Vinshati Vinshika Shabdasha Vivechan Uttararddha

SR No.: 005544
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Total Pages: 240
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 141

7 યોગવિંશિકા7
બહુમાનની વૃદ્ધિ થતી હોય, તે ‘ઊર્ણ’ યોગ બને છે.
” તે શબ્દોચ્ચારના બળથી જ્યારે ઐદમ્પર્યાર્થ સુધીના અર્થમાં ઉપયોગ જાય છે અને અર્થની ઉપસ્થિતિને કારણે ભગવાન પ્રત્યેનું બહુમાન વૃદ્ધિને પામે, તે ‘અર્થ’ યોગ છે. * ભગવાનની મૂર્તિનું આલંબન લઇને મૂર્તિના બળથી વીતરાગાદિ ભાવો ઉપસ્થિત થતા હોય તો તે ‘આલંબન’ યોગ હોય છે.
ત્ર આ રીતે સ્થાનાદિ ચારમાં ક્રમસર ઉપયોગની પરાવૃત્તિ કરતાં કરતાં આત્માના વીતરાગતાભાવને સ્ફુરણ કરવા માટે જ્યારે ઉપયોગ પ્રવર્તે છે ત્યારે ‘અનાલંબન યોગ’ પ્રગટે છે.
આ પાંચ પ્રકારના યોગમાં સ્થાનયોગ અને ઊર્ણયોગ તે કર્મયોગ છે, કેમ કે તેમાં કાયાની ચેષ્ટા અને વચનના પુદ્ગલોનું અવલંબન મુખ્ય છે અને તેનાથી ભાવો પેદા કરવામાં આવે છે. તેથી કાયચેષ્ટા અને વચનચેષ્ટાને આશ્રયીને તેને કર્મયોગ કહેલ છે. જ્યારે અર્થયોગ, આલંબનયોગ અને નિરાલંબનયોગ આ ત્રણ જ્ઞાનયોગ છે. જેની અંદર શબ્દથી ઘોતિત થતા ભાવો, ભગવાનની મૂર્તિથી ઘોતિત થતો વીતરાગભાવ અને નિરાલંબનયોગમાં સાક્ષાત્ વીતરાગભાવ પ્રત્યેનો ઉપયોગ વર્તતો હોય છે. આ ત્રણે પ્રકારની પ્રવૃત્તિ દ્વારા રાગાદિના પરિણામ વગરની જ્ઞાનની પરિણતિ પ્રગટ થતી હોય, તેથી તે ત્રણ જ્ઞાનયોગ કહેવાય છે.
||૧૭-૨||
૧૩૦
અવતરણિકા :–
પૂર્વની ગાથામાં વર્ણન કરાયેલો બે પ્રકારનો કર્મયોગ અને ત્રણ પ્રકારનો જ્ઞાનયોગ કોને પ્રાપ્ત થાય છે? તે બતાવવા માટે કહે છે
देसे सव्वे य तहा नियमेणेसो चरित्तिणो होइ । इयरस्स बीयमित्तं इत्तो च्चिय केइ इच्छंति ॥३॥ देशे सर्वे च तथा नियमेनैष चरित्रिणो भवति । इतरस्य बीजमात्रमित एव केचिदिच्छन्ति ॥३॥
અન્વયાર્થ:
વેસે સબ્વે ય તદ્દા િિત્તો અને દેશથી તથા સર્વથી ચારિત્રીને સો આ=સ્થાનાદિરૂપ યોગ નિયમેળ હોર્ નિયમથી હોય છે. હ્તો બ્નિય આથી કરીને જ ચરસ્મ ઇતરના=દેશથી અને સર્વચારિત્રીથી અન્ય એવા અપુનબંધક અને સમ્યગ્દષ્ટિના નીયમિત્તે ર્ ર્ ંતિ (યોગના) બીજમાત્રને કેટલાક=વ્યવહારનયપ્રધાન કેટલાક