe che - tulaM ca savvaheyaM savvesi hoi kAlabhee vi / jaha jaM koDIsattaM taha chaNabhee vi suhamamiNaM // 13 // tulyaM ca sarvathedaM sarveSAM bhavati kAlabhede'pi / yathA yatkoTisatkaM tathA kSaNabhede'pi sUkSmamidam / / 13 / / aqyArtha: vAtame vi ane kALabheda hote chate paNa saksiMye badhAnuM A=mokSanuM sukha sava turuM sarva prakAre samAna che. vaM je kAraNathI tada chapAme vi tevA prakArano kSaNabheda hote chate paNa gada oDitAM je prakAre karoDanI saMpatti (samAna che.) (ahIM zaMkA thAya ke karoDa dravya saMkhyAthI samAna che tethI be karoDapati samAna che tema kahI zakAya, paraMtu sukha e bAhya dravya jevuM nathI paNa jIvanA pariNAmarUpa che, tethI siddhonA jIvomAM paraspara sukhanA saMvedanamAM taratamatA svIkArIe to zuM vAMdho? tethI kahe che.) sudumamAM A=badhA siddhanA jIvonuM sukha samAna che, e sUkSma che. For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UsiddhasukhaviMzikAd. 218 gAthArthaH kALabheda hote chate paNa sarva siddhonuM A sukha sarva prakAre samAna hoya che, je kAraNathI te prakAranA kSaNabhedamAM paNa je rIte karoDanI saMpatti samAna hoya che. A sUkSma che, arthAt sarva siddhonuM sukha samAna che te sUkSma buddhino viSaya che. bhAvArtha: "siddhanuM sukha niratizaya che. tethI je jIvo jyAre siddha thAya che te jIvo tyArathI utkRSTa sukhane pAme che. AthI bhUtakALamAM gayelA siddhane jevuM sukha che tevuM ja sukha vartamAnamAM janAra siddhane hoya che. tethI sarva prakAre sarva siddhanA jIvonuM sukha samAna che. temAM hetu kahe che ke, je kAraNathI te prakAranA kSaNabhedamAM paNa je rIte karoDanI saMpatti samAna che. Ano bhAva e che ke koi mANasa pUrvamAM karoDanI saMpatti prApta kare, jyAre koi bIjo mANasa pAchaLathI karoDanI saMpatti prApta kare to te prAptimAM kALabheda to che ja, to paNa te baMnenI saMpattinI saMkhyA samAna ja che. te ja rIte siddhanuM sukha prAptinI apekSAe bhinna bhinna kALamAM hovA chatAM paNa mAtrAnI apekSAe badhAnuM sukha sarakhuM ja che. saMpattinA daSTAMtathI sarva siddhanuM sukha samAna batAvyuM, to paNa koIne prazna thAya ke "saMpatti e bAhya pudgalAtmaka padArtha che ane saMkhyAthI samAna che. paraMtu siddhanA jIvonuM sukha to jIvanA pariNAma svarUpa che. tethI te sukha sarvanuM samAna che ke judA judA prakAranuM che?" AvI zaMkA thavAnuM kAraNa e che ke saMsAramAM paNa samAna bhogAdinI kriyAthI sukhamAM bheda dekhAya che. tethI kahe che ke A padArtha sUkSma buddhithI jaNAya tevo che. te A rIte - be mANasa pAse AgaLa pAchaLa karoDanI saMpatti prApta thaI hoya to paNa karoDanI saMpattirUpe to te saMpatti samAna ja che, tema svIkArI zakAya. paraMtu sukhanuM vedana to jIvano aMtaraMga pariNAma che, tethI jevA prakArano teno upayoga hoya te pramANe te sukhanA vedanamAM taratamatA saMsArI jIvomAM pratyakSathI dekhAya che. te rIte siddhanA jIvone paNa bAhya koI upadrava na hoya to paNa jIvanA upayoganA bhedanA kAraNe siddhanA sukhamAM taratamatA che ke nahi tevI zaMkA vicArakane thAya. Ama chatAM, jo vicAraka sUkSmabuddhithI vicAre to samajI zake ke sarva karmathI rahita pUrNa cetane badhA jIvonI samAna che, tethI sarva prakAranA upadrava vagarano jJAnano upayoga paNa badhAno samAna che. tene kAraNe potAnA jJAnabhAvamAM badhA siddhanA jIvo samAnarUpe pratiSThita che. tethI ja te darekane sukha samAna prakAre ja saMvedana thAya che. 20-13 For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhRsukhaviMzikA avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM kahyuM ke siddhanA sarva jIvonuM sukha samAna che ane te sUkSmabuddhithI gamya che. te ja gAthA 14 ane 15thI batAve che 219 savvaM pi koDikappiyamasaMbhavaThavaNAi jaM bhave ThaviyaM / tatto tassuhasAmI naii hoi iha bheyago kAlo // 14 // sarvamapi koTikalpitasaMbhavasthApanayA yad bhavetsthApitam / tatastatsukhasvAmI na bhavatIha bhedakaH kAlaH ||14|| jai tatto ahigaM khalu hoi sarUveNa kiMci to bheo / nava ajjavAsakoDImayANa mANammi so hoi // 15 // yadi tato'dhikaM khalu bhavati svarUpeNa kiMcittato bhedaH / nApyadyavarSa koTimRtayormAne sa bhavati ||o|| anvayArtha: nuM asamavavaLApha je kAraNathI asaMbhava sthApanA vaDe karIne sarvAM pi sarva paNa (siddhanuM sukha) joDippiyam viyaM mane koDi kalpita sthApita thAya=karoDanI kalpanArUpe sthApita thAya tatto to tasmuhasAmI te sukhanA svAmI thAya (koDI sukhanA svAmI thAya) haiM ahIMyAM=siddhanA jIvo koDI sukhanA svAmI thAya emAM to meyo na hor kALa bhedaka nathI. na jo to tenAthI=karoDanI kalpanArUpe sthApita evA mokSanA sukhathI iiva sarUveLa agnimAM vatu hor kharekhara kaMika svarUpathI adhika sukha hoya to to (siddhanA sukhano paraspara) meo bheda thAya. (have, A vAta dRSTAMtathI batAve che) annavAsajoDImayALa mALammi Aje ane varSa koDa pUrve marelAonA mAnamAM=marelAonI sthitimAM to te bheda na vi hor nathI ja. (tema Aje mokSamAM gayelAonA ane karoDa varSa pahelAM mokSamAM gayelAonA sukhamAM bheda nathI.) gAthArtha: je kAraNathI asaMbhava sthApanA vaDe karIne sarva paNa siddhanuM sukha karoDanI kalpanArUpe sthApita thAya, to siddhanA jIvo koDIsukhanA svAmI thAya emAM kAlabhedaka nathI. jo tenAthI arthAt koDIsukhathI kAMi svarUpathI adhika sukha hoya to siddhanA For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 usiddhasukhaviMzikAo sukhono bheda thAya. e ja vAtane daSTAMtathI batAve che. AjanA ane koTi varSa pUrve marelAmAM tesvarUpathI kAMi bheda hoto ja nathI. bhAvArtha: badhA siddhanA jIvonuM sukha samAna che te sUkSma padArtha batAvavA mATe asaMbhava sthApanA vaDe karIne siddhanA sukhane karoDanI kalpanA karI. arthAt siddhanA sukhanI sthApanA vAstavika thai zake nahi, paraMtu buddhithI sthApanA karI ke siddhano jIva mokSamAM pahoMce che. tyAre temanuM je sukha che te anaMta hovA chatAM, kalpanAthI karoDanI saMkhyAnuM che tema sthApanA karavAmAM Ave, to siddhano jIva karoDasukhano svAmI thAya. te rIte vicArIe to jema koI siddhano AtmA ghaNA kALa pUrve siddha thayelo hoya tyAre tenuM sukha saMkhyAthI karoDa prApta thAya, te ja rIte vartamAnamAM paNa koI siddha thAya to tenuM sukha paNa saMkhyAthI karoDanuM ja prApta thAya. tethI siddhanA sukhamAM A pahelAM gayo che ane A pAchaLathI gayo che te rUpa koI bheda paDato nathI, paraMtu siddha avasthAmAM dareka siddhanuM sukhanuM vedana samAna hoya che. ahIM koIne prazna thAya ke bhale te rIte siddhanA sukhano bheda prApta na thAya, paraMtu jema koi siddhanA jIvane be karoDanI saMkhyAnuM sukha prApta thayuM tema mAnIe to siddhanA sukhamAM taratamatA prApta thaI zake. tethI karIne kahe che ke jo eka siddhanA jIve karoDa saMkhyA pramANa sukha prApta karyuM che tenA karatAM svarUpathI adhika koi sukha hoya to siddhanA sukhamAM paraspara bheda prApta thaI zake, paraMtu vAstavika rIte koi eka siddhanA jIve je sukha meLavyuM che tenAthI adhika koi sukha nathI, tethI siddhanA sukhamAM parasparanA bhedano ja asaMbhava che. have, siddhanA sukhamAM paraspara bhedano asaMbhava che te ja vAta daSTAMtathI batAve che. koI mANasa karoDa varSa pUrve marelo hoya ane koI mANasa Aje mare to te bemAM svarUpathI koI bheda nathI. daSTAMta-dArTAntikabhAva A rIte che. koI mANasa mare che tyAre tenA jIvavAnI sarvathA samApti thAya che. tethI karoDa varSa pahelAM marelAmAM ane vartamAnamAM marelAmAM svarUpathI koI bheda nathI. paraMtu koi mANasa amuka varSo pahelAM janmela hoya ane koi Aje janmela hoya, to janmelI avasthAmAM ghaNI rItano bheda prApta thaI zake. kema ke janmAvasthA e zarIranA saMyogarUpa che, ane navA zarIrano saMyoga thAya che te vakhatanI avasthA karatAM jene navA zarIrano saMyoga pahelAM thayelo che te avasthAmAM taratamatA prApta thaI zake che. jyAre mRtyu avasthAmAM to zarIrano viyoga hoya che. tethI je pahelAM marelo hoya ke je Aje marelo hoya te baMnemAM koI bheda nathI. te ja rIte je jIvo saMsArathI mukta thAya che For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 7siddhasukhaviMzikA teo zarIrAdi sarva padArthothI rahita thAya che, tethI saMsAranI sarvAvasthAno abhAva ane zuddha AtmAnI avasthAnA prAdurbhAvarUpa avasthA pUrvamAM gayelA siddhanI ane vartamAnamAM janAra siddhanI samAna che. tethI siddhAvasthAnI prAptimAM kALakRta bheda hovA chatAM siddhAvasthAmAM anubhavAtA sukhamAM koi bheda nathI. II20-14/15]I avataraNikA: gAthA - 2mAM batAvela ke siddhanuM sukha dRSTAMta, Agama ane yuktithI huM kahIza. tethI pahelAM gAthA 3 thI gAthA 5 sudhI dRSTAMtathI siddhanuM sukha batAvyuM, tyAra pachI gAthA 6 thI gAthA 15 sudhI Agama dvArA siddhanuM sukha batAvyuM. have, yuktithI siddhanuM sukha batAve che kiriyA phalasAvikkhA jaM to tIe Na sukkhamiha paramaM / tamhA mugAibhAvo logigamiva juttio sukkhaM // 16 // kriyA phalasApekSA yat tatastasyAM na saukhyamiha paramam / tasmAnmUkAdibhAvo laukikamiva yuktitaH saukhyam ||16|| anvayArtha: naM je kAraNathI ttasAvivavA viyiA phaLasApekSa evI kriyA hoya (che) to te kAraNathI jJa ahIMyAM=saMsAramAM tIk tenAthI=(kriyAthI) ja paramaM suvaNuM parama sukha nathI. tamhA te kAraNathI (saMsAramAM parama sukha nathI te kAraNathI) muLamAvo toninam suvAm va mUkAdi bhAvo=kaSAyonA upazamathI thatA nahIM bolavAnI manovRtti Adi rUpa mUkAdi bhAvo jema laukika sukha che vruttio tema yuktithI (mokSamAM parama sukha che). gAthArtha: je kAraNathI phaLasApekSa evI kriyA hoya che te kAraNathI saMsAramAM kriyAthI parama sukha nathI. saMsAramAM parama sukha nathI te kAraNathI ja indriyonA aupazamika bhAvo jema laukika sukha che tema yuktithI mokSamAM parama sukha che. bhAvArtha: saMsAranuM sarva sukha bhogAdi pravRttithI thAya che ane dareka pravRtti kriyAtmaka che ane kriyA phaLanI apekSA rAkhe che. arthAt koika phaLanI prApti arthe kriyA karavAmAM Ave che, tethI jyAM sudhI te phaLa prApta na thAya tyAM sudhI ja te phaLArthe jIva kriyA kare che. tethI phaLa For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 UsiddhasukhaviMzikAd meLavavAnI utsukatA arthAt icchA tyAM varte che ane e icchA ja batAve che ke tenI pAse kAMika nathI jenI tene icchA che. ane kAMika nathI e ja batAve che ke tenA sukhamAM kAMIka adhUrapa che. tethI kriyA karavAthI prApta thatA sukhane parama sukha kahI zakAya nahIM, ane saMsAramAM sarva pANa sukha koikane koika prakAranI kriyAnI apekSA rAkhe che. tethI te sukha zreSTha kahI zakAya nahIM. tyAM prazna thAya ke to kharekhara zreSTha sukha kayuM hoi zake? to kahe che ke saMsAramAM pANI rahelo koI jIva tattvanuM paryAlocana kare ane tethI tenI utsukatAnuM zamana thAya ane tene kAraNe mUkAdi bhAvo prApta thAya. mUkAdi bhAva=upazamabhAva=IndriyonuM upazamana. arthAt bolavAnI utsukatAnuM zamana thavAthI prakRtithI ja bolavAnI kriyAno pariNAma na thAya, ane Adi padathI tattvanA paryAlocanane kAraNe nirarthaka evuM navuM-navuM jANavAnI, jovAnI ane karavAnI manovRtti na thAya to phalanI apekSA tyAM dekhAya nahIM. tene kAraNe nirarthaka kriyA karavAnI manovRtti thAya nahIM. ane je sArthaka kriyA karavAnI manovRtti che te AkuLatAnA vizeSa zamanamAM ja yatna svarUpa che. tethI kAMika AkuLatA vagaranI svastha cetanA prApta thAya. A prakAranuM saMsAraavasthAmAM paNa anubhavAtuM laukika sukha che, tenI jema yuktithI mokSanuM sukha che. 20-16 avataraNikAH pUrvanI gAthAmAM yukitathI mokSamAM sukha che sthApana karyuM. tema te sukha niratizaya kema che te batAvavA arthe kahe che - savvUsagavAvittI jattha tayaM paMDiehiM jatteNa / suhumAbhogeNa tahA nirUvaNIyaM aparataMtaM // 17 // sarvotsukyavyAvRttiryatra tatpaNDitairyatnena sUkSmA''bhogeNa tathA nirUpaNIyamaparatantram // 17 / / aqyArtha: nasya jyAM (mokSamAM) salUNavivitta rAva ausumanI=upadravanI vyAvRtti che. (tethI) maparataMte tayaM aparataMtra evuM =mokSanuM sukha tahAM te prakAre niratizaya sukha che te prakAre kaMDardi paMDito vaDe sumoLa sUkSmabuddhithI naLa yatnapUrvaka nivaLIya vicAravuM joie. patnana / gAthArtha: mokSamAM sarva sukyanI vyAvRtti che. tethI aparataMtra evuM mokSanuM sukha, niratizaya For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 | UsiddhasukhaviMzikA che. te prakAre, sUmabuddhithI paMDito vaDe yatnapUrvaka vicAravuM joie. bhAvArtha: mokSamAM sarva suktanI vyAvRtti hoya che. tethI siddhanA jIvonI parapadArthamAM pravRtti hotI nathI. tene kAraNe temanuM sukha parapadArthane parataMtra nathI hotuM, paraMtu aparataMtra evuM svAdhIna sukha teone hoya che. mATe te sarva sukhathI atizayavALuM sukha che te prakAre, sUkSmabuddhipUrvaka yatnathI paMDita puruSoe vicAravuM joie. Azaya e che ke skUlabuddhithI vicAravAmAM Ave to saMsArI jIvone bAhya padArthathI ja sukhanI pratIti thAya che, paraMtu sUkSma upayogathI jovA mATe buddhimAna puruSa yatna kare to joi zake che ke kharekhara, zreSTha sukha parAdhIna hoi zake nahIM. sarva bAhya upadravathI rahita jIvanI avasthA hoya tyAre AtmA jo potAnA bhAvamAM vartato hoya to svAdhIna sukha tene pragaTe che. tyAre cetanA karmathI AvRta nahi hovAthI pUrNa khIlelI hoya che ane tethI tyAre ja zreSTha sukha thai zake che. AvuM sukha sarva karmathI rahita avasthAmAM ja saMbhavI zake, saMsAramAM nahi. 20-17nA avataNikA: gAthA 16 ane 17mAM yukitathI siddhanuM sukha batAvyuM. have, siddhanA jIvo siddhAvasthAmAM kai rIte rahelA che te batAvavA mATe kahe che - jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / anunnamaNAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 18 // yatra caikaH siddhastatrAnantA bhavakSayavimuktAH / anyonyamanAbAdhaM tiSThanti sukhinaH sukhaM prAptAH // 18 // aqyArtha: natya ya ane jyAM sido eka siddha che. tatya tyAM vivimukSA bhavakSayane kAraNe mukta thayelA sudaM patto surI sukhane prApta karelA evA sukhI mautA anaMtA jIvo annamAlIdaM viThThati anyonya bAdhA vagara rahe che. gAthArtha: jyAM eka siddha che tyAM bhavakSayane kAraNe mukta thayelA, sukhane prApta karelA evA sukhI anaMtA jIvo anyonya bAdhA vagara rahe che. For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UsiddhasukhaviMzikA) 224 bhAvArtha: sarva karmathI mukta thayela siddhano jIva jyAMthI mukta thAya che tyAMthI barAbara ThIka tenA uparamAM lokanA aMta bhAgamAM sadA mATe sthira rahe che. mokSa aDhI dvIpamAMthI ja thAya che. anaMta evA bhUtakALamAM paNa mokSamArga sadA hato, tethI aDhI dviIpanA dareka kSetramAMthI anaMta-anaMta AtmAo mokSamAM gayelA che. tethI jyAM eka siddhano AtmA che, tyAM bhavakSayane kAraNe mukta thayelA anaMta AtmAo rahelA che. tyAM prazna thAya ke eka ja kSetramAM anaMtA siddhanA AtmA hoya to paraspara ekabIjAne bAdhA thAya. tethI kahe che ke eka ja kSetramAM hovA chatAM paNa anyonya bAdhA vagara rahelA che. vaLI sarva karmothI mukAyelA hovAne kAraNe sukhane prApta thayelA evA teo sadA sukhI rahe che. 20-18 avataraNikA: pUrvanI gAthAmAM siddhanA AtmAo siddhazilA upara kaI rIte rahelA che te batAvyuM. have, keTalAka vAdIo siddhanA AtmAno zuddha brahmamAM laya mAne che. te kai apekSAe saMgata che te batAvIne, je vAdIo parama brahmamAM saMpUrNa vilina thavArUpa layane mAne che te saMgata nathI, te batAvavA mATe kahe che emeva lavo iharA Na jAu sannA tayaMtaramuvei / egee taha bhAvo sukkhasahAvo kahaM sa bhave ? // 19 // evameva layaM itarathA na jAtu saMjJA tadantaramupaiti / ekaikasmin tathA bhAvaH saukhyasvabhAvaH kathaM sa bhavet / / 19 / / aqyArtha: meva navo A prakAre ja=aDhAramI gAthAmAM kahyuM ke eka kSetramAM anaMtA siddhanA jIvo anyonya bAdhA vagara rahe che. e rIte ja laya che hara itarathA =evuM na mAno to=ekabIjAmAM potAnuM astitva vilina thAya che e rUpa laya mAno to sanna tayaMta na nADa 3 saMjJA tadantarane-saMjJAntarane pAme nahIM. (ahIM pUrvapakSI ema kahe ke saMjJA tadantarane saMjJAntarane prApta na thAya, ane dareka siddhanA AtmAo ekabIjAmAM vilina thAya che ema mAnIe to zuM vAMdho? tethI kahe che.) paNa tada mAvo ekekamAM te prakArano bhAva=darekano bIjAmAM sarvathA vilina thavAno bhAva (hoya to) suvaradAvo na ja bave sukhasvabhAvavALo te siddhano jIva kevI rIte thAya? For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 usiddhasukhaviMzikAd. gAthArtha: aDhAramI gAthAmAM kahyuM ke eka kSetramAM anaMtA siddhanA jIvo anyonya bAdhA vagara rahe che e rIte ja laya che. AvuM na mAno ane ema mAno ke siddhanA jIvonuM astitva ekabIjAmAM vilIna thAya che, to pUrvanA siddhanA AtmA karatAM A siddhano AtmA judo che te rUpa saMjJA saMjJAntarane pAme nahIM. (ahIM pUrvapakSI ema kahe ke bhale te saMjJA saMjJAnarane prApta na thAya ane dareka siddhanA AtmAo ekabIjAmAM vilIna thAya che ema mAnIe to zuM vAMdho? tenuM samAdhAna karatAM kahe che ke) jo dareka siddhanA AtmAno pUrvanA siddhanA jIvamAM vilIna thavAno bhAva hoya to siddhanA jIvo sukhasvabhAvavALA kevI rIte thAya? bhAvArtha: aDhAramI gAthAmAM batAvyuM ke siddhanA jIvo paraspara bAdhArahita eka ja kSetramAM anaMtA rahelA che. tene badale koika vAdI ema mAne che ke navA thayelA siddhanA AtmAo pUrvanA siddhanA AtmAmAM laya pAme che tema mAnavuM ucita che. ane tema mAnIe to e prApta thAya ke parama brahmarUpa eka AtmA che, ane sAdhanA karIne je siddha thAya che te parama brahmamAM vilIna thaI jAya che, ane Ama mAnavAthI e doSa prApta thAya ke "to saMjJA saMjJAMtarane prApta kare nahIM." kahevAno Azaya e che ke bhagavAna mahAvIra siddha thayA e prakAranI bhagavAna mahAvIranA AtmAne saMjJA che, te anya siddhanA AtmAo karatAM judA rUpe temanA astitvane sthApana kare che. ane tethI ja bhagavAna mahAvIrano AtmA ke bhagavAna RSabhadevano AtmA ke anya AtmAo siddhamAM che te prakAranI saMjJAMtara siddhanA jIvomAM prApta thAya nahIM. eTale ke A bhagavAna mahAvIrano AtmA che e prakAranI saMjJA anya siddhanA AtmAo karatAM judo che, tevI saMjJA prApta thAya nahIM. kema ke siddhAvasthAmAM janAra parama brahmamAM vilIna thavAthI potAnA svataMtra astitvarUpa saMjJA dhAraNa karatA nathI tema mAnavuM paDe. ahIM pUrvapakSI kahe ke dareka siddhAtmAo svataMtra bhale na rahe ane siddhanA AtmAone eka parama brahmarUpe ja svIkArI laie, to zuM vAMdho Ave? tethI kahe che ke ekeka siddha AtmAomAM tevA prakArano bhAva hoya arthAt je je siddha thAya che te darekamAM paraspara vilIna thavA rUpa bhAva hoya, to te siddhano AtmA sukhasvabhAvavALo kevI rIte thAya? arthAt thaI zake nahIM. kema ke pUrvanA siddhanA AtmAomAM navo siddhano AtmA For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 1 ripakvasukhaviMzikAo vilIna thavAne kAraNe tenuM potAnuM astitva ja maTI jAya che, ane je vyaktinuM astitva ja na hoya te vyaktine sukhasvabhAvavALI che tema mAnavuM te kaI rIte saMgata thAya? ane siddhanA AtmAo to niratizaya sukhavALA che te pUrvamAM sthApana karela ja che. tethI aDhAramI gAthAmAM batAvyo che tevo ja laya mAnavo paDe. 20-1lA avataraNikA:siddhanA sukhanI viMzikAnuM nigamana karatAM "mA" thI kahe che tamhA tesiM sarUvaM sahAvaNiyayaM jahA uNa sa mutti / paramasuhAisahAvaM neyaM egaMtabhavarahiyaM // 20 // tasmAtteSAM svarUpaM svabhAvaniyataM yathA punaH sA muktiH / paramasukhAdisvabhAvaM jJeyamekAntabhavarahitam // 20 // aqyArtha: taphA te kAraNathI pUrvamAM daSTAMta, Agama ane yuktithI siddhanA jIvomAM sukha che te batAvyuM, tyAra pachI siddhanA jIvone laya kaI daSTithI che te batAvyuM, te kAraNathI, nahIM 3La je prakAre vaLInamurite mukti che. te prakAre) ai teonuM siddhanA AtmAonuM sAvaLiyaya svabhAvamAM niyata paramasuphasAvaM parama sukhAdi svabhAvavALuM tamavadi ekAMta bhavathI rahita sarva svarUpa nevaM jANavuM. gAthArtha: pUrvanI gAthAomAM daSTAMta, Agama ane yukitathI siddhanuM sukha batAvyuM ane tyAra pachI siddhanA jIvono laya kai rIte che te batAvyuM te kAraNathI, je prakAre vaLI te mukti che te prakAre, siddhanA AtmAonuM svabhAvamAM niyata, parama sukhAdi svabhAvavALuM, ekAMta bhavathI rahita svarUpa jANavuM. bhAvArtha: pUrvamAM siddhanA AtmAomAM sukha kaI rIte che te sthApana karyuM. tyAra pachI siddhanA AtmAo siddha avasthAmAM kai rIte rahelA che te gAthA - 18mAM batAvyuM. je rIte siddhanA AtmAo siddhazilA upara eka sthAnamAM rahelA che, te rIte ja siddhanA AtmAomAM laya svIkAravo ucita che te gAthA - 19mAM batAvyuM. tenAthI zuM phalita thayuM te batAvatAM kahe che ke je prakAre te mukita siddhanA AtmAonI mukita che te ja rIte teonuM For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 gsiddhasukhaviMzikAI vizeSa svarUpa che. te svarUpa kevuM che te batAvatAM kahe che ke sarva karmothI rahita hovAthI potAnA svabhAvamAM sadA niyatarUpe rahevuM te ja emanuM svarUpa che, kema ke karmarahita hovAthI AtmA potAnA svabhAvamAM ja sadA rahe che. vaLI, te potAnA svabhAvamAM niyata che eTaluM ja nathI, paraMtu te svarUpa zreSTha koTinA sukhAdi svabhAvavALuM che. kema ke sarva upadrava rahita caitanyamaya AtmA che, ane tene upadrava na hoya ane cetanA hoya to ja sukhano anubhava thAya, mATe prakRSTa sukhAdi svabhAvavALuM siddhanuM svarUpa che. ane ahIM Adi padathI prakRSTa jJAna, prakRSTa vIrya svabhAvavALuM svarUpa grahaNa karavAnuM che. vaLI, te siddhanuM svarUpa ekAMte bhavathI rahita che. arthAt sarvathA pharI janmathI rahita che. ahIM, ekAMte bhavathI rahita kahIne e kahevuM che ke eka vakhata siddhamAM gayA pachI koI kALamAM pharI janma letA nathI. ane AnAthI keTalAka mAne che ke tIrthanA nAzane joine bhagavAna pharI janma le che tenuM nirAkaraNa thAya che. 20-20 // iti siksukhaviMzikA viMzI / / For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasukhavizikAd 228 prazastiH kAuNa pagaraNamiNaM jaM kusalamuvajjiyaM mae teNa / bhavvA bhavavirahatthaM lahaMtu jiNasAsaNe bohiM // 1 // kRtvA prakaraNamidaM yat kuzalamupArjitaM mayA tena / bhavyA bhavavirahArthaM labhantAM jinazAsane bodhim // 1 // anvayArtha: DAM paNa vaISNa A prakaraNane karIne = mA gurusanamuniye mArA vaDe je kuzala prApta karAyuM te tenAthI maLyA bhavya jIvo mavaviSaM bhavaviraha mATe jiLavALe jinazAsanamAM voTiM bodhine taraMtu prApta karo. gAthArtha: A prakaraNane karIne mArA vaDe je kuzala prApta karAyuM tenAthI bhavya jIvo bhavaviraha mATe jinazAsanamAM bodhine prApta karo. ahIM vivi6 zabdathI A graMthanA kartA pU. AcArya zrI haribhadrasUri che te sUcita thAya che. || samAptamidaM viMzati viMzikA prakaraNam // For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. gaNivaryazrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA.nAM vyAkhyAnanAM pustako (1) anukaMpAdAna (2) supAtradAna (3) yogaviMzikA bhAga-1 (4) yogaviMzikA bhAga-2 35 30 gItArtha gaNAthI prakAzita graMtho vivecaka mUlya (1) yogaviMzikA zabdazaH vivecana zrI pravINabhAi motA (2) adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabdaza: vivecana zrI pravINabhAi motA (3) zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. | (4) yogadaSTi samuccaya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. 20 (5) sadgati tamArA hAthamAM zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. | 20 (6) karmavAda karNikA zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. | 5 (7) darzanAcAra zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. 10 (8) zAsanasthApanA zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. 5 (9) anekAntavAda zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. 10 (10) praznottarI zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. 10 (11) cittavRtti zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. | (12) cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. (13) Azrava ane anubaMdha zrI mohajitavijayajI ma.sA. (14) manovijaya ane Atmazuddhi zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. (15) bhAgavatI pravrajyA paricaya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. (16) viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha zrI pravINabhAi motA (17) adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 | zrI pravINabhAi motA (18) ArAdhaka virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana | zrI pravINabhAi motA (19) viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha | zrI pravINabhAi motA For Personal & Private Use Only