Book Title: Granthtraya Anushilan
Author(s): Sunandaben Vohra
Publisher: Sunandaben Vohra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004899/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArI zrI prazamarati zrI yogaSTi samuyo ( 666 graMthazraya anuzIlanA saMkalana : sunaMdAbahena vohorA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Eggsii saMkalana : sunaMdAbahena vohorA AAA | zrI zAMtasudhArasa II), zrI prazamarati 'zrI yogadRSTi samuccaya) l - Fee all I Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaNaya anuzIlanA saMkalana : sunaMdAbahena vohorA prakAzaka : AnaMda sumaMgala parivAra amadAvAda-amerIkA. prathama AvRtti : mArca, 2010 bhagavAna zrI mahAvIra janma kalyANaka (2609) nakala : 800 prApti sthAna : sunaMdAbahena vohorA 5, mahAvIra sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-380 007. phona : (079) 26587954 samaya : sAMje 5 thI 7 mudraka : parAgabhAI zAha zAlibhadra ophaseTa prinTarsa gaMjabajAra, junA mAdhupurA, amadAvAda-380 004. phona : (079) 221 21 221 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. pU. AcArya zrI yazovijayasUrIzvarajI mahArAja sAheba janma : vi.saM. 2002 dIkSA : vi. saM. 2013 AcAryapada : vi.saM. 2045 dhata tva, 'nAsI jAsI, hama thira vAsI...' 'yogadaSTi samuccaya' grantha bhItarI dazAne cakAsavA mATeno grantha che. pAMcamI sthirA dRSTimAM sAdhakanI bhItarI dazA kevI hoya che ? ATha dRSTinI sajajhAyanI eka kaDI yAda Ave; 'bAlya dhUlIghara lIlA sarakhI, bhavalIlA IhAM bhAse re...' vaibhAvika kriyAo arthazUnya lAgavA mAMDe che ahIM. nAnAM bALako varasAdathI bhIMjAyelI retamAM ghara banAve ane pachI pATu mArI toDI nAkhe; eno lagAva-eTecamenTa e ghara sAthe nathI hoto; AvuM ja valaNa sAdhakanuM pAMcamI dRSTimAM hoya che. sthirA dRSTimAM bhedAnubhUti spaSTa thayela hoya che tyAre, vibhAvonA kocalAthI potAnA zuddha svarUpane chuTuM pADI zakAyuM che. pU. AnaMdaghanajI mahArAja kahe che 'nAsI jAsI, hama thira vAsI...' nAzavatta che te javAnuM che, zarIra Adi; paNa huM to anazvara chuM, zAzvata chuM. RSivANI yAda Ave. 'sanodacaM zAzvatIyaM purAT:, na hanyate hajamAne zarIre...' gItAkAra A ja zRMkhalAmAM AgaLa vadhatAM kahe che. "nainaM chinnatti zastrAni, nainaM vadati pAvara :" na ene-AtmAne zastro chedI zake, na ene agni prajALI zake. | A avinAzIpaNAnI vAtanI sarasa abhivyakti AThadRSTinI sajajhAya (yogadRSTi samuccayane sAme rAkhIne mahopAdhyAya yazovijayajIe racelI gujarAtI kRti)mAM AvI. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'aMze hoya IhAM avinAzI, pudgala jAla tamAsI re; cidAnanda ghana sujasa vilAsI, te kima parano AzI re...' sthirA dRSTimAM sAdhake potAnA zAzvatInA layane anubhave che ane svathI bhinna para-pudgalasamUhane IndrajALa joto hoya e rIte jue che. vAstavika to che svanI ja duniyA. paugalika duniyA to che AbhAsI vizva, paDachAyAnI mAyAvI sRSTi. | A ja vAtanI puSTi mahopAdhyAyajIe samAdhizatakamAM karI che. 'AtamabhAve magana , so saba pudgala khela; IndrajALa karI lekhave, mile na tihAM mana mela...' AtmabhAvamAM DUbela sAdhaka pudgalonA 'khela'ne IndrajALanI jema jue che ane tethI tenuM mana pudgalonA khelamAM bhaLatuM nathI. eka eka dRSTinuM AvuM sacoTa varNana 'yogadRSTi samuccaya' granthamAM che. e bhUmikA prApta karavA mATe hRdayanI bhomakAne zuddha karavA mATe 'zAMtasudhArasa' grantha che. anityAdi bhAvanAonuM anuzIlana dekhAtA anitya-zarIrAdine pele pAra rahela nitya tattva-Atma tattva-joDe ApaNuM anusaMdhAna racI Ape che. | 'prazamarati prakaraNa' prazamanA AnaMdane mANavAnI kaLAo zIkhavIne bhItarI AnaMdalokamAM sAdhakano praveza karAve che. | AvA traNe grantharatnonuM saMkSepamAM anuzIlana viduSI sunaMdAbahene karyuM che. A saMkSipta anuzIlana bhAvakane te te granthane mULamAM vAMcavA mATe lAlAyita karaze. sunaMdAbahena dvArA svAdhyAyanAM puSpo prabhucaraNe satata dharAtA rahe e ja maMgaLa kAmanA. mahA vadi-8, 206 6 giranAra tIrtha ali Ranga (yazovijaya sUri) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | graMthalekhananA saMdarbhamAM - lagabhaga 1989mAM pUjayapAda AcAryazrI bhadraMkarasUrIjInI nizrA maLI. tyAra pachI jayAre lekhana thatuM tyAre temanA zubhAziSarUpa vacano guMjatA. "navatatva saraLa rIte lakho, badhuM saraLa lakhavuM.'' lagabhaga 1991mAM pUjayapAda AcAryazrI kalApUrNasUrijInI nizrA maLI. teoe tattvabodha Apyo ane zubhAziSa ApI ke "tattvabodha grahaNa kro ane anya jijJAsuone zIkhavo." hamaNAMja be varSa pahelAM pUjayapAda AgamavettA zrI jaMbUvijayajI kahetA ''tAttvika viSayamAM deza paradezamAM jijJAsuo rasa letA thayA che temAM svapara zreya che.'' | vaLI prastuta graMthamAM to pUjayapAda AcAryazrI yazovijayasUrijIe zubhAziSa ApI che ke A saMkSipta anuzIlana "bhAvaLe te te graMthane mULamAM vAMcavA mATe lAlAyita kraze." vaLI traNe graMthanA mULa racayitAoe paNa prakAryuM che ke ame amArA zreya mATe A nirUpaNa karyuM che teno bhavyajIvo lAbha leze te saunuM kalyANa che. arthAt A graMthalekhana meM to anuprekSAnA hetue ja karyuM che. emAM meM AnaMda anubhavyo, teno lAbha jijJAsuone maLe evI bhAvanAe prakAzita karyuM che. lagabhaga sIttera jevA prakAzanone jijJAsuoe AnaMdathI jhIlyA che. pUjayapAda AcAryazrI pradyumnasUrijInI zubhAziSa maLI hatI ke "bahena zubha vicAranI chAba laIne Ave che tene saue susvAgatam kravAnuM che. mAre paNa e ja kahevAnuM che ke sau sahRdaya AvakAra ApatA ja rahyA che. A pUjayazrIonA zubhAziSa, mitrono sahRdaya AvakAra ane mArI lekhanarUci, triveNI saMgamano subhaga che. ApaNe sau prastuta graMthane anuprekSAmAM utArI anubhUtimAM jaIe tevI abhyarthanA. te A prakAzanamAM traNa graMthamAM vividha viSayono samAveza karavAmAM Avyo che te uttaro uttara tAtvika bhUmikAno vikAsakrama che. 1. zrI zAMta sudhArasa yathAvAma graMtha che. vividha bhAvanAonA ciMtana dvArA jijJAsuo zAMtarasa-svAbhAvika-Atmika rasa mANI zake tevuM che. tenI phaLazruti vairAgyanuM sukha che. 2. zrI prazamarati graMtha savizeSa sAdhujano mATe vairAgyarUpI sukhanA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaibhavano preraNAyukta bodhadAyaka graMtha che. vaLI temAM vividha viSayo sAdhakane mATe navInatA ane rasaprada sAmagrI pUrI pADe tevA che. tenA svAdhyAya vaDe jijJAsuone AtmalAbha thaze te niHzaMka che. (3) zrI yogadRSTi samuccaya graMtha nitAMta tAttvika che. tenuM lekhana karavA jeTalo mAro abhyAsa nathI paraMtu lagabhaga traNekavAra svAdhyAya karyA pachI mArA jevA sAdhako grahaNa kare teTalA ja bhAganuM avataraNa karyuM che. jethI ApaNe ApaNA zrutavaibhavano mahimA samajI zakIe. tAtvika sAdhanAmAM yogaSTi dhaNI ja upayoga thaI zake tema che. kharekhara tame ahobhAvapUrvaka svAdhyAya karajo. nirdoSa prasannatA pAmazo. te saMskAra janmAMtarIya banI svapara saunuM kalyANa ho tevI bhAvanA sAthe. sunaMdAbahena vohorA AvakAra ane sahakAranA satsaMgI mitrone abhivAdana zrI dhIrendra prANalAla zAha, eTalAnTA-amerIkA. sva. zrI sudhAbahenanA smaraNArthe. zrI dIlIpabhAI tathA saMghavI parivAra, amadAvAda. zrI jayotibahena kirITabhAI zAha, rAle-amerIkA. zrI pritamabahena sajjanasIMga sIMghavI, amadAvAda. zrI harSidAbahena mahendrabhAI zAha, ela.e.-amerIkA. zrI lakSmIbahena dharamazI zAha, nyujarsI-amerIkA zrI caMdrikAbahena mahendrabhAI pUnAtara, muMbaI. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 9. 8. zrI kaMcanabahena bAbubhAI zAha, amadAvAda. (pradIpabhAI) zrI rajanIbhAI zAha, muMbaI 9. 10. zrI vINAbahena mahendrabhAI khaMdhAra, ela.e.-amerIkA. 11. zrI pallavIbahena satIzacaMdra zAha, nyujarsI-amerIkA. 12. sva. zrI ajItanA smaraNArthe, mRdulAbahena, amadAvAda. 13. zrI uSAbahena jayotindrabhAI zAha, amadAvAda. 14. zrI prabhAbahena vI. zAha, amadAvAda. 15. zrI pAyalabahena zAha, amadAvAda. 16. zrI monAbahena bhUpendra ohora, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * smaraNAMjali * sva. zrI sudhAbahena tamArI ciravidAyane lagabhaga be varSa pUrA thayA chatAM tamArI aMtima samayanI svastha mudrA amArA citta para aMkita thayelI che. tame snehabharyuM jIvana jIvyA ane aMta samaye samatAthI vidAya thayA. temAMthI amane ghaNI preraNA maLI che. tenA kAraNe zubhabhAvathI prerAIne ame AtmazreyarUpa prastuta graMtha tamArA smaraNArthe saune hArdika bhAve bheTa dharIe chIe. prabhu tamArA AtmAne zAMti Ape tevI abhyarthanA sAthe. lI. dhIrendra prANalAla zAha nirAlI, siddhArtha ''ciMtita jenAthI prApta thAya te maNine ciMtAmaNI kahyo che e ja A manuSyadeha che ke je dehamAM, yogamAM AtyaMtika evA sarva duHkhanA kSayanI ciMtatA dhArI to pAra paDe che. aciMtya jenuM mAhAtamya che, evuM satsaMgarUpI kalpavRkSa prApta thaye jIva daridra rahe ema bane to A jagatane su viSe te agiyAramuM Azcarya ja che.'' - zrImad rAjacaMdra vacanAmRta 936 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizvika rahasyonI ciMtanayAtrA ka ja (mAdhyama : bAra bhAvanAo - anya bhAvanAo sahita) " : mA * - AdhAra graMtho 1. zrI zAMtasudhArasa : pU. 6. zrI vinayavijayajI mahArAja A vivecanakAra : pU. A. zrI bhadraguptavijayajI mahArAja ka 2, dhyAnadIpikAH pU. zrI kesarasUrIzvarajI mahArAja , kAra che. che s; che. jo : - saMpAdaka : sunaMdAbahena vohorA che bhagavAna mahAvIre A bhAvanAone naukAnI upamA ApI che. nokA samudrI yAtrikone nirvighna AnaMdapUrvaka sAme pAra laI jAya che, tema A bhAvanArUpI nona sAdhane saMsArasAgaranI || pele pAra muktithAne pahoMcADe che. sAdhake jIvana paryaMta A | bhAvanAomAMthI koI paNa bhAvanAthI bhAvita rahevA prayatna kravo. je sAdhaka A bhAvanAonuM cha mAsa sudhI anapekSaNa kare che te || citta vizuddhi pAmIne AMtarika AnaMdane mANe che. ciMtanayAtrA 5 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadguruve namaH " vaizvika rahasyonI ciMtanayAtrA oo oo oo thoDAM varSo pahelAM zrI zAMtasudhArasanuM adhyayana karyuM hatuM. tyAra pachI pU. A. zrI ratnasuMdarajIne vaMdana karavAnuM banyuM tyAre teozrIe saMketa karyo hato ke bhAvanAonI anuprekSA karo. temanA Adezane zirodhArya karyo. tyAre ja manamAM e ciMtananI noMdha lakhavAnI bhAvanA hatI. paraMtu te mulatvI rahetuM. paraMtu vaLI 2009mAM manamAM punaHsphuraNA thaI. bAra bhAvanAonI anuprekSAno prAraMbha karyo. temAM je je bhAvo thatAM tenI noMdha karatAM vistAra thato gayo ane te lekhana banI gayuM. vizvanI racanA eTale jaDa caitanya padArthonA saMyoga viyoga, tenA vAstavika svarUpane samajavA, A bhAvanAo vairAgyanI jananI che. vizvamAM sUkSma jaMtuthI mAMDIne mahAmAnavonI cetanAzaktinA pravAhamAM sama-vaiSamya jovA maLe che, tene prastuta graMthamAM vividha bhAvanAonA ciMtana dvArA avatarita karyuM che. bhautika padArtho ane aneka saMyogo sAthe niraMtara saMbaMdha dharAvatI cetananI ananya ane adbhUta zaktine sAmAnya buddhithI samajI zakAtI nathI. gherA ciMtana dvArA tene samajI zakAya tema che, tenuM mAdhyama A bhAvanAo che. mAnava mAtra ke jIvamAtra sukha ane zAMti Icche che, paraMtu prAyaH duHkha jovA maLe che, tevI viSamatAnuM kAraNa te jANato nathI. A bhAvanAo sAcA sukha zAMtino abhigama pradAna karI zake che. tethI graMthakAra 'u. zrI vinayavijyajI'e A graMthanuM nAma 'zrI zAMtasudhArasa' ApyuM che, te yathArtha che. jo ke A eka dhArmika avataraNa hovA chatAM jIvananI zAMti prApta karavAnI temAM aneka cAvIo ApI che. tene ciMtana dvArA AtmasAt karI zakAya tema che. Jain Education tenational AtmazAMtinI zodha AtmAnI samazreNImAM karavAnI che, te kevaLa buddhi dvArA thaI zake tema nathI. hajAro mAIlano pravAsa karanAro mAnava eka tasuthI paNa najIka evI AtmazAMtine mANI zakato nathI kAraNake te enAthI ajJAta che. kevaLa jJAna dvArA ja e AtmazAMti pAmI zake che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI kArtikeyAnuprekSA graMthamAM jaNAvyuM che ke anuprekSA eTale vAraMvAra ciMtavavuM. ciMtana-vicAra to aneka prakAranA hoya che. atre ciMtananI viziSTatA bAra bhAvanAothI jaNAvI che ke "bhavyajanAnaMdajananI''. bhavya jIvone mokSa prApti niphTa hoya temane AnaMda ApanArI A anuprekSA hIza." - sAdhanAtmAne je sAMbhaLatA AMtarika AnaMda maLe tevI A bhAvanAo bAra prakAranI che. atyaMta nAjuka vyAkhyA batAve che ke je vinAzI che te anitya, jemAM koI zaraNa nathI te azaraNa che. paribhramaNarUpa saMsAra che. jayAM ekamAM sukha che te ekatva che. je sarvathI bhinna che te anyatva che. saptadhAtuyukta malina deha azuci che. karma vargaNAnuM Atma pradeze AvavuM te Asava che. te karmAsavanuM aTakavuM te saMvara che. te karmAsavanuM nirjaravuM te nirjarA che. jIvAdi cha dravyonA samUhanuM svataMtra pariNamana te loka che. atidurlabhatAe jenI prApti thAya che te bodhidurlabha che. jIvane duHkhamukta karAvanAra svasvarUpadharma te dharma prabhAvanA che. AnuM vistRta svarUpa have joIzuM. tene jANajo ane mANajo. A uparAMta anya bhAvanAono saMgraha sAthe prakAzyo che. he bhavyAtmA ! A duSama kALamAM kevA uttama yoga, sat sAhityanI upalabdhi ane sakSama IndriyAdi maLyA che. koI puNyazALI, AtmazAMtino zodhaka ja e samajI zakaze. pUrvanA ArAdhananA baLe, vartamAnanI uttama bhAvanAnuM kaMIka aveja tArI pAse hoya to A bhavamAM bhUlyA vagara pUrvanA pravAhane AgaLa vadhAraje ane sukha sAgaramAM DUbakI lagAvaje. vAstavamAM A vividha bhAvanAo pAtra jIvo mATe vairAgyapreraka, hitakArI, zAMtidAtA che. atre vizeSatA e che ke dareka bhAvanA svane uddezI ciMtanarUpe che. kevaLa anulekhana nathI. tethI sAdhaka potAne e paddhatithI joDaze ke tenI ciMtana yAtrA karaze te avazya jIvanane sArthaka karaze. cAlo ApaNe e bhAvanA sAgaranA pravAsI thaIe. - sunaMdAbahena vohorA ciMtanayAtrA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhArita graMtha, graMthakartA ane bhAvArtha lekhakano saMkSipta paricaya prastuta zAMtasudhArasa graMthanA mULa nirmAtA pUjyapAdazrI vinayavijyajI mahopAdhyAya che. graMthanA vivecanakAra sva. AcAryazrI bhadraguptavijayajI mahArAja che. jemaNe A graMthane janabhASamAM avatarita karyo che. jemAM bArabhAvanAonuM mananIya svarUpa AlekhyuM che. lagabhaga traNaso varSa pahelA graMthakAra pU. u. zrI vinayavijayajIe jainazAsananI zobhArUpa gadya ane padyamAM amUlya tattvajJAnano vAraso susaMskArarUpe Apyo che. zrI zAMtasudhArasa graMtha temAnuM eka uttama sarjana che. gadya padyarUpe thayelI A saMkalanA adbhUta che. te jeo jANaze te ja mANaze. buddhipradhAna yugamAM jIvane zAMti mATe zAMtasudhArasa upakArI che. vaLI atre anya graMthono paNa AdhAra prastuta che. "zAMtasudhArasa" graMthanI saraLa pravacanarUpe prasAdI dharAvanAra sva. pU. A. zrI bhadraguptavijayajIe svAdhyAya premIjanone eka uttama avasara Apyo che. tenuM adhyayana karaze te pAmaze. A uparAMta pUjyazrIe anya uttama sAhityanuM sarjana karyuM che. te mANavA jevuM che. teozrInA svamukhe e svAda mANavAnuM maLyuM hatuM te mAruM sadbhAgya che. A vijJAnayugamAM vividhakSetre anekaprakAranuM sAhitya pragaTa thatuM rahyuM che. temAM AtmakalyANakArI sAhitya saMkhyAnI dRSTie alpa chatAM te amUlya che. jema agaNita tArAo chatAM eka sUryano prakAza pRthvIne prakAze che. tema tAttvika sAhitya jIvamAtranI cetanAne prakAzita kare che. sukhane jhaMkhatA mAnavane "zAMtasudhArasa'' jevA graMtho-sAhitya amRta samAna sukha Ape che. yadyapi A bhAvanAone viSe aneka graMtho upalabdha che. temAM zAMtasudhArasa lokabhogya che. jagatanA anekavidha rasa paikI navarasa prasiddha che temAM zAMtasudhArasa sarvazreSTha ane kalyANakArI che, te rasAdhirAja che. dunyavI anya ATha rasane bhAvanAnI jema tattvarUpa vicArI zakAya. jJAnIjano kAdavamAM khIlatA kamaLanA sauMdaryane jUe che. kAdavane jotA nathI tema ATha rasonI tAttviktA samajavA jevI che. Jain Eo ciMtanayAtrAonal Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - $ 4 ATha rasanI tAttvika samaja zRMgArarasa - sAdhaka mATe AnaMdanI anubhUtirUpa hoya che. 2. karUNArasa - jJAnIjanone duHkhIjIvo pratye karUNArasa hoya che. 3. bhayAnakarasa - saMsAra duHkhathI bharelo bhayAnaka che. 4. bibhatsarasa - viSayo viSTArUpa bibhatsa che. 5. raudrarasa - kaSAyo pratye raudratA rAkhI dUra karavA. 6. hAsyarasa - cittanI prasannatArUpa, hAsya anyonya sukharUpa hoya che. vIrarasa - saMyama mArge zUravIra rahevuM. vismaya - saMsAranI vicitratA joI jJAnIone Azcarya thAya che. 9. zAMtarasa - rasAdhirAja jIvanamAM zAMti Ape che. te AtmazAMtirUpe pariNamI mukti Ape che. vAstavamAM A zAMtasudhArasa graMtha eTale vairAgyanI jananIrUpa anityAdi bArabhAvanAnuM svarUpa che. je vairAgya jIvane sarva upAdhirahita AtmazAMti pradAna kare che. temAM e vairAgyane jhaLahaLato rAkhavAmAM maitrI Adi cAra bhAvanAo kaLazarUpa che. AthI A bhAvanAonuM sevana sAdhaka, sAdhugaNa, yogIjano kare che. bhAvanAothI bhAvita citta pavitra bane che, tethI karma nirjarA mATe paNa A bhAvanAonuM ciMtana manana karI bhAvita thavuM. A bhAvanAothI sAdhujanonA mahAvratanI daDhatA vadhe che. savizeSa zvetAMbara mUrtipUjaka, digaMbara mUrtipUjaka tathA sthAnakvAsI sarva jainapaMthane anusaranArA saune A bAra bhAvanAo suprApya ane suvAcya to che ja, te supAcya kravAnI che. zAMtasudhArasamAM zabdarUpe bAra bhAvanAothI bhAvita AtmAne maLatuM zuddhasvarUpa che tethI te sudhArasa che, sarva vibhAvajanita parabhAvothI mukta AtmazAMti pradAtA che. tenA rasAsvAda mATe cha mAsa ke dIrghakALa A bhAvanAothI cittane bhAvita karavAthI zAMtarasano AsvAda maLe che. zAMtasudhArasano eka uttamabhAva e che ke temAM atindriya sukhano AnaMda samAyelo che te IndriyAtIta che, anirvacanIya che. ciMtanayAtrA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * anukramaNikA 0 je $ zrI zAMtasudhArasa AdhArita 1. anitya bhAvanA azaraNa bhAvanA saMsAra bhAvanA 4. ekatva bhAvanA 5. anyatva bhAvanA azuci bhAvanA Asava bhAvanA 8. saMvara bhAvanA 9. nirjarAbhAvanA 10. lokasaMsthAna bhAvanA 11. dharma prabhAva bhAvanA (dharma durlabha bhAvanA) 12. bodhi durlabha bhAvanA dhyAna dIpikA AdhArita 13. maitrI Adi cAra bhAvanAo 14. jJAnAdi bhAvanAo Jain Edu citrational For Private & Lonal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtasudhArasa graMthanuM peya ane pAtheya ************ zAMtarasanA peya, pAtheya ane pAcana mATe graMthakAra sau prathama bhUmikApAtratA sUcave che. jema kuzaLa vaidya rogIne auSadha ApatA pahelA maLa visarjana karAve che, jethI auSadhanuM yogya pariNAma Ave. tema zAMtasudhArasamAM doSavarjana mATe graMthakAra doSa darzAvI tenuM visarjana karAve che. doSavALo jIva bhAvanAothI bhAvita thato nathI. yadyapi bhAvanAothI doSa dUra thaI zake che. prastuta graMthamAM anityAdi bAra bhAvanAnuM svarUpa darzAvatA pahelAM doSadarzana karAve che. doSa kayA che ? mithyAtva, avirati, pramAda, kyAya, yoga. svarUpa prApti ke muktigamananA sAdhakane bAdhaka mukhya pAMca doSa che. je zAMtarasane doSita kare che. vaLI saMsArarUpI vanamAM bhramaNa karAve che. pAMca doSa-Asava. : (1) mithyAtva : paudgalika bhautika padArthomAM, parabhAvamAM svAtmatulya bhAva thavo, te nimitte thatAM zubhAzubha bhAvane, sukhaduHkhAdine, karmajanita avasthAone potAnI mAnavI, puNyayogathI maLatI sAmagrIne sukharUpa mAnI te rIte jIvana jIvavuM, svasvarUpa Atma svabhAva sukharUpa che. te mAnavuM nahIM. je padArtho mArA nathI temAM svAtmabuddhi karavI te bhAvarUpa nizcaya mithyAtva che. sat devAdi, sat kriyA, (ahiMsArUpa) AtmatvamAM azraddhA ke anirNaya ane asat devAdi, hiMsA, asat kriyA, dehAdimAM mamattvabhAva, e vyavahAra mithyAtva che. sarvajJa praNita jIvAdi tattvanuM azraddhAna A mithyAtvano doSa gADha aMdhakAra jevo che. je jIvananA vAstavika vikAsathI jIvane dUra rAkhe che. A mULa doSa ja AtmAnI AgaLanI pragati rUMdhe che ane gaticatuSTaya pAme che. mATe gurugama vaDe jIvane niyaMtraNamAM rAkhI muktinA mULa sAdhana samyakatvane prApta karavuM. (2) avirati : pApAdi kAryono aviveka. vrata, niyama vagaranuM svacchaMdI jIvana, viSayamAM Asakta ane krodhAdi kaSAyomAM pravRtta mAnavajIvana dharmanI bhAvanAthI bhIMjAyeluM na hoya to mana para koI niyaMtraNa ciMtanayAtrA 11 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahetuM nathI. tapelo loDhAno goLo ragaDe tyAM tyAM rahelA jIvo hAni pAme. tema vrata, niyama, pratijJA jevA viveka janmAvanArA prakAronuM sevana na kare to tene pelA garama goLAnI jema potAnuM jIvana hAnirUpa che. je avagatinuM kAraNa che, e duHkhane dUra karavA AdarapUrvaka niyamabaddha jIvana jIvavuM. niyamapAlanamAM mAnasikazArIrika lAbha che. AtmikabhAvanI vizeSatA che. (3) kaSAya : kaSa = saMsAra, Aya = vRddhi. krodhAdi kaSAyanI vRddhi. vivekahIna jIvanane kAraNe nimitta maLatA ke pUrvasaMskAravaza jIva krodhI, mAnI, mAyAvI ke lobhI banI sva-para ahita kare che. A kaSAyonA udayamAM jIva mAnavajIvanarUpI sonAnI mekhane rAkha karI avagati pAme che. kaSAyamukti e muktigamananuM AvakArabharyuM valaNa che. mATe jAgRta rahIne kaSAyavaza na thavuM. vAstavamAM AtmA svayaM kaSAyI nathI. (4) pramAda : mukhyapaNe dharma ke dharmanA mArgano anAdara, tenI prAptinA avalaMbanarUpa devAdinA mArganI arUci A doSane 'pramAdohi mRtyu' kahyuM che. temAM pAMca IndriyonA viSayonI lolupatA, hiMsAdi pAMca avrata, krodhAdi cAra kaSAya, cAra vikathA karavI, rAgAdibhAva karavA, AtmA paramAtmAnA svarUpanuM ajJAna sevavuM vigere pramAda che. ALasa, nidrA, to pramAda che paraMtu dharmamArgano anAdara bhayAnaka che. je avagatinuM kAraNa che. mATe jIvanane unnata banAvavA koI saMtasamAgama rAkhavo. satsaMga, bhakti, svAdhyAya karIne paNa A zatruthI dUra rahevuM. pramAda mAnava jIvananI AtmAnI aciMtya zaktine pragaTa thavA deto nathI mATe tene dUra karavAmAM zreya che. (5) yoga : 1. pAramArthika yoga 2. paudgalika yoga (yoga=joDAvuM.) pAramArthika yoga eTale AtmAmAM upayoganuM joDAvuM-TharavuM. paudgalika yoga eTale mana, vacana, kAyAnuM AtmazaktinI sphUraNAvaDe sakriya thavuM. tenA be prakAra che. zubhayoga ane azubhayoga. mana vaDe azubha bhAva karavA ke ciMtavavuM te azubhamanoyoga. vacana vaDe apriya ke asatya bolavuM te azubhavacanayoga. zarIra vaDe AraMbha samAraMbhanI pravRttio karavI te azubhakAyayoga. mana vaDe zubhabhAva karavA te ciMtanayAtrA 12 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha manoyoga. vacana vaDe priya ane satyavANI bolavI te zubha vacanayoga. zarIra vaDe satkAya ke zubhakriyAo karavI te zubhakAyayoga. Ama A yogo niraMtara sakriya hoya che. azubhayogo vaDe azubha Asrava thAya che te pAparUpa che pariNAme duHkhadAyI che. zubhayoga vaDe zubhAsrava thAya che te puNyarUpa hovAthI sukhadAyI che. paraMtu banne Asrava hovAthI karmabaMdhanuM kAraNa che. baMne Arava rahita nirAsava te AtmaguNa che. jIva A cAre gatimAM bhaTakayo che. chatAM hajI mohavaza bodha pAmyo nathI. jo tenuM bhAgya ughaDe ane AvA graMthano bodha grahaNa kare to duHkhathI mukta thavAno saMbhava che. A bhAvanAo jIvane durgAnathI dUra rAkhe che. rAga jevA paribaLo Aga jevA che, chatAM jIvane puNyanA bAgamAM e sukha pAchaLa doDatuM duHkha dekhAtuM nathI. vaLI zubhabhAvanA rahita jIva niraMtara pAponuM poSaNa kare che. A bhAvanAothI bhAvita jIvamAM heya upAdeyano viveka janme che. tyAre tene sadguruno yoga maLe che. tyAM te bodhane grahaNa karI AgaLano vikAsa sAdhe che. vAstavamAM jIvamAtra bhAva, pariNAma ke upayoga vagarano nathI. chatAM guNavAna, vivekavAna jIvo ja A bhAvanAothI bhAvita thaI dIrgha saMsArano saMkSepa ke nAza karI zake che. moTe bhAge jIvane azubhabhAvanI dhArA rahe che. tethI jIve prathama zubhabhAvanAo mATe satsaMganuM sevana karavuM. zubhabhAva vaDe mananI zuddhatA jaLavAya che. tyAre zubhadhyAnanI pAtratA Ave che. tyAre ArtadhyAna ane raudradhyAnathI jIva mukta thAya che. dharmadhyAna to samadaSTijIva ke munijanone hoya che. tethI A bArabhAvanAne dharmadhyAnanuM pravezadvAra kahyuM che. dharmadhyAnane pAtra thavA mATe avazya A bAra bhAvanAonI anuprekSA karavI. kathaMcita tame vidvAna, tapasvI, dhyAna, yogI, bhakta, gRhastha ke sAdhu ho paraMtu tamArA aMtaHkaraNamAM AvI vairAgyayukta bhAvanAo nahIM hoya to tamArI badhI dhAraNAo, yojanAo vratAdi abhilASAo niSphaLa jaze. sAMsArika padArthono rAga tamArA vivekane AgamAM homI deze. tamAro AtmA kaluSita thaze. cAra gatinA duHkhanA dAvAnaLamAM tame naSTa bhraSTa thaI jazo. jaina zAsananA sAdhako zrI vajasvAmInA zubhanAmathI paricita hoya ciMtanayAtrA 13 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. guru gautamasvAmInA upadezathI temaNe puMDarika ane kuMDarikanuM caritra devapaNuM chatAM roja 500 vAra adhyayana karyuM. vairAgyanI, saMyamanI bhAvanAthI bhAvita thayA. devapaNuM to AyuSya pUru thatAM chUTI gayuM, paNa pelI vairAgya bhAvanAno saMskAra sAthe gayo. eka gRhasthane tyAM putrarUpe janma thayo. te garbhamAM hato tyAre tenA pitA dIkSita thaI gayA hatA. bALaka cha mAsano thayo ane zabda zravaNa thayuM ke AnA pitAe to saMyama lIdho che ane pelo janmAMtarIya saMskAra pragaTa thayo. saMyama, saMyama ! cha mAsano bALaka bole kevI rIte ! tenI bhASA raDavAnI hoya, te raDayA ja kare raDayA ja kare. mAe kaMTALIne bALakane tenA pitA muni mahArAjane vahorAvI dIdho. pitAnA guru jJAnI hatA. temaNe bALakanuM bhAvi bhAkhI lIdhuM ke A to yugapuruSa che. tenuM zikSaNa zarU thayuM. te kALe te samaye vajasvAmI pUrvadhara thayA. mokSamArgI thayA. AvA janmAMtarIya saMskAra sAthe jIvo A kALe paNa saraLatAthI saMyamamArge saMcare che. zuddha bhAvanAthI bhAvita thayelo saMskAra janmAMtarIya thaI sAthe AvI AgaLanA mArgane khullo kare che. mATe bhavyAtmAo A bhAvanAthI bhAvita thajo. cAlo, have bhAvanAmAM zubha praveza karIe. hA, paNa A lekhana kevaLa vAMcavA mATe nathI. ciMtana ke anuprekSA jo tene mATe niyata samaya, enaMta sthAna, svaccha Asana, zveta vastraparidhAna ane savizeSa svastha citta viSe khUba kALajI rAkho to saphaLatA che ja. cha mAsaparyata niyamitapaNe A bhAvanAonuM ciMtana karavAthI Atmavizuddhi avazya thAya temAM zaMkA nathI. Atmavizuddhi eja AnaMdAnubhUti che. lekhakano A AtmasAda che, anubhava che. bhAvanA sau prANI A saMsAranA, sanmitra muja vahAlA hajo, saguNamAM AnaMda mAnuM, mitra ke verI hajo; duHkhIyA prati karUNA, ane duzmana prati mAdhyasthatA, zubha bhAvanA prabhu cAra A, pAmo hRdayamAM sthiratA. ciMtanayAtrA 14 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. anitya bhAvanA 'vidhuta lakSmI prabhutA pataMga, AyuSya te to jaLanA taraMga, puraMdarI cApa anaMga raMga, zuM rAcIe tyAM kSaNano prasaMga'' zrImad rAjacaMdra anitya eTale je sthAyI, zAzvata, nitya ke kAyamI nathI. vAstavamAM pAMce IndriyonA viSayo, dehAdi, tene khAtara ekaThuM kareluM dhana, yazakIrti sarva jaLanA parapoTA jevA nAzavaMta che. strI, putrAdi parivAra, aneka prakAranA sukhabhoganA sAdhano kALakrame naSTa thanArA che. temAM jIve eka kSaNa paNa moha karavA jevo nathI. vIjaLI jevAM capaLa kSaNika sukho, kSaNe kSaNe kSINa thatuM AyuSya sarve anitya che. saMsArI jIva je padArtho kSaNika che, te nitya rahe, maLe tevI AzAvaza pravRtti kare che. AthI tene nitya, zAzvata, svAdhIna evA AtmA, cetana pratye draSTi jatI nathI. sarva duHkhanuM mULa anityanI cAhanA che, je padArthone tAre tyajavAnA che, te padArtho tane tyajI devAnA che to pachI teno moha zA mATe ? janma svayaM maraNa sahita che. yauvana vRddhAvasthA sahita che. lakSmI asthAyI che. te rAkhyA rahe tema nathI. tevo prayAsa karavo te vyartha che. vaLI badhA ja padArthomAM jIvane - prANI mAtrane deha pratye vadhu nehalagAva hoya che. je azAMtinuM kAraNa che. jIve keTalAyane ati vahAlo deha ahIM ja mUkIne jatA joyA che. vaLI e dehane svajano ja agnine arpaNa kare che. vaLI jIva svayaM kaMI laI jaI zakato nathI mATe saMyoga viyoga janita padArthono harSazoka na karavo. jIvanuM dehamAM rahevuM te AyuSyakarmane AdhIna che. svayaM AyuSya paNa pUrvajanmamAM baMdhAyelA AyuSyane AdhIna che. te AyuSya dareka kSaNe ghaTatuM jAya che te asthira, anitya, vinazvara che. te saMsArInA jJAnamAM paNa AvatuM nathI. "atula bala sukhara jinavara jisyAjI, cakrI haribala joDI; na rahyA aNe juga koI thira thaIjI, suranara bhUpati joDI.'' Ama zarIrabaLa, saMpattibaLa vagerenuM maLavuM ane vikharAvuM niyamathI che chatAM tene nitya mAnI TakAvavA prayatna karavo te mohabhAva-ajJAna che. ciMtanayAtrA 15 anitya bhAvanA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ati baLavAna evA Indra, candra, nAgendra, jinendra paNa niyata AyuSyamAM eka kSaNa mAtranI vadhaghaTa karI zakayA nathI. AyuSyakarma sudhI ja A deha sAthe jIvano saMbaMdha che. sagA svajananuM paNa ema che. pachI tuM kayAM, tAro deha kayAM, tArI sukhasaMpatti kayAM? AyuSya lagI. pachI sarve nyAruM che. Ama nityasvarUpa cetanA sivAya padArthamAtra nazvara che. duniyAno evo krama joI catura mAnavI saMsAra tyajI zAzvata paMthe cAlI nIkaLyo. A pramANe vAraMvAra anuprekSA karavI. - savAre joyuM te sAMje badalAI jAya che. savAre puSpo khIle che sAMje e ja karamAya che. savAre snAnathI svaccha lAgatuM zarIra sAMje malina dekhAya che. savAre kareluM bhojana hojarImAM malina padArtha bane che. savAre koInA para sneha ThavalAyo, sAMje sUkAI jAya che. paugalika padArthonA spardhAdi niraMtara parivartana pAme che. e kSaNikatAno bodha pAmavAne badale jIvo temAM ahaM mamatva kare che. e ja dehamAM rahelA zAzvata sukharUpa nitya evA caitanya pratye jIvane prema thato nathI. ghaMTI pherI ATo khAyo, kharacI na bAMdhI teM vATameM, sotA sotA kAla gavAyo, abahu na jAgyo tuM ghaTa meM, ItanI suna jagameM he cetana, jJAnAnaMda pAyo ghaTa meM." are ! bhAI "mRtyarUpI nadInA kinArA para A tAro dehamaTha vasyo che. kinAro game tyAre dhasI jaze, tyAre tAro A maTha paNa bhoya bhego thaI jaze." - devalokanA devo karoDo varSonA AyuSyavALA chatAM maraNane zaraNa thAya che. saMsAramAM puNyabaLe maLelA sukha zAzvata nathI ane pApajanya maLelA duHkha paNa zAzvata nathI. mUDha jIva baMnemAM rAga dveSanA bhAva karI mUMjhAya che. e mUDha jIva jANato nathI ke jagatanA pralobhanIya padArtho anitya che. svarUpamAM AnaMda che. mATe prazamabhAvamAM rahI te AnaMda tArAmAM che tene prApta kara. A dehanI aMdara rahelo AtmA vizuddha, sadA AnaMdamaya, sukhamaya che. jJAnAmRtathI bharelo che. upazamarasano dariyo che. tevA AtmAmAM nimagna thA tyAM anaMta, apAra AnaMda mANI le. dRSTAMta : eka gAmamAM divyavANI thaI ke dareke potAnA sukha duHkhanA poTalA laI gAma bahAra udyAnamAM AvavuM. paramAtmA karUNAbhAve tamArA ciMtanayAtrA anitya bhAvanA 16 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhanA poTalAnA badalAmAM sukhanuM poTaluM Apaze. A sUcanA pramANe saue udyAnanA taMbumAM poTalA goThavI dIdhA. pachI divyavANI thaI ke jene potAnAthI vadhu sukhI lAge tenuM poTaluM dareke badalI levuM tyAra pachI sau taMbumAM pAchA gayA Akhare darekane lAgyuM ke mArA poTalA karatA kadAca bIjAnA poTalAmAM vadhu du:kha haze to ! Ama vicArI dareka potAnuM poTaluM laI vidAya thayA. sukha ke duHkha sthAyI nathI pachI bIjAnA poTalAmAM kevI rIte vizvAsa Ave ? - jJAnIjano kahe che ke lakSmI, yazakIrti, samRddhi, parivAra, deha, sagAnA saMbaMdha dareka kSaNika che. te vastuo raheze ane tame vidAya thazo athavA te te vastuo tamane choDIne jaze. mATe anityAdi bhAvanAthI bhAvita thaI nitya evA AtmAne bhajavo. | he jIva ! tuM jANe che ke cakravartIonI samRddhi, mAnasanmAna, lAkho putro, aneka patnIo, parivAra paNa nAza pAmyA che; to tArI pAse eka taNakhalA jeTaluM paNa nathI ane te padArthono rAga anekagaNo che. jenA kAraNe jIva pApabaMdha kare che, pariNAme kaSTa bhogave che. chatAM paNa jo tArI pAse vaibhava che ja to tenA nimitte niHspRhabhAve dAnAdi karI Atmahita sAdhI le. sAdharmikanI sevA karI le, nahI to lobha, mAna jevA vinAzI vikalpothI svayaM tArA svabhAvanI zuddhatA naSTa thaze. ane tuM avagati pAmIza. anuprekSAH he jIva! tu svayaM trikALI dhruva nitya chuM. tenuM tane bhAna nathI eTale nityatAne tuM paulika padArtho para Aropa kare che ke mAro deha nitya rahe. mArA strI Adi parivArano viyoga na thAya. mArA dhana, mAla, mAna, sadA TakayA rahe. mArI kAmanAo nitya saphaLa thAya. A sarvene nitya TakAvavA tane preraNA kayAMthI maLe che? bhAI tAruM mULa svarUpa akhaMDa-nitya che eTale tane nityanA bhAva thAya che. paNa dizA uMdhI hovAthI tArI dazAM paNa uMdhI thaI che. chatAM have nitya svarUpane svIkArIne anityane tyajI de temAM tane sukha che. A pramANe ciMtana karavuM. anityane adhuva kahevAmAM Ave che. adhuva eTale asthAyI. vizvamAM je koI saMyogathI utpanna thAya che te niyamathI vinAzI che. dareka padArthonI navI paryAyo-avasthAo samaye samaye badalAtI rahe che. ApaNo deha paNa samaya Ave bIjA dehane dhAraNa kare che. vaLI jagatamAM je drazyamAna cIjo ciMtanayAtrA 17. anitya bhAvanA www.jainelibrary:org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te sarve vinAzI che. tethI jJAnI paravastumAM ahaM mamatva karI mUMjhAtA nathI. mAre paNa emaja karavuM joIe. janma che tyAM maraNa che. te pramANe yuvAnI vRddhAvasthA sahita che. yuvAnI dareka kSaNe vRddhAvasthA tarapha jatI hoya che. ajJAnI buDhApAmAM mUMjhAya che, AkULa thaI navA karma bAMdhe che. sAMyogika dareka vastuno avazya viyoga hoya che. mATe jIve nirNaya karavo ke huM jJAyaka svarUpa, zAzvata, sahaja svarUpa trikALI dhruva caitanya chuM. ema bhAvanA karI pariNatine pavitra karo. mokSanA kAraNabhUta samyakatvane prApta karavuM jethI bhavano kSaya thAya. vaLI jema dhanAdi vinazvara che, teno moha baMdhanuM kAraNa che. tema IndriyAdinA viSayo, tenA nimitte maLatA padArtho vinazvara che tenA ahe mamatva baMdhanakArI che. chatAM mAnavamAtrane sAdhananI AvazyakatA hoya che. te AvazyakatAnI maryAdA karavI. yogIjano te te padArthonA rAgAdibhAva rahita hovAthI alpAMze teno upayoga karavA chatAM teone te padArthonA nimitto baMdhanarUpa thatA nathI. A pramANe anitya padArthonA vikalpono tyAga karavo. ane nitya evA trikALI zuddhAtmA ja upAdeya che tema daDha zraddhA karavI. anitya padArthomAM upayoga bhame che tyAre jIva AkULa thAya che paraMtu mUchavaza te jANI zakato nathI mATe he jIva! vicAra kara, virAma pAma aMtaramukha thA, svAtmAnuM lakSya kara. A manuSya janma sArthaka kara. anitya bhAvanA : (harigIta) caMdra sUraja ne tu paNa Ave ane vaLI jAya che. AyuSya vIte kaI rIte nA khabara paDatI kAMI tane parvata patita nadI sarita jala aviratapaNe vahI jAya che. karavata kApe kASTa jayama, tema zvAsa tuja AyuSyane. kSaNe kSINa thaI rahyuM, yauvana tAruM bhAI A jayama aMjulinuM nIra ane tuSArabiMdu dhUpamAM meghadhanasama nagara A, vaLI dhana ane paNa saMpatti saMsAranI pratyeka vastu asthira tema ja jANavI. - - ciMtanayAtrA 18 anitya bhAvanA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *************** ( 2. azaraNa bhAvanA : * *************** azaraNa bhAvanAno prAraMbha karatAM graMthakAra sAdhaka sAme lAlabattI dhare che. he jIva! tuM jANe che ke potAnA atulabaLathI cha khaMDanuM Adhipatya dharAvanAra cakravartI vaLI, jenI sevAmAM hajAra devo paNa hAjara hoya. chatAM Ayukarma pUrNa thatAM nirdaya yamarAja AMkhanA palakArAmAM tene upADI le che. jo teNe saMsAra tyAga karyo nathI to tenI maraNa zayyA pAse lAkho putro, patnIo svajano are ! hakImo sau natamastake ubhA hoya chatAM e cakravartIno kALa palaka vAramAM koLiyo karI le ane jIva asahAya thaI tene AdhIna thaI jAya, avagatie jAya. AvA saMsArane jJAnIoe bhISaNa - bhayaMkara kahyo che. jIvonA mohAdi pariNAmarUpa lAkaDAthI saMsAra sadAya dAvAnaLanI jema jalato rahe che. cAre gatimAM jIvane maraNa pAse koI zaraNa nathI. jIva mAtra aneka prakAranA bhayathI AkAMta che. temAM paNa mRtyuno bhaya jIvane vadhu muMjhave che. yuvAnInA joramAM mAnava dharatIne dhrujAve tevA ghamaMDamAM hoya che. paraMtu jayAM vRddhAvasthA AvI ke tenA gAtro gaLavA mAMDe che. A vaijJAnika yuganI jIvanane laMbAvavAnI bhrAmaka tarakIbothI jIva aneka upAyo yoje che, to paNa tene mRtyu choDatuM nathI. A saMsAra pUrve aneka pralayothI naSTa thayo che tyAM koNa kone zaraNa Ape ! he jIva! A pramANe vicArI joje, ciMtana karaje. jIvane yamarAjanI noTiso maLe to te vakIlarUpI DokaTarane rokIne yamarAja sAme kesa mAMDe che. ane DokaTarane Azare jaI upAyo yoje che. vALa zveta thayA DAI lagAvI kSaNamAtramAM kALA karI darpaNamAM jUe che ane sAMtvana le che ke huM hajI yuvAna chuM. bIjI noTisa maLe che. dAMta vidAya mAMge che. are ! tenA to keTalAye upAyo maLI rahe che. kholI lagAve, cAMdI pUrAve, rUTakenAla karAve, dAMta cakamakatA karAve, cokaThuM maDhAve paNa aMte e saghaLuM lAkaDA bheguM thavAnu. jamanI dADhamAM beThelA tane koI upAyo bacAvI nahi zake. are ! hajI gayA varSe dAMta navA mUkyA hatA, paNa mRtyune dAMta sAthe saMbaMdha nathI. Ayukarma pUruM thayuM ke tAro kesa radabAtala thavAno ja. maraNa pAse tuM azaraNa chuM. ciMtanayAtrA azaraNa bhAvanA 19 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' are ! A zuM hajI to mane cha dasakA thayA che ane AMkhamAM zuM thayuM ? mane badhu be kema dekhAya che ? gabharAyo doDyo sadguru evA AMkhanA niSNAta DokaTarane tyAM, nidAna thayuM ke motiyo che. tarata ja sarjarI thaI lensa mUkyA. ane jIva rAjI thayo ke pacAsa hajAra kharca thayuM paNa have pahelA karatA sAruM dekhAya che. ane phAMkaDo thaI pharavA lAgyo. tyAM vaLI koI mitre kahyuM hamaNAM tamane kaMI ochuM saMbhaLAya che ! prAraMbhamAM to mAnyuM nahi paNa, kAna kaMI tenuM kahyuM zAnA mATe doDyo kAnanA gurujana pAse vaLI pacAsa hajAranuM devuM cUkavI Iyaraphona mUkayA. mitrane kahevA lAgyo. have to pahelA karatA sAruM saMbhaLAya che. zuM sAMbhaLe che te to tuM jANe che. temAM tAruM bhaluM zuM thayuM? yamarAja paNa manamAM malake che ke bhAI, A badhI maraNa najIkanI noTisa che. tuM tArA anya leNA pUrA karI le pachI tane koI bacAvI nahi zake. puNyayoge koI nimitta kAryagata thAya paNa tane kALathI koI bacAvI nahi zake. tyAM to sAta dasake pahoMcyo ane hArTa bolavA lAgyuM. Ama to sau svajana kahetA ke emanAmAM prema ja kyAM che? (hArTa) paNa hRdaya rogano humalo thayo tyAre jaNAyuM ke hArTa to che. vaLI bAyapAsa sarjarInuM sadagurue eka thIMgaDuM mArI ApyuM. vaLI pAchA bhAI malakAyA. yamarAjanI noTiso noMdhatA gayA. Akhare azAtA vedanIyano prabaLa udaya Avaze tyAre te sarva nirarthaka javAnuM che.' vaLI tyAM to DhIMcaNa bolavA lAgyA. are bhAI have to japo. paNa gurue kahyuM, DhAMkaNI badalo, doDatA thaI jazo. ane bhAIne hajI doDavuM che. tene khabara nathI ke te A cauda rAjalokamAM karoDo kilomITara doDyo che. DhIMcaNa vagara paNa doDayo che. mitroe salAha ApI ke DhAMkaNI badalo sAruM thaze. vaLI bhAIe eka guru pAse teno upAya yojayo. doDI to na zakayA paNa dhImuM cAlatA thayA. hA paNa hajI thAkayA na hatA. puNyoyoge dharmanI ke gurunI praNAlimAM kaMIka bhAva jAgyo. paNa zeraDInA chellA kucAnA rasa jevo kasa bAkI hato, ane A adhyAtmamArga to zUravIrano che. chatAM kSamAdika guNonA sevana dvArA tane gurujano pAsethI kaMIka rasAyaNa maLaze. tene prApta kara. bIjI doDa choDI de. ciMtanayAtrA 2 azaraNa bhAvanA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema bhautika padArthamAtra anitya che. tema A jagatamAM chagha0nI jIvananaukA azaraNa che. jIvo jagatamAM jenuM zaraNa le che te ja mAtApitA azaraNa che. maraNane AdhIna che te tane kevuM zaraNa Apaze ? puNyakarmano udaya hoya to rogano upacAra zakaya bane, zatruthI koIvAra bacI javAya. dhanAdi ApattimAM koInI sahAya maLe. paNa A yamarAjanA teDA AgaLa te badhuM vyartha. moTA samrATo, RSio kALane AdhIna che. tuM temAno eka sabhAsada che. mAtA pitAdika gaNa jotA, ama le janane tANI re, maraNa thakI surapati navi chUTe, navi chUTe IndrANIre," ko navi zaraNaM ko navi zaraNaM. tuM khATale paDyo hoIza, hospiTalane zaraNe paDayo hoIza, deva devI jevA DokaTaro narso, zvetavastramAM tArA khATalAne viTaLAyA haze. mAtA, pitA, patnI, putrAdi svajana ToLe vaLyA haze. ane tArA chellA zvAsa cAlatA haze tyAre tane koInuM zaraNa nahi maLe. hA, paNa jo te AtmA-paramAtmAne bhajayA haze. to tuM aMtaramAM samAdhimAM haze kharo. samAdhinA zaraNe deha chUTe to sArthakatA che. jIvamAtranuM jIvana AyuSyakarmane AdhIna che. eka paLano paNa temAM pheraphAra thato nathI ke koI bacAvI zakatuM nathI. he jIva, ciMtana kara ke maraNa samaye svajana, parivAra, dhana, mAna kaMIja sAthe nathI AvatuM. te sarve saMbaMdho A jIvananA AyuSyakALa sudhInA che. pachI tuM kayAM ane svajano kayAM? jIvane ema lAge ke A sau mArA para kevo prema rAkhe che? mArA vagara kevI rIte jIvaze? bhAI, A jagata eka nATaka jevuM che. nATaka eTale ke nA tevuM. e svajana ja tArA dehane agnine soMpI deze. tArA mRtyu sAthe badhuM ja samApta thaze. jANe tuM jabhyo ja nahoto. jJAnIo kahe che tuM koNa chuM kayAMthI Avyo te vicAraje. "tuM koNa ane Avyo kyAMthI, e bheda nahiM samaje manamAM, karma pramANe janma ja dharato, nahI # pApa e krAra karato, jIva janmatA bhUle saghaLuM, huM ahIMyA tuM tyAM, paDI mAyAnA baMdhanamAM." to have gayelA gayA, paNa rahelAe vicAravAnuM che ke rahe che zuM ane jAya che zuM? rahyuM che (deha) tene rakhAtuM nathI ane jAya che tene koI jotuM ke rokatuM nathI. mATe bhAI A dehamAM rahelA AtmAne zAzvata jANa ciMtanayAtrA azaraNa bhAvanA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tenI rakSA kara. bhogAdithI nivRtta thaI dharmamArge prayANa kara tyAM tane zaraNa maLI raheze. jemAM tAro AtmA rakSita thaze ane saMsArathI mukta thaze. sarvAno dharma suzarNa jANI, ArAdhya ArAya prabhAva ANI, anAtha ekAMta sanAtha thAze, tenA vinA koI na bAMhya sahAze. - zrImad rAjacaMdra daSTAMta : yuvAna muni anAthI jaMgalamAM kAyotsarga dhyAnamAM lIna hatA. tyAMthI magadha samrATa zreNikarAjAnI savArI jatI hatI. samrATe joyuM ke aho! AvA sukumAra yuvAnane zuM duHkha paDayuM haze? te muni thaI gayo che ! muni pAse jaIne samrATa vinayapUrvaka kahe che ke tamane saMsAramAM kaMI duHkha hoya to huM nivArI dauM ! huM samrATa chuM tamAruM duHkha dUra karI daIza. zA mATe A yauvanane kaSTa ApI veDaphI rahyA cho? tamane koI rakSaNa nahi hoya to tamAro rakSaka banIza. muni kahe are samrATa ! tame pote ja mRtyu rogAdithI rakSita cho? jo tame ja mRtyu Adine AdhIna cho to mane zuM rakSaNa Apazo? samrATa vicAramAM paDayA ke mArI senA keTalI moTI ! mAre aMtaHpuramAM rANIo ane rAjavaidyo keTalA? hA, paNa muni kahe che ke mRtyuthI koI bacAvI nahIM zake. zreNika rAjAne vicAramAM paDelA joI muni punaH bolyA. he samrATa ! huM pUrve rAjakumAra hato. mane bhayaMkara roga thayo. mArA mAtA-pitA, patnI koI roga laI na zakyuM. koI vaidyo mane nirogI karI na zakayA. huM asahya vedanA bhogavI rahyo hato. tyAre meM saMsAranuM svarUpa ane dehanI nazvaratAnuM svarUpa vicAryuM. chevaTe mAro moha dUra thayo. meM teja samaye nirNaya karyo ke prAtaHkALe A rAjya tyajI mAre dharmAcArya pAse pravajayA grahaNa karavI. A zubha saMkalpa prathama to roga zamI gayo. meM prAtaHkALa thatA nirdoSa cAritra grahaNa karyuM. pachI svayaM mAro AtmA ja paramAtmArUpe anubhavyo, huM sanAtha thayo. A bodha sAMbhaLI zreNikarAjA bodha pAmyA ke dharmanuM zaraNa ja sAcuM zaraNa che. te sivAya AtmA anAtha che. saMsArI jIvo bhautika sukha mATe devonI pAse yAcanA kare che, te asaMkhya varSanA AyuvALA devo paNa maraNa pAse azaraNa che. IdranI sevA lAkho devo kare paNa maraNathI bacAvI na zake. to mAnavanuM maraNathI bacavAnuM zuM gaju ! ghara keTalA sajAvyA, jANe ciMtanayAtrA azaraNa bhAvanA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maravAno nathI. dhana keTaluM bheguM karyuM ! AkharI vidAyaveLAe eka rajakaNa paNa laI jaI nA zakayo. pUrI jIMdagI te konA sukha mATe Avo zrama uThAvyo ? bheguM kareluM bheguM na AvyuM. janArA gayA, rahelA javAnA che, mATe bahumUlya A mAnavajanmano vicAra karIne punaH janmamaraNathI chUTavA dharmanuM zaraNa grahaNa karI le. ratnatraya parama zaraNya che. zAzvata evA sahaja jJAna svabhAvanI rUci karavI te samyagdarzana che. nijasvarUpanuM jJAna karavuM te samyajJAna che ane samasta parabhAvothI mukta thavuM te samyacAritra che. jIvo AvA anupama sAdhanone choDIne azaraNya sAdhano zodhe che. deva, graha, jayotiSI jevA pAse zaraNa mAMge che je svayaM azaraNa che. are te je mAtAne udare janma lIdho te svayaM azaraNa che. pitA je tane rakSaka lAge che te azaraNa che. sAcuM zaraNa eka dharma che. kSamAdi, ratnatraya, dayAdi dharmanuM sevana tane mRtyu thavA chatAM punaH mRtyuthI bacAvaze. "mAyAjALa taNI meM jANI jagata lAge che khAruM, udayaratna ema jANI prabhu tAruM, zaraNa grahyuM che meM sAruM.' sAco sAdhaka jagatanA saMbaMdhonI mAyAne jALa, phasAvAnuM sAdhana jANI dharmanuM, sarvajJanuM zaraNa svIkArI le che te saMsAranI duHkharUpI vaitaraNIne tarI jAya che. anuprekSA : he jIva ! ciMtana kara ke AyuSyane AdhIna jIvana, yamarAjanA teDA Ave tyAre deva, devendra cakravartI ke manuSya koI temAMthI chUTI zakatA nathI. vaLI IndriyonA viSayone AdhIna, navarasavALA sukhone bhogavIne paNa jo maraNa ja thavAnuM hoya to te viSayonA rasanuM prayojana zuM che ? te padArtho meLavavA, sattA, strI Adi meLavavA mATe karelA ghora karmonA vipAka sivAya jIvane kazuM maLatuM nathI. kharuM zaraNa tAro zaktivAna AtmA ja che. tene oLakhI teno ja Azraya le. tene badale dehAdino Azraya karI jIva bhaya, roga ane Adhi vyAdhi upAdhi sivAya zuM meLave che ? te he catura vicArI jo. have ciMtana karaje ke IMdrAdi sarvanuM jIvana Ayukarmane AdhIna che. AyukarmanA kSayathI dehano viyoga thAya che. koI koIne Ayukarma ApI zakato nathI ke pote vadhArI zakato nathI. svayaM tIrthaMkara jenA anaMtacatuSTa pragaTa thayA che te paNa AyuSya pheraphAra karI zakatA nathI. Ayukarma para prakRti che, AtmA parano kartA nathI svarUpamAM sthita te tenuM kartavya che. ciMtanayAtrA 23 azaraNa bhAvanA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kara ke he jIva! azaraNa evA saMsAramAM zaraNanuM koI sAdhana nathI. paraMtu samyagudarzana-jJAna-cAritrarUpa svanuM zuddha svarUpa ja zaraNarUpa che, je paramArtharUpa ane mokSa che, tenuM ja zaraNa grahaNa kara. vaLI uttama kSamAdi svabhAvarUpa AtmA ja kharekhara zaraNarUpa che. je tArA svarUpamAM ja che, mATe bIjAnA zaraNanI mATe AvazyakatA nathI. svanA Azraye na TakAya to zuddha svarUpe pragaTa evA paramAtmAnuM zaraNa ahobhAvapUrvaka grahaNa karaje. sadgurunI nizrAmAM raheje. jIvana che tyAM sudhI dayAmULa dharma ArAdhaje. aMtamAM svarUpadaSTi prApta karI svanA Azraye raheje. zAstrakAra kahe che ke zaraNa to jayAM rakSaNa thatuM hoya tene kahevAmAM Ave che. jayAM kALanuM bhakSaNa hoya ke koI nimitta vaDe nAza pAmato hoya to te zaraNa kema kahevAya? azaraNa bhAvanA : (harigIta) bhava vana vize A AtmamRga che kAlasiMhanA mukhamahIM lUMTI rahRAA je kAyAnagarI kAMI kAMInuM cAle nahIM rAjapATa vA dhanasaMpatti ke maMtrAyaMtrasenA vaDe koI bacAvI nava zake A AtmarUpI mRgane pAmyA zrI kRSNa mRtyune, basa eka tara ja vAgatAM baLadeva sama bhrAtR ane khuda cakraratna hovA chatAM nA zaraNa sAcuM bIjuM kAMI, che devaguru ne dharma viNa bhrama kAraNe bhaTakI rahyo, re vyartha Ayu gumAvI jIva. saMsAra bhAvanA : (harigIta) drava, kSetra, kALa ne bhAva, bhava, parivartana sahe che jIva A janma jarA ne mRtyunA duHkha paNa sahe che jIva A chedanabhedana naraka mahI ne baMdhana-vadha pazugati vize rAgAdithI duHkha svargamAM, nA kyAMya sukha che jIvane ekendriya bane yadi puNyaphaLathI, toya tene sukha kyAM ? alpa samaya sara (graha) pachI jALa ane khurapI ja hA ne sukha mAnuSa janamamAM, che anekavidha duHkhada khare, paMcamagatinuM sukha vaDe je zubhane azubhathI para bane. ciMtanayAtrA 24 azaraNa bhAvanA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. saMsAra bhAvanA jU ka ka # # # $ % suda ( @ graMthakAre saMsArane bhayAnaka ghanaghora vana kahyuM che. te vana lAbhanA dAvAnaLathI bhaDake baLe che. vaLI jIva temAM tRSNA, mamatva, ahaMnA lAkaDA home jAya che. AthI te dAvAnaLa bUjhAto nathI. chatAM Azcarya ke jIvo tapta thavA chatAM e dAvAnaLamAM ArAmathI jIve che. vaLI saMsArane samudranI upamA ApavAmAM AvI che. game teTalI saritAo ThalavAya to paNa samudra dharAto nathI. tema jIvane game teTalA bhogo maLe te dharAto nathI. nita navuM mAMgyA ja kare che. saMsArane aMdhakAranI upamA ApavAmAM AvI che. bhalene roja sUrya uge paNa ghUvaDa jevA jIvane kaMI prakAza maLato nathI. tema mAnavane kayAreka dharmanA sAdhano maLe paNa te ajJAnanA aMdhakAramAM e sAdhano joI zakato nathI, tethI Atmahita karI zakato nathI. saMsAra bhAvanA eTale saMsArane bhAvavAno-gamADavAno nathI. tenI bhayaMkaratA joIne saMsArathI mukta thavAnuM mAnavadehe kartavya che. roja savAra paDe prANI jAgRta thAya che chatAM mohanidrAthI gherAyelo te sadA uMghato ja hoya che. teNe AsavanA dvAra sadA khullA ja rAkhyA che. jenA dvArA te karmajALamAM phasAto ja rahe che. saMsArarUpI raNamAM grISmaRturUpI Adhi, vyAdhi ane upAdhimAM gherAyelA jIvanI dharmanA jaLa vagara tRSA kevI rIte chIpe ? dharmarUpI zItaLa jaLanI prApti kayAMthI thAya? saMsAra mRgajaLa-jhAMjhavAnA nIra jevo che. mRgane to eka ja mRgajaLa hoya che, paNa mAnavane keTalA mRgajaLa? dhana, mAla, ghara, yaza, parivAra, vastra, alaMkAra, AvA to keTalAye mRgajaLa ke jenI pAchaLa te doDayA ja kare che. jhAMjhavAnA nIrathI tRSNA chIpAtI nathI tema bhautika padArthonI tRSNA chIpAtI nathI. A vaijJAnika yugamAM vAsanAne uttejita kare tevA nita navA sAdhano prasAra pAme ane mAnava te meLavavA doDe, kayAM aTakavuM tenI tene khabara nathI. - mithyAtva-darzanamoha ane kaSAyanA pariNAmathI svadoSe ja jIva saMsAramAM janmamaraNa karI aneka deha dhAraNa kare che te ja saMsAra che. eka vicAra ke tRSNAthI vaLI navA paryAyomAM javuM te saMsAra che. ema saMsAra sarato rahe che. ciMtanayAtrA saMsAra bhAvanA 25 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he jIva! saMsAra anAdi che. anAdikALa rahevAno che. jIvamAtra ane tuM paNa anAdinA cho, anaMtakALa rahevAnA cho, teno artha temAM rahevAnuM nathI. A cauda rAjalokamAM cAragatirUpa saMsAra che, paNa lokAgre paMcamagati che. mAnava janmanI sArthakatA te gatimAM prayANa karavAnI che. arthAt AtmAne saMsArathI mukta karI je svasvarUpanuM sthAna che tyAM anaMtakALa samAdhi sukhamAM rahevAnuM che. je mokSa kahevAya che. jIva moha choDe to mokSa to tenuM svarUpa che, te tatpaNa pragaTa thAya pachI saMsAranuM paribhramaNa samApta thAya che. "na sA jAI na sA joNI na ta ThANe na taM kuluM, na jAyA na muA pattha sarve jIvA anaMtaso." evI koI jAti nathI evI koI yoni nathI evuM koI sthAna nathI ke jayAM sarve jIvo anaMtavAra janmyA ke maryA na hoya. kahevAtA dareka saMbaMdho anekavAra bhogavyA na hoya. te saMbaMdhonA anekavAra saMyoga viyoga thayA na hoya, tyAre jIva zokathI duHkhI thayo na hoya? Ama karmano nacAvyo A naTa hajI nAcyA kare che. paNa bhAI ! virAma pAma, jAgRta thA, ane ratna ciMtAmaNi jevo dharma maLyo che tene ArAdhI le. zAMta sudhArasanuM pAna karI le. kSaNe kSaNe saratA saMsAramAM tane kaMI prApta thavAnuM nathI. tuM jene vikAsarUpa vijJAnayuga kahe che te svayaM eka mahAjALa che. ane eka jvALA jevo che. paraMtu pralobhananI mohajALamAM tuM evo aMdha thayo chuM ke tArA svayaM sukhane joI zakato nathI. saMsAramAM koI eka sthaLa ke kSetra nathI ke jayAM jIve te sevyuM na hoya. vAstavamAM saMsArano artha paribhramaNa che. eka saMsAra bahArano che ane bIjo jIvamAtramAM kaleza-moharUpa saMsArasvataH manamAM che. saMkalpa vikalparUpa A saMsAra vaNathaMbhyo saryA ja kare che. "sarati-saMsaraNa Iti saMsAra' eka bhavamAMthI anya bhavamAM, eka bhAvamAMthI anyabhAvamAM, eka padArthamAMthI anya padArthamAM bhamyA ja kare che. A saMsaraNa koI jabarajastIthI karAvatuM nathI. jIvane potAnA sahaja sukharUpa svarUpanI pratIti na hovAthI A saMsaraNa-paribhramaNa cAlu che. chatAM paribhramaNa e jIvano svabhAva na hovAthI mahApurUSo gRhasthAvasthAmAM bhUmikAnusAra dharmapravRtti karatA rahyA, paropakArAdi karatA rahyA. ane jJAna dvArA AtmaanubhavamAM rahI vikalponI jALane toDI anukrame mAtra AtmadhyAnamAM rahI karmone naSTa karI svayaM paramAtmasvarUpe pragaTa thayA. ciMtanayAtrA saMsAra bhAvanA 26 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra e jIvanuM svarUpa nathI ke choDayuM chUTe nahi. jIvane potAnA svarUpanuM ajJAna e paribhramaNanuM kAraNa che. bhale te anAdinuM hoya paraMtu teno kSaya jJAnI ke yogI kSaNamAtramAM kare che. "koTi varSanuM svapna paNa jAgRta thatAM samAya, tema vibhAva anAdino jJAna thatAM dUra thAya." - zrImad rAjacaMdra saMsAramAM tAruM kArya kevaLa janmavuM, dhana kamAvuM. vyApAra vyavahAra karavo, deha cAvavo, parivAramAM khUpyA rahevuM ane Ayu kSaya thaye vidAya thavuM te nathI. bhAI ! jJAnI kahe che tAro janma, janma na thavA mATe che, nirvANa mATe che catura thaIne A phaMdAmAM tuM kayAM phasAyo ! e taraphathI daSTi parivartana karI tene AtmAmAM sthita kara, temAM AnaMda pAma tane anaMta sukhanI prApti thaze. nadImAM rahevAvALo kAcabo potAnuM DokuM bahAra kADhe tyAre keTalAye pakSIo tene cAMca mArI herAna kare, bicAro duHkhI thAya. paNa jo te potAnuM DokuM pANImAM DUbADe to duHkhathI chUTe. tema bhAI tuM tArA upayogane bahAra rAkhIza to karmorUpI pakSIo tane herAna karaze paNa jo tuM tAro upayoga AtmAmAM lagAvIza to tane anaMta sukha prApta thaze. parAvartana zuM che ? A saMsAranA paribhramaNanA bhayAnaka parAvartanane jIvo jANatA nathI. vaLI te bauddhika stare samajAya tevA nathI, kathaMcita jANe to paNa potAne temAM kaMI lAgatuM nathI tema mAne che. paNa bhAI, karmasattA bhUla thApa khAtI nathI to have e parAvartana zuM che te jANavA prayatna karIe. A parAvartana pAMca che. dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava dravya parAvartana (pula) : pudgala dravyano grahaNa ane tyAga. lokanA asaMkhyAta pradeza rahelA anaMta prakAranA jJAnAvaraNAdi karmaprakRtinA, audArika Adi zarIranA tathA nokarmanA sarva pudgalone mohanIyakarma vaDe samaye samaye janma maraNa vaDe jIva grahaNa tyAga kare che. te paNa pahelA janma jevA grahaNa karyA tevA ja punaH grahaNa kare tyAre te dravyaparAvartanamAM gaNAya. vacamAM janma maraNa samaye anya prakAranA pugalo grahaNa kare te A parAvartananI gaNatrImAM na Ave. A pramANe lokamAM rahelA tamAma pudgalono grahaNa tyAga gaNavo te dravya parAvartana. kSetra parAvartana : samagra lokAkAzanA dareka pradeze zreNInA kramamAM upaje ane mAre te kSetra parAvartana. krama tyajIne anya kSetre pradeza upaje ciMtanayAtrA saMsAra bhAvanA 27 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke mare te kSetraparAvartananI gaNatrImAM na Ave. te ja kSetranA krame bIjA ja pradeze janma mare te gaNatrImAM Ave. kALa parAvartana : utsarpiNI ke avasarviNInA koI eka kALanA prathama samayathI mAMDIne anaMtakALa sudhI anukrama pramANe upaje ne mare vacce akrama samaya gaNatrImAM na Ave. jema ke eka utsarpiNInA pAMcamAM ArAmAM 2065mAM amuka mAsamAM, amuka divase, amuka samaye upaje mare pachI pAcho te ja kramamAM te samayanA bIjA ja samaye upaje mare te gaNAya, paraMtu vacamAM bIjA ArA ke varSa, tArIkha ke samaya akramamAM thAya te gaNatrImAM na Ave. bhAva parAvartana : kaSAyAdi bhAvo asaMkhyAta loka pramANa che. dareka karmanI prakRtinI je sthiti che (jemake jJAnAvaraNanI trIsakoTAkoTi che) te prakRtio anaMta che te darekane anukrame eka samayathI mAMDIne adhika samaya sudhI bhogave temAM anaMtakALa jAya. tyAre bhAva parAvartana pUruM thAya. bhava parAvartana : jemake naraka gatinuM jaghanya AyuSya dasa hajAra varSanuM che. tyAM janma, mare, pachI bIjI vAra te ja gatinA te ja sthAne pahelAnA samaya pachInA eka samaya adhika AyuSya laIne janma, mare, pachI te ja sthAne traNa samaya adhika ema te ja sthAnanuM je AyuSya hoya te pUruM kare. vacamAM anyatra janme mare te gaNatrImAM na Ave. vaLI te ja sthAne vadhatuM ochuM thAya te paNa gaNatrImAM na Ave. tyAre bhava parAvartana pUruM thAya. cAre gatimAM A pramANe gaNavuM. sAmAnya rIte A pramANe TUMkamAM samajavuM ke AkAzanA eka cheDAnA prathama pradeze jIve tyAMnA je pugalo grahaNa karyA, te kALa anvaye avasarviNInA pAMcamAM ArAnA jAnyuArInI tArIkha trIjIe nava vAge adyavasAya (bhAva) grahaNa karyA ane choDayA. upajayo ane maryo. pachI te ja kALe, te ja ArAnA te ja mAse te ja tArIkhe te ja samaye nava vAge tenI lagolaga bIjA samaye je bhAva grahaNa karyA hatA tevA ja bhAva thAya te parAvartana gaNAya. vacamAM anyatra janma, anya pudgaNo grahe, anya kALe, anya bhAve upaje ke mare te parAvartananI gaNatrImAM na Ave. A vAMcIne thaze ke A kevI magajamArI? bhAI, A magajamArI nathI. paNa jIvanI anaMtakALanI kathA ane vyathA che ke kayAM kevA sthAnomAM ajJAnavaza karmasattAnA saMkajAmAM sapaDAIne rakhaDyo . Ama to jIvane sukha game che sukhanI zodhamAM bhame che. paNa sukha kayAM che te khabara nathI ciMtanayAtrA saMsAra bhAvanA 28 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI duHkha pAme che. sukha to jIvanA aMtarAtmAmAM ja raheluM che. tyAM daSTi kare to sukha pAme. jJAnIjanoe saMsArane niHsAra joyo, ane te buddhimAna tyAM ja sukha zodhe che. saMsAramAM to tuM nipuNa che. to pachI sAcuM sukha zodhavAmAM kema bhUla kare che ? mithyAbhAvamAM phasAyo chuM. sadguru ke zAstrabodha dvArA have cetI jA ane jayAM sukha che tyAM tArA ja samabhAvabharyA AtmA pratye dRSTi kara to tane sAcA sukhanI prApti thaze. ane A duHkhadAyI parAvartanathI mukta thaIza. AvA duHkhadAyaka parAvartanathI ane bhavabhramaNathI mukta thavA sarvajJa evA vItarAgano kahelo saiddhAMtika dharma grahaNa kara. jinavANInuM zravaNa kara ane Atmaci pratye tArA pariNAmane joDI de. pachI saMsAra bhayAvaha chatAM tuM nirbhaya chuM. jinavANI utkRSTa nimitta che. te vacano dvArA kaMIka jIvo upAdAnane jAgRta karI tarI gayA. jene upAdAna jAgRta na karyuM tevA ApaNe hajI A saMsAramAM rajhaLIe chIe. nimitta to zreSTha ane sabaLa che paNa upAdAna nabaLuM to phaLa prApti zakaya nathI. vaLI punaH punaH Atma bhAvanA jAgRta rAkhavI. vAraMvAra bhAvanA karavI ke huM vartamAna paryAya jeTalo nathI, pUrNa jJAnAnaMda svarUpa chuM. saMsAra asAra che temAM sArabhUta sabhyatvAdi AtmaguNa che. saMsAra paribhramaNanuM kAraNa svaupArjita karyo che. te jIva sAthe sahaja maLanI jema coMTelA che. chatAM svabhAvagata nahi hovAthI naSTa thaI zake che. jIva karmonA udayabaMdha sAthe grasita hovAthI teno nAza karavo vikaTa lAge che. paraMtu jo sarUno yoga maLe jIva prathama azubhabhAvakharAba karmo, pApajanita kriyAo ghaTADato jAya, pachI svajJAnakSayopazamajJAna vaDe zubhakarmone-puNya kAryone sevato jAya. tethI azubhano bhAra ghaTavAthI AtmabaLa vadhatA zubhakarmone paNa tyajI zake che ke, zubhAzubha karmomAM harSa zoka karato nathI samabhAve bhogavI le che. savizeSa AtmasvarUpamAM sthiratA karato rahe che. chevaTe zubhAzubha baMne karmono cheda thatAM jIva saMsArathI mukata thAya che. zubha kare phaLa bhogave, devAdi gati mAMya, azubha re narAdi phaLa, bhairahita na kyAMya. -zrImad rAjacaMdra koI jIvo mAne ke amane rAga nathI. paNa dhAro ke tamArA dikarAne koIe nukazAna karyuM to nukasAna karanAra pratye tamane TheSa thaze kAraNa ke ciMtanayAtrA saMsAra bhAvanA 29 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dikarA pratye rAga che. ema saMpatti Adi mATe samajavuM. tame IstrITAITa vastro sajyA ke cUMthAyelA kapaDA paheryA, kapaDAMne zuM rAgAdi thaze? paNa tane IstrIvALA gamaze te rAga, ane cUMthAyelA nahi game te dveSa. Ama AtmA svabhAve to nirvikAra che paNa pugalanA saMyoge svayaM rAgAdi rUpe pariName che te ja teno saMsAra che. guNa zuddhatA te svabhAva che. doSa te bIjuM pAsuM che, vikRta che, azuddha che. have jIva ekAMte vicAraje ke te zA mATe A saMsAranA AvA duHkhone sahana karyA ane hajI kare tevA lakSaNane seve che? cAre gatimAM kayAMya sukha pAmyo nathI e duHkhone jANI le. naranuM duHkha : svayaM karelA nirdayatAbharyA pApanA udayathI jIva narakamAM utpanna thAya che. tyAMnA dArUNa duHkhonI vedanA anya koI rIte kahI zakAtI nathI. jIva ajJAnavaza krUra rIte hiMsA, asatya, corI, baLAtkAra ke paradhanaharaNa jevA pApo karI A karma bAMdhe che. A narakamAM nArakInuM zarIra ja svayaM duHkhadAyI ane dhRNAjanaka hoya che. paraspara chedana tADana e ja dhaMdho hoya che. paramAdhAmI devo dvArA zarIranA TUkaDA thAya che, bhedAya che, tyAre koI bacAvI zakatuM nathI. kSetrAkRta vedanA paNa asahya hoya che. atizaya ThaMDI ke garamI ane durgadha sahana kare che. atizaya kSudhA tRSA lAge paNa khAvA pIvAnuM maLe nahi. pUrvanA verIo ahIM janmIne anyonya mAre kApe, AvA aneka duHkho jIva potAnA ja ghora kRtya vaDe pAme che. mATe jIve koI prakAre dUra pariNAma sevavA nahi. tiryaMcagatinA duHkho : nArakamAMthI nIkaLI mahad aMze jIva tiryacapaNuM pAme che. tyAM garbhathI ja tenuM duHkha zarU thAya che. nAnA prANIo siMha jevA moTA prANIothI ke zikArIothI ghAta pAme che. teone sudhA - tRSA ghaNI sahana karavI paDe che. siMha vanano rAjA paNa pAMjarAmAM pUrAyo ke bakarI karatAM paNa rAMka thaI jAya che. A yugamAM katalakhAnAnI vAta jANo cho eTale pUro khyAla Avaze. ekendriyathI paMcendriya sudhInA pazupakSI sau tiryaMca che. vanaspatimAM jANe jIva na hoya tema teno upayoga thAya che. kIDI, maMkoDAne to jANe koI jIva tarIke jotA ja nathI ane deDakA, vAMdarA, maraghA, adhadhadha temane mAravAnI paddhati paNa bhayaMkara che. te have to TIvI jevA sAdhano dvArA jaNAya che. e sarve pUrve karelA karmono vipAka jANI tevA pApothI dUra rahevA vicAravuM. - manuSyagatinA duHkho : garbhathI uMdhe mastake rahevAnuM du:kha zarU thAya ciMtanayAtrA - 30 saMsAra bhAvanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. bALa avasthA to ta parAdhIna, duHkhe mAthuM ane mA peTa paMpALe, pote bolI to zake nahi. temAM paNa mA mRtyu pAme tyAre bhAre duHkha bhogavavuM paDe. vaLI zarIramAM azAtAnA udaye pIDA bhogavavI paDe. ISTanA viyoganuM du:kha bhogavavuM paDe. vaLI nIca gotramAM to daridratAnA duHkho sahana karavA paDe. koI puNyazALI jIvone kaMIka sukha hoya to paNa te parAdhIna che. vaLI ghaNuM puNya hoya to paNa strI, putrAdinA viyoganuM duHkha, mAnasika ciMtAnuM duHkha AvA aneka prakAranA duHkhothI manuSya gherAyelo che. tethI bodha pAmI dharma, bhakti, paropakAra, dayA, vrata, jevA sAdhanonuM ArAdhana karavuM jethI duHkhathI rakSaNa maLe che. devagatinA du:kho : sAmAnya rIte evuM manAya che ke devaloka, svarga, vaikuMThamAM sukha ja sukha che. yadyapi devanA zarIra suMdara zubhapudgalonA, roga rahita hoya che. e bhUmi bhogabhUmi che, chatAM tyAM sau prathama duHkha e che ke e bhoga bhUmimAM janmelA devonA zarIra nazvara che, AyuSyakarmane AdhIna che. arthAta mRtyu che. jayAM mRtyu che tyAM duHkha che. vaLI puNyakarma pramANe uparanA devalokanI riddhi, siddhi, samRddhi vizeSa hoya che. te nIcenA devo jue che ane IrSAthI baLatA rahe che. devAMganAonuM cyavana thatAM virahAgnithI baLe che. hajAramAMthI eka devI ochI thAya to paNa lolupatAthI duHkhI thAya che. roga nathI paNa bhoganI doDanuM duHkha vizeSa che. vaLI miththAmati deva bhoga tRSNAne pariNAme mRtyu pAmI prAye ekendriyanA pRthvI, pANI ke vanaspatinA sthAnomAM janma le che, te avadhijJAnathI jANe che ane duHkhI thAya che. Ama devalokamAM paNa duHkha to che ja. saMsAramAM kayAMya rokAvA jevuM nathI bhale te svarga hoya ke mAnavaloka hoya. anuprekSA : saMsAra eTale cAra gatinuM cakra. phUTabolanI jema jIva janma maraNa dvArA pheMkAya che. puNyayoge koI gatimAM kaMIka sukha maLyuM to te cAra divasanI cAMdanI jevuM ane aMte duHkhavALuM che. mATe jJAnI puruSo saMsAranA AvA karUNa aMjAmane jANI bodha grahaNa karI sAcA sukhane mArge vaLI gayA. saMyamamArga prAraMbhamAM pahADa toDavA jevo che paNa pariNAme sukhadAyaka che. cAra divasanA cAMdaraNA para jUThI mAyA zA mATe, je nA Ave saMgAthe tenI mamatA zA mATe ?" ciMtanayAtrA 31. saMsAra bhAvanA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. ekatva bhAvanA AtmA svayaM ekAkI che. svayaM bhagavAna che. jJAnadarzanamaya che. bAkI sarva bAhya saMyogo mArA AtmAthI bhinna che. huM to siddha buddha pUrNAnaMdI chuM. pUrNa sukhI chuM. zuddha nizcayanaya AdhArita A bhAvanA nitya bhAvavAnI che. jo A bhAvanA AtmAzrayI haze to pApono nAza thaI AtmasvarUpa pragaTa thaze. deha mana vacana pudgala thakI, karmathI bhinna tuja rUpa re, akSaya akalaMka jIvanuM, jJAna AnaMda svarU5 re." - cetana jJAna ajavALIe. huM mana, vacana ke kAyA rUpa paudgalika tattva nathI. huM to karma rahita zuddhAtmA chuM. huM janmamaraNa rahita akSaya sthitivALo, karma kalaMka rahita pUrNa jJAna AnaMda svarUpa chuM. huM to svaguNabhogI chuM mAre vaLI viSaya bhoga kevA? A rIte niraMtara bhAvanA karatA jIvane ekAkIpaNAnuM mAhAbhya Ave che. ekAkIpaNAno bhaya TaLI jAya che. huM ekalo chuM mAruM koI nathI tevI dInatA TaLI jAya che. ekatvabhAvanAne AtmAkAra karavA nizcayadeSTine lakSamAM levI ke huM nitAMta eka chuM. paramAtmasvarUpa chuM. pUrNa sukha-AnaMda mArAM svarUpane AdhIna che. svarUpa sAthe abheda thatAM saMsAranI sarva jaMjALa TaLe che. AtmasmaraNanA AnaMdamAM jIva ekarUpa magna thaI mahAle che. tapa, saMyama vratAdithI je kArya nathI thayuM te svarUpaprApti A bhAvanAthI thAya che. ane saMsAranA baMdhanano aMta Ave che. "huM ehano e mAharo, e huM INa buddhi, cetana jaDatA anubhave, na vimAse zuddhi." saMsAra bhAvanAmAM ApaNe joyuM ke AMkha baMdha thatAM A jagatanA mArA tArA sarva bhAvo virAma pAme che, eka svapna pUruM thAya che. ahIM kahe che huM tAro ke koI mAruM e cetananA jaDa bhAvo che, rAgAdi taraMgo che. tene kAraNe cetana potAnuM cetanapaNuM bhUlI potAne dehAdirU5 mAnI saMsAramAM bhaLe che. - ciMtanayAtrA re re Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI, te svayaM joyuM che ke jIva janme che ekalo, maraNa pAme che tyAre paNa ekalo ja jAya che. pyAro manAto deha paNa mUkIne ekalo jAya che. pachI mArA mAnelA svajana, parivAra, dhana, mAna, yaza vigere. je naMbara be traNa vALA che te to kayAMthI sAthe Ave? vaLI zarIramAM pratyakSa dekhAtA rogAdika vahAlA svajano paNa laI zakatA nathI te jIva ekalo ja bhogave che. A jIve paramAM svapaNAno Aropa karI ekatva karyuM che. te paNa khUba gADha karyuM che. tethI vAraMvAra aneka rIte ekatvanI bhAvanA ghUMTIne jaDa ane cetana baMne padArthothI ahaM mamatvano tyAga karavAno che. huM deha nahi, strI nahi, purUSa nahi, bALa yuvAna ke vRddha nahi, huM sevaka nahi, svAmI nahi, koI rAya ke raMka nahi, nArakAdi koI gativALo nahi, rUpALo ke kadarUpo nahi. huM mAtA nahi ke pitA nahi, huM pati nahi patnI nahi. joke jIvane A bahuM khUba ghUMTAyuM che tethI AvuM bolavuM ke bhAvavuM cittamAM AvatuM nathI. jo jIva vicAre to samajAze ke jo sAcuM hoya to badhuM janmAMtare jatA sAthe Ave. Ama potAnA niyata karelA vyaktitvane bhUlI jA ke te huM nathI, nathI, nathI. are ! te mAruM karIne rAkhelA dhana saMpatti gharano eka kaNa paNa sAthe nathI Avato te ja pUravAra kare che jaDa ke cetana koI padArtho tArA thayA nathI, thavAnA nathI. tuM sadgurune pUcha ke tArA AtmAne pUcha ke mAruM zuM che? huM koNa chuM? AtmA jJAna-darzanayukta che. anya padArthovALo nathI ane kALAMtare thato paNa nathI. "huM eka zuddha sadA arUpI jJAna-darzanamaya khare; kaMI anya te mAruM jarI, paramANu mAtra nathI are." yogIjanoe A vItarAgavANIne AtmasAt karI jaMgalanI vATa pakaDI je potAnuM che tevA svarUpane pAmI gayA. svarUpalakSI parivAramAM sthira thaI gayA. jaMgalamAM temanI sAthe parivAra che te jANavA jevo che. - samatArUpI mA, vairAgyarUpI pitA, kSamArUpI patnI, zuddhatArUpI bhagInI ane AnaMdarUpI bhAI, AtmAnA jeTalA guNo teTalo vizALa parivAra? pachI dInatA zuM ke ekalavAyA zuM? A janme ke lAkha janma sukhano mArga ekatvamAM che. daSTAMta mithilA nagarInA nareza nami rAjarSinuM dRSTAMta pracalita che. ciMtanayAtrA 33 ekatva bhAvanA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deha dAhajvarathI gherAyelo che. priya rANIo caMdana ghasI rahI che. tyAre dareke paherelA kaMkaNano avAja guMje che te rAjA khamI zakatA nathI. tethI dareka rANIoe saubhAgyanuM eka kaMkaNa rAkhIne bIjA utArI dIdhA. avAja baMdha thavAthI rAjAne thayuM ke caMdana ghasavAnuM baMdha thayuM haze? mane jaldI caMdanano lepa karo. A dAhajvara asahya che. caMdana ghasavAnuM cAlu rAkho. "svAmI, caMdana ghasavAnuM cAlu che. dareka rANIoe hAtha para eka ja kaMkaNa rAkhyuM che, eTale avAja baMdha thayo che. rAjA vicAre che ke : eka ja kaMkaNa ? eka eTale kaMI avAja-vikalpa nahi ? A vicAradhArA AgaLa vadhI, jIva ekalo Avyo che, ekalo jaze. A duHkha paNa ekalo ja bhogavuM chuM. vaidyo, hakImo, maMtrIo, rANIo mAro paDato bola jhIlIne sukha upajAvavA mathe che paNa A zuM? A koI mArA rogane laI zakatA nathI huM ekalo ja bhogavuM chuM. A vicAradhArA gherI banI. temAM janmAMtarIya saMskAra bhaLyo. zAMta citte ciMtana thatu rahyuM ane vairAgyadhArA aMtarathI pragaTa thaI. A rAja, rANIo, putrAdi kaMI ja mAruM nathI. huM ekalo chuM. mAro eka suzAzvata jJAna-darzanayukta jIva che, bAkI badhA saMyoga lakSaNa bhAva mujathI bAhya che." mAro jJAna-darzanayukta AtmA che. bAkI sarve para saMyogo che. e vairAgyanI dhArAmAM mithilAnareze nirNaya karyo ke prAtaHkAle A saMsArano tyAga karI levo. emanI A daDhatA Indra avadhijJAnathI jANI. ghaNA pralobhano ApyA. paNa pelI vairAgya dhArAthI e pralobhano pIgaLI gayA. deha paNa jANe sAtha ApavA svastha thaI gayo ane prAtaHkALe rAjA muni banyA. dharmano prabhAva Avo che. dharma rakSati rakSita huM eka chuM mAruM koI nathI. huM pUrNAnaMda chuM. "te mATe nijabhogI, yogIsara suprasanna, deva naraka tRNa maNi, bhAse jehane mana." nizcaya dRSTi yukta je sAdhaka A bhAvanA bhAve che te eka chatAM anekarUpa bane che. samasta caitanyane samabhAvathI jANe che. mArA tArAnA bheda bhUsAya che. yogI sadA prasanna che. te jANe che ke paradravyAdimAM paraparyAyamAM ramavuM eTale saMsAramAM bhamavuM. parabhAvanuM kartutva chUTe Atmatattva oLakhAya, svarUpamAM rahevuM te ja mukti che. ciMtanayAtrA ekatva bhAvanA 34 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArI-ajJAnI jIva spardhAdinA padArthone sukhanA sAdhana mAne che te mahA anartha che. jema koI sajjana parastrIne potAnI mAnavAno vikalpa nathI karato tema sAco sAdhaka ke mokSArthI parapariNati, parabhAvAdine potAnA mAnato nathI, sparzato nathI, eka svAtmAne ja bhajI ekatva deDha kare che. muni svAtmAmAM ja saMtuSTa hovAthI dareka sthitimAM AnaMdapUrNa hoya che. aneka utkRSTa bhAvanAthI bhAvita yogI sadAya zAMtasudhArasamAM magna hoya che. nirvikalpa mujarUpa hai, dvidhAbhAva na suhAI. AtmajJAnI-yogIjanonI aMtarayAtrAmAM koI vikalpa-vibhAvanI jagA ja nathI. tyAM kevaLa svAtmAne ja sthAna che. temanuM mana, buddhi, citta sarve paramAtmamaya hoya che. evuM kayAre bane? he sAdhaka ! prathama jo tAro nirNaya thayo hoya ke huM paramAtmasvarUpa chuM to tArI jAta - bhAta badalI nAkha, viSayothI vimukha thA, to tAro aMtarAtmA ja tane mArga batAvaze athavA tane tevA yoga maLI jaze. rAye sAye dhyAnamAM nAce viSaya na koI, nAce rAce mugatirasa, AtamajJAnI soI." AtmajJAnI ekatvamAM dhyAnamAM magna che tyAM temane koI viSaya satAvato nathI. ekatva sAthe samatva joDAya che. samatva eTale koI vyakti, vastu ke saMyogamAM na rAga na Sa. AMkha khullI ke baMdha che rUpa dekhAze, paNa na rAga na TveSa. kAna khullA che, zabda saMbhaLAya che, na rAga na TveSa. nAka khulluM che, durgadha ke sugaMdha AvI, na rAga na TveSa. jIbhane rasa spezaya chatAM rasAnubhUti nahi, na rAga na TveSa. dareka Indriyane niraMtara sparza cAlu che. paNa temAM na rAga dveSa. A rIte viSayothI vimukha thavAnI Teva pADavI. vAraMvAra prayoga karavAthI Idriyo tamane sAdhanAmAM anukULa thaze. jIvana paryata A sAdhanA karo. jo tamAre zAMtasudhArasanuM pAna karavuM che to A upAya sacoTa che. vikalponI jALa tUTaze. ane ekatva bhAvanA deDha thaze. bhAI, A jagatamAM tArA puNyayogamAM ghaNA bhAga paDAvaze, paNa pApa, roga ke duHkha udayamAM AvyuM to koI bhAga nahi paDAve. kadAca ciMtanayAtrA 3pa ekatva bhAvanA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya haze to tArI sevA cAkarI thaze, tyAre paNa tuM duHkha to ekalo ja bhogavaze. kadAca tuM zrImaMta haze to hospiTalano e.sI., AI.sI.yu.no khAsa oraDo haze, cAMdInI pleTamAM AhAra haze. DokaTaro, narse hAjara haze. tema chatAM tArA hRdayaroganuM darda koI raja mAtra laI nahi zake. mATe namirAjAnI jema ekatva bhAvanA karI Atmahita karI le. vAstavamAM jIva mAtra potAnAmAM ekalo ja che. vizvanA tamAma padArtho svayaM ekalA ja che. huM svayaMmAM eka ja chuM. tevI pratIti thatAM duHkhanuM kAraNa rahetuM nathI. upayoga-pariNAma jo svano AdhAra tyajI de to tenuM bIjuM ThekANuM to che nahi. paulika saMskAravaza svano AdhAra choDIne anya sthAne te zAMti pAmato nathI. svamAM ja vizrAma che. "karma klaMka nivArIne nija rUpe ho rame ramatA rAma, lahata apUravabhAvathI INa bhAte ho tume pada vizarAma" koI yuvAna-yuvatI mohanA AvegamAM nadImAM paDatuM mUkI DUbI jAya to te baMne sAthe maryA ke vyaktigata maryA? are hajAro mAnavo dharatIkaMpamAM sAthe maryA ema bolIe tyAre paNa dareka vyakti ekalI ja maratI hoya che. putranA maraNathI mAtApitA sAthe raDavA lAgyA. tyAre paNa duHkha to vyaktigata ja thAya che. Ama sarva sthAne jIva ekalo ja hoya che, te pachI saMsAramAM ho ke mokSamAM ho, dareka dravya svaMtatrapaNe ekAkI che. maraNa karatA paNa janma bhayAnaka che. janma pachI mRtyu hovuM bhayAnaka che. kAraNake punaH janmanuM du:kha ubhuM che. je jIva janma ane mare nahi te nirvANa pAmI mukta thAya che. tene punaH janmanuM duHkha nathI. mATe tana, mana, dhana, vacana tAre je kaMI cUkavavuM paDe te cUkavIne paNa potAnA AtmasvarUpanI prApti kara. huM svayaM eka chuM. asaMkhya pradeze anaMta guNono piMDa chuM, killo chuM, tene koI bhedI na zake. paraMtu jIve vibhAvabhAvathI jIvanaboja vadhArI dIdho che. huM svayaM eka chuM anya mAruM nathI, tevo nirNaya daDha karI le pachI duHkha nathI. mAnava gharabAra vasAvIne mAne che A sarva meM karyuM, mArAthI parivAra Adi sukhI che. tene mATe keTalo zrama uThAvyo. paNa e sarve mithyA che. te te prakAromAM ahaM mamatva karI teM mithyAtvane gADha karyuM, rAgAdi bhAvanI avasthA niraMtara badalAtI rahe che ane tuM mAne che ke A mAro prema sthAyI che. te vibhAva mArA sAthI che. bhAI karmodayanI paraMparAmAM tuM ciMtanayAtrA ekatva bhAvanA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phasAyo chuM svayaM svabhAva sivAya tAruM kaMI nathI. e sarveno goTo vALIne tArAmAM ja vizrAma kara. tyAM tane parama zAMti maLaze. rAma nigraMtha muni banyA, devalokamAM sItAjIe avadhijJAnamAM joyuM, pUrva janmanI atyaMta prItinA lagAvanA saMskAra sAthe Ave che. sItAjIe vicAryuM ke are ! rAma to mukti pAmaze, pachI mane kayAM maLaze ! mATe temane dhyAnamAM avarodha ubho karyo, jethI rAma nirvANa na pAme. hajI thoDo vakhata temano saMparka rahe pachI nirvANa sAthe pAmazuM. gADha prItino saMskAra samakitadhArI jIvane paNa mUMjhave che. Azaya nirvANano hato. jagatanA sukhabhogano na hovA chatAM rAma sAthe rahevAno moha jamyo. rAma to dhyAnamAM lIna che. sItAe anukULa upasarga karyo, he rAma! bacAvo tevA uddagAra kADhe che. paraMtu rAma to aMtarAtmAmAM sthira che tyAM sItA koNa ane bacAvanAra koNa? rAma daDha rahyA ekatva sAcuM karyuM. ekatva bhAvanA : (harigIta) janma mare jIva ekalo, vaLI ekalo sukhaduHkha vize saMbaMdha koIne kAMI nA AyuSya pUrNa thatAM are bhAryA na jAye saMga, ne parivAra paNa maraghaTa sudhI patnI, pitA ne putra, nija nija svArthane rove ahIM paMkhI kare jayama rAtavAso, vRkSanI zAkhA pare, meLA mahIM A jiMdagInA, jIva jANavo evI rIte, gaja eka vA gaja be UDI, aMte are thAkI jatAM cAlI paDe A AtmapaMkhI, koI na saMgI sAthamAM. anyatva bhAvanA : (harigIta) bhrama kAraNe A AtmamRga bhavavana vize rakhaDe are paNa jhAMjhavAnAM nIra A to, pyAsa nA enI chIpe nIra nA maLe ne thAkI jaI aMte gumAve prANa te para vastu mAne nijanI ke bheda ene nA dise. cetana svayaM tu, deha nahIM, e jaDa, tuM to jJAnI che. dise eka (abhinna), bhinna paDe yatanathI, jema nIra ne kSIra che. che rUpa tAruM sauthI nyAruM, bheda jJAnathI tuM jANa e. sAmarthya saMpUraNa thakI udyama sadA tuM dhAra re. ciMtanayAtrA 37 ekatva bhAvanA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. anyatva bhAvanA che ekatva ane anyatva bhAvanAno taphAvata e che ke ekatva bhAvanA darzAve che ke jIvo anaMtA chatAM dareka jIva mAtra eka che svataMtra pariNAmI che. anyatva bhAvanA darzAve che ke jIva, ajIva sarve padArtho anyonya nitAMta bhinna che. A bhAvanAmAM AcAryazrI prakAze che ke parAI vyakti-zatru gharamAM ghUse tyAre vinAza kare che. tema jJAnAdi guNothI samRddha AtmAmAM ghUsI gayelA karmonA paramANuo kevA bhayaMkara kone nimaMtre che? teno vicAra karI he AtmA ! tuM pArakI paMcAta choDI de. paulika prakAronI mamatAne AdhIna thaI pIDAno zikAra zAne bane che ! AtmAmAM karmono saMyoga eTale parano praveza. jayAM sudhI ajJAnavaza karmono praveza raheze tyAM sudhI ajanmA, amaraNa guNavALo AtmA janmamaraNanuM duHkha pAmato raheze. anAdi kALathI jIva durdamya duHkho bhogavato Avyo che. eTalA mATe jJAnIjano bhedajJAnanI cAvI jIvone batAve che ke jIvakarmAdi sarva paradravyothI bhinna che. dehAdi pudgalathI bhinna che. pula sparza, rasa, gaMdha, varNa, lakSaNavALA che. ane te AtmA jJAna-darzanAdi guNavALo che. kayAM gaMgU telI ane kayAM rAjA bhoja ? "pudgalathI nyArA sadA je, jANa apharasI (spazadi) jIva, tAkA adbhava bhedajJAnathI, gurugama karo sadIva." dehAdimAM mArApaNAnI mAnyatA ekAeka dUra thatI nathI. gurugama, gurunuM sAnnidhya, gurUAzA dvArA bhedajJAnanI prApti thAya che. paudgalika padArthonA nimittane AdhIna jIva viSayI ane kaSAyI bane che eTale tenAmAM karmAdi parapadArthono praveza thAya che, tethI jIva krodhAdi kaSAyomAM phasAya che. chatAM A praveza sAMyogika che svAbhAvika nathI. tethI bhedajJAna vaDe parapravezathI AtmA mukata thAya che. paudgalika padArthono rAga e kaSAya. tenA saMgathI jIvanA pariNAma vikArI bane che. dehAdinA rAgathI jIva janma, jarA ane maraNane AdhIna thAya che. viSayomAM phasAIne karmabaMdha kare che, vaLI e karmabaMdhanI vicitratAthI jIva rAya - raMka, goro - kALo, rUpALo - kurUpa, uMco - nIco, jevA bheda pAme che. zuddhAtmAmAM AvI vicitratA ke viSamatA che nahIM. are AtmA strI, purUSa, tiryaMca deva ke nArakI paNa nathI, yuvAna ke vRddha nathI. kAmI krodhI ke lobhI nathI chatAM eka pudgalane AdhIna thaI kevI ciMtanayAtrA 38 anyatva bhAvanA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicitra upAdhio dhAraNa kare che? are ! jene tuM tArA mAne che te mAtA, pitA, putrAdi parivAra, prANapriyA te paNa tArA nathI. te te saMbaMdho te anaMtavAra karyA, bhogavyA ane choDavA paDyA. zuddhAtmAne AnI sAthe kaMI saMbaMdha nathI. ajJAnavaza jIva A cakkaramAM phasAyo che. mATe nizcayathI jANa ke tuM zuddhAtmA. chuM. tArAmAM parano ke tenA mamatvano praveza ja nathI to pachI te padArtho tArA thAya ja kevI rIte ! tuM sarvathI bhinna sadAya nyAro chuM. "tuM nahi kerA ko nahi terA kyA re merA merA ! terA hai to tenI pAse avara saba ane, Apa svabhAvameM re avadhu sadA maganame rahanA." vaLI AcArya bhagavaMta kahe che ke he Atmana ! tuM jene mATe je meLavavA bharapUra prayatna kare che, jAtajAtanA upAyo kare che, ghaDImAM hase che ghaDImAM raDe che. ore, ore, samaja murakha mana te sarve saMyogavALA che teno avazya viyoga che. evA parAyA padArthonA saMyogamAM zAne sukha duHkha mAne che ? tuM to sukhano bharelo sAgara chuM. e padArthothI bhinna thaI, bhedajJAna karI le to tane tArA sAcA sukhano paricaya thaze. bhAI ! ekavAra, ekavAra prayoga to kara. tame Inijha buddhi tyajI jJAtA banI jANo, juo ke A to saMyoga viyoga nA khela che. padArthomAM sukha duHkha nathI paNa jIvane bhrama thAya che. te bhrama bhedajJAna vaDe dUra karavAno che ke huM to A sarvethI bhinna chuM. nyAro chuM. anyatva bhAvanA bhAvatA je paranI Asakti tyajI de che te AtmasAdhaka svastha rahe che. arthAta svamAM rahe che, te ja sukha che. joke anAdino mahAvaro ekAeka chUTI nahi jAya. jo gurugame bodha pAme to prayatna sAdhya che. mAro AtmA bahAranA saMyoga, padArtho, vyakti, dhanAdi, ho vagerethI judo che. tevuM vAraMvAra ciMtana karavuM. ghUMTayA karavuM. to kaMIka pariNAma nipajaze. ghaMTo ghaMTo ke - vAstavamAM AtmA zarIrathI svabhAva vaDe tanna bhinna - judo che. AtmA jJAnAdi lakSaNavALo che, sukha ane AnaMdathI bharelo che. zarIra spardhAdi lakSaNavALuM ane sAta malina dhAtuthI bharelo kothaLo che. chatAM ajJAnavaza jIva deha ane deha sAthe maLelA mAtA, pitA, putra vigere maLelA sagapaNanA gaLapaNathI aikayatA mAne che. zarIra eTale pudgala, te gaLe ane saDe. jADuM thAya pAtaLuM thAya, kALuM hoya goruM hoya, zarIra sAthe aikya hovAthI jIva tene sAruM rAkhavA prayatna kare che. jADuM hoya to tene pAtaLuM karavA ane kALuM hoya to goruM anyatva bhAvanA ciMtanayAtrA 39 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA mathe che. paNa zarIra to enA dharma pramANe cAle che. te jaDa tArAthI bhinna tuM kaMI pheraphAra na karI zake, kaMI pheraphAra thato lAge che te nimitta saMbaMdha che. jemake, DAI karI dhoLA vALane kALA kare te sAco upAya nathI. vaLI AtmAno svabhAva jANavAno che. dehamAM te guNa hoya to zaba khAvA pIvA jANavAnI kriyA karI zake paNa tema thatuM nathI. vaLI AtmA AnaMdamaya che. jIva IndriyanA viSayathI virakata thAya, mana saMkalpa vikalpothI zAMta thAya to AtmAno nirAmaya AnaMda maLe. Idriya vaDe anubhavAto AnaMda guNa to AtmAno che paNa te pula mizrita che tethI te AnaMdano AbhAsa mAtra che, azuddha che. ajJAnadazA chatAM kaMI paNa jaNAya che, AnaMda ke sukha lAge che te kharekhara AtmAnA svabhAvane AbhArI che. te svabhAva para karmANuonuM AvaraNa che tethI AtmAno zuddha svabhAva (AnaMda) zuddhapaNe anubhavamAM Avato nathI. yogIjanoe svapurUSArtha vaDe zuddhadazA pragaTa karI pachI jema rAMdheluM anAja ugatuM nathI tema punaH jIvane karmANa lAgatA nathI. "ktako palavata payaDI purUSataNIre joDI anAdi svabhAva, anya saMyoge jihAM lagI AbhAre, saMsArI kahevAya." -zrI padmaprabhusvAmI, zrI AnaMdaghanajI khANamAM sonuM mATI anAdithI mizra-malina hoya che. te agnimAM tapavAthI chUTA paDe che. tema jIva karmaprakRti vaDe anAdithI malina thaye saMsArI kahevAya che. paNa jo te tapAdi dvArA karmane tapAve, zuddha svabhAvamAM rahe to zuddha sonAnI jema zuddhAtmApaNe pragaTa thAya. jIva ane deha svabhAve bhinna che chatAM adhyAsathI aikayatA mAne che. "jIva deha ekarUpe bhAse che ajJAna vaDe, kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che, jIvanI utpatti roga zoka duHkha mRtyu, dehano svabhAva jIvapadamAM jaNAya che.' -zrImada rAjacaMdra jIva deha sAthe to zuM paNa deha uparAMta vADI, gADI, lAThI, sADI, dhana mAna sarve sAthe ekSaNAnI ajJAnadazA varte che. eTale svarUpane bhUlIne jIva dareka padArtho sAthe mArApaNAthI varte che. jJAnIjano kahe che bhAI, A janma-maraNAdi tArA to nathI, te tArAmAM vyApI jatA paNa nathI. e sarve tArA jJAnamAM jaNAya che ane tuM mAne che ke je jaNAya che te huM chuM. bhAI jaNAya te tuM nahi, paNa jANanAra te tuM cho. mATe tAruM sthAna jayAM che tyAM pharI jA to badhA du:khano aMta Avaze. Jain Ridhulall national For Private Personal Use Only 34-42 Headery.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvathI deha bhinna che tema jIvathI jIvamAtra paNa bhinna che. tuM deha sAthe, patni sAthe, anya padArtho sAthe eka thavA mathe che. anAdino tAro A zrama vyartha gayo che. mATe samaja, choDa A paLojaNa ane svamAM TharI jA. svabhAvamAM TharavA mATe abhyAsa kara. tArA dehathI zarU kara, thoDA divasa niraMtara bhAva TakAvI rAkha huM A deha nathI, huM mana ke vANI nathI, huM strI ke purUSa nathI, huM pati-patnI Adi nathI, huM kALo goro nathI, sukhI ke duHkhI nathI, zrImaMta ke garIba nathI, zatru ke mitra nathI. te badhAne bAda karatAM chevaTe je vicAranAro tuM ja raheze te ja tAruM svarUpa che. eka eka saMbaMdhothI bhinna bhAva ghUMTayA kara to aikayano kaMIka aMdhakAra dUra thaze ane jJAna prakAzamAM tuM je chuM te tane jaNAze. "jaDa ne cetanya banne dravyano svabhAva bhinna; supratItapaNe banne jene samajAya che. svarU5 cetana nija jaDa che saMbaMdha mANa; athavA te Droya paNa paradravyamAMya che." -zrImad rAjacaMdra je tArAthI bhinna che temAM Inijha buddhi zA mATe kare che. tenA saMyoga viyogamAM sukha duHkha zA mATe mAne che ? smazAnano rakhevALa koNa jANe roja keTalAye zabanA agnisaMskAra karato haze, joto haze paNa poka mUkIne kayAreya raDato nathI. tenA jevI ja vAstavikatA saMyoga viyogamAM jJAnI jue che. A prakAre sarva padArthanI bhinnatA anubhavI svarUpamAM rahevuM te mAnavanuM kartavya che. jIva potAnA karmajanya vicitra pariNAmathI svayaM vibhinna deha dhAraNa kare che. eka deha choDI jAya che tyAMthI palakavAramAM to bIjA dehanuM nirmANa karI le che. chatAM jIva zarIrathI bhinna che. zarIra sAthe jIvano eka kSetrAvagAha saMbaMdha che, je sthAnamAM jIvanA pradezo che te sthAnamAM dehanA skaMdho rahelA che. dehanA rome romamAM jIvapradeza kSIranIravat rahelA che. dehamAM jayAM pola che tAM jIvapradezo nathI. karmavaza nimitta naimittika saMbaMdha che, paraMtu deha jIva eka nathI. agAu jaNAvyuM tema lakSaNathI bhinna che. paraMtu eka kSetrAvAha ghaniSTha saMbaMdha hovAthI ajJAnavaza dehane sarvasva ajJAnI mAnI beTho che. mRtyu samaye vicAre che ke - cetana pUche re kAyA mAna tuM vAta mArI, jIvanabhara rahA bhegA have thavuM ekalA re ? kAyA bole veNa mIThA sAMbhaLa cetana haMsA, ame jaDa tuM cetana anAdinA judA judA re. ciMtanayAtrA 41 anyatva bhAvanA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva samajAve kAyA, lAlana pAlana meM to kIdhuM re; rezamanA cIra, hIrA, motIthI maDhI dIdhuM re. kAyA bole cetana bhoLA, tuM bhIMta bhUlyo re, pugalanA khela, temAM tuM kema nAco re. mATInA pUtaLAne harakha zoka kaMI nahi re." jIva ajIva sarva padArthothI bhinna chatAM carmacakSu vaDe jotA evuM lAge che ke jANe jIva deha, jIva-jIva, eka ja che. bhIDamAM manuSyane sAruM lAge che. are mAre to keTalA vizALa saMbaMdho che. huM kayAreya ekalo paDato nathI. rAtre uMghamAM paNa keTalAya vikalpo laIne sUe che. vAstavamAM gRha, parivAra tane baMdhanuM kAraNa nathI. joke zAstromAM kahyuM che ke strI Adi naraka nigodanA kAraNa che, arthAt temanA pratyenI tArI Asakti, aikyatAnA mohajanita pariNAma mukhya kAraNa che. anyane doSa na Apa. gRhasthI ho to nirdoSa premathI, anAsakta bhAve kuTuMbano nirvAha kara ane jinavANInuM lakSya rAkha ke huM A sarvathI bhinna chuM. tArI A bhAvanA tane satyamArge laI jaze. - tuM dehAdithI bhinna che te samajAvyA pachI graMthakAra tane tattvadRSTithI samajAve che ke tArAmAM je rAgAdi pariNamana thAya che te tAruM svarUpa nathI. modAdi janita bhAvo tArA AtmAmAM thatAM hovA chatAM tArA svarUpathI tanna bhinna che. kSaNe kSaNe parivartana pAmatA rAgAdi bhAva tArA kema thAya? tuM to guNono akhaMDa piMDa che. temAM parapariNamanano praveza nathI. paraMtu anAdinA karmAvaraNathI jIva saMyogane svabhAva mAnI saMsAramAM bhramaNa kare che. ane je jIvo para pariNatine tyAgIne svanA Azraye bhinnatA anubhave che te svasvarUpe-paramAtma svarUpe pragaTa thAya che. tenuM tAtparya e che ke je potAnuM na hatuM tevA para ghara, nagara, patnI, putra AdimAM mArApaNuM chUTI gayuM. jIvamAM thatA rAgAdi vikalpo mArA na hatA te chUTI gayA. aMdara bahAra badhuM ja parAyuM chUTI gayuM. eTale AtmA paramAtmA svarUpe jevo hato tevo pragaTa thayo. na puNya, na pApa sarva karma prakRtithI bhinna svasvarUpe pragaTa thayuM. anyatva bhAvanAnuM prayojana e che ke jIva dehathI bhinna svAtmAnI upAsanA karIne zAzvata AnaMda prApta kare. AtmA jJAnamAtra mohakSayanuM kAraNa che je jJAna tuM anAdithI visarI gayo te jJAnasvarUpa pratye dRSTi karI tenA Azraye bodha pAmI tArA svarUpamAM ja samAI jA. tyAM niravadhi sukha che. - - Jain Ed----------------------- cinayAtrA ------------------------------------ 42 - jarrembrary.org anyatva bhAvanA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 6. azuci bhAvanA prastuta bhAvanAmAM upAdhyAya zrI vinayavijayajI prakAze che ke A deha kevo azuciyukta che ke jema zarAbathI bharelA asvaccha ghaDAne khAlI karyA pachI mATIthI sApha karavAmAM Ave, are gaMgAnA pavitra jaLathI sApha karavAmAM Ave to paNa te svaccha thato nathI. bhAI, tAruM A zarIra eka nahi paNa aneka prakAranA malina hADakA, maLa mUtra, zleSma, rakata, carabI ane vIryathI atyaMta kharaDAyeluM che. tene game teTalIvAra svaccha kare to paNa te svaccha thatuM nathI. A deha mAnavadeha che, jIva tenuM nimitta laIne mokSapaMthanuM prayojana kare to te deha mahatvano che. paraMtu jema AgaLa anitya, ekatva ane anyatva bhAvanAmAM darzAvyuM ke mokSa sAdhaka AtmAne svajana, dhana, mAna vagerenI Asakti bAdhaka che. tenA karatAM dehAsakti atyaMta bAdhaka che. are ! sAdhu mahAtmAo saMsArAdi sarva saMgaparityAga kare che paNa temane dehanI sAthe jIvavAnuM che. dehano tyAga karI zakAto nathI, te sAdhanAnuM bAhya nimitta che chatAM tenI Asaktino nitAMta tyAga karavAno che. zarIrane sAthe rAkhavuM ane tenuM mamatva tyajavuM te kaThina vAta che. te mATe dehanI azucinI sapta dhAtune sAme rAkhavI. are ! zarIranuM eka raktanuM TIpuM paDe to paNa AMkhane gamatuM nathI. suMdara daMtapaktimAM parU thAya to te rAkhavA gamatA nathI. savAre sau prathama maLatyAga kare te paNa jovA gamatA nathI. Ama pUruM zarIra ja gaMdakIyukta che. phakata cAmaDIthI maDhelA dehamAM chUpAyelI A gaMdakI jIva jANe to che paNa bahAra dekhAtI nathI eTale dehanA rUpAdine joIne jIva malakAya che. potAnA ja mukhamAM mUkeluM svAdiSTa managamatuM gulAbajAMbu mukhamAM mUkyuM, jIbhanA Terave svAda jANyo, tyAM to te mukhamAMthI sarIne bahAra paDayuM, pachI zuM kare ! pAchuM mukhamAM na mUke, bhAI, tArA mukhamAMthI nIkaLeluM che, managamatuM che, pAchuM mUkIne punaH svAda to le, paNa nA, nahi mUke, have tene temAM gaMdakI lAge che. A tAro pUro deha tenAthI paNa vizeSa gaMdakIvALo che. mUkelA attaranA pUmaDAne paNa duvAsita kare che. te tuM jANe che chatAM dehanI Asakti keTalI rAkhe che ? A dehanA sparzathI kahevAtI suMdara tanayAtrA 43 azuci bhAvanA ww.jainelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastuo paNa malina bane che. temAM rAcavA jevuM zuM che ? vaLI sudharelA vaijJAnika yugamAM AvA saMskAranuM zirSAsana ja thaI rahyuM che. mAtA ane satvazALI patnI samAna lAkho strIonA zarIrane nirlajja rIte aneka sAdhano dvArA batAvavAmAM Ave che te karoDo manuSyo jue che ane vikRtine poSe che, rAce che. tevA mUrakhajanone Ano khyAla Avavo muzkela che ke romerome roganA bharelA, sAta dhAtunI gaMdakIthI bharelA A dehamAM tuM zuM rAce che ! kRmi jevA anaMta jIvAtathI bharelA zarIra pAchaLa A zI ghelachA che! vaLI jUnA kALa karatA A vaijJAnika yugamAM joIe to dehanI utpatti kevI gaMdakImAM thAya che tenI vadhu spaSTatA vaijJAnika sAdhano dvArA batAve che. kevaLa zoNita zukra jevA malina padArthonA mizraNathI baneluM zarIra, garbhAvAsamAM maLato AhAra tArA jovAmAM Ave to samajAya ke peTamAM kevo AhAra Arogyo hato ! tuM jene zaNagAre che, senTalozana copaDe che te kevI rIte utpanna thayo che ? khANa mUAne maLanI, roga jarAnuM nivAsanuM dhAma; kAyA evI gaNIne, mAna tyajIne ja sArthaka Ama." zrImad rAjacaMdra maLamUtrathI bhareluM chatAM mAnavadehanI eka mahatvatA che ke te mokSa sAdhanAmAM bAhya nimitta che. strI ke purUSanuM zarIra sAta dhAtunuM che. chatAM strI pradarzananI cIja na banatA satItva dhAraNa kare to pavitratA pAmI mukti mArge jAya che. tema purUSa strInI ane svadehanI Asakti tyajI saMyama mArge jAya to mukti pAme che. tapa saMyamathI deha kRza thAya to temAM raheluM Atmatva puSTa thAya che mATe tapa saMyama dvArA kArya sAdhI levuM. janma maraNathI mukta thavA mATe mAnavadeha maLyA pachI zarIrabaLa, manabaLa ane saMghayaNabaLa jarUrI che te kevaLa zarIrane duSTapuSTa rAkhavAthI maLatuM nathI paraMtu puNyakarmonA udayathI maLe che. te puNyakarmo devagurU dharma tatvanI ArAdhanAthI maLe che, deha vikAra poSaNa mATe nahi paNa nirvikAra thavA mATe che tema mAnI bhavya jIva zarIranI malinatA joIne bodha pAme che. mATe jIvana samApta thAya te pahelA A deha vaDe AtmabhAvanAthI jIvana sArthaka karI le. jagatamAM koNa jANatuM nathI ke mAnavanuM zarIra aneka prakAranI azucithI ciMtanayAtrA 44 azuci bhAvanA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhareluM che. AtmAne zarIrathI judo jANyA pachI paNa dehano neha chUTato nathI to have dehanI azucino vicAra kara to kaMI bodha prApta thAya. dehanA sarjananuM mULa purUSanuM vIrya ane strInuM zoNita (rakta) che. A baMnenuM maLavuM temAMthI tAro deha banyo che. bIja ja malina che. to tenA para phalita thatuM badhuM ja malina hoya. strInA dehamAM dhAraNa thatuM A bIja garbha vaLI yonimAM rahelA malina padArthothI poSAIne vRddhi pAme che. zarIra tathA aMgopAMgano vikAsa thAya che. samaya thatA janma thAya che. janma thayA pachI jema jema zarIra vikasatu jAya che tema tema zuM vikasatuM jAya che ? te to narI najare dekhAya che. jema lImaDAnA mULathI pAMdaDA sudhI badhuM ja kaDavuM tema A zarIrano dareka bhAga azucithI bharelo che. lImaDA sAthe sarakhAvA jevuM paNa nathI. lImaDAnuM kaMI paNa khAva kaDavuM lAge, paNa malina na lAge. ane dehano koI bhAga kApIne hAthamAM lo jovo gamaze nahi. are ! potAnA ja mukhamAMthI mITho managamatA peMDAno TUkaDo paNa mukhamAMthI nIkaLyo eThAM thayo pAcho mukhamAM na mUkAya. bhAI jJAnIo kone eThuM kahe che te sAMbhaLa. "sakala jagata te eMThavata athavA svapna samAna, te kahIe jJAnI dazA bAkI vAcA...phAna.' -zrImad rAjacaMdra (zrI Atmasiddhi zAstra) A vizvarUpa caudarAjalokanA AkAzanA eka eka sUkSma pradezane jIve janma maraNa karIne sparyA che. vaLI dareka pugalane anekavAra janma maraNa karI grahaNa karyA che. tene jJAnIo eThuM kahe che, chatAM A dehamAM kaMI asukha lAgatuM nathI. keTalAya janma dhAraNa karyA ane svapnA sevyA. AMkha baMdha thatA e svapna samApta, vaLI navuM svapna zarU thAya che. Ama jIva cAre gatimAM deha dhAraNa karI duHkha pAme che. chatAM te duHkharUpa jaNAtuM nathI, te kevuM ajJAna che? vaLI koIne avinAzI dehanI prApti thaI nathI. dehano svabhAva ja vinAzI che. janma dharyo che to tenuM pAlana poSaNa bhale thAya temAM Asakta na thavuM. sAtvika rIte poSaNa karavuM. sAtvika khorAkathI vikAra ochA thaze ane ArAdhanA sArI thaze. mAnavano deha maLe te vyartha na jAya. jamyo, maryo, punaH janma te vyartha che. A zarIranuM sAdhana vrata, tapa, japa jevA kAryomAM, jJAna dhyAna ciMtanayAtrA 45 azuci bhAvanA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhimAM upayogI che. je jJAnIo mukta thayA temaNe mAnavadehamAM rahelA AtmAmAM mokSa sAdhyo pachI nirvANa pAmyA jethI punaH janma levAno na rahyo. prANI mAtrAnA zarIra ane tenI IdriyonA vikAsa sAthe malinatA - azucinuM pramANa paNa vadhe che. temAM sauthI vadhu azuci mAnava dehamAM pedA thAya che. tiryaMca paMcendriya pazu-pakSInA deha paNa azucithI bharelA che. paraMtu mAnavano deha vadhu azucivALo che. te je kaMI padArtho vApare tenI paNa gaMdakI keTalI? jemake AhAranA sAdhano, phaLaphaLAdinA kUcA, chAla, chotarA ane plAsTIkanI kothaLIo. Ama cAre bAju kacarAnA DhagalA dekhAya che. pazuonA nimitte AvA DhagalA hotA nathI. kathaMcita te DhagalA bhUMDa jevA prANIo sApha kare che. paNa Tana baMdha kacarA mAnavanA zarIranA nimitte thAya che. pazuonA piMDanI vastuo malina chatAM te vyavahAra kAryamAM Ave che. jenI rAkha thavAnI che tevI kAyAne lAkhanI mAnIne tuM beTho chuM te bhrama che. vaLI dehanuM kArakhAnuM evuM che ke ene besTa Apo te vesTa karI Apaze. jemake rasagullA, zrIkhaMDa jevA padArthono AhAra karyo, tenI khUba prazaMsA karI, paNa tenuM pariNamana to viSTAmAM thayuM. kAnamAM attaranuM pUmaDuM mUkyuM bIje divase te gaMdhAIne rahyuM. zarIre sugaMdhI sAbu lagADayo, zarIrane sparzIne te gaMdo thayo. senTa, lozana, caMdana lagADayA, te to sugaMdhI padArtho hatA paNa zarIranI malinatA sAthe malina banyA. mATe vicAra karaje ke A dehane keTaluM ane zuM ApavuM? je kayAre paNa svaccha thavAnuM nathI. tene mATe ATalo zrama? A vAMcIne tuM kaMIka amala karaje ne na joItA padArthono upayoga baMdha karaje. tane kaMI asukha nahi thAya paNa te te padArthonA AraMbhanA pApathI jarUra bacIza. dADamanI kaLI jevA batrIsa dAMtamAMthI eka saDI gayo, paDAvyo pachI DabbImAM mUkIne ghare koNa lAve? dAMta to tAro paNa have? vAstavamAM mAnava deha vairAgya upajAvavAnuM zIdhrasAdhana che AmAM tane samajAvA jevuM zuM che? buddhimAnane jhAjhuM kahevAnuM paNa zuM hoya? mATe A deha jene mATe dharyo che te kArya sArthaka karI le. AtmA anaMta nirmaLa guNono akhaMDa-zAzvata piMDa che. deha tanna malina padArthono piMDa che. paraMtu cAmaDIthI maDhelo che tethI tane te rUpALo lAge che. jo koI jagAethI cAmaDI nIkaLI jAya to te tane dhRNAspada lAge che. Jain Epiritui national azuci bhAvanay.org For Private Ersonal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtAnA garbhamAM prathama mAse mAMsanA locAnI jema rahe che. bIjA mAse parapoTA jevo bane che, trIje mAse zarIra kaThaNa bane che. cothA mAse mAMsa piMDa AkAra le che. pAMcamA mAse hAtha, paga, mastaka jevA AkAra phUTe che. cha mAse aMgopAMganI racanA thAya che. sAtamA mAse keza, roma, nakha Adi bane che. Ama sAta mAsamAM dehanI prakriyA pUrI thAya che. jo koI sAta mAse janma le to tenuM zarIra paryApta hoya che. pAMcame ke AThame mAse garbha bALaka halana calana zarU kare che. ane nava mAse bALakane garbhanI bahAra nIkaLavAnI saMjJA thAya che. mAtA janma ApatA pIDA bhogave che. bALaka paNa janma thatAM pIDA bhogave che. azucithI bharapUra yonimAM nava mAsa uMghe mastake rahIne janma dhAraNa kare che. eTale jANe ene malinatA rUci ke sadI gaI hoya tevuM lAge che ! jANe ke tene punaH deha maLavAno na hoya tema sAcave che, zobhAve che. buddhimAno paNa mUrkha Thare tevuM A zarIra che. mAnavanA phakata mukhano vicAra karo, jene sajAvI tuM darpaNamAM jUe che tyAre paNa e mukha para sauthI vadhu malina sthAno che. be kAnamAM mela hoya che. nAkanA be chidra liMTathI bharelA hoya che. be AMkhomAM cikAza jharatI hoya che, mukhamAM niraMtara lALa jharatI ja hoya che. e sarve bahAra nIkaLe tyAre mukha mahA apavitra dekhAya ke nahi? paraMtu mAnava to mukhanA sauMdarya pAchaLa ghelo bane che. jANe mukha sonA hIrAthI maDheluM hoya ? tema pote svayaM tene sajAve che. tiryaMca ane manuSyanuM zarIra audArika vargaNAnuM bane che. te jIva jayAre karmavaza te vargaNA grahaNa karIne zarIra banAve che tyAre azuci pedA thAya che. te ja dehamAM Azcaryajanaka, adbhUta ati pavitra jJAna svarUpa tattva raheluM che. te pratye jIvanI dRSTi jAya to A dehano neha chUTe. agara to azucithI bharelA A dehamAM anurakta jIvane to punaH2pi janama punaHrapi maraNama. bhAgyamAM lakhAyA che. jIva kayAMthI Avyo kayAM janma leze tenI sudhabudha che nahI. dareka janme je jAtimAM janmyo tyAM navI navI AkAMkSAo upaje che. teno aMta phakta janma maraNathI mukti thavAmAM che. zarIra bhale azucimaya hoya tenI eka eka dhAtunI malinatAno vicAra kare to deha ja vairAgya utpanna karAve tevo che. tenI dareka dhAtuno vicAra kara tane jugupsA thaze. paNa bhAI azuci Adine jANanAra AtmA ciMtanayAtrA 47 azuci bhAvanA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApavitra jJAnavAna che, tenI upAsanA kara. Ame tane azucinI rUci nathI tene gauNa karI pavitratama evA AtmAnI-svabhAvanI upAsanA kara to A malinatAthI mukta thaIza. mAnavadehanI sArthakatA mukta thavAmAM che. jema tAruM zarIra azucithI bhareluM tema strI putranuM paNa tevuM ja che tenA AliMganamAM tu sukha mAne che. pudgalano A lagAva jIvane mUrkha banAve che mATe ceta nara ceta. azucine tyajIne paramapavitra tattva eja avagAhanamAM che teno Adara kara. vAstavamAM dehanI azuci e dravya-bAhya azuci che. bhAvaazuci e malinabhAvo, rAgAdi pariNAmo, krodhAdi kapAyo, viSayAsakti che A bhAva azucithI karmabaMdha thAya che ane tene kAraNe deha dhAraNa karavo paDe che pachI sarva upAdhi jIvane vIMTaLAI vaLe che. mATe bhAvazauca mATe AtmaguNono vikAsa karavo, jethI bhAvazuddhi thatAM deha ja dhAraNa thavAnuM maTI jAya, jIva nirvANa pAme azarIrI bane. ciMtana karaje ke zarIranI sAta dhAtumAtranA vicArathI paNa mane glAni thAya che. je evA deha pratye anurAga karato nathI te AtmasvarUpanA dhyAnamAM lIna rahI Atma sArthaka kare che. AvA azucimaya dehane vicAravAthI vairAgya pragaTa thAya to A bhAvanA sArthaka che. azuci bhAvanA : (harigIta) poSe sadA, murajhAya to paNa, dhove chatAM meluM rahe, nizadina kare upAya to paNa, roga che phelI rahe mAtA-pitAnI vIryarajathI che deha tAro A banyo parU, lohI, nasa ne hADa-mAMsa, aneka vyAdhi thakI bharyo kesara caMdana puSpa paNa sparze agara A dehane azucitvane pAme ja nizcita, deha malanI jhArI che, tuM vyartha paDiyo chidrayukta, cUse ane rove are, siMce bhUmi yadi dhyAnanI, dharma anaMta AvI maLe. ciMtanayAtrA 48 azica bhAvanA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 7. Asava bhAvanA prastuta bhAvanAmAM AcAryazrI prakAze che ke jevI rIte cAre bAju vegathI vahetA jharaNAM taLAvane pUrNatayA bharI de che tema A jIvane aneka prakAranA Asrava parabhAvathI bharIne AkuLa vyAkuLa asthira ane malina banAve che. A Asrava zuM che ke jIvanI durdazA kare che ? Asrava e jIvanI ajJAna dazAnuM varadAna che. vaLI tenI pAse tenA vividha prakAro che. temAM mukhya prakAra pAMca che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, ane yoga. temAM bIjA sahakArI prakAro betAlIsa che. je bhegA maLIne ajJAnI jIvane mUMjhave che. A prakAro agAu jaNAvyA che. ahIM AsavarUpe che. (1) mithyAtva : AtmAno mULa aMtaraMga zatru ke jemAM mohanuM sAmrAjya varte che, je jIvamAM mithyAbhAvo pedA kare che. dehAdika paramAM Atmabuddhi, sukhabuddhi ane mArApaNuM karAvI AtmasvabhAvanuM vismaraNa karAve che, je janma maraNanuM prabaLa kAraNa che. sadeva, sadguru ane satudharma pratye tene asadbhAva hoya che. eTale sano mArga tene maLato nathI. joke Asrava jIvanI potAnI ja ajJAna avasthAmAM thAya che te saMyogajanya che. tethI nAza thaI zake che. (2) avirati : mithyAtvanI pakaDane lIdhe jIvane upakArI evA vrata, tapa ke saMyamano abhAva thAya che. hiMsA, asatya, corI, maithuna, parigraha vigere doSothI viramavuM nahi te A avrato che. (3) pramAda : saMyamanA abhAve jIva IndriyAdi viSayamAM lubdha bane che, sAMsArika pravRttiono Adara kare che. viSaya kaSAyanA sevanarUpa pramAda vaDe pIDA pAme che. (4) kyAya : mukhya rAga-dveSa, tenA aMtaragata krodha, mAna, mAyA, lobha, vaLI tenA vividha kaSAyarUpa rasanA poSaNa mATe tenuM sainya vizALa che. mULa kaSAya rAga-dveSa che. jIva para vastu, vyakti ke saMyogomAM niraMtara rAgAdibhAva karIne Asrava kare che. (5) yoga : mana, vacana, kAyAnI AtmaphuraNI vaDe thatI kriyAo te yoga che. mananA saMkalpa vikalpo, vacanano bhASA dvArA upayoga ane kAyAnI vividha pravRtti te paulika yoga che. AvA mithyAtvAdi vividha cinayAtrA Asrava bhAvanA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNo dvArA karmaparamANuonuM AtmA pradezomAM grahaNa thavuM te Asrava che. tyAra pachI jIvanA adhyavasAya anusAra te paramANuo sAta ke ATha prakRtirUpe pariName che te karmabaMdha. kAyAvAmanaH karmayogaH sa sava:'' varyA-tarAya karmanA kSayopazamathI yA kSayathI eTale aMtarAya ghaTavAthI ke kSaya thavAthI pugalanA AlaMbanathI thanArA Atmapradezono parispada te yoga AtmAnI phuraNAthI manAdi sakriya bane che. audArikAdi zarIra vargaNAnA pugalonA AlaMbanathI je parispada te kAyayoga. matizrutAvaraNanA kSayopazamathI (kaMIka ughADathI) AMtarika skUraNA-vacana labdhi thatAM bhASAvargaNAnA AlaMbanathI parispada te vacanayoga. matijJAna te mana ane Indriyo dvArA thato bodha che, temAM matijJAnano ughADa thatAM (Ayopazama) AMtarika mananI zakti vaDe manovargaNAnA AlaMbanathI AtmapradezonuM parispada te manoyoga che. A traNe yoga AsavarUpa che. cauda rAjalokanA pUrA pradezamAM kArmaNavargaNAnA anaMta pudgalo ThAMsI ThAMsIne bharyA che. anaMta anaMta jIvo, prati samaye anaMta anaMta karma pudgalone grahaNa kare che chatAM teno saMgraha trikALavArtA che. khUTe tevo nathI. vaLI A padgalika paramANuo cetanarUpa nathI, jaDa che tene grahaNa karIne jIvane kaMI lAbha nathI paraMtu upayoganI malinatA ane caMcaLatAne kAraNe A paramANuono saMyoga thAya che. - AsavanA pAMca mULa kAraNo batAvI have teno vistAra batAve che. pAMca Idriyono asaMyama pAMca hiMsAdi avrata (avirati) cAra krodhAdi kaSAyo traNa manAdi yoga pacIsa asat kriyAo kula AraMbha parigrahane lagatI tamAma pravRtti temAM thatA rAgAdi bhAvo bhayaMkara Asava che. pAMca IndriyonI asaMyamanI bhayaMkaratA, tenA aneka bhedamAM mukhya pAMca bheda che. ekendriyathI mAMDIne pAMca Idriya dharAvatA jIvo ajJAnavaza sparzanA sukhane AdhIna thaI savizeSa kAma viSayane ki i ja da ra canayAtrA Jain Edecatch thelational For Private & Osonal Use Only Asava bhAvanA .org Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhIna thaI bhayaMkara Asrava kare che. rasanendriyanI lubdhatA dvArA mRtyu tarapha dhakelAya che. rasanA padArthomAM Asakta thaI te meLavavA jIvo prANa gumAve che. dhrANendriyavaza, bhramarathI mAMDIne manuSya lubdha banI mRtyu pAme che. cakSundriyamAM pataMgiyuM lubdha banI jalI jAya che. mAnava paNa sauMdaryamAM lubdha banI bhava vyartha gumAve che. zravaNendriyanA sukhamAM haraNanuM ToLuM zikArIno bhoga bane che. madhura saMgItanA sUramAM lubdha banI te zikArIne joI zakatA nathI. te zikArInI sAme jaI maraNane zaraNa thAya che. mAnava paNa sUrA ane suMdarInA AkarSaNano bhoga banI jIvana vyartha gumAve che. IndriyonI prakRti atRpta che. jaDa ane cetana padArthomAM IndriyonI lolupatA kayAreya zAMta thatI nathI. e sadeva atRpta rahe che. mATe jeNe saMsAranA baMdhanathI mukta thavuM che te jIve Indriya paravazatA tyajavI, tenA para vijaya meLavavA pracaMDa purUSArtha karavo joIze. avratanA Asava-avirati : (pApa pravRtti) hiMsA : jagatamAM jIvo jaDa zarIranA poSaNa mATe IcchApUrti mATe sattAdi mATe aneka prakAranI hiMsA kare che. hiMsAyukta vyApArAdi kare che. jIvono vadha karavo ke duHkhI karavA, pramAdathI ke ajANatA paNa prANIvadha thavo vigere hiMsAnA pariNAma Asava che. asatya : svArthathI ke pramAdathI, lAbhanA lobhathI asatya bolavuM, koInI vastu, mAla, milakta paDAvI levA, chetaravA vagere asatya-juThANAthI thatA Asrava che. corI adatta, koInA adhikAranI vastu pUchayA, ApyA vagara ke chUpAvIne levI, karacorI, vastune badalI nAkhavI. koI lekhana pada thoDA pheraphAra karI potAnA nAme caDhAvavA te corIthI thatAM Asava che. maithuna : joDavAnI kriyA, kAmanA pUrti, strI purUSane anyonya ratikriyAnuM sevana jemAM pracura rAgabhAvanI uttejanA hoya che. yonidvAramAM rahetA anaMta jIvonI hiMsA thAya che. svastrIthI asaMtoSa, atyaMta asaMyama tathA parastrIsevana te maithuna che. vaLI anyanA vivAha, lagna karI ApavA te maithunanA anumodananA prakAramAM che. tethI Asava thAya che. parigraha : saMpatti ke sAmagrImAM, parivArAdimAM, mamatva mUcha te parigraha che. dravyathI dhanya dhAnyAdi nava parigraha che ane bhAvathI cauda ciMtanayAtrA - 51 Asrava bhAvanA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmarUpa parigraha che. A tamAma moha ane mUchajanya hovAthI AsavanA kAraNa che. kaSAyayukta Asrava : te krodha, mAna, mAyA, lobha. mithyAtvAdinA Asavane sahAyaka A cAra kaSAya che. te AtmAnA kalezajanita pariNAma che. rAga-dveSano vistAra che. jayAM sudhI jIvano rAgAdibhAvano saMkSepa ke saMkSaya nahi thAya tyAM sudhI A kaSAyanI jaDa AtmapradezomAM vyApIne rahevAnI che. krodhathI saujanya ane prItino nAza thAya che. mAnathI jIvanA namratA guNanI hAni thAya che. mAyAthI jIvanI saraLatA chUTI jAya che. lobha to pApanuM mULa che. A sarve AsavanA kAraNo che. pramAda : A kaSAyo pramAdanuM kAraNa che, athavA pramAdavaza thatAM hovAthI tene kaSAyamAM gaNyA che. vaLI IndriyonA asaMyama, avrata paNa pramAdavaza thatA hoya che. pramAda e ajJAnanA jevo doSa che te AsavanuM kAraNa che. yoganI vyAkhyA AgaLa batAvI che. A yoga zubha ane azubha baMne prakAre che. azubhayoga azubha Asava che. 1. mana, vacana, kAyAno asaMyamarUpa azubha yoga. 2. rAga dveSanA pariNAmarUpa azubha yoga. 3. mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya rUpa azubha yoga. saMsAramAM padgalika padArtho meLavavA mATe anyane chetaravA, svArtha khAtara kapaTa karavuM, vANI ane vartanamAM bheda pADavo, dharmanA kSetre tapAdi kAryomAM chetarapIMDI ke kapaTa karIne sAruM mAnavuM te mAyAzalya che. - kuvAdinI mAnyatA, lokottara devamAM laukika IcchApUrti te mithyAtvazalya che. niyANuM karavuM. dharmanA anuSThAna karIne sAMsArika sukhanI IcchA karavI. zalya: mahAdoSa, kAMTo bhoMkAya tevA tIvra doSa. (1) rasagArava : svAdanI lolupatA, gRddhi. RddhigArava : tapAdithI prApta labdhino mAnAdimAM upayoga. zAtAgArava : zArIrika sevAnI apekSA temAM sukhabuddhi. moTA zratadhAro ane pUrvadharo pramAdavaza A azubha yogamAM phasAIne Asrava dvArA durgati pAme che. (3) Jain Edferta pitational For Private & sonal Use Only Asava vinA.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) gAravayoga : upara pramANe traNa gArava azubha che. (5) jJAna virAdhanA, darzana virAdhanA, cAritra virAdhanA-jJAna darzana ane cAritranA ATha ATha dUrAcAro che. (6) saMjJAo : AhArasaMjJA : tapAdi kare paNa karatA pahelA ane pachI AhAra-svAdano asaMyama. vaLI jIvamAtra AhAra saMjJAne AdhIna hoya che. vanaspati jevA ekendriya paNa anukULa jamInamAM uge che. bhayasaMjJA : jIvane roga maraNAdino niraMtara bhaya hoya che. maithunasaMjJA, kAma vAsanA, parigraha saMjJA : ekendriyathI mAMDIne sarva jIvamAM kAmavAsanA ane zarIranA mamatvanI A saMjJA hoya che je AsavanuM kAraNa che. bAhya sAmagrIo parigraha che. (7) cAra vikathAo : strIpurUSakathA, bhojanakathA, dezakathA, rAjakathA. satsaMga ke dharmakathA sivAyanA badhA ja vArtAlApo vikathA che. (8) durdhyAna H ISTano rAga, aniSTano dveSa, rogathI ciMtA, bhoganI abhilASAnA niraMtara pariNAma, te ArtadhyAna, krUra ane kaThora pariNAma raudradhyAna. A baMne azubha Asava che. (9) azubha lezyA : : kRSNa, nIla, kApota, kaSAyamAM bhaLelA adhyavasAya. (10) azubhayoga : ATha mada-ahaMkAra-abhimAna te jAti, kULa Adi. jIva svabhAvathI dyUta thAya che tyAre rAgAdi vibhAva dazAnA nimitte A karmono jIvanA pradezo sAthe saMbaMdha thavo te Asrava che. Asrava ane baMdha sAthe cAle che. jene kAraNe jIva duHkha pAme che. ApaNe joyuM ke mana, vacana, kAyAnA yoga dvArA karmAsava thAya che. mana satata rAgAdi bhAvamAM pravRtta rahe che te manoyoga dvArA Asava che. vacana-bolavuM. ApaNe vyakta, avyakta satata bolatA rahIe chIe temAM ApaNA pariNAma bhaLe che, tethI je spaMdana thAya che te vacanayogathI Asava che. te prakAre zarIra dvArA thatI aneka ceSTAothI spaMdana thAya che te kAyayogathI Asava che. A azubha Asava che. A ja yogane zubhamAM joDavAthI zubhAsrava bane che. manathI zubhabhAvanA karavI, vacana hitAvaha bolavA, zarIra dvArA satkAryo karavA. te pariNAmathI zubhAsava thAya che. Ama yogavaDe Asrava thayA ja kare che. dasa guNasthAnaka sudhI kaSAya hovAne kAraNe saMparAyika Asrava hoya che. 11 thI 12, 13 sudhI ghAtIkarma upazama ke kSaya hovAthI, yoga hovA chatAM IryApatha Asava ciMtanayAtrA 53 Asava bhAvanA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta traNa samaya pUrato hoya che. phakata sAtavedanIyano Asrava Ave ne jAya paNa rasa ke sthitibaMdha thato nathI. caudamAM guNasthAne nirAsava che. ApaNe je khorAka khAIe chIe te jaTharAgnimAM pacIne sAta dhAtumAM vaheMcAya che. tema kArmaNavargaNA jIvanA saMbaMdhamAM AvIne sAta ke ATha prakRtimAM vaheMcAya che. AhArano keTaloka aMza jaldI bahAra nIkaLe che temAM zakti ochI hoya che. je aMzo lAMbo vakhata rahe che temAM zakti vadhu hoya che. jema ke maLa mUtramAM kaMI baLa nathI te kevaLa maLa ja che. rUdhiramAM kaMIka baLa che. vIryamAM sarvAdhika baLa che. te jeTaluM vadhu Take teTaluM tenuM baLa vadhu, te pramANe karmonuM che. jemAM kaSAyano rasa ocho te karmaniSeko jaldI nirbhara che. jemAM rasa adhika te ghaNA samaya pachI nirjare che. Asava anuprekSA samajavAno hetu Asavane rokavAno che. rAgAdi bhAva, AsavabhAva, kaSAyabhAva ahitakara che, heya che, tyAjya che. huM jJAnamaya chuM, AnaMdamaya chuM te upAdeya bhAva che. munijano sarva vibhAva bhAvane heya mAnIne samabhAvamAM rahIne nirAsrava thAya che, svarUpamAM lIna rahevuM ne AsavathI mukta thavuM te anuprekSAno sAra che. zubha ke azubha Asava karmabaMdhanuM kAraNa che. zubhAsrava puNyabaMdhanuM kAraNa che. vaLI baMdha kayAre paNa muktinuM kAraNa na bane. mATe puNyane dharma na mAnavo, azubhaAsavathI chUTavA vacamAM puNyayogya anuSThAno avalaMbana che. jethI manuSyagati, AryakSetra, devaguruno yoga jevA sAdhano maLe paraMtu te phakata bAhya apekSita sAdhana hovAthI Akhare choDavAnA che. puNyAnubaMdhI puNya sAdhanarUpe sahAyaka bane mATe jIve zubha Asravane gauNa karI saMvara dharmanI ArAdhanA karavI. Asrava bhAvanA : (harigIta) jIvapradezamAM Ave vyAsava, saravaranIra yama nIkamAM kevaLa bane kAraNa pudgala jIvanA paribhramaNanA zubha vA azubha AsavabhAva, bhAvI rahyo che jIva je kartA bane puNya pApano vaLI baMdhanuM kAraNa bane dvAdaza avirata, yoga paMdara, mithyAtva pAMca je varNavyA pacIsa kaSAyo, maLI sattAvana, che kAraNa karmAgamananAM mohabhAvanI mamatA tajI, vaLI tajI daI para pariNati saMvRta nirAsava jJAnIjananuM dhyeya mokSa ja prApti. For Private & Personal use_only___ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. saMvara bhAvanA che. trika Asava nirodha : saMvara : AsavanA rokAvA sivAya saMvara-dharma-AdhyAtmika vikAsa thato nathI. jema nAvamAM chidro paDe ne pANI bharAya to nAva DUbI jAya tethI sau prathama chidro pUrI devA joIe. tema jIvanA AdhyAtmika vikAsane rUMdhatA AsavanA mukhya 42 chidro pUravAnA che. zAstrakArazrI saMvaranA pa7 bheda batAve che. saMvara kevI rIte karazo ? 1. traNa gupti : mana, vacana, kAyAnA yogano nigraha karavo te gupti. (1) managupti : manathI durthAna tyajavuM. saMkalpavikalpa zamAvavA mauna pALavuM. sAdhujanoe AjIvana ane zrAvake sAmAyikamAM ke pauSadhamAM guptidharma pALavAno che. niraMtara thatI bAhya pravRttine rokI ekAMtamAM zubhadhyAna, dharmadhyAna ke zukaladhyAnanI bhAvanA karI vikalpono nirodha karavo te managupti che. vacana gupti: mauna dhAraNa karavuM. samitimAM hitakArI vacana bolavAnA che paNa guptimAM to vAcika ane mAnasika mana pALavAnuM che. teno mukarara samaya paNa nizcita rAkhavo. vAstavamAM yoganirodha te sAco saMvara che. (3) kAyapti : zarIranI ceSTAnuM niyamana athavA Asanastha rahevuM. sAdhunuM jIvana guptiyukta hovuM joIe. jarUrI zarIranI ceSTA, halana, calana, uThavuM, besavuM badhI ja kriyAthI virAma pAmI Asanastha thavuM. kAyA amuka samaya Asanastha rahe tema keLavavI. pAMca samitiH samyakaprakAre, jayaNApUrvaka pravRtti karavI. sAdhujano gamanAgamana samaye vastu ke AhArAdikriyA samaye anya jIvane hAni na thAya tema pravarte. hitakArI ane parimita, priya vacana bole. maLamUtra ke anaupayogI vastuonuM visarjana yatnApUrvaka kare. samiti ane gupti anyonya pUraka che. chatAM gupti AMtarika sAdhanA che. samitimAM para jIvonI jayaNAnI vizeSatA hoya che. badhI ja viSamatAthI mukta te samiti - guptirUpa saMvara che. 3. bAvIsa pariSada : pariSaha AvatA kone samabhAve sahana karavA. ciMtanayAtrA 55 saMvara bhAvanA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhyatve A pariSaha munidharmamAM chatAM vratadhArI zrAvakane paNa Avazyaka che. pariSaha sahana karavAmAM rAgadveSa kSINa thatA saMvara thAya che. (1) kSudhA pariSaha : nirdoSa AhAranI aprApti chatAM sadoSa AhAra levo nahIM, paNa kSudhA sahana karavI. (2) tRSA pariSaha : tarasa lAge tyAre aLagaNa ke sacita pANI pIvuM nahIM, tRSA sahana karavI. (3) zIta pariSaha : sakhata ThaMDImAM agni jevA sAdhanono upayoga karavo nahIM, ThaMDI sahana karavI. (4) uSNa pariSaha : atizaya garamI chatAM vAyu ke paMkhA jevA sAdhanono upayoga karavo nahIM, garamInI pIDA sahana karavI. (5) daMza pariSaha : macchara AdinA upadravathI trAsa na pAmavo, sahana karavuM. (6) acelaka pariSaha H mUlyavAna vastro ke upakaraNa na rAkhavA, malina ke jIrNa vastra maLe to kheda karavo nahIM. (7) ati pariSaha H duHkhamAM ISTa vastunI aprAptimAM kheda na karavo. (8) strI pariSaha : strInA manohara rUpAdi joI moha pAmavo nahIM. (9) caryA pariSaha : apratibaddha vihAra karavo. pratikULatA sahana karavI. (10) niSadyA pariSaha : smazAna ke nirjana sthAnamAM dhyAna karatAM upasarga thAya te sahana karavA. (11) zayyA pariSaha H saMthAro karavAmAM je pratikULatA Ave te sahana karavI. : (12) Akroza pariSaha : koInA kaThora vacana sahana karavA. (13) vadha pariSaha : koI mAre, prahAra kare to sahana karavA paNa dveSa na karavo. : (14) yAcanA pariSaha H saMyamane yogya vastu meLavavA zrAvako pAse saMkoca na rAkhavo. (15) alAbha pariSaha : nirdoSa bhikSA na maLe to udvega na karavo. (16) roga pariSaha H roga samaye auSadha-sevAnI apekSA vagara sahana : karavuM. (17) tRNasparza pariSaha : vihAramAM ke saMthArAmAM kAMTA vagerenA sparzathI kSobha ke duHkha na mAnavuM. ciMtanayAtrA 56 saMvara bhAvanA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) (22) (18) mala pariSaha : zarIranI malinatA ke parasevAthI udvega pAmI snAnanI IcchA na karavI. (19) satkAra pariSaha : bhakto taraphathI maLatA satkAramAM rAjI thavuM nahIM. (20) prajJA pariSaha : jJAna hovA chatAM garva na karavo. ajJAna pariSaha : jJAnAvaraNIya karmanA udayathI ajJAna mATe duHkha na lagADavuM, paNa jJAnaprAptino udyama karavo. samyakatva pariSaha H jinezvaranAM vacanamAM zaMkA na karavI. zAstronAM sUkSma rahasyo samajavA prayatna karavo, paNa zaMkA na karavI. 4. dasa yatidharma : saMvara ArAdhanAnA AdhyAtmika vikAsamAM atyaMta upakArI dasa prakAranA dharmanA bheda - guNa batAvyA che. doSonA visarjanarUpa A guNo yatio prANAMte pALIne mukta thayA che. kSamA : AtmAno AMtarika guNa che. jo te svabhAvarUpa bane to bahAranI tamAma pratikULatAo, upasargo, apamAna jevA prasaMge sahaja kSamA pragaTa thAya che. je karUNAbharI hoya che. jemAM dayAnI pradhAnatA hoya che. mArdava : namratA, viveka, vinaya che. ATha prakAranA madanI sAmenuM baLavAna sAdhana che, je jIvane asadgatithI bacAve che. game tevA baLavAna mAMdhAtAo paNa mAnane kAraNe adhogati pAmyA che. mATe namra rahevuM. Arjava : saraLatA, niHspRhatA, svadoSane jevA che tevA jovA ane dUra karavA, mAyA prapaMca jevA kuTila doSone damavA. saraLa jIvo dharmane satvare dhAraNa kare che. zaucaH mananI pavitratA, lobha - tRSNA jIvanA pariNAmane malina banAve che. mATe tenI sAme jAgRta rahI manane nirmaLa rAkhavuM. saMyamaH IndriyonA viSayo prati saMyama dhAraNa karavo. hiMsAdithI upazAMta thavuM. vikRtavRttiono virodha karavo. tyAga : parigrahAdinI mUcha pApa che tene ghaTADavA gurujano pAse tyAganA niyama dhAraNa karavA. AhArAdimAM, bAhya AraMbhanA kAryomAM jemAM vizeSa hiMsAdi lAge tevI pravRttiono tyAga karavo. ciMtanayAtrA 57 saMvara bhAvanA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya : manuSyane mahAmUlI vAcA maLI che tene puSpa jevI keLavo. puSpa komaLa, suMdara ane suvAsita hoya tema vANI paNa evI hovI joIe. satya chatAM hita, mita ane prItavALI hoya. tapa : sakAma nirjarA mATe IcchA nirodha te tapa che. tenA bAra prakAranuM sevana karatA lakSa to IcchAo zAMta thavAnuM hoya. tapa, dhyAna ane svAdhyAya kare chatAM IcchAo to eja prakAre rahe to te bAlatapa che. tenAthI sakAma nirjarA na thAya to paribhramaNa TaLe nahi AhArAdi dareka vastuonI tRpti thavI te saMvara che. te tapa che. (9) brahmacarya : dasa dharmamAM mahAna tapa che. vAstavamAM vAsanAono tyAga te sthUla che, paraMtu upayoganuM AtmabhAvamAM ramaNa thavuM ke AtmAmAM jeTalI sthiratA teTalI brahmacaryanI dRDhatA che. te mATe sAdhu ke sAdhake kAmottejaka AhAra ke lokasaMparkathI dUra rahevuM. (10) Arkicanya': aparigrahI sAdhune saMyama pUratA parimita upakaraNa sivAya kaMI ja khape nahi. upakaraNa paNa paudgalika che. tenA pratye mUrchA te mahAdoSa che. ogho suMdara che. pAtrA suMdara raMgavALA che. AMkhane game che tevo vicAra paNa mUrchA che. vastrAdinI paNa khUba maryAdA rAkhavI. sAdhaka bhAvi sAdhunAM bhAvavALo hoya teNe paNa khUba maryAdA karavI. bhUtakAlIna pApone naSTa karavA ane vartamAnakAlIna pApothI dUra rahevA A dharmapAlana atyaMta jarUrI che. saMvara aMtargata saMkSipta bAra bhAvanA : vikaTa paMtha evo mokSa saMvara dvArA nikaTa bane che. te mATe bhAvanAothI bhAvita thavuM. A graMthanuM satva ane tattva bAra bhAvanA ja che. jenuM vistRta varNana anyatra kareluM che. prasaMgocita teno saMkSepa A pramANe che. (1) anityatA : A saMsAramAM sarva paudgalika padArtho, sarva sthAna ane parabhAvo anitya che. temAM rAcavA jevuM zuM che ! tenuM ciMtana karavuM. AtmA nitya zAzvata che te mAruM svarUpa che. azaraNatA H janma, maraNa, rogAdithI A jIva azaraNa che tenuM ciMtana karI vairAgya bhAvanI vRddhi karavI. (2) (3) ekatva : huM ekalo janmyo, ekalo ja maraNa pAmIza. sukhaduHkhano anubhava ekalo ja karIza. mArA AtmA sivAya mAruM koI nathI ema ciMtana karavuM. (6) (8) 5. ciMtanayAtrA 58 saMvara bhAvanA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) anyatva : aDhaLaka saMpatti, svajana, parivAra sarve ajJAnathI mArA lAge che paNa huM sarvathI bhinna chuM. azucitva : A zarIra cAmaDIthI maDheluM che. temAM rahelA padArtho bahAra nIkaLe to jIva chaLI jAya tevA gaMdA che. tenAthI virakta thavAnuM ciMtana karavuM. saMsAra : saMsAra niraMtara parivartanazIla che. ekAMte duHkhadAyaka che. bALakathI laIne vRddhAvasthA badalAtI rahe che. bhavAMtare pitA putrapaNe thAya, patnI mAtApaNe thAya che. vibhAvadazAthI niraMtara parivartana pAmI jIva karmathI lepAya che temAM rAcavuM zuM ? Asava : mithyAtvAdi jIvanI vebhAvika dazAthI kArmaNavargaNAno Asrava thAya che jethI jIva saMsAramAM paribhramaNa karI duHkhI thAya che temAM Asava kAraNa che mATe tenA kAraNono tyAga karavo. saMvara : e Atmazakti che. AsavathI Avato karmano pravAha AtmazaktithI ja rokAya che. te sivAya jagatamAM bIjuM koI sAdhana nathI te saMvaranA bhedonI sAdhanA karI A pravAha kema rokAya tenuM ciMtana karavuM. nirjarA : saMvarathI AsavanI nIkanuM dvAra baMdha thayuM. pachI je Atmapradezo para jAmIne paDelA karmono nAza vividha tapa dvArA karavAnuM ciMtana karavuM. lokasaMsthAna: cauda rAjaloka pramANa vizvamAM traNa loka ane cAra gatimAM jIva aNahetu ajJAnathI janma maraNanA du:kha pAme che. sukha maLatuM nathI tema ciMtavavuM. (11) dharma durlabha-ciMtanaH bhavabhramaNathI mukta thavA sarvajJa paramAtmAe anupama dharmanA vividha prakAra darzAvyA che, temAM mukhya zuddhAtma dharmanI upAsanA karavI. (12) bodhi durlabhatA : mAnavadeha, AryakULa, zAstrazravaNa, karmabhUmi jevuM kSetra maLyA chatAM jo jIva bodha pAmI samyakatva prApta karI na zake to te durlabhatA che. cAritra pAMca H cAritra : vItarAga svarUpa AcaraNa. sthiratAno vikAsa. svarUpa ramaNatA. cAritraguNano vikAsakrama pAMca prakAre ciMtanayAtrA pa9 saMvara bhAvanA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) sAmAyika: prAthamika Atmavizuddhi, Atmazaktine pragaTa karanAra, nirjarAno apUrva lAbha ApanAra, rAgadveSathI madhyasthabhAva rAkhanAra, samyagadarzanajJAnacAritrano lAbha ApanAra. chedopasthApanA pUrvanA cAritrakALano cheda ane punaH mahAvratonuM sthApana. laghudIkSArthIne vaDI dIkSA ApavI. lIdhelA mahAvratono bhaMga thavAne kAraNe punaH mahAvratono svIkAra. A prakAra prathama ane carama be tIrthaMkara prabhunA samayamAM hoya che, bAvIsa jinanA samayamAM nathI. parihAra vizuddhiH parihAra-tyAga, vizuddhi=vizeSa zuddhi. gacchano tyAga karI amuka sAdhujano vizeSa tapa Acare tathA ekAMtamAM rahI ugra sAdhanA kare. sUkSma saMparA cAritra: sUkSma-atialpa, saMpAya-lobha kaSAya. krodha, mAna, mAyAnA kaSAya kSaya thayA hoya ane lobha kaSAyano ati sUkSmapaNe udaya varte te sUkSma saMparAya cAritra che. yathAkhyAta cAritra: yathArtha saMpUrNa zuddha cAritra, mokSanA kAraNabhUta cAritra che. A cAritra pragaTaye kevaLajJAna pragaTe che. prathama sAmAyika cAritra vratadhArI zrAvakane maryAditapaNe hoya che. pachInA cAra cAritra munine ja hoya che. deza kALa pramANe jANavuM. Ama azubhabhAvothI rakSaNa karavA zubhabhAvone puSTa karavA A bAra bhAvanAonuM anuprekSaNa punaH punaH karavAthI jIva vairAgyathI vAsita thaze. saMvara bhAvanA H (harigIta) nIka baMdha karatAM AvavuM jaLanuM jAo rokAya che. sau Asavo saMvara thakI te rIte aTakI jAya che. samiti mahAvrata pAMca-pAMca, mana vacana kAyanI gupti ne bAvIsa pariSaha, dharma dazavidha, bhAvanA vaLI bAra che. A bhAva sattAvana bane, je Asavane rokatAM svapna dazAthI jAga jIva, zAne rahA tuM UMghamAM ? zubha ne azubhathI rahita the, zuddha bhAva saMvara pAmIne bUrI chidrane, majhadhArathI, tuja nAva pAra lagAvI le. - - - ciMtanayAtrA 60 saMvara bhAvanA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ****** 9. nirjarA bhAvanA ************* nirjarAtattva eka ja prakAranuM che, tenAthI bhAvita thavA tenA tapanI mukhyatAe bAra bheda batAvyA che. jema agni eka ja prakArano che paNa kolasA, lAkaDA cakamaka jevAne kAraNe agnine alaga nAmathI oLakhavAmAM Ave che tema nirjarAnA sAdhanarUpa tapanA bAra bhedo che. nirjarA eTale baMdhAyelA karmonuM kSaNe kSaNe zuddha pariNAma dvArA nirjaravuM, kharI javuM, dUra thavuM. ''jayAM AtmaramaNatArUpa brahmacarya hoya, AdarapUrvaka jinapUjA hoya, kaSAyono jaya ane jinAjJAnI upAsanA hoya tevuM tapa zuddha che, jenA vaDe nirjarA paNa zuddha hovAthI karmakSaya thAya che.'' tapasvI AMtarikapaNe sAvadhAna na rahe to te tapathI karmo tapavAne badale svayaM tapI jAya che, te mATe satata jAgRti rAkhI durdhyAnathI dUra rahevuM. mana, vacana, kAyAnA yogono saMyama rAkhavo jethI pramAda na thAya. IMdriyonuM zamana samajaNapUrvakanuM hovuM te tapa che. dharmakriyAne kaSTadAyaka na mAnavI. jema jema dehAdhyAsa chUTe tema AMtarika AnaMda vRddhi pAme. e AnaMda vagara tapasvImAM zuSkatA Ave che. jJAnI tapasvI kaThora tapazcaryAmAM paNa prasanna hoya che. kAraNa ke tapathI karmano kSaya thato te anubhave che. je tapa mohAdi baMdhanane toDavA samatva sahita karavAmAM Ave che te tapa muktinuM sAdhana bane che. je tapa AkAMkSAmoha prerita che te devalokanA sukhane aMte saMsAranI vRddhinuM kAraNa bane che. mAsakSamaNane pAraNe mAsakSamaNa karanArA paNa tapathI tapyA ane bhUlyA. koI krodhathI, koI mAnathI, koI bhoganA lobhathI, koI kapaTathI chetarAI gayA, teja tapathI muktinuM zirSAsana thaI gayuM. jo ke kALalabdhie satya samajatA mukti varyA. 66 "" kIdhA karma nikaMdavA re levA muktinuM dAna, hatyA pAtika re nahiM koI tapa samAna. chUTavA jIva mAtra du:kha sahIne nirjarA to kare che. to pachI dharmamArgamAM tapa dvArA zuM vizeSatA che ! jIvo sukhaduHkhanA zubhAzubha karmanA anubhava karatAM punaH rAgadveSanA bhAva karI tevA karmo bAMdhe che eTale karmanI jAvaka thAya vaLI Avaka thatI rahe che paraMtu karmano nAza thato nathI. nirjarAmAM tattvarUpe e batAvavuM che ke akAma nirjarA karatA sakAma nirjarA sat puruSArthathI sAdhya che. savizeSa jenI rAga dveSanI ciMtanayAtrA 61 nirjarA bhAvanA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthi tUTI che, bhadAI che, tevA tyAgI-jJAnI, anAsakta, samyam daSTi, jIvonI nirjarA sakAma che. punaH tevA karmo baMdhAtA nathI je dIrgha saMsArIpaNe bhogavavA paDe. karma vRkSanuM mULa temaNe chedI nAMkhyuM che. tethI navIna karmaphaLa AvatuM nathI. anicchAe ajAgRtAvasthAmAM udaya AvI karma sahaja rIte khare ke ochA thAya te akAma nirjarA che. jema jhADanA DAbA pAMkhaDA kapAya ane mULa jamInamAM jIvaMta rahe to punaH DALA pAMkhaDA phUTe. tevI ajJAnI jIvonI dazA che, jethI udayakarma bhogave ane navA bAMdhe. anAdikALathI tema thatuM AvyuM che. vaLI jJAnIjanono purUSArtha evo hoya che ke ghaNA lAMbA samaye karma udayamAM AvavAnuM hoya che tene purUSArtha dvArA udIraNA karI karmaphaLa bhogavI le che, vaLI navuM na baMdhAya tevI jAgRti rAkhe che. Ama sarva karmano kSaya nirjarAnI Atmazakti dvArA kare che. karma tenA vipAke udayamAM Ave tyAre tenI asara paNa vadhu hoya che. ane jIva jAgRta na hoya to navA karma vadhu baMdhAya che. udIraNAmAM sAdhakanI taiyArI hovAthI sahajarUpe karmano kSaya kare che. koI AvezathI ke duHkhathI kaMTALI, kaSAyonI uttejanA dvArA ApaghAta kare to te udIraNA nathI te vadhu karmabaMdhanakartA che. kadAca te vakhate sahana karI le to paNa te hitakArI nathI kAraNake mULamAM kaSAyano bhAva che. kaSAya baMdhanuM kAraNa deha ja che tevuM nathI. kevaLajJAnIne deha to hoya ja che, baMdhanuM kharuM kAraNa rAga, dveSa, ajJAna, moha, mAyA jevA azubha bhAvo che. je azubha baMdhanuM kAraNa che. paropakAra, vratAdi, dharmakriyA, guNonuM sevana zubhabhAvo che je zubhabaMdhanuM kAraNa che. baMnenuM nirjaravuM te karmakSayanuM kAraNa che. A tapanA mukhya be prakAra che. 1. bAhAtapa 2. atyaMtara tapa bAhya tapanA cha prakAra : (1) anazana : upavAsAdi tapa ke samayanI maryAdAmAM cAre AhArano tyAga. bahAramAM bhojana tyAga karyA pachI bhojananA vikalpano paNa tyAga karavo. ane upavAsa karI anya AraMbhAdi pravRttiono tyAga karI AtmAnA bhAvamAM sthira thavuM AtmA samIpa rahevuM. sAMsArika pravRttino tyAga karI Avazyaka avalaMbana grahaNa karI zuddha caitanya svarUpamAM nivAsa karavo. dIrgha samayanA upavAsa chatAM bhojanano vikalpa na uThe tevuM baLa AtmasvarUpanI zuddha zraddhAnathI Take che. muni mahAtmAomAM evuM baLa ciMtanayAtrA nirjarA bhAvanA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. bAhA tapa chatAM atyaMtara dazA nirmaLa hoya che. () avamodarya : bIjuM bahiraMga tapa uNodarI che. anazananI jema uNodarI tapa vicAraNIya che. bAhA tapa chatAM jIvanA aMtaraMga pariNAma zuddha hovA kaThina che. bhUkha lAgI hoya, bhAvatA bhojana maLyA hoya, mukhamAM pANI chUTatuM hoya ane bhUkha karatA ochuM khAvuM? zuM anubhava che ? bhoganA pUrA sAdhana maLyA pachI thoDuM bhogavIne choDI devA mATe AtmavizuddhanuM baLa jarUrI che anazana na karI zake to uNodarI karI levuM. (3) vRttiparisaMkhyAna tapa - vRtti saMkSepa : bhojana letA pahelAM koI niyama ke nimitta dhAraNa karavuM ke Aje A vyaktinA hAthe bhojana levuM athavA koI atithIne jamADIne bhojana levuM. khAsa karIne munijano abhigraha dhAraNa kare che. temAM sAmAnya rIte vastuo-bhojananA dravyonI saMkhyA nakkI karavI. temAM paNa aMtaraMga pariNAmanI vizuddhi kaThina che. saMkhyA nakkI karI paNa managamatI vastuo grahaNa karI to rAgAdibhAvanuM poSaNa thatAM nirjarA saMbhava nathI. bAhya tapamAM paNa aMtaraMga vizuddhi hovI jarUrI che. anazana ke uNodarI na karI zake to vastuonI maryAdA rAkhaje. (4) rasaparityAga: dareka bAhya tapamAM aMtaraMga pariNAmanI vizuddhi nirjarAnuM kAraNa che. tame bhale tapasvI cho paNa AhAra rasapUrvaka lo cho ke madhyasthI raho cho ? tapanI pUrNAhuti pachI svAdajaya kevo rahe che ! rasanA prakAra pAMca ke cha che. temAM mIThuM namakane to ApaNe rasamAM gaNatA ja nathI. kema? mIThAI vagara cAle paNa rasoI mIThA vagara na bhAve ne ! dUdha, dahIM, ghI, tela, gaLapaNa ane mIThuM-namaka. badhA rasono tyAga kayAreka thAya to uttama che. agara roja kramathI eka ekano tyAga karo. A bahiraMga tapa che chatAM nirjarAnuM kAraNa che, tema jJAnIjanonI aMtaraMga dazAnI vizuddhinI saMbhAvanA che. vRttisaMkSepa nathI karI zakato, to pachI rasa tyAga karaje. (5) viviktazayyAsana tapa lInatA : vAstavamAM A tapa ekAMta sthAnamAM rahIne jJAna dhyAnanI ArAdhanA mATe che. rAgAdibhAvathI dUra rahevA mATe che. athavA je je paudgalika padArthothI, bhojanAdithI, anukULa padArthonI prAptimAM sukha upajavuM vagere nimittathI rAgAdi vikAra pedA thAya che, tethI tapasvI jJAnI purUSo ekAMtamAM rahe che. chatAM A tapa tyAgI-saMsArI badhA na karI zake. te dekhAya tevuM che. tethI bAhya tapa che. teno sAmAnya artha che ke besatAM ke sUtAM aMgopAMga saMkocI rAkhavA. Asana jaya karavo kaMI tapa nathI karato to pachI A tapathI dehAdhyAsa ghaTADaje. ciMtanayAtrA nirjarA bhAvanA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) kAyakalezatapa : kAyAne kaleza upajAvavo tevo artha nathI. tapAdi dvArA nirmaLa pariNAma thAya tyAre kathaMcita tapathI kAyA kSINa thAya to tenI ciMtA nA karavI. zarIrano dharma jADA pAtaLA thavAno che. koIpaNa bAhA tapa dvArA zarIrane sakSama rAkhavAnuM che. jethI ThaMDI garamI ke anya prakAramAM AkULatA na thAya. pariNAma nirmaLa rAkhavA. A tapa jJAnIajJAnI sau kare che. te bAhA tapa bhale ho, paraMtu jJAnI to nirahaMkArapaNe vairAgyabhAvanAyukta hovAthI nirjarA thAya che. gurujanoe karUNA karI karmakSaya mATe A upAya batAvyA che tenuM ciMtana karavuM, sevana karavuM. avyaMtara tapanA cha prakAra : (1) prAyazcita tapa : eTale IcchAonuM zamI javuM, nirodha thavo. aMtaraMga pariNAmanI vizeSatAthI te tapa atyaMtara kahevAya che. jANe ajANe doSa thAya teno parihAra karavo. gItArtha guru samakSa prAyazcita levuM te prAyazcita che. jJAnI niraMtara jAgRta che chatAM chakAya jIvanI rakSAmAM ke anya jIvone duHkhanuM nimitta thatAM te doSano pakSapAta na karatAM teno parihAra karavo. vrata, tapa, saMyama vageremAM pramAdathI jANe ajANe doSa thaI jAya to tene poSavo nahi paraMtu prAyazcita karI pavitra thavuM. zuddha thavuM. (2) vinayatapa : A tapa mAtra zarIranI ceSTA nathI ke mAtra bAhya dekhAva nathI. vinaya aMtaraMga guNa che, te nirdoSa prema, aMtaraMga zraddhA ane namratA yukta che. te koInA doSa joto nathI. svayaMno doSa dUra karavA prayatna kare che. zuddhAtmAno vinaya kare che. vaLI gurujana Adino bhAvapUrvaka vinaya kare che. nizcayathI jaDa ane cetananA dharmane sArI rIte samajI rAgAdino tyAga kare che. nizcayathI vinayanuM phaLa upadeza zravaNanI prApti te vaDe tattvajJAna che, tattvajJAna vaDe virati, viratithI saMvara nirjarA che aMte bhavathI mukti. (3) vaiyAvRtta : gurujano, jJAnI, tapasvInI niHsvArthabhAve sevA karavI. te aMtaraMgabhAva bahAra dekhAto nathI. yadyapi bahArathI sevA kare ane aMtaraMga bhAvanA kliSTa hoya to te nirjarAnuM kAraNa nathI. vaiyAvRttano mukhyabhAva to saMsAranA kAraNothI nivRtti che. vibhAvonA kAraNonI upekSA che, tevA purUSonI vRtti te vaiyAvRtta kahevAya che. vaiyAvRttanA daza kSetra che. jemAM caturvidha saMgha, glAna, nUtana sAdhujano vagereno samAveza thAya che. (4) svAdhyAya : svAdhyAya karanAranI ceSTA dekhAya che chatAM aMtaraMga avasthA nirmaLa hovI te aMtaraMga tapa che. sva-AtmAnuM adhyayana, nirIkSaNa, AtmaciMtana, AtmazikSaNa jemAM hoya che te svAdhyAya che. jenA bhAvo ciMtanayAtrA nirjarA bhAvanA 64 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtmotkarSanA che te paNa svAdhyAya che. tenA vaDe nirjarA saMbhava che. svAdhyAya zreSThatapa che. tenuM pAMca bhede sevana karavAthI muktinuM kAraNa bane che. (5) kAyotsarga : vyutsarga = samasta bAhya padArthono tyAga te vyutsarga, dehabhAvano tyAga thaI AtmaramaNatA te kAyotsarga che. jayAM dehamamatvano tyAga thAya che tyAM prAyaH anya padArthono tyAga thAya che te nirjarA che. raNamedAne laDatA yoddhAo dehanA mamatvano tyAga karI motano dAva lagAve che paNa jIta meLavavAnI, mAnAdinI apekSA che tethI te kAyotsarga nathI. koI atyaMta AvezamAM AvI agnisnAna kare che. eka avAja paNa karato nathI chatAM te dehabhAvarahita dazA nathI tethI te nirjarA nahi paNa karmabaMdhanuM kAraNa che. kAyotsargamAM ekAMta kSetra, mauna ane dhyAnanI mukhyatA che. jenI aMtaraMga dazA nirmaLa che teno vyutsarga nirjarAnuM kAraNa che. (6) dhyAnatapa :cittanI ekAgratAne dhyAna kahe che. te zAstrokta pramANe cAra prakAranA che. Arta dhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna, zukladhyAna. prathamanA be dhyAna azubha che. pachInA be dhyAna zubha che. zuddha dhyAnanuM phaLa karma nirjarA che. azubhadhyAna pApabaMdhanuM kAraNa che. dharmadhyAnAdi karmakSayanuM kAraNa che. citta viSayAdi padArthomAM ekAgra bane che tevA azubhadhyAna vaDe asadgati thAya che. citta zubha anuSThAnamAM ekAgra bane te zubhadhyAna che. te manuSyAdi zubhagatinuM kAraNa che. vairAgyabhAvanA sAthe jJAnInuM dhyAna nirjarAnuM kAraNa che. dharmadhyAna tathA zukaladhyAnathI nirjarA thAya te muktinuM kAraNa hovAthI te apekSAe zuddhadhyAna che. yoga nirodha thayA pachI caudamA guNa sthAnake dhyAnAMtara dazA hoya che. kevaLajJAna paramAtmAne zuddhopayoga hovAthI te dazA dhyAnAMtara che. dhyAna dvArA asaMkhyAta guNa zreNI nirjarA thAya che. dhyAnanA adhikArI munio che. chatAM bhUmikA anusAra sAdhake cittanI ekAgratA keLavavA dhyAna karavuM. cothA samyakatva guNasthAna karatAM pAMcamA dezaviratino kaSAya rasa ghaTavAthI tathA vrata paccakhANa sahita hovAthI, vairAgyabhAvanI vRddhi hovAthI nirjarA vizeSa che. tenA karatAM sarvaviratidhara muninI nirjarA ghaNI vizeSa che. guNazreNImAM ArUDha yogI to karmono nAza tIvratAthI kare che. Ama thavAnuM kAraNa AtmabhAvanI sthiratA ane UMcI vairAgyadazA che. karmanI vicitratA sAmAnya jIva jANI zakato nathI. karmanirjarA joI zakAtI nathI. viziSTa munijano, jemane viziSTa avadhijJAna hoya, devo ke jemane viziSTa avadhijJAna hoya to karmaskaMdho kharatA jANI zake che. ciMtanayAtrA 65 nirjarA bhAvanA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta vizuddha bhAvavALA munio avadhijJAna dvArA karmonuM nirjaravuM jANI zake che. je jIvo prayojanabhUta AtmIya zuddha tattvanA jJAtA che te jIvo avazya karmanI nirjarA karI mukti pAme che. ciMtana : nirjarA tatvamAM ciMtana karI zakAya ke huM zuddha nirjarA vaDe karmono kSaya kayAre karIza ? samyaktvanI prApti sahitanI mArI nirjarA ja karma kSayanuM kAraNa bane che. vikalponI jALathI mukta thaI huM dharmadhyAna vaDe citta zuddha karuM. jethI yogyakALe mane zukladhyAnanI prApti thAya. ane huM kevaLajJAna pAmI mukta thAuM. bAra prakAranA tapo dvArA nidAna rahita, samyak dRSTi-jJAnI purUSane mukhyatve vairAgyabhAvane kAraNe karmonI nirjarA thAya che. jene saMsAravAsagarbhAvAsa, duHkhathI chUTavuM che. teNe evI ArAdhanA karavI joIe ke jethI karmonI nirjarA thAya. AvatA karmo aTake-saMvarabhAvanA yukta jJAnI pUrvabaddha karmonI nirjarA kare che. nirjarAno artha karmonuM AtmAthI chUTA paDavuM. jyAM sudhI paradravyo-parabhAva sAthe jIvanA rAgAdibhAva che tyAM sudhI karmono saMvara ke nirjarA saMbhava nathI. kevaLa zubhAzubha karmabaMdha thayA kare che. udayamAM AvelA karmo jIva mAtrane phaLa ApIne nirjare che. te nirjarAbhAvanAno hetu nathI. samasta karma udayamAM AvIne kharI jAya te zuddha nirjarA upAdeya che. jJAnIpurUSane prathama e nirNaya hoya che ke huM karmonA vipAka rahita zuddha caitanyamAtra chuM. tevI dRDha zraddhAthI karmonI nirjarA thAya che. evI nirjarA mithyArdaSTi jIvane hotI nathI. jJAnI purUSanA tapAdi nidAna rahita hoya che. dharmanA badalAmAM devAdi sukha IcchavA te dharma to nathI paNa te saMvara ke nirjarAne pAtra paNa nathI. nirjarA bhAvanA : (harigIta) khUba tApa paDatAM je rIte, sAgara nIra zoSAya che. tyama saMvare rokelA karmo, nirjarA thakI kharI jAya che. saMga udayabhoga vipAka, jyama sahakAra vRkSe kerI che avipAka bIjI e rIte (jyama) mALI thakI kyArA vize karma svayaM udaye khare, tava kAma nahIM, savipAka che TaLe bhramaNa, karmo khare, udyama thakI, avipAya che, saMvara sahelI nirjarAnI, jJAnI jano sau kahI gayA saMvara sahita je tapa kare, nizcita varato zivaramA. ciMtanayAtrA da nirjarA bhAvanA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. lokasaMsthAna bhAvanA *** ************ bAra bhAvanAmAM cauda rAjaloka arthAta lokAnuprekSAnuM ciMtanarUpa sthAna che. loka zuM che ? je mAM jIva, ajIva (pudgala) dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, ane kAla cha dravyo rahelA che te loka che. A cha dravyo AkAzamAM rahelA che. AkAzamAM avagAhana-pola che jemAM samasta padArtho rahI zake che. samasta AkAza anaMta che tenI madhyamAM loka rahelo che. AkAza ke jemAM cha dravyo che te lokAkAza asaMkhyAtapradeza che. te sivAya AkAza (samasta) anaMta che. lokano AkAra purUSa AkRti samAna che. te cauda rAjaloka pramANa che. loka koIe banAvyuM nathI koI banAvatuM nathI. svataH anAdi anaMta nitya svayaMbhU che. lokabhAvanAnI anuprekSA karavAno hetu amuka aMze mananI caMcaLatAne zamAvavAno che. yadyapi cauda rAjaloka eTale vizALa phalaka che, tene vividha prakAre vicAramAM levAmAM koIvAra citta caMcaLa bane che, paraMtu jema tophAnI ghoDAne raNanI retImAM khUba doDAvavAthI thAkIne ubho rahI jaze, tema capaLa manane caudarAjalokamAM doDAvyA pachI te eka viSaya para saMyamamAM Avaze. savizeSa to lokanA viSayo ane padArtho vividha che, paNa tyAM rAga dveSa jevA bhAva karavAnuM kAraNa maLatuM nathI eTale mana madhyastha banI anuprekSA kare che. tene badale ghara bhale nAnuM hoya paNa tenA padArthono vicAra karavAmAM jIvane rAgAdi bhAva upaje che tethI karmabaMdha thAya che. vaLI ghara samRddha hoya to tenA dareka padArthomAM jIvane aham-mamatva thavAthI karmabaMdha thAya che. loka eTale cauda rajju pramANa ati vizALa kSetra je purUSAkAre che. temAM cAra gati che. jIva karma pramANe A gatiomAM coryAzI lAkha yonimAM janma maraNa vaDe paribhramaNa kare che. temAM urdhvaloka, adholoka ane ticchaloka ema traNa loka che. ajJAna ane ahaMkArane kAraNe jIva A lokamAM duHkharUpa janma maraNa pAme che. jo ajJAna ane rAgAdithI mukta thAya to te lokAgre paMcamagatirUpa siddhazIlA para siddhalokamAM zAzvata ciMtanayAtrA lokasaMsthAna bhAvanA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha pAme tevI tenI Atmazakti che. paraMtu AtmAthI ja abodha jIvaAtmA A sukhane ke tenA sthAnane jANato nathI eTale mohavaza janma maraNanI paraMparAne pAme che. jIva to nitya che te marato nathI paNa avasthAo badale che. siddhapaNu te jIvano svabhAva che tethI te pragaTa thatA jIva janma maraNa rahita zAzvata sukha pAme che. cauda rAjalokamAM vacamAM trasanADI che jemAM trasa (haratA pharatAM) ane sthAvara jIvarAzi rahelI che. tethI A trasanADI kahevAya che. lokanI racanA atyaMta virATa che. vaijJAnika kSetre manAtI duniyApRthvI A lokanI racanAmAM biMdu jeTalI che. cauda rAjaloka eTale karoDo kilomITaranuM kSetra. koIpaNa prakAranA vAhana dvArA pahoMco cho te to gaNatrInuM kSetra che. jayAM vAhanathI nathI pahoMcAtuM tyAM sarvajJanuM jJAna pahoMce che. te jJAnamAM je jaNAyuM ane pragaTa thayuM te buddhigamya na bane to zraddhAzAstra-gamya mAnajo ane svIkArajo. purUSAkAre rahelA traNe lokamAM nIcethI jozo to sAtarajju pramANa sAtanAraka chatrAkAre AvelI pRthvI ekabIjAthI ghaNA aMtare ghanavAta tanavAta (jADo-pAtaLovAyu) ghanodadhi (jaLarAzi) tanodadhi (jADu pANI, pAtaLu pANI) tenA AdhAre AkAza pachI narakanI pRthvInA (pAthaDA-phaleTa jevuM) pachI ghaNA yojane ghanavAta Adi Ave pachI bIjI pRthvInA nArakanA pAthaDA Ave ema sAta pRthvI. temAM sAMkaDI kuMbhIomAM nArakIono ati pIDAthI janma thAya. tyAM anyonya mAre kApe, paramAdhAmI devo teone mAre kApe, kSetranI ati ThaMDI ati garamInI vedanAo, kSudhAtRSAnI dArUNa vedanAo A jIvo pUrvanA pApanA udaye bhogave che. mAnava sRSTimAM manAto cakravartI paNa pApanA yoge A kSetramAM janme ane dArUNa duHkha bhogave. aneka prakAranA hiMsA, juTha, corI jevA apakRtyonuM phaLa bhogavavAnuM A sthAna che. mithyAdaSTi mahA AraMbhI, parigrahanI mUrchAvALo, krodhAdi kaSAyonI tIvratAvALo, kUra pariNAmavALo, viSaya lolupa, AvA pariNAmavALo narakAyu bAMdhI te te narakamAM utpanna thaI dArUNa duHkha bhogave che. e duHkhamAMthI koI choDAvI zakatuM nathI. AyuSyapaNa dIrgha ane nikAcita hoya che. jIva mAtra A sthAnamAM jaI cUkyo che. paNa pAcho te duHkhone bhUlI jAya che. ane punaHpunaH tyAM janme che. tenA nivAraNa mATe A loka bhAvanAmAM lokanuM ciMtana karI karmano kSaya karavAno ciMtanayAtrA -thAna bhAvana Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. lokAkAza karatA alokAkAza anaMta gaNuM che. aloka eTale jayAM dharmA-adharmAstikAya jevA devyo nathI tethI tyAM jIvAdinuM gamanAgamana paNa nathI. apoloka pachI tiryakaloka (tirNa-ADu, madhya-mRtyuloka) eka rajju pramANa che. hajAro yojana pramANa A lokamAM asaMkhya dvIpa-samudro che. lokapurUSano madhyabhAga suzobhita che. temAM suMdara nAmayukta dIpasamudra kramathI goThavAyelA che. jaMbudvIpa eka lAkha yojana tene pharato lavaNa samudra, tene pharato ghAtakIkhaMDa tene pharato kAlodadhi samudra tene pharato puSkara dvIpa, tene pharato puSkara samudra. Ama dvIponI racanA ekathI bIjAnI begaNI valayAkAre che. jaMbUDhIpa madhyamAM che tene pharatA asaMkhya dvIpa samudro che. jaMbUdIpanI madhyamAM merUparvata che. tenI uMcAI ekalAkha yojana che. jemAM pAMDukavana Adi zIlAo che jayAM tIrthakaranA janmAbhiSeka thAya che. asaMkhya dvIpomAM pa6 akarmabhUmi che jayAM yugaliko vase che teo bhadrika che, tethI devagati pAme che paNa akarmabhUminI jema mokSagati prApta nathI thatI kAraNa ke tyAM tIrthakaranI upasthiti jevA bAhA nimitto nathI. saMsAra tyAga jevA vairAgyanA pariNAma nathI. tema parigrahanI mUchanA pApa nathI. paMdara karmabhUmi che jayAM tiryaMco ane manuSyo vase che. jemAM asi (zastra) masI (lekhanavidyA) ane kRSi dhaMdhA vyApAranI vizeSatA che. A bhUmimAM cothA ArAmAM tIrthakarAdinI upasthiti hoya che. tethI jIvo mokSa mArganI sAdhanA karI mokSa pAme che. janmamaraNathI mukta thAya che. vizeSa vigata zAstrathI jANI levI. trIjo loka urdhvaloka-devaloka che. brahmaloka sudhI pAMca raju pramANa che. tenI upara lokAta ekarAja pramANa che. jo ke bhuvanapati ane vyaMtara devonA sthAna prathama ratnaprabhA pRthvImAM AvelA che. cara jayotiSa devonA vimAno merUparvatane pharatA che ane urdhvalokanA jayotiSa devanA vimAno sthira che. te sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArAnA nAme oLakhAya che. pharatA jayotiSa devonA vimAno parathI samaya-kALa, arthAta divasa, rAta ke bhUta, bhaviSya vartamAnakALa nakkI thAya che, je traNe lokane lAgu paDe che. te eka samayathI mAMDIne avasarpiNI, utsarpiNInA ArA pramANa hoya che. vaimAnika devo urdhvalokamAM che. navaraivayaka tathA pAMca anuttara devanA ciMtanayAtrA lokasaMsthAna bhAvanA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAno uttaro uttara adhika samRddhi, zaktivALA che. teone gamanAgamana nathI, ke koI kalpano AcAra nathI, badhA devonuM Adhipatya samAna che. devaloka mahaaMze bhogabhUmi che. zarIra zubha pugalonA che. saptadhAtu na hovAthI roga ke vRddhAvasthA nathI. dIrgha AyuSya chatAM mRtyune AdhIna hovAthI A bhUmi paNa duHkharUpa ja mAnavI. lokAMte siddhazIlA che. je aDhIdvIpanI jema 45 lAkha yojana pramANa che. janma jarA maraNathI ke dehathI mukta AtmA siddha svarUpane prApta karI A sthAne anaMtakALa sudhI samAdhi sukhamAM vase che. je paMcama gati kahevAya che. siddhAtmA ke muktAtmAnA sukhane koI padArtha sAthe sarakhAvI zakAya tevuM nathI te nirAbAdha ane zAzvata che. saMkSepamAM vicAravuM hoya to sAta narakanuM pramANa sAta rAjaloka pramANa che. madhyaloka- tiloka-manuSyaloka eka rAja pramANa che ? brahmadevaloka sudhIno pAMca rAja pramANa pahoLo siddhazilA pAse eka rAja pramANa pahoLo - nArakIo ane bhavanapati devo adholokamAM che. baMne kSetro vacce ghaNuM aMtara che. tethI anyonya koI saMbaMdha nathI. vyaMtaradevonuM sthAna, manuSyo, tiryaMco, pharatA jyotiSadevo, vanaspati, sthAvara jIvo, dvIpa, samudro, tiryaga -madhyalokamAM che. vaimAnika (anuttara Adi sahita) devonuM sthAna urvIlokamAM che. aMtanA sarvArtha siddha vimAnanA kSetrathI bAra yojanA dUra siddhazIlA AvelI che. jayAM azarIrI zuddhAtmAo anaMta avyAbAdha sukhamAM anaMtakALa sudhI susthita che. ! loka svarUpanuM ciMtana A rIte karavuM ke A lokamAM anaMtAnaMta jIvo che. nigoda, narakAdi sthAno kevaLa duHkhathI bharelA che. devalokamAM paNa lobha IrSA jevA doSothI jIvone tRpti nathI. uparanA devo paNa zuddhAtmA jevuM sukha pAmatA nathI. manuSyamAM paNa kvacita dharma ke puNyanA yoge sukha dekhAya che te nAzavaMta che. tiryaMconI dazA parAdhInatA ane anyonya bhayathI AkrAMta che. Ama saMsAra duHkhathI bharelo che. mATe jIve saMsArathI mukta thavAnI bhAvanA rAkhavI. A uparAMta je varNana lakhyuM che te ciMtanamAM levuM. cauda rAjalokano eke pradeza evo nathI ke jayAM janma maraNathI sparza karyo na hoya. A Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paribhramaNa e ja duHkhadAyaka che. paribhramaNathI mukti e ja mAnavanA jIvananuM sAphalya che. mane A paribhramaNamAM zuM maLe che ! mAre sAcuM sukha joIe che te to svasvarUpamAM che tene A kSetromAM zodhavAthI kevI rIte maLaze ? mATe zuddhadharma-vItarAgadharmanuM AlaMbana laI svarUpadraSTi prApta karI zAzvata sukha pAmavAnI bhAvanA karavI. loka eTale jIva, ajIva, pudgala, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, ane kALa A cha dravyonuM svaguNAtmaka svataMtra pariNamana che. te eka eka AkAza pradeza para vyApIne rahyA che. talamAM tela jema vyApIne rahyuM che, tema lokamAM nigodAdi jIvo ThAMsIne bharyA che. narI najare te dekhAtA nathI evA sUkSma jIvonuM dekhAvuM kevaLIgamya che. saMsArI jIvane jayAM sudhI karmano saMyoga che tyAM sudhI janma maraNarUpa, vividha parivartana thayA kare che. dhAro ke tamAruM dhana, yazAdi vRddhi pAmyA to tame sukhI thayA. dhanAdinI hAni thaI to tame du:khI thayA. Ama rAgAdi bhAvanuM pariNamana thavuM te AtmAno vibhAva che. saMsArI jIvanA pariNamanamAM karmanA saMyoge vicitratA che tethI sukhAdi eka samAna nathI TakatA. kayAreka krodha thayo, vaLI mAyA thaI ema niraMtara pariNAma parivartita thayA kare che. siddhanA jIva sAthe koI vastuno saMyoga nathI, tethI teonI avasthAparyAya badalAtI hovA chatAM eka samAna che. temAM ataMra paDatuM nathI. temanuM jJAna pUrNa che, jevuM jANe che te niraMtara jANe che. teo niraMtara AnaMdano anubhava eka ja rUpamAM kare che, pahelA ghaNo kALa jevo AnaMda bhogavyo tevo ja bIjA samaye bhogave, anaMta samaya sudhI e ja dhArA e AnaMdano anubhava kare che. temanuM pariNamana samAna ja rahe che kAraNa ke te saMyogAdhIna nathI svataMtra che. lokamAM dravyo utpAda, vyaya, dhrauvyanA niyamane AdhIna rahI niraMtara pariNamanazIla hovA chatAM potAnuM astitva jALavI rAkhe che, pararUpe pariNamatA nathI. jema dALamAM nAkhelA badhAja padArtho eka vastumAM chatAM potAno svabhAva choDatA nathI. mIThuM, gaLapaNa dareka potAno svabhAva jALavI rAkhe che. te vastuno eka agurulaghu nAmano guNa che, tethI jIva pudgala eka kSetramAM hovA chatAM jIva jIvarUpe rahe che, pudgala pudgala (jaDa) rUpe rahe che. ciMtanayAtrA 31 lokasaMsthAna bhAvanA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokanuM svarUpa ati gUDha ane vizALa che. tenuM sUkSma svarUpa kevaLI gamya che. chatAM lokasaMsthAnanI bhAvanA e mATe kahI che ke jIva ema samaje ke mane mAnavajanmano kevo avasara maLyo che. temAM vaLI ucca kuLa, dharmazAsana, zArIrika bauddhika kSamatA, maLI che to A saMsAranA gahana vanamAMthI nIkaLI javAno purUSArtha karI le. anaMta catuSTaya pAmIne, pUrNa zuddhatA prApta karI le. saMsArathI mukta thavAno upAya jANavo ane Adaravo joIe punaHpunaH A avasara nahi maLe. saMsAramAM bIjuM koI sAdhana nathI ke tane pUrNa sukha ApI zake, puNyanA yoge tane sukhAbhAsa ke parivArAdimAM svAtma buddhi thAya che. paraMtu te koI tane Atma zAMti ApavA samartha nathI. cakravartI, IndrAdi jayAM sudhI janma maraNane AdhIna che tyAM sukha nathI. vAstavamAM AtmajJAna rahita jIva puNya pApamAM parivartana kare che. parane potAnA mAnIne mithyAbhAvanuM poSaNa karavuM te mahApApa che. A puNya ke pApa koI jIvanI rakSA kare tema nathI. tArA svarUpanuM bhAna ja tArI rakSA karaze. dharma ja rakSaNa karaze mATe dharmanuM zaraNa grahaNa kara. codarAjanA vizvamAM rahelA jIvo svakarmavaza paribhramaNa kare che. temAM koI sukha pAmyuM nathI. AyuSyakarmane AdhIna jIvane sukha kayAMthI hoya mATe jJAnI bhagavaMto lokAgre zAzvata sthAna pAmavA niraMtara Atmadharmane ArAdhe che, ane pAme che. loka bhAvanA : (harigIta) je loka, aloka AkAzamAM, AdhAra viNa ne sthira hA puruSAkRti bhuja kaTI pare, cha dravya e rIta jANavA che amiTa e to anAdithI kartA na hata koI che jIva pugalonAM paribhramaNamAM, karma mAtra nimitta che. puNyapApathI jIva jagatamAM sukhI agara to duHkhI bane kRta karma rIta phaLa bhogave, ne doSa avarane zira dhare ! badhI Aza jaganI tyajI daI, kare mohakarmano nAza jo nijapadamAM sthira banI jaI, jIvaloka agre birAjato. ciMtanayAtrA 72 sthAna bhAvanA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. dharma prabhAva bhAvanA (dharma durlabha bhAvanA) graMthakAre prathama bhUmikA mATe prakAzya che ke jinezvara bhagavaMtoe gRhasthane yogya dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra dharma batAvyA che. vAstavamAM dharma AtmAno svabhAva che. jemAM jJAna, darzana, cAritra (sukha) ane vIrya-labdhinuM yathArtha zraddhAna, jJAnasvarUpamAM ja sthiratA te svAnubhavadharma che. ajJAnavaza rAga dveSanI tIvratAthI svabhAva vikArI bane che mATe prathama rAga dveSano tyAga karI AtmAmAM sthira thavuM. saMsAra pratye virakta bano samabhAvI bano, paramAnaMdarUpa dharma svayaM pragaTa thaze. AtmAmAM ja svabhAvadharmano anubhava thaze. jagatanA chae dravyo svapariNAmI che. sarva jIvo sattA apekSAe eka samAna zuddha svarUpI che. je kaMI bheda dekhAya che te karmanI viSamatAne AzrayI che. zuddha nizcaya dRSTithI jIva mAtrane samabhAvI jotAM rAgadveSanA vikAra naSTa thaI jaze. dharmanA aciMtya prabhAvathI traNelokane jItI zakAya che. arthAta mokSa prApta thAya che. Avo mahAnadharma prApta thato nathI tyAM sudhI karmanI cakkImAM jIva pisAto rahe che, mahAduHkha pAme che. jinezvara kathita dharma maMgalarUpa che. jenA hRdayamAM dharmanuM sthAna che tene sarvatra maMgala che. jeNe dharma dhAraNa karyo tenA pApa ke duHkha nAza pAme che. arthAta je dharmane dhAraNa kare che tenuM dharma rakSaNa kare che. dharmane haiyAmAM vasAvatA pahelA khetara kheDavA mATe jema taiyArI karavI paDe che tema anAdinA saMskAra dUra karavA bhUmikA karavI paDe che. te mATe sAdhake prathama cAra dharma dhAraNa karavAnA che. krame karIne svabhAvadharmamAM sthira thavAnuM che. dAnadharma je parapadArtho potAnA mAnyA che teno tyAga karavo. athavA dhana saMpatti Adino sadvyaya karavo. jethI bhautika padArthonI Asakti dUra thatA guNavRddhi thAya che. dAnathI parigrahanI mUcha ghaTe che, mUcha ghaTavAthI mohanIyakarma moLuM paDe che, mithyAtva dUra thatAM samyakatva prApta thAya che, je mokSaprApaka che. Ama dAnathI-tyAgathI paraMparAe mokSa prApta thAya. jema zAlibhadranA jIve pUrva janmamAM rUcato AhAra tyAga karI nirdoSabhAve ciMtanayAtrA 73 dharma prabhAva bhAvanA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAradAna karyuM, pariNAme riddhisiddhi prApta thaI aMte te sarvano tyAga karI mokSagAmI banyA. dravyadAna karatA bhAvadAnanI, pariNAmazuddhinI vizeSatA che. jenI pAse parigraha che teNe dAnadharmane svIkAravo ane mUcha ghaTADavI. dAnathI parigraha saMjJAno saMskAra maMda paDe che. zIladharma : zIla sukhonuM dhAma che. jenA vaDe duHkhadAridra dUra thAya che, zIla to zreSTha zaNagAra che. zIlathI jIvananuM satva ane tattva pragaTa thAya che vratamAM brahmacarya zreSTha che tema gRhasthajIvanamAM zIla zreSTha dharma che. zIla vaDe vratanI daDhatA thAya che. zIlathI maithuna saMjJAnAM saMskAra zithIla thAya che. jIvanamAM pavitratA vadhe che. zIlamAM pAMca vrata paNa samAya che. tapadharma : pUrvanA kaThina karmone naSTa karavA tapa mahAna dharma che. IndriyonA viSayonuM viSa tapa dvArA dUra thAya che, saMyama rUpa amRtanI prApti thatAM jIva tapa dvArA paraMparAe mokSagAmI bane che. ghanaghora vAdaLA pavanathI vikharAI jAya che tema nikAcita karmonuM paNa tapa dvArA dahana thAya che. tapa dvArA saMtoSa, zAMti, abhayadAna jevA guNo vikAsa pAme che. tapathI AhAra saMjJAnuM baLa maMda paDe che. bAra tapathI IcchAonI atRptino nAza mukhyapaNe darzAvyo che. tapakarma nirjarAnuM baLavAna sAdhana che. bhAvadharma H badhA ja prakAramAM bhAvadharmanI mukhyatA che, bhAvadharma eTale citta zuddhi, je svabhAvarUpa dharma che. bhAvadharma dvArA jIva mithyAtvano nAza karI samyakatva prApta kare che. pariNAme AtmA svabhAvadharmane pAmIne zAzvata sukha pAme che. janma maraNanA duHkhathI mukta thAya che. bhAvanI zuddhi dvArA bhaya jevI saMjJAnuM baLa ghaTe che. "vatyu sahAvo dhamyo'' dharma AtmAno svabhAva che. te svabhAvanI aMtargata aneka guNono bhaMDAra samAyelo che. te anvaye dasa yatidharmano samAveza thAya che. kSamAdi dazavidha dharma saMsArano viroga TaLavAnuM rasAyaNa che. bhAva zuddhinuM amogha sAdhana che. saMsArI jIvone kSamAdi dharma pAmavo durlabha che. saMyamadhArI mahAtmAone te dharma sulabha che. anyatra teno vistAra Apyo che. Avo dharma durlabha chatAM manuSya devagurUnI AjJA dvArA sulabhatAthI sAdhya karI zake che. durgatimAMthI rakSaNa ApanAra A dharma che. tenuM ArAdhana karanAra zauryavAna ane dharyavAna joIe. dharma e gUDha rahasya che. te gahana ciMtana, manana ane dhyAna dvArA prApta che. dharma svayaM svabhAva che. ciMtanayAtrA 74 bhAva bhAvanA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhujano vikaTa evA saMsAra vanane-bhava vanane uttama kSamAdi guNo dvArA ja ullaMghI jAya che. teone jJAna - dhyAnamAM kSamAdi dharma sahAyaka bane che. te vaDe nirbhayapaNe ekAMtamAM kAyotsarga-dhyAne rahI sAdhujano mokSane prApta kare che. kSamAdi dharmonuM vivecana saMvarabhAvanAmAM ApeluM che. janma, jarA, maraNa, roga, zoka, duHkha, dAridra, bhaya, nirAdhAratA vagere jevI upAdhithI dharma sivAya koI rakSaNa ke zaraNa ApI zake tema nathI. jIva dharmane mAne ke na mAne paNa tene duHkha gamatuM nathI. te duHkhathI rakSaNa ApanAra dharma che. dharma kevaLa rUDhi zabda nathI paNa jIvamAtranI cetanAnI zuddhino marma samajAvanAra zruta zabda che. dAnAdi uparAMta jIvanI kakSA AgaLa vadhe tyAre uttama kSamA, saraLatA Adi dharmo - lakSaNa guNa pragaTe che, te dharmano prabhAva che, e guNo sAdhujano prANAte pALe che. tyAra pachI samyagadarzana, samyagrajJAna, samyagracAritra ane samyaga kaparUpa dharma svayaM jIvane dhAraNa thAya che. je anaMtara mokSanuM kAraNa che. dAnAdi dharmamAM tattvadRSTino bodha pAme te pachI guNono vikAsa saraLa che. paraMtu loka pravAhathI thayelo dharma ghaNo vyApaka hoya to paNa te rUDha zabda bane che. tethI bhAva zrutajJAnarUpe pariNamatuM nathI mAtra kriyArUpa hoya che. tattvatrayanI dRSTie sarvajJa vitarAga deva, nigraMthaguru ane dayAmULa dharma che. dayAmULa dharmanuM rahasya gUDha che teno tAtvika artha che sarvajIva pratye samabhAva. temAMthI dAnAdi dharmo phalita thAya che. je paraMparAe bhAvazuddhi dvArA mokSanuM kAraNa bane che. manuSya janmAdi jIvane puNyayoge maLe che paNa dharma to mahatvapuNyanA yoge maLe che. je dharma jIvone jIvana mATe AdhArabhUta che. anAdikALamAM aneka vAra manuSya janma prApta thavA chatAM janmamaraNanA hetu hajI rahayA che tethI samajAya che samabhAvarUpa dharmanI durlabhatA che. te samabhAva ke samatva mATe sAdhake kSamAdi dasa dharmonuM pAlana karavuM. saMvara dharmamAM tenuM avataraNa kareluM che. paraMtu sAdhakane punarAvartana e svAdhyAyano prakAra hovAthI atre kareluM punarAvartana doSa nathI. paraMtu te vaDe te bhAvanAo puSTa thAya che. saMkSipta dasa dharma lakSaNa : kSamA sAdhakane zatru na hoya chatAM evA prasaMge kSamAbhAva rAkhavo, ciMtanayAtrA 75 dharma prabhAva bhAvanA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikULatAo sahI levAthI kamaLa dUra thAya che. mAIva : namratA. ahaMkArathI ahita che. name te prabhune game, te saune game. ahaMkAra ema nivartana pAmato nathI mATe satsaMga, saMtano bodha dhAraNa karavo jethI ahaMkAra naSTa thAya, namratA dhAraNa thAya. Arjava : komaLatA - saraLatA. mAyA karIne zuM laI javAnuM che? mATe saraLatA rAkhavI. mAyAthI bheguM kareluM bheguM AvatuM nathI. zauca : saMtoSa, lobhano pratipakSa guNa che. lobhanA aneka pApo che. te vaDe duHkha maLe che, mATe saMtoSa rAkhavo. tapa : zarIrane tapa vaDe tapAvavAthI karma tape che, baLe che. Atmazakti vikase che. mATe bAhA atyaMtara tapa karavuM. tyAga : Indriyo ane manane vaza rAkhavA, tyAga dvArA niyamana karavuM. satya : AcAra, vicAra ane vANImAM satyane vaLagI rahevuM. satya AtmazaktinuM aMga che. saMyama : mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttine rokavA zubha AcaraNa karavuM saMyamathI jIvane pavitra rAkhavo. zuddha bhAvanuM lakSa rAkhavuM. brahmacarya : nava prakArathI vADayukata viSayavAsanAno saMyama karavo. Acinya H aparigraha - bAhya vastuno tyAga karavo, saMyamanA sAdhanomAM maryAdA rAkhavI. dehAdinA mamatvano tyAga karavo. svabhAvarUpa dharmamAM koI bheda nathI. nizcayarUpe trikALI zuddhAtmA svAdhIna che. karmanA saMyogane kAraNe upacArathI AtmA karmavaza parAdhIna manAyo che. karmasApekSa azuddhatA ane karmakSayathI zuddhatA evA bheda nizcayathI nathI paraMtu svasvarUpanuM jIvane bhAna na hovAthI ajJAnane kAraNe AvA bheda che. je vyavahAranayathI samajAvavAmAM AvyA che. te bhedanI vicitratA jANIne, vaLI je paribhramaNanuM kAraNa che tevA karma saMyogathI mukta thavA nizcayathI jIve zuddhAtmAno Azraya grahaNa karavo. bIjA avalaMbano bhUmikA pramANe jJAnIne ke sAdhakane hoya che, paraMtu karmakSaya to zuddhAtmAnA Azraye thAya che. dAnAdi tathA yati dharma darzAvyA pachI have AtmAnA svaguNa samyagudarzana, samyagujJAna ane samyagucAritra che. je guNo dvArA jIva svadharmamAM praveza karI, traNenI ekatA sAdhI zuddha pariNati dvArA kevaLajJAna ciMtanayAtrA 76 dharma prabhAva bhAvanA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karI AyuSyapUrNa thatAM svasvarUpane, siddhatAne pAme che. dharmaprabhAva bhAvanAnuM ciMtana : cAra gatimAM manuSya vicArazIlatA pAmyo che. mATe ciMtavavuM ke mane AryakuLa, mAnavadeha, dharmanA sAdhano, devaguruno yoga maLyo che. svadharma pAmavAmAM mane zuM naDe che ? mAro pramAda, ajJAna, saMsAranA sukhabhoganI abhilASA, parigraha ane parivAranI mUcha, dehAtmabuddhi naDe che. vAstavamAM svarUpanA ajJAnanA kAraNe A nimittomAM huM parAdhIna thayo chuM. - huM koNa chuM? kayAMthI Avyo? zuM lAvyo? zuM laI jaIza? sukhI ke du:khI ? huM dharma pAmyo chuM? A praznonA javAba meLavavA ciMtana karavuM. sadgurunA bodhe temAM uMDA utaravuM. sadbhAgye ema lAge ke meM to avaLo mArga pakaDayo che, tarata ja pAchA pharavuM ane saguru AjJAe sAco rAha pakaDavo. aMtarAya Avaze tene purUSArthapUrvaka, samatAthI tyajavA. - vAstavamAM aMtarAya potAnI avaLI mAnyatAmAM che tema vicAravuM. AnaMdaghanajIe prakADyuM che ke - "Atamabuddha kAyAdika grahayo bahirAtama adharUpa, (pApa) sujJAnI, kAyAdino sAkhIdhara rahyo, aMtaraAtama rUpa, sujJAnI, jJAnAnaMde ho pUraNa pAvano, varjita sakaLa upAdhi, sujJAnI, atIndriya guNa gaNa AgaruM, paramAtama pada sAdha. sujJAnI. pIMjarAno popaTa bhUMgaLI pakaDIne beTho che, te mAne che ke bhUMgaLI choDI daIza to paDI jaIza tethI bhUMgaLIne jorathI pakaDI rAkhe che. tema ajJAna vaza jIva saMsAnA padArtho, parivAra, parigraha, parabhAvane pakaDI rAkhe che. enA vagara kema jIvAya? mATe ciMtavavuM ke pUrve AvA ghaNA padArtho tyajIne Avyo chuM. A padArtho paNa tyajIne javAno chuM. je AvavAno che te to mAro svAtmA, to pachI tene ja mAro karuM, zuddha rAkhuM to sAcuM sukha pAmuM. - sarvajJa prabhue jene dharma kahyo che, tevA AtmAnA zuddha pariNAmane to huM hajI dhyAvato nathI, ke huM to sarvathI bhinna caitanyasvarUpa zuddhAtmA chuM. A dehAdi svarUpa huM nathI ane koI mArA nathI. ekavAdi bhAvanAonuM anusaMdhAna karI dharmabhAvanA, zuddhAtmAnI bhAvanAne puSTa karavI, divasamAM be pAMca vAra manamAM dhAraNa karavuM ke huM zuddhAtmadharmavALo chuM. A sarva saMyogo karmAdhIna che te svabhAvarUpa nathI mATe mAre tenuM tAdAge tyajI ciMtanayAtrA nava bhAvanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devuM ane svabhAva pratye lakSya karavuM. samagra vizvanA je je paribaLo che te paNa niyamathI cAle che. jemake sUrya ane caMdra gUDha evA dharmanA niyamathI pratidina udaya thAya che. vaLI tIvra tApathI tapta evI dharatIne samaya pramANe megha varasIne zItaLatA Ape che. mAnavane bhautika jagatanA pralobhanoe doDato karyo che, tethI saMvedanazIlatA bUjhAI gaI che. sUrya, caMdra uge che, Athame che tene temAM kaMI vizeSatA jaNAtI nathI. sUrya, caMdra megha e jIva sRSTine jIvana ApavAmAM sahAyaka che. tene koI divasa to AvakArathI juo. are ! jagatamAM tAruM puNya paravAre tyAre mAtA-pitA, svajanamitro, bhAI-bahena, so tArA taraphathI mukha pheravI leze. are ! khUda tAruM zarIra paNa rogathI gherAI jaze tyAre tane jo sAcuM rakSaNa maLaze to dharmanA prabhAvathI maLaze. hA, paNa te mATe tAre jIvanamAM sadeva guru dharmamAM zraddhA rAkhI, ane temanA zaraNamAM samarpita thaIne rahevuM jarUrI che. "dhakho maMgala mukkiDuM, ahiMsA saMjamo tavo, devA vi narmasaMti, jasya dhammasaye maNo." ahiMsA, saMyama ane tapa uttama dharma che, je Avo dharma dhAraNa kare che tene devo name che. arthAt bhavaroga jevA duHkho dUra thAya che. ane zAzvata evuM sukha prApta thAya che. dharma bhAvanA : (harigIta) che anekavidha dharmo jagatamAM, nahIM Atmane kAMI kAmanA, hitakara nathI, nathI satya paNa, jUThAM ja jUThAM jANavA; svacchaMdI thaI karI pApa koka ja kSaNika vicAratAM, kartA para DhoLI daI, sahu jagatamAMhI rakhaDatA; vItarAga sarvajJa doSa viNa pAvana zrI jinavANI che, sAta tattvane je varNave, te sarvane sukhadAyI che; enuM ja ciMtana pharI pharI ane uramAMhI je zraddhA dhare, "maMgata" pUrNa prayatnathI, nizcita bhava udadhi tare. ciMtanayAtrA 78 dharma prabhAva bhAvanA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. bodhi durlabha bhAvanA parama upakArI graMthakArazrI prakAze che ke he vizALa buddhivALA jIvo je AtmasvarUpanI prApti karAvanAra che, duSmApya che, AgAmI bhavane ujjavaLa karanAra che tevI bodhi durlabharUpa bhAvanAnI upAsanA karo. he cetana! tame ciMtana karo ke mane mahAbhAgye A uttama saMskAravALo manuSya janma maLyo. tiryaMcamAM janmyo hota ke are devalokamAM janmyo hota to paNa mane Avo durlabha dharma kayAMthI prApta thAta? bhale bharapUra sukha na hoya, paNa tIvra prakAranA duHkha paNa nathI. vaLI mane karmabhUmidharmaprApta bhUmi maLI che. jayAM tIrthakaranuM zAsana pravarte che. dharmapurUSArtha karavAnI jayAM pUrI anukULatA che. vaLI hajI mArA dehAdi sakSama che. ArAdhanAmAM sahAyaka che. vRddhAvasthA AvI nathI, mRtyu nizcita che tema samajIne A prApta avasaramAM dharmapurUSArtha karI lauM, gayo samaya pAcho nahi Ave. puNyodaye gurUjanonuM sAnnidhya paNa maLyuM che. tema bodhanuM zravaNa e bodhiratna che. mane maLeluM A bodhiratnanuM mAre rakSaNa ane saMvardhana karavuM joIe. mArA badhAja sAMsArika kAryo gauNa karI A prApta dharmane ArAdhavo joIe. devagurunI A kRpAne mAre mArA hRdayamAM bahumAnapUrvaka dhArI rAkhavI joIe. vaLI jIve vicAravuM ke A bodhitattva, samyakatva mAro Atmika guNa che. mArI zraddhArUpa pariNati che. jenA vaDe anAdinuM bhavabhramaNa TaLI mokSano mArga prApta thAya che. AvuM mahimAvAna bodhiratna maLyA pachI have jagatanA padArthonI AkAMkSA mAre zA mATe karavI? A bodhiratna prApta thaye mane Atmika AnaMda maLavAno che. je kaSTa ke saMkaTamAM paNa TakavAvALo che. A bodhiratnanI nipaja tattvazraddhAnA pariNAmathI ane sadeva, satuguru ane satudharmanI zraddhAthI che. je zraddhAno saMskAra ane janmAMtare sAtha AvavAno che. bhavamukti na thAya tyAM sudhI te mane sAtha Apaze. vaLI te svargamAM vizrAma karAvI Akhare mokSa sudhI pahoMcADe tevI bodhiratnanI khUbI che. yadyapi tenI prApti durlabha che chatAM bhavyAtmA devagurukRpAe te prApta kare che. ciMtanayAtrA bodhi durlabha bhAvanA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane karmano saMbaMdha anAdino che, te sAMyogika che. tethI jIva sabaLa ane satupurUSArtha kare to Atmazuddhi vaDe te A bodhiratna prApta karI zake che. saMsAranA paribhramaNano kALa jayAre maryAdita thAya che tyAre tene evo yoga maLI rahe che. vaLI bhavyatva paripAka thatAM apUrva zraddhA ane Atmavizuddhi vaDe te bodhiratna-samya darzana prApta kare che. tyAre tenAmAM pAMca lakSaNo pragaTa thAya che. upazamaH teno svabhAva karmanA kaTu vipAka phaLamAM zAMta hoya che. saMvega sAMsArika sukhano rAga jAya che, mokSabhAvanI tIvra IcchA. nirveda : sAMsArika sukhathI virakti. anukaMpA du:khI jIvonA duHkha dUra karavAnI niHspRhapaNe bhAvanA. Astikya H jinathita tatvonI parama zraddhA. bodhiratnano mahimA jANI jIve ciMtavavuM ke jo mane dharmabIja maLyuM na hota to mithyAtvarUpI aMdhArA kUvAmAM jIvana pUruM thAta, pariNAme adhogati pAmata. mithyAtvanA udayamAM mane sat tattvanI zraddhA na hatI. ane atattvanI zraddhAmAM mithyA janma gumAvI deta. vaLI moha mAyA e mithyAtvanA sAthIo che. jALamAM phasAyelA pakSIo jema huM temanI mAyAjALamAM phasAIne vRthA janma gumAvI deta. kadAca kaMI dharma pAmyo hota to paNa mithyAmatine kAraNe AMtara vikAsa thaI zakato nathI. ke zuddhAtmAnuM bhAna paNa meLavI zakato nathI. vaLI aneka prakAranA gaccha, mata, paMthanA prakAro astitvamAM che temAM jIvanI mati mUMjhAI jAya ane kudevAdimAM bhaTakAI jAya mATe AnaMdaghanajIe prakANyuM ke - abhinaMdana jina darizana tarasIe, darizana durlabha deva mata mata bheda re ja jaI pUchIe, sahu thApe ahameva' "tarasa (mAsa) na Ave to maraNa jIvanataNo, sIjhe je darizana kAja, darizana durlabha sulabha kRpA thakI, AnaMdadhana mahArAja." paNa bhAI, e vAta javA de tane zuddha dharma ane tenA dAtA mArgadarzaka maLyA che. vRddhAvasthA pachI anukrame maraNa Ave te pahelAM jIvana sArthaka karI le. tana, dhana, yauvanamAM phasAto nahIM e cAra divasanA cAMdaraNA jevA che. "cAra divasanA cAMdaraNA para jUThI mAyA zA mATe, je nA Ave saMgAthe tenI mAyA zA mATe ?'' ciMtanayAtrA bodhi durlabha bhAvanA 8O Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI mRtyu pAme che tyAre kevaLa AtmA ja anyatra jAya che. bIjA sAdhano ke deha paNa ahIM rahe che. mATe AtmarakSA karI le, deharakSA thavI saMbhava nathI. te to agnisaMskAra pAmI naSTa thAya che. ati durlabha tevo mAnavadeha tane kAkatAliya nyAye maLI gayo che ? temAM kaMI puNya bhaLyuM eTale dhana, yauvana, parivAra pAmyo, temAM kSaNa kSaNa karatAM tAruM AyuSya aMjalijaLanI jema saratuM jAya che. tArI najara sAme keTalAya vidAya thayA, tethI bodha pAma, mAre khAlI hAthe vidAya thavuM nathI. mAre A janmamAM amUlya muktidAyaka bodhiratnanI prApti karavI ja che. tenI gurugame upAsanA kara ane cAra gatinA dvArane baMdha karavA saMkalpa kara. A upAsanAnI keTalIka samaja keLavI le. pAtratA karI le. pAtratA mATe zuM karavuM ? jIvAdi navatattvanuM adhyayana karavuM. navakAra mahAmaMtrane hRdayastha karavo. navapadane AtmAmAM dhAraNa karavA dhyAna karavuM. satadevanI bhakti, guruno samAgama, sAdhujanonI vaiyAvacca karavI, zAstra zravaNa karavuM. zrAvaka dharmane ucita Avazyaka kriyAo pavitra bhAve karavI. dAna, zIla, tapa, bhAvanI ArAdhanA karavI. viSayonI maryAdA karavI. kaSAyo upazAMta karavA. mithyAmatino saMparka na karavo, tevA prakAronuM sevana na karavuM. tapa, vrata, paccakhkhANa dvArA saMyama keLavavo. AvA ghaNA amUlya ratnone bhegA karI tenA badalAmAM eka samyaktva guNano prakAza kara. pachI mithyAtva bhAgI jaze. "samakti sAthe sagAI kIdhI, saparivAra zuM gADhI, mithyAmati aparAdhaNa jANI, gharathI bahAra kADhI.'' mallijinastavana. zrI AnaMdaghanajI sUryano prakAza thatA aMdhakAra dUra thAya tema samyaktva pragaTa thatA tenA camatkArathI moha, mAyA, mithyAtvarUpI aMdhakAra dUra thaze. te doSo tArA gharamAMthI dUra thaI jaze. anAdithI aneka bhavabhramaNa pachI paNa manuSyapaNu maLavuM durlabha che, tenA karatA paNa ghaNI durlabhatA A bodhiratnanI prAptinI che. dharma ciMtanayAtrA 81 bodhi durlabha bhAvanA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvarUpa bodhi je parama sukhadAyaka che, te mATe jJAnIo kahe che ke jIvo ! pramAda choDo, viSayAsakti choDo ane A bodhine pAmo. A bodhiratna mahArasa paNa che. jemAMthI AtmasvabhAva pragaTa thAya che. sonAnA thALamAM dhULa bharavI, amRtajaLathI paga dhovA, airAvata jevA hAthI upara sUkA lAkaDAno bhAra bharavo, ane ciMtAmaNi ratnathI kAgaDAne uDAvavo, catura mAnava saMsAramAM AvI mUrkhatA na ja kare, to bhAI vicAra ke A dharmamArgamAM, paramArthamArgamAM pramAda karI kema mUrkhAI kare che ? he jIva! ciMtana karaje ke Arya dezAdi, sAmagrI maLyA pachI tenAthI bhavanitAraka hetu na saryo to A saMsAramAM moTAI maLI ke saMpatti maLI tethI zuM? mahAna padavIo maLI tethI zuM? ane vidyAdhara ke deva thayo to paNa zuM? kadAca zAstrajJAna maLI gayuM to paNa zuM? jo A bhavamAM A mokSadAyaka bodhiratna na meLavyuM to badhuM ja vyartha che. have dhAra ke tuM bodhiratna pAmyo paNa pachI tyAM ja rokAI javAnuM nathI. samyatva pAmIne jo sarvavirati jevA cAritrane pAmato nathI to saMbhava che ke tane maLeluM ratna khovAI jaze. kAraNa ke A to zubha prAraMbha che. tAre pUrNatA pAmavA to cAritra grahaNa karI zreNie caDhI dharma dhyAna ane zukaladhyAna sudhI pahoMcavAnuM che je kevaLajJAnanI prApti mATe Avazyaka che, pachI jIva tuM mukta che. bodhiratna prAptinI te phalazruti che. bodhi durlabha bhAvanA : nigodathI sthAvara durlabha, ne tethI durlabha trasa gati tethIya durlabha manuSabhava, je jhaMkhato paNa surapati temAMya uttama deza vaLI susaMga ane kuLa jainanuM durlabha samyapha, saMyama durlabha, guNasthAnaka pAMcamuM ArAdhIne traNa ratanane, dIkSA grahe che munivaro durlabha vratane pALatAM zuddha bhAva zuM pragaTe aho ! je bodhi jJAnanI prApti atyaMta durlabha jIvane kevaLa jJAna lahyA pachI, nahIM rakhaDato bhavavana vize. cinayAtrA bodhi durlabha bhAvanA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ////////////////////////////////////// 13. maitrI Adi cAra bhAvanAo ////////////////////////////////////// bhAvanA ane dhyAna jevA viSayonA aneka prakAra che. sAdhakanI bhUmikA anusAra tenuM anuzIlana karavAnuM che. zAMtasudhArasa vagere graMthomAM bAra bhAvanA uparAMta anya bhAvanAonuM nirUpaNa kareluM che. temAM maitrI, moda, karUNA ane mAdhyastha bhAvanAnI vizeSatA e che ke bAra bhAvanAnA ciMtana, anuprekSA dvArA sAdhakane vItarAgabhAvano sparza thAya che. tyAra pachI maitrI Adi bhAvanAo vaDe temAM sthiratA Ave che. je dharmadhyAnarUpe pariNata thAya che mATe tattvArthAdhigama sUtramAM graMthakAre jaNAvyuM che ke sAdhue mahAvratanI sthiratA mATe maitrI Adi cAra bhAvanAne ciMtavavI ane AcaravI. jethI AtmA svabhAvamAM lIna thAya che. yogabiMdusAra graMthamAM cAra bhAvanAno sAra A pramANe kahyo che. mitrI : anyanA hitanI ciMtA. pramoda : guNo pratye Adara ahobhAva. ruNA : duHkhI jIvonuM duHkha dUra kravAno prayatna - bhAvanA. mAdhyastha : hIna buddhivALA avinIta pratye udAsIna rahevuM ke upekSA karavI. A cAra bhAvanAonuM bahumUlya e che ke tenA adhikArI vivekIjana che. vivekI eTale jeNe paramArtha, AtmA, mokSanuM citaMna karyuM che. tenI prAptinI bhAvanA karI che. vaLI jenI AtmadaSTi ke paramArthadaSTi khulI che te cAra bhAvanAthI bhAvita thavAno adhikArI che. jenA pariNAme te zreNine ghogya dharmadhyAnamAM ArUDha thaI zake che. vaLI maitrI Adi bhAvanAonI vizeSatA e che ke A bhAvanAmAM praveza karanAra jinAjJAdhAraka che, devagurunA uttama guNothI, paricita, pramodabhAvavALo che. jinavANIno grAhaka che. vratadhArI ane saMyamI che. IrSA, mAyA, chaLa, prapaMca jevA duSTa bhAvothI mukta che. gaMbhIratA jevA zrAvakanA guNothI vAsita che. he jIva! maitrI Adi bhAvanAonuM A mUlya jANI ciMtana karaje ke jIvanamAM maitrI Adi bhAvanAono vicAra ane AcAra karavA jevo che. have tAruM jIvana to kALanA jhapATe vahyuM jAya che. anya upAdhine cajIne A bhAvanAonuM baLa vadhArI de. A sarva saMbaMdho paMkhInA meLA jevA che. Aje ahIM to kAle kayAM ? mATe durbhAva tyajIne maitrI jevA mAvathI jIvanane dhanya banAvI de. ciMtanayAtrA maitrI Adi cAra bhAvanA For Private Co Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. maitrI bhAvanA : sarva jIvo pratye nivaira buddhi, pUrNa vAtsalyabhAva, sarvajIvanI hitaciMtA, bheda rahita samabhAva, Ama maitrIbhAvanuM phalaka amaryAda che. mAtA bALakanI hitaciMtA kare te to sImita che. jayAre A bhAvanAno bhAvika vizva sAthe pavitra mAtAtulya hitaciMtA kare che. eTale evA adhikAranuM sAmAnya mAnavanuM gaju ja nathI. tyAgI, mahAmunio enA adhikArI che je dasa kSamAdharmanA dhAraka che. jene zatru mitranA bhAva nathI. samadarzI che. yapi sau jIvomAM paramAtmadarzana e tAtvika maitrI che. pAMca sAta mitro sAthe samAnabhAva dhAraNa na karI zake tevA jIvanuM A mahAzakti yukta maitrIbhAvanAnuM zuM gajuM ! je mahAmAnave maitrI bhAvanuM rasAyaNa pacAvyuM che te bhAvanA kare che ke jagatanA ekendriyathI mAMDIne sau jIvo mAnavadeha dhArIne janmamaraNathI kayAre mukta thaze ? sau Adhi, vyAdhi ane upAdhithI mukta thAo. maitrIbhAva e AdhyAtmika tattva che. ethI A bhAvanAnuM jeNe rasapAna karyuM che tevA mahAmAnava ja samagrasRSTi pratye AvI nirmaLa dRSTi karI zake. na sAmAnya sAdhaka kathaMcita ATalI uMcAIe caDhI na zake paNa enuM ciMtana ane bhAvanA karI, upazAMta thaI zake sau jIvonuM hita Icche, ane prasaMga Ave tevuM AcaraNa karI zake. karmanI gati vicitra ane vaiSamya che. tamane kayAreka pratikULatAo karanArA maLe. vaira rAkhanArA maLe, virodhI maLe, apamAna karanArA maLe. svajano sAthe saMgharSa thAya tyAre tamAre ciMtavavuM, aho ! jJAnIjanoe to bodha Apyo che, ke A to karmanA khela che tene tuM AdhIna thato nahi tAre koI zatru nathI ke mitra nathI. tuM to maitrIbhAvane dhAraNa karanAro zuddhAtmA chuM. parama sukhathI bharapUra chuM. ra. pramodabhAvanA (guNa pakSapAta parasukhatuSTimuditA) je tArA nathI tevA anyanA guNamAM sukhamAM AnaMda ke saMtoSa mANavo. yadyapi guNonI ane guNapramodanI parAkASThA tIrthaMkaranI koTinA jIvomAM hoya che. jene kAraNe sahajapaNe jJAna ane vairAgya dvArA pUrNa Atmazuddhi karIne mukti prApta kare che. sAmAnya sAdhaka guNapramodanI bhAvanA vaDe zuddha thaI paraMparAe mukti pAmI zake. tamAre vAcAno upayoga karavo che to paramAtmA, gurujano, jJAnIo ke guNavAnonA guNagAna karatA raho. jethI vAcAno durupayoga nahi thAya. vaLI vyavahAra prayojanamAM tame asatya, mAyA jevA prakArathI bacI jazo. te mATe tame tamArI jAtane keLavI lo ane jAgRta raho ke mAre maitrI Adi cAra bhAvanA ciMtanayAtrA 84 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koInI niMdA karavI nahi ke sAMbhaLavI nahi. asatya vadavuM nahIM. guNAnurAgI bano temAM sva-para zreya che. he jIva! tuM vicAraje, ciMtana karaje ke tuM jayAM vase che tyAM koI dAnI, jJAnI, muni, tapasvI, tyAgI, vratI, saMyamI jevA mahAnubhAvo vase che. temanA pratye sabhAvanA rAkhavI. teo saMpUrNa nathI, huM paNa saMpUrNa nathI. tema teonA guNa jovA ane tenAthI AnaMdita thavuM. vaLI ekAMta maLe tyAre satpurUSonA jIvanaprasaMgonuM ciMtana karavuM. zAlibhadra, sthUlibhadra, gajasukumAra, sukozalamuni, amaramuni, satI sulasA, subhadrA, kuMtI, sItA, caMdanabALA, jevA guNavAnonA guNamAM lIna thavuM jenAthI temanA jevA guNonI jIvamAM kSamatA vadhe. "uttamasaMge uttamatA vadhe, sadhe AnaMda anaMtojI" jIva ekavAra guNasevaka thA pachI tane vartamAnamAM paNa guNavAnono bheTo thaze. koInA tapa dAnanI vRddhimAM zaMkA ke asUyA to lAvato ja nahi. huM evA mahApApamAM zA mATe paDuM? mane mevA miThAI maLe che zA mATe kUskImAM hAtha nAkhuM? bhale koI jIva jJAnI na hoya, miththAmati hoya chatAM tenAmAM satya, dayA, paropakAra jevA guNo hoya to tenA guNothI prasanna raheje. je saMsArabhAvathI virakata che tenA guNo grahaNa karavA. he mAnava ! tuM vicAraje ke keTalA puNya tane vicAra zaktisahita vAcA maLI che. tene vyartha na kara paraMtu paraguNa prazaMsAmAM sArthaka karaje. tuM sukhI, sau sukhI. 3. karUNA bhAvanA : "mahAmoha paMjara viSe jagata jIva muMjhAya, karmavaza te bApaDA Ama tema athaDAya, krUra dharmaniMdamAM sahu, karUNA pAtra gaNAya, sajjanane te upare, ghaTe na krodha jarAya." dIna daridrI duHkhI ke dharma vihoNA jIvo paristhitivaza kaMI aparAdha kare to sAdhake temanA para krodha na karatA karUNA rAkhavI. teo paristhitivaza A pramANe varte che, karmano bhoga thayelA te jIvo du:khI che temanA para karUNA rAkhavI. putranuM duHkha joI mAne kevuM duHkha thAya che ? tema vicArI karUNA rAkhavI. vaLI ApaNane jenA upakArathI A mAnavadeha ane dharma maLyo che te bhagavaMta to karUNAnA sAgara hoya che ApaNe temAMno eka aMza svIkArI laIe to svapara zreya che. ciMtanayAtrA 85 maitrI Adi cAra bhAvanA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karUNAne pAtra jIvone joIne jIve ema ciMtavavuM ke A jIvoe krUratA, asatyAcaraNavaza pUrve karma bAMdhyA che tenuM phaLa bhogavI rahyA che. mATe mAre prabhunuM zaraNa svIkArI dharmamaya, satyamaya, paropakAramaya jIvana jIvavuM jethI loka karUNAne pAtra na banuM, paNa prabhunI karUNAne pAtra banuM to janma maraNathI mukata thaI zakuM. A karUNAnA be prakAra che. (1) dravya karUNA (2) bhAva karUNA dravya karUNA : jarUriyAtavALA jIvo, dhanya dhAnyathI duHkhI hoya, rogAdithI piDAtA hoya, mAnasika rIte pIDA pAmatA hoya, temanA vadhabaMdhana chedana thatA hoya temane sahAyaka banavuM te dravya karUNA che. nizcayathI Atmasama gaNIne vyavahArathI je duHkhIne madada karaze tenI karUNA sahaja banaze. bhAva karUNAH ajJAnavaza pApAcaraNa karanArA viparIta mArge cAlanArA dharmabhAvanAthI vimukha, evA jIvone dharmamArge vALavA, premathI sAco rAha batAvavA dhIrajapUrvaka temane bodha ApI satsaMga mArge laI javA te bhAva karUNA che. AvI bhAvanA svAra zreyarUpa che. AvI bhAva karUNAthI sahAyakanuM citta nirmaLa thAya che. te jIvanamAM sAco AnaMda mANI zake che. arthAt sukha mANI zake che. 4. mAdhyasthabhAvanA : mAdhyasthabhAvanA nirlepatAthI Take che. traNe bhAvanAnuM hArda A bhAvanAmAM samAya che. tamArI maitrI, pramoditA ke kArUNya traNe bhAvanA apekSA rahita hovI joIe. huM parabhAvono kartA, hartA, preraka ke sahAyaka nathI, evA AtmabhAna sahita jJAnI koI paristhitimAM mUMjhAtA nathI. rAga dveSa ane mohagrasita jIva mAdhyasthabhAvamAM TakI zakato nathI. mAdhyasthabhAva tUlyabhAvarU5 che. nItimAna vyApArI trAjavAnI dAMDIne samatola rAkhe che tema sAdhaka-jJAnI, sukha duHkha, harSazoka, gamAaNagamAnA saMyogamAM cittane-bhAvane samatola rAkhe che. mAdhyastha bhAvanAthI bhAvita sAdhaka niHspRha hoya che. upakAranA badalAmAM tene koI vikalpa hotA nathI. upakAraka taraphathI apakAra thAya to paNa tenuM citta capaLa thatuM nathI. svayaM paudgalika sukhonI spRhA rAkhato nathI. mAdhyasthI ciMtana kare che ke mAro AtmA svamAM saMpUrNa sukhI che mAre anya padArthonI spRhA zA mATe ? svajanonI cAhanAnI spRhA zA mATe ? tyAgI hoya to ciMtave che ke mAre lokeSaNA zA mATe ? loka mAruM zuM bhaluM karavAnuM che ! tethI lokasaMparka chatAM udAsInabhAve rahe che. ciMtanayAtrA cAra bhAvanA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAsInabhAva eTale jaDacetana padArtho pratye na rAga na Sa. e sAdhu sukhI che, je jaDathI udAsIna che tenI AtmavRtti nirmaLa hoya che. je muktinuM kAraNa bane che. koI vaMdaka hoya ke niMdaka hoya, tamArI hitakArI vAta sAMbhaLe ke na sAMbhaLe, tamArA svajano paNa tamane avagaNe to paNa sAdhake mUMjhAvuM nahi paNa madhyastha rahevuM ke A to pUrvasaMcita karmono udaya che. koIno doSa nathI. are ajJAnI jIvo ajJAnavaza devanI, gurunI, dharmanI, zAstranI, guNIjanonI niMdA kare to paNa sAdhake uttejita na thavuM. tene karUNAthI samajAvavo, na samaje to tenI pratye upekSA karI zAMta rahevuM. vaLI jagatanuM rUDuM karavAnuM ApaNA hAthamAM nathI mATe sadeva AtmabhAvamAM rahevuM, paranA vikalpano tyAga karavo. nizcayathI AtmA nirvikAra, nimoMha, vItarAga, caitanyasvarUpa che. pachI mAre paranimittathI zA mATe rAgAdi kaSAyo WvA ? AtmavRttimAM sthira rahI Atmahita karavuM. jemAM saghaLuM sukha samAyuM che. cArAbhAvanAno sArAMza : prANone dhAraNa karanArA sarva jIvo te sukhamAM ho ke duHkhamAM ho teo zatrubhAve ho ke mitrabhAve ho, te sarva pratye hitabuddhi rAkhavI tene jJAnIo maitrI bhAvanA kahe che. vaLI AtmadaSTie jotAM sarvanuM jJAna, svarUpa, zakti samAna che. tethI zatrumitrAdi bheda karavAnI jarUra nathI. samagra sRSTimAM jIvatattva samAnabhAve che mATe sau pratye maitrIbhAvanA rAkhavI. - jinapraNita dharmavALA, jJAnacakSuvALA, tapazcaryA karavAvALA kaSAyarahita, Indriya saMyamavALA guNavAnonA guNo pratye AnaMda pAmavo tenI anumodanA karavI te pramodabhAvanA che. pramoda yathArtha sarvavyApI maitrIne lAve che. guNazodhakane sarvatra guNa dekhAya che. chatAM evI yogyatA na hoya teNe devAdhideva, sadgurujano tathA satsaMgIomAMthI guNo meLavavA, jema kIDI kAMkarInA DhagalAmAMthI sAkaranI kaNa zodhI le che tema sAdhake dekhAtA durguNImAMthI paNa guNa zodhI levo temAM potAne zAMti ane AnaMda maLe che. pramodabhAvanA dvArA jIva sadaguNI banI anukrame dharmadhyAnane pAtra thaye yogyakALe zukala dhyAnamAM ArUDha thaI mukita pAme che. karmavaza prANI duHkha sahana kare che, saMsAranA bhISaNa vanamAM bhaTake che. dharmamArganI sAmagrI maLavA chatAM tenA tarapha e durlakSa kare che. vaLI ciMtanayAtrA 87 maitrI Adi cAra bhAvanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAmatonI vAto sAMbhaLI avaLo mArga pakaDe che. krodhAdi kaSAyonA agnimAM niraMtara zekAto rahe che. te jIvonI dazA joI hRdayamAM karUNA lAvavI ane ciMtavavuM ke devagurukRpAe mane puNya sAmagrI maLI che to nizcayathI mArA AtmAne saMsArathI mukta karuM ane anya jIvone dharmamArge laI javA preraNA ApI karUNAbhAvanA bhAvavI. dareka jIva udaya karmane AdhIna che. tenI pAse tamArI mAnyatA pramANe vartavAnI AzA rAkhIne duHkhI na thavuM paNa madhyasthatA rAkhavI ke javA do sau svakarmane AdhIna che. jIvanamAM badhuM ja meLavyuM, cha khaMDanuM Adhipatya meLavyuM paNa pachI zuM ? je meLavyuM te jo mUkI javAnuM hoya te zA kAmanuM ? bodhidurlabha bhAvanAmAM jJAnIjano kahe che te badhuM meLavyuM paNa jo bodhi pAmyo nahIM to tuM kaMI ja pAmyo nathI. ane jo bodhi pAmyo ane bIjuM kaMI na pAmyo to paNa ghaNuM pAmyo. mRtyu pachI badhuM ja chUTI jAya che. tuM Icche ke na Icche choDavuM paDe che. kAraNa ke te kazuM ApaNuM hatuM nahi, che nahi, ane thavAnuM nathI. hA, chatAM ApaNI saMpatti che tene kaMI AMca AvatI nathI. jIva jayAM hoya tyAM te hoya che te A durlabhabodhi che, te ja nijI saMpatti che. vartamAnamAM te AvarAIne rahI che. AvRtta bodhirUpa saMpatti mAnavajanmamAM zodhavI durlabha chatAM sulabha che. "darzana durlabha nA labha kapA thakI" janma ane mRtyu pachI naraka ke tiryaMcamAM janmyA chatAM tenuM astitva akabaMdha rahe che. tenI zodha karavI temAM manuSyajanmanI sArthakatA che te A bhAvanAno sAra che, badhI bhAvanAonuM rahasya e che ke sAdhaka A bhAvanAothI bhAvita thaI svarUpAnaMdane sparza karI le. A bhAvanAonA marmane pakaDI viSayakaSAyanI jALamAMthI mukta thaI jAya. parapadArthonI AsaktinI Aga bUjhAI jAya. bhAvanAomAM ramaNa kratA sAdhaka A jIvanamAM ja divya mukatAnaMdano sparza karI le che. teno kaSAyAgni zAMta thaI jAya che. para dravyo pratye Asakita che te naSTa thaI jAya che. ajJAnanuM unmelana thAya che. ane hRdayamAM bodha-pradIpa prajavalita thaI jAya che" (jJAnArNava.A.zrI zubhacaMdra) bodhi-samyakatva te AtmAno guNa che. teno saMbaMdha AtmA sAthe che. jagatanA bAhya padArtho sAthe nathI. tethI bahArathI prAptavya nathI. svathI svamAM ja prApta che. mATe A bhAvanAnuM ekAMte ciMtana, manana, ArAdhana karI maLelA avasarane sArthaka karI levo. ciMtanayAtrA 88 di cAra bhAvanA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. jJAnAdi bhAvanAo dhyAnadIpikA graMthamAM AcAryazrI kesarasUrIjI prakAze che ke janma, jarA, maraNanA bhaya vaDe vizva pIDAyeluM che te joIne aNagAro niHsaMgapaNuM dhAraNa karavA dhyAnayogamAM bhAvanAno Azraya kare che. niHsaMgapaNA sivAya mana nizcala rahetuM nathI. vAstavamAM niHsaMgapaNuM te mahAtmAonuM AtmadhyAna che. je jIvamAM samapaNuM hoya, AtmasvarUpanA ciMtanane mATe te utsuka hoya, te mananI zuddhi vaDe vairAgya prerita bhAvanAthI bhAvita thAya che. jema cAMdInA vAsaNane sonAno pUTa ApavAthI te sonA jevuM thaI jAya che. tevI rIte anAdikALathI pulonA paricayathI, rAgadeSanA bhAvathI jIvane brAMti thaI che ke pote rAgAdirUpa che. sAdhaka vicAre che ke mAro svabhAva to rAgAdirUpa nathI. tethI te A bhAvanAo dvArA pUTa lagAvI manane rAgAdi bhAvathI mukta karI svabhAvane grahaNa karavA je ciMtana kare che te bhAvanA che. anityAdi bhAvanA uparAMta jJAna, darzana, cAritra ane vairAgya cAra bhAvanAo che. jJAnabhAvanA : Atma svayaM jJAna svarUpa che. paNa parapadArthonA paricaye svabhAvane bhUlI gayo che. manane jJAna vaDe vAsita karavuM te jJAna bhAvanA, jemAM Atma svarUpano nirNaya thAya che te sthira thavAmAM sahAyabhUta thAya che. tenA saMskAro mana upara daDha thAya te mATe prathama guru pAse jJAnanA graMtho bhaNavA, vAraMvAra teno svAdhyAya karavo aMtaracakSunI jema zAstracakSu che. mArge laI janAra anupama sAdhana che. yadyapi zAstrajJAna te dravyazruta che. tene sAdhake bhAvathutarUpe pariNAvavAnuM che. AtmA svayaM jJAna svarUpa che tevI zraddhA vaDe parabhAvamAM jatAM jJAnane sva pratye vALI mithyAjJAna tyajI samyagajJAnanI prApti mATe jJAnabhAvanA che. darzanabhAvanA darzanabhAvanA samyagu darzananI ke samakti bhAvanI darzaka che. te mokSanA dvAra samAna che. samaktirahita jIva anya game tevA prakAre sAdhanApaMthe cAle to paNa mokSapaMthe pahoMcI zakato nathI. mokSapaMthe rAjA raMka, paMDita ke abhaNa, uMcA ke nIcano bheda nathI, paraMtu svarUpanA ciMtanayAtrA 89 jJAnAdi bhAvanA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodha vagara A mArganI pAtratA thatI nathI. sandeva, sadguru, saddharmanI, apUrva zraddhAyukta sAdhaka mohanIyakarmanI sAta prakRtino kSaya, kSayopazama ke upazama kare che tyAre tene darzanabhAvanAnI (samakti) prApti thAya che. A bhAvanAthI bhAvitAtmAmAM saMvegamokSaprAptinI parama jijJAsA, kaSAyonI virakti, upazAMtatA, bhAvanAnI sthiratA, vratAdimAM deDhatA, jinAjJAmAM apUrva zraddhA ane jIvo pratye anukaMpA, vAtsalya jevA guNo sahaja hoya che. AvA anupama guNo kayAre pragaTe ? dehAdi paudgalika sukha kSaNika che tevuM bhAse, tenI Asakti ghaTe, temAM asAratA lAge, anya jIvo pratye vaira, asUyA jevA doSo tenA manamAM uThe nahI, samatAne dhAraNa karanAro hoya, du:kha sahIne anyane sukha pahoMcADanAro hoya. AzA tRSNAthI dUra rahenAro, sAMsArika AraMbhanA pApothI DaranAro tevA ArAdhaka jIvamAM guNarAzi ekaThI thAya. mokSa jevA AkharI, nitya, anupama, nirAmaya sukha prApta karavAnI, samakti e gurUcAvI che, to sama saMvegAdi guNo te cAvInA rakSaka che. jayAM sudhI jIvane Aloka - paralokanA sukhanI tRSNA che. svArtha jevA doSothI grasita che. AtmasvarUpanI niSThA nathI. te mATenA koI anuSThAnomAM rUci nathI tevA jIvone A amUlya tattva hAthamAM Ave tevI zakayatA nathI. ghaNA janmonI ghaNI puNyarAzi ekaThI thaI hoya tene svarUpa pratye prIti thAya che. tene svarUpanA bodha dAtA pratye Adara thAya che. teno samAgama seve che tyAre tene pUrvanI ArAdhanA sAthe vartamAnanI ArAdhanAnuM baLa preraka bane che. cAritra bhAvanA : jJAna-darzana-bhAvanAthI bhAvitAtmAne AtmAnI AgaLanI pragatino abhigama vRddhi pAme che tethI kaSAyanI atimaMdatA thAya che, ane sAdhakamAM vairAgyabhAvonuM pUra Ave che, tyAre tenAmAM cAritrabhAvanAno prakarSa thAya che. cAritra eTale saMsArano, saMsAranA saMskArono chUTakAro. asaMgadazAno abhyAsa, niSpApa jIvana, dehadharmanI gauNatA ane dhyAna, svAdhyAyAdinI vizeSatA hoya che. kAraNake saMsAra tyAga karyA pachI purANA IndriyAdi viSayonA, kaSAyonA, saMjJAonA, svajana parijananA rAgAdinA bhAvonA ciMtanayAtrA 90 jJAnAdi bhAvanA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskArathI mukta rahevuM duSkara che. tene sahasA aTakAvI zakAtuM nathI. tethI devagurunA guNamAM mana joDI purANA saMskArane dUra karavA. cAritra eTale sAdhu dazA che, jemAM pAMca mahAvrata, pAMcasamiti ane traNa gupti, pAMca zuddha AcAra jevuM Atmika baLa joIe. eTale sAdhujano gurukuLa seve che. jJAna, dhyAna ane gupti, emAM niraMtara lIna rahe to cAritra bhAvanA ujjvaLa rahe. cAritra eTale AtmaramaNatA che. "samakti viNa cAritra nahi cAritraviNa nahi mukti, muktinA sukha che zAzvatA, te kema lahiye yukti.' cAritra bhAvanAnA baLa vagara jJAnadarzananI nirmaLatA vRddhi pAmatI nathI. tethI cAritranI vyavahArika ArAdhanAmAM ghaNuM manobaLa joIe che. samyag cAritra eTale svamAM sthiti, svarUpamAM ramaNatA, svabhAva tyajI vibhAvamAM na javuM te samyag cAritra che. karmono kSaya thavAthI AtmA kRtakRtya bane che. pachI tene kaMI karavAnuM rahetuM nathI. AyuSya pUrNa thatAM te siddha buddha thAya che te jJAnAdi bhAvanAnuM AkharI pariNAma che. AtmA svayaM jJAna svarUpa che tenuM aMtima caraNa jJAnarUpe pragaTe che. vairAgya bhAvanA : vAstavamAM cAritra bhAvanAnI phaLazruti vairAgya che. vairAgyarahita cAritra na Take, cAritra vagara vairAgya Take nahi. IndriyonA viSayo para saMyama, Asaktirahita manobhAvanA, tattvono abhyAsa ane ciMtana, ane jagatanA svarUpano yathArtha bodha jarUrI che. vaLI AtmajJAna vagaranA vairAgyanuM pariNAma bAhmAMDabara che. tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna, aTake tyAga virAgamAM to bhUle nIja bhAna.'' zrI Atma siddhi zAstra, zrImad rAjacaMdra. jagata viSayanA vikArathI grasita che. vyAkuLa che. vaLI deha che, eTale mana Indriyo paNa che. temAM purANA saMskAra che. viSayonA, vAsanAnA saMskAra kayAre paNa tRpta thatA nathI. eTale sAdhaka jo rAgAdithI mukta vairAgyabhAvanAthI vAsita na hoya to sAdhutAnA rAjamArge cAlI zake tema nathI. 66 - jagatanA padArthonuM svarUpa niraMtara parivartanazIla che. paraMtu parabhAvamAM rAcatA jIvane A parivartanazIlatAno khyAla Avato nathI. je savAre ciMtanayAtrA 91 jJAnAdi bhAvanA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jue che te be kalAka pachI badalAI jAya che. mAnava jIvanamAM paNa keTalI, avasthAo badalAya che. saMbaMdho kevA parivartanazIla che. kSaNamAM rAga kSaNamAM dveSa, Ama niraMtara jIva vyAkuLa ja rahe che. A bhAvanAonA anuprekSaNano khAsa vidhi nathI chatAM niyamabaddha rahevA sahaja ane saraLa paddhati rAkhavI Avazyaka che. te mATe niyata sthAna, niyata samaya rAkhavo jarUrI che. svaccha zveta vastro paridhAna kravA. te mATe svaccha Asana sAdu ane zveta rAkhavuM. Asana para padmAsana ke sukhAsane besavuM. prathama manane sthira karavA uMDA zvAsa levA. manane vikalparahita zAMta karavuM. jethI bhAvanAnA anuprekSaNa samaye sthiratA Take ane susaMskAronuM siMcana thAya. dareka bhAvanAnA thoDA vAkyo kaMThastha karavA. pachI eka ke vadhu bhAvanAnuM ciMtana kravuM saraLa thaze. anukrame dIrgha abhyAsathI citta zuddha thavAthI upayoga svayaM AtmAbhimukha banaze te bhAvanAyoganI siddhi che. 0 0 | sArAMza (harigIta) jItyo bharatakhaMDa je maNe te cakrI paNa che nA rahA, rAvaNa mAryo jemaNe te rAma lakSmaNa nA rahyA, saMpata sarva, satyabhAmA, rUkSmaNI, zrI kRSNa paNa te nA rahyA, suvarNanI laMkA ane vaLI raMgamahela paNa nA rahA, jhajhUmI maryA raNamAMhI te re lobhI kaurava nA rahA, tayuM rAjya, pAMDava vanamahIM upasargo, agni taNA sahyA, mohaniMdathI tuM jAga cetana, jAga re tuM jAga re bAra bhAvanA guru varNave kRpA grahI tArA pare. Jain 1rayAsonational For Private G rsonal Use Only curity.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prAmata graMtha saMkSipta ciMtanikA, - mULa racayitA : vAyaka zreSTha pUjayapAda zrI umAsvAti AcArya - vivecanakAra : AcArya zrI bhadraguptavijayajI " saMkalana : sunaMdAbahena vohosa n prastuti che vivecanakArazrInA hArdika ugAra "rAtrinA samaye ekalo jayAre jJAnasAra, prazamarati ane bhaktaparijJApayannA artha ciMtana sAthe svAdhyAya karato tyAre keTalo | badho AMtara AnaMda anubhavato hato ! vyavahArika jIvanamAM aneka | kaMdho vacce e vakhate nirdhaddha AtmAnaMdanI anubhUti thatI hatI, | varSo sudhI A traNe graMthoe mArA manane zAMti ApI che. rasAyaNa | ApyuM che. amRta ApyuM che.' (ApaNe so A ja amRta pAmIe,) : -:::::: . : . ka : :: ::: Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 98 100 101 105 108 111 113 118 119 1 23 124 1 27 * anukramaNikA 1. zrI prazamarati graMthanuM adhyayana 2. vairAgyanI anya avasthAo 3. rAganI avasthAo 4. dveSanI avasthAo 5. sukhano svAmI kalezavALo kema thayo ? kayAre thayo ? 6. saMjJAonuM sevana kaSAyI che 7. karmabaMdhanA bihAmaNA sahAyako tathA prakAro 8. viSayo dvArA kevo vinAza? 9. AtmasAdhakanI tera vizeSatAo 10. AtmasAdhakanuM ciMtana-ciMtA 11. vinaya mUlo dhammo 12. avinItanuM patana 13. kaSAyo sahita jenA dvArA AtmA lepAya te vezyA che 14. vairAgyabhAva kema pragaTe ? 15. zrI AcArAMgasUtra adhyayana 16. sukha vairAgyanuM 17. pravajayA 18. navatattvanuM ciMtana 19. jIvanA bheda prabheda 20. AtmA-satu-asatuM 21. ajIvatattva 22. samyagdarzana, jJAna, cAritra 23. ratnatrayano ArAdhaka koNa? 24. mokSanuM sukha anaMta avyAbAdha kema? 25. gRhastha mATe mokSa mArga 26. saMjJAnA viziSTa prakAro 27. saMsArabharU muni dharmadhyAnI hoya che. 28. samughAta 29. yoga nirodha 30. graMthakAranuM nivedana prazamarati 131 135 137 1 42 147 151 153 1 55 166 172 173 179 18) 183 186 188 For Private Personal use only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrI sadguruve namaH : prAsaMgika : lagabhaga 2000 varSa pUrve prastuta zAstranA racayitA pUjayapAda vAcakazreSTha AcAryazrI umAsvAti thaI gayA. teoe pAMcaso jevA graMthonI racanA karI hatI, ApaNe bhAge te paikI AMgaLInA veDhA jeTalA graMtho paNa upalabdha nathI. chatAM paNa je upalabdha che temAM apUrva ane utkRSTa tattvono saMgraha thayo che. zvetAMbara tathA digaMbara baMne AmnAyane mAnya A bahuzruta maharSi hatA. prastuta prazamarati graMthamAM prathama guNamAM teoe mokSa sukha anubhavIne e mArganA pathikone prazamasukhano AsvAda mANavA adbhuta rahasyo darzAvyA che, te mahAupakAraka che. saMskRtabhASIya A graMthanA rahasyone sadgata AcArya zrI bhadraguptajIe loka bhogya gujarAtI bhASAmAM rajU karIne zAsana sevA sAthe arthIjano para upakAra karyo che. teoe svayaM prazama rasa mANyo ane tene saraLapaNe graMthAkAra ApI puNyavAna jIvone prazamarasa mANavAno uttama avasara Apyo, te ApaNuM ahobhAgya che. teonI upasthitimAM jayAre jyAre vaMdanArthe javAnuM thatuM tyAre teo khUba bhAra ane bhAvapUrvaka kahetA ke A prazamarati graMtha savizeSa sAdhusAdhvIjano kaMThastha kare, artha ciMtana kare, anuprekSA re to samasta zramaNa saMghamAM pavitra prANa pUrAya ane zrAvakazrAvikapaNa jo A graMthanuM adhyayana kare to temanA jIvanamAM nirdoSa Atmika zAMti anubhavAze. AdhyAtmika mArganI rUci thatAM meM sAmAjika kAryomAMthI nivRtti lIdhI. mane lAgyuM ke jIvanane adhyAtma paMthe laI javA jinapratimA ane jinavANI prakRSTa avalaMbano che. AthI bhaktiyoga sAthe zAstra adhyayana karyuM. temAM sadbhAgye keTalAka satsaMgI bahenoe rasapUrti karI. I.sa. 1982mAM nivAse pAMca sAta baheno sAthe satsaMga svAdhyAyano prAraMbha karyo. pUjayazrIno paricaya cAlu hato. temanA Adeza ane zubhAziSathI amArI ke.jI. nI zALAmAM ame lagabhaga 198ramAM bALabhASAmAM zrI prazamaratinA graMthano svAdhyAya zarU karyo. jo ke te samayamAM traNa bhAga ame purA karI zakayA na hatA. prazamarati 95 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI lagabhaga 1998mAM amArI prAthamika zALAmAM (ke.jI. thI AgaLa) ame prastuta graMthano ghaNA TUMkA paricayayukta svAdhyAya karyo, te pUrNa thayo na hato. vaLI amArI mAdhyamika zALAmAM keTalAka svAdhyAyI navA umerAyA eTale I.sa. 2007mAM ame punaH svAdhyAyano zubha AraMbha karyo. amane Ajeya ema ja lAge che ke pU. sAhebajInA divyAzISa ane anugraha amArI sAthe che. eTale ja ame sau svAdhyAyamAM nitanita prazamarasanuM yathAzakti pAna karI zakIe chIe. saptAhamAM be ja divasa zAstra vAMcana thatuM hovAthI lagabhaga aDhI varSe svAdhyAyanI maMjila pUrI thaI nathI, roja rojanA prazamarasanA pAnathI mana bhAvita thatuM rahyuM ane mArI purANI Teva mujaba mane saMkSipta noMdha lakhavAnI aMta:preraNA jAgI. jo ke prastuta graMthanA lekhana mATe mArI kalama ghaNI nAnI che. paNa mArA manobhAva hArdika che eTale zubhAraMbha thaI ja gayo. vaLI khAsa jaNAvavAnuM ke AmAM mAruM kaMI ja nathI je kaMI avataraNa ke saMpAdana che te zrI gurujanono anugraha ja che. mArI hArdika zubhabhAvanA che. savizeSa lekhana jIvane uddezIne che. tethI vAraMvAra jIvanuM saMbodhana Avaze. (tuM, tAre, mAre, he jIva) prazamarati eTale prazamabhAva. vairAgya bhAvamAM prIti. A vairAgya kAcA tAMtaNA jevo kSaNika nahIM paNa prakRSTa bhAva. jenuM sevana parama zAMtidAyaka che. kamanI apUrva nirjarA, karmano kSaya karavAnuM amogha auSadha che. jIvonA rAga-dveSanA jhera purANA che. te sAmAnya upAyathI dUra thAya tevA nathI. pratikSaNa jIve prazama-vairAgyanA pavitra jaLamAM snAna karavuM paDaze. cauda pUrvanA koI khUNe paDeluM A rahasya graMthakAre sva-zreya mATe zAstranA pAne caDhAvyuM teno AtmArthIjanone saheje lAbha maLyo che. te saue graMtha prakAzanamAM sarvaprakAre lAbha lIdho che. mahatuM puNya che. prastuta graMthamAM ghaNA padArtho-viSayo yojavAmAM AvyA che. paraMtu A lekhanamAM to mArI bhUmikA pramANe ghaNo saMkSipta ullekha karyo che. jo ke A lekhanamAM ghaNI punarUkti Avaze. paNa te to zrI graMthakAre jaNAvyuM che ke abhyAsa mATe punarUkti doSa nathI paraMtu tenAthI padArthonI samaja vadhu vikasita thAya che. mATe sau premathI graMthanA rahasyone AvakArajo. prazamarati Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 1. zrI prazamarati graMthanuM adhyayana KIXXIIIIIIIIIIIII maMgaLa stuti graMthanA prAraMbhamAM AcAryazrIe covIsa tIrthaMkara paramAtmAnI stuti karI maMgaLa praveza karyo che. ApaNe paNa te paramAtmAone bhAvavaMdanA karIne zraddhApUrvaka adhyayana karIzuM. vaLI punaH arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya tathA sarva sAdhuone bhAvavaMdana karIne prazama-vairAgyabhAvanI prItinI vizeSatA jaNAvI che. guru paraMparAne jALavI svAnubhavayukta prazamarasa-vairAgyanA rasane chalakAvI dIdho che. temAM jinavacanonuM anukIrtana gAyuM che. ApaNe te rasane jhIlIe ane anukIrtana karI AtmAne pAvana karIe. - prazama eTale vairAgya : anAdikALathI jIve rAganuM sevana karI caudarAjalokamAM cakkara lagAvyA che. puNyodaye dizA badalIne vairAgyabhAvamAM sthira thato jAya to anAdinA rAgAdinuM visarjana thavA saMbhava che. A graMthanuM adhyayana karatA, zravaNa karatA saue bhAvanA daDha karavI ke A jIve vairAgyathI vAsita thavuM che. vairAgya zabdathI mUMjhAzo nahi. parabhAva evA rAgathI mUMjhAyA nahi tevA ApaNe bhAvika vairAgyathI kema mUMjhAI jaIe? rAganA kAraNe bhaya, ciMtA che. vairAgyamAM kaMI mAlamilakata lUMTAI javAnA nathI pachI bhaya kevo? ciMtA kevI? koI saMyogo, vyakti ke vastunA paricayamAM Avo tyAre tene jANo, na karo rAga ke na karo vaiSa enuM nAma vairAgya jemAM bhaya ke ciMtA nahIM. chatAM rAga karavo che to deva-guru, dharma, zuddhAtmA, mukti jevI dazA ke dazAvAna pratye rAga karo ane saMsArI prayojana je Adhi, vyAdhi, upAdhinuM gADhavana che tenA pratye udvega rAkho, A che sukhano mArga te prazamabhAvanI vividhatAthI prApta thAya che. jema saMsAramAM rakhaDI paDavAnA aneka sAdhano che tema saMsArathI mukti meLavavAnA vizeSa baLavAna prazamarasanA sAdhano che. sau prathama jaNAvyA pramANe sadeva, (sarvajJa vItarAga) sadguru (nirgathaguru) satya mULa dayArUpa dharma tenI sAthe jina pratimA, jinavANI jevA zreSTha sAdhano che. saMsArasAgaramAM dIrghakALathI DUbakI lagAvIne kaMI meLavyuM nathI have jIva prazamarasamAM ekavAra DUbakI lagAva temAM sukha ja sukha che. prazamarati 97 zrI prazamarati graMthanuM adhyayana Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XIIIIIIIIIIIXXXXXXX : 2. vairAgyanI anya avasthAo : vairAgyanA marmane samajavA tenA paryAyavAcI zabdonuM anuzIlana karI vairAgyabhAvanA puSTa karavI che. prathama-vairAgya e AtmikaguNa che. mAdhyastha : audAyika bhAvonA nimittomAM na rAga na TveSa. vairAgya : virAgatA-IndriyAdi viSayomAM rAga - dveSanI maMdatA. zAMti : rAga-dveSanA udaya vagaranI cittanI svasthatA. upazama : vartamAna samayamAM rAga-dveSa dabAyelA rahe, upazAMta thAya. prazama rAgadveSa rahita Atmavizuddhi, upazamamAM dabAyela che prazamamAM rAgadveSano abhAva che. doSakSaya H vairAgyanI prabaLatAne kAraNe rAgadveSa jevA doSano kSaya thAya che. kaSAya jaya : krodha, mAna, mAyA, lobha para AtmAno vijaya. vairAgyanA bhinna bhinna paryAyo-avasthAomAMthI tame game te ekane grahaNa karo, tenuM daDhatAthI sevana karo te vItarAgatA rUpe pariNamI jaze, tenuM ekama e prazamarasa che. e prazamabhAva AtmazAMtidAyaka che. jagatamAM anyatra e zAMti maLatI nathI. he jIva! tame zAMtinA cAhaka zA mATe azAMti ubhI karo cho? vaLI zAMti-prazamanA jevA bhAvo jIve bajAramAM levA javAnA nathI te tArI bhAvanAnI hATamAM bharelA che, teno paricaya karIne prazamarasanuM pAna kara. yadyapi A prazamarasanA adhikArI niSpApa jIvanadhArI munio che. chatAM gauNapaNe sAdhaka eno abhyAsa karI zake. jo vairAgya nathI to AtmA rAgathI malina thAya che. 3. rAganI avasthAo jo jIva tuM virAga bhAvanuM sevana nahi kare to rAga to tArA pradeze pradeze vyApelo che. tenA paryAyavAcI nAmo jANIne tenAthI dUra thavA prayatna karaje ke rAgano parivAra kaMI upayogI nathI. IcchAH rAganuM mULa che. padArtho joyA nathI, sAMbhaLyA nathI ke tenI pAchaLa AMdhaLI doDa mUke che. maLI jAya to rAjI thAya che. prazamarati 98 vairAgyanI anya avasthAo ane rAganI avasthAo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUcha : IndriyAdi viSayonA padArtho maLyA ke temAM ekatAna thaI jAya che, tyAM te AtmAnA vaibhavane bhUlI jAya che. tene jANato nathI svIkArato nathI. kAma H vaLI te viSayo meLavavAnI jhaMkhanAmAM rAta divasa gALe che. sApa teno AhAra meLave paNa cAvI zakato nathI eTale tene svAda Avato nathI. eTale "sApa khAya ane mUkhaDu thothuM" e ukhANAnA nyAye game teTaluM maLe to paNa jIva zAMti anubhavato nathI. jemAM zAMti nathI te zAMti kema ApI zake ? sneha : kAmanAthI dharAto nathI eTale te padArtho para ati lagAva rAkhIne mUchanI vRddhi kare che. jaDa padArthone karelo sneha jaDatA vadhAre che. A jaDa padArtho tane kaMI bhAva ApatA nathI to pachI tuM zAne mATe tenI pAchaLa jhUre che ! gRdhdhatA te padArthothI dharAto nathI eTale vadhu meLavavAnI lAlacamAM phasAI jAya che. mamatva : jIvanI bAlIzatA juo ! jaDa padArtho meLavyA, rakSaNa karyuM, mUkIne javAnuM che chatAM mamatva-mohano pAra nathI. abhinaMda : vaLI managamatuM maLyuM eTale rAjI thayo, vaLI navA padArtho jovA, te meLavavAnA manoratho ghaDyA kare che. te te padArthonI prazaMsA kare che. Ama niraMtara parivAra, amadA, pakavAna, paiso, prema, pratiSThA, parigraha vagere meLavavA pUrI jIMdagI gALI nAkhI. AyuSya pUruM thatAM vidAya thayo, gAMThanA gumAvIne cAragatinA cakkaramAM paDayo. jo te vicAre ke jIMdagI TUMkI che zA mATe jaMjALa lAMbI karavI? tRSNA to AkAza jevI gahana che te pUrI thavAnI nathI to saMtoSa kema nA rAkhu? chidrovALuM mana kayAreya bharAvAnuM nathI to vyartha parizrama zAne karuM? rAganI AgamAM baLI maravuM tenA karatAM prazamanA bAgamAM zAMti meLavavI hitAvaha che. te mATe AganA vividha nATakke jANIne nirNaya ravo ke sukha to rAgamAM nahi paNa virAgamAM che. mATe vairAgya bhAvanA vadhe tevA nimittone sevavA ane rAganA nimittothI dUra rahevA prayatna karavo. rAga sAthe dveSa joDAyelo hoya che. rAgadveSa yugala che. vairAgyanA vikAsathI baMne maMdatA pAme che. prazamarati rAganI avasthAo Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 IIIIIIIIIII 4. dveSanI avasthAo : rAgano sahodara dveSa che. rAga dveSanuM yugala che te sAthe rahe che. chatAM saMpIluM hovAthI jIvanA bhAvomAM vArApharatI jhaLake che. eka padArthanuM rAgathI sevana karIne thAke tyAre dveSa hAjara thAya che. vaLI bIjo padArtha maLatA dveSa virAma le che ane rAga hAjara thaI jAya che. uparanA A sAta 'pa' mAM A rAgadveSanA bhAva bharIne jIva tenI pAchaLa vyartha jIvana gumAve che. rAganA lakSaNa joyA have vaiSanA jUo. dveSanI judI judI cAlabAjI ahitakArI chatAM jIva ajJAnavaza teno tyAga karato nathI pariNAme duHkhI thAya che. IrSA : eka jAtanI Aga che. anyanA sukha saMpatti tenA puNyathI maLe che paraMtu IrSALu jIva te joIne duHkhI thAya che. koIvAra anyane barabAda karavA jevA adhama kAryo kare che. krodha : potAne managamatuM na thAya. athavA pote sabaLo hoya to nabaLA para krodha karIne pote ja duHkhI thAya che. jemake "Aga uThe je ghara thakI te paheluM potAnuM ghara bALe.' keSaH jaDa ke cetana padArthomAM jarApaNa pratikULatA thaI ke aMtaradAhathI jIva pIDAya che. zreSathI bhabhUkIne sva-para ahita kare che. parivAdaH anyanA doSa jovA, jAhera karavA. AvI manovRtti dveSanuM khataranAka bIju pAsuM che. je potAnA doSano guNAkAra karIne maLeluM mAnavajIvana vyartha gumAve che. matsaraH anyanA guNa joI na zake, potAnA guNane vikasAve nahi, anyane halako mAne ane titkAra kare. asUyA premabhAvane dhAraNa ja na kare. jayAre juo tyAre dveSanI AgamAM baLato ja hoya. tene kAraNe saune apriya lAge, potAnI vairavRtti uttejita bane ane ati utkaTapaNe krodha kaSAyathI pIDA pAme. A tamAma TreSanA sainyane harAvavA tamane mAnavajIvanamAM taka maLI che. jo cUkI gayA to e saMskAra banI bhavAMtare sAthe AvI e ja AgamAM janmonA janmo bharakhAI jaze. tame evI yAtanA bhogavazo ke tyAM tamane koInuM rakSaNa maLaze nahi. mATe sadgurunA bodhe satsamAgama dvArA prazamarati 1OO. dveSanI avasthAo.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmasvarUpane jANo ke tamArI pAse kevI guNa saMpatti che. tame zA mATe AvA daridrI bano cho? bhale thayuM te thayuM have jAgo ane vairAgyabhAvanA - AtmabhAvanA keLavo, dveSanA eka eka sainika ke sainyanA sAme guNonuM sainya kAme lagADo. te sau bahAranA che. tamArI guNa saMpatti nijI che, tethI te dveSanuM sainya TakI nahi zake tame vijaya prApta krI prazamarasanuM sukha prApta karazo. (IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII : 5. sukhano svAmI kalezavALo kema thayo? kayAre thayo? IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII have graMthakArazrI jaNAve che ke he bhavyAtmA, tuM svabhAve zuddha chatAM kaSAyI kema chuM? ane kayAre kaSAyI thAya che? AtmAnA mULa svarUpamAM krodhAdi kaSAyo, Arti Adi dhyAna, mithyAbhAva che nahi paraMtu potAnI ja nabaLAIthI nimittAdhIna thaI rAgAdi bhAva pote ja karI kaSAyI bane che. temAM keTalAka prakAronI vizeSatAo darzAvI che. jIvane kaSAyanA raMge raMgavAmAM mukhya to rAga dveSarUpI be yoddhAo che, rAgano vistAra te lobha ane mAyA che. ane dveSano vistAra te krodha ane mAna che. jIvanA bhAva kAjaLagheryA kaSAyI raMgathI raMgAI jAya che tyAre zuddhAtmAne krodhI, mAnI, mAyAvI ane lobhInuM kalaMka lAge che. A kaSAyane AdhIna jIva A janmamAM bIjI aneka Apattino bhoga bane che. ane e nimitte bAMdhela karmo sAthe bhavAMtare bIjA janmamAM paNa duHkha ja pAme che. krodhanuM dArUNa pariNAma jema ke krodhathI prItino, anyanA sabhAvano nAza thAya che. ane verabhAvano anubaMdha thAya che, adhogati pAme che. vartamAna AtmazAMti gumAve che, ane muktithI te ghaNo dUra pheMkAI jAya che. A tArA deha devaLamAM zuddha tattva vilase che tyAM tuM AvI malinatA zuM kAma dhAraNa karavA Icche che ? temAM bhAre ahita che. ema jANI te zatrune satvare tyajI de. temAM te kaMI meLavyuM nahi. mitro paNa zatru banyA, parivAra tArAthI nArAja raheze. parijana to tAruM moM jovA mAgaze nahi. kadAca tuM zrImaMta haze to tArI sAthenA svArthanA kAraNe tArI khuzAmata karaze paNa tArI pAchaLa to tuM ja samajI jA ke zuM kahetA haze. pariNAme prazamarati 101 sukhano svAmI kalezavALo kema thayo? Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aloka ane paralokamAM duHkhanA poTalA laIne javAnuM ane sva-para baMnene saMtApamAM rahevAnuM, mATe have bodha pAma, bodha pAma, aTakI jA. saMtonA samAgamathI ke zAstrazravaNathI bodha pAma. mAnanuM pariNAma : krodhano sahodarabaMdhu mAna. A mAnanuM sainya paNa moTuM che. mAna jayAre madanuM kurUpa dhAraNa kare che tyAre teno vistAra savizeSa ATha prakAre thAya che. mAnano vistAra eTale madanA ATha prakAra : 1. jAti madaH mArI jAti, jJAti uMcI eTale huM moTo, mane sau mAna Ape. he jIva! IndriyothI oLakhAtI aneka jAtiomAM karmavazatAthI jIvo janme che. koI jAti zAzvata nathI to pachI teno mada zAne? hA tane uttama jAti maLI hoya to te uttama kArya sAdhya karI le. AtmakalyANa karI le. 2. kuLamada : kadAca loka prasiddha uttamakuLamAM puNyayoge jamyo, paNa tArI pAse jJAna ke sadAcAra jevA guNo nathI to te uttamakuLano mada karavAthI zuM hita che? kuLanuM abhimAna karavAne badale maLelA puNyayogano sadAcAra, paropakArAdi vaDe saupayoga karI le temAM tAruM Atmahita che. 3. rUpamada : eTale cAra divasanI cAMdanI jevI yuvAnI, te divAnI banAvI javAnI. temAM tuM mada zuM kare che? cAmaDI maDhelA A sAta dhAtunA mALakhAmAM mada karavA jevuM zuM che? vaLI vicAra ke cakravartI ane IndranA rUpa pAse tArA rUpanuM avamUlyana che. mATe rUpano garva tyajI de ane mAnavadehane sArthaka karI le. 4. baLamadaH rUpa, baLa konA AdhAra para? zarIranA. zarIra konA AdhAra para? bhAI dharatI dhrujAvanArA naravIro paNa jarA ane mRtyu pAse rAMka thaI jAya che. tArI pAse evuM baLa ja kayAM che ? chatAM tArI pAse zArIrika baLa che to tapa jevA sAdhana dvArA AtmAne pavitra karI AtmazaktinI vRddhi karaje, janmAMtare mukti pAmIza. 5. lAbhamadaH puNyayoge jIvane saMsAramAM lAbhAMtarAyanA ghaTavAthI sukha sAmagrIno yoga-lAbha thAya che. paNa bhAI ! te kaMI tArI sAthe AvavAnA nathI. jIvane kharo lAbha to dharmalAbha ke AtmaguNano lAbha che. deva, guru ane zAstrazravaNano yoga te mahAlAbha che, te lAbhAMtarAyakarmanA kSayopazamathI maLe che. mATe bhautika padArtho maLe ke nA maLe paNa AtmahitanA sAdhana maLe te muktinI sAdhanAmAM upayogI che mATe bAhya sAmagrInA lAbhano lobha tyajI de. prazamarati - 102 sukhano svAmI kalezavALo kema thayo? For Private & Personal use only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. buddhimada : A buddhimAM AtmA zaktino sahayoga che, chatAM e buddhi padgalika che. teno vikAsa paNa jJAnAvaraNanA kSayopazama upara AdhArita che. vaLI te janmAMtare sAthe AvatI nathI. ahIMnA kSetre koI DokaTara ke vakIlanI zreSTha kArakIrdi hoya ke jemAM buddhinI viziSTatA che to paNa te janmAMtare sAthe AvatI nathI. vaLI cauda pUrvadhara ke kevaLajJAnInA zuddha jJAna pAse A buddhibaLa biMdu mAtra nathI. tenI jAtanuM paNa nathI. jJAna jIvano guNa che te jeTalo nirmaLa bane teTalo janmAMtare sAthe jAya che. ane paraMparAe jIvane mokSapaMthe pahoMcADe che. buddhinA ke jJAnanA madane ahitakArI jANI tyajI de ane buddhinI sva-para zreyarUpa pravRtti karIne jIvana sArthaka karI le. vinayI ane vinamra banIne zrutasAgaramAM bhaLI jAvAthI buddhi prajJA bane che. 7. lokapriyatAmada : tamArI lokapriyatA bhautikatAnI che ke guNasaMpannatAnI che? lokapriyatA e sAdhakano guNa che, jene koInI pAse kaMI apekSA nathI. lokapriyatA mAMgavAthI maLatI nathI. tuM paramArtha mArgano sAdhaka che tAre vaLI mAMgavAnuM hoya? loka niMdA kare ke vaMdanA kare tame to AMbAnI jema lacelA cho. tame dIna ane hIna nathI, guNothI saMpanna cho te tamArI lokapriyatAnuM sabaLa kAraNa che. tethI te vaDe tame sva-para zreya sAdhya karI zako cho. tamArA satkAryothI tame apekSArahita lokapriyatA meLavI che te to tamAruM yazanAmakarma che. tame nirlepa cho, tenI pAchaLa doDa zA mATe? "are, prArabdha to ghelu na mAMge doDatuM Ave !" mATe lokamAM priya thavA mAyA kapaTa karavA nahi. guNo vaDe lokapriyatA saheje maLaze. 8. zrutamada : paramArthanA sAdhanApathanI yAtrAmAM paDavAnA aneka vighno Ave che. kinAre pahoMcyA pahelA nAva choDI de to mAnava nadImAM DUbI jAya. jJAnamArga mahA purUSArtha ane jAgRtino che tenuM moTuM bhaya sthAnaka jJAnano mada che. jIvanuM mana:paryava sudhInuM jJAna paNa pUrNa zuddhajJAna pAse biMdu samAna che. paraMtu jema deDakAne kUvo dariyAthI moTo lAge che tema apUrNa jJAnavALo jayAre gurunI nizrA tyaje che tyAre tenI tevI dazA thAya che. zAstranA sUtromAM aneka rahasyo bharyA che, temAMthI bhoMya paDelA alpa dANA levAthI kaMI zrutajJAnI thavAtuM nathI. vaLI zrutajJAna paNa jo AtmajJAna rahita haze to tane madathI gherI leze ane maLeluM zrutajJAna paNa kevaLa A janmanI smRti jevuM banI jaze. mATe pUrNatA pAmatA sudhI zratamadane tyajI vinayabhAve jJAnanA grAhaka thavuM. prazamarati 103 sukhano svAmI kalezavALo kema thayo? Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha mada dvArA joyuM ke guNa ja avaguNa banI jAya che. paramArthathI jotAM jenA savicAra vaDe jIva AtmavikAsa kare tevA ucca kuLAdinA mada, ahaMkAra vaDe saMsAravRddhi kare che. koIpaNa madano prakAra hAnikartA che. madanA ahaMkArarUpI aMdhakAramAM jIvane temAM ahitano khyAla nathI. paraMtu koI sadguru ke zAstrabodha maLI jAya to tene tenA duSpariNAmono khyAla Ave che. graMthakAra jANe che ke jIva anAdithI paudgalika parabhAvothI abhyAsI che. Aja sudhInA janmomAM ene satno raMga anubhavyo nathI tethI mada jevA ahitakArI bhAvone jANyA nathI. munio paNa caLI gayA tevo A doSa sAmAnya mAnavI sodha dvArA ja gauNa karI zakaze. mAyA : mAyAnI prakRtivALo jIva zuM meLave che ? kadAca mAyA karIne ke koIne chetarIne saMpatti meLavI tyAre paNa AkuLatA ne du:kha hatA paNa mAyAe tane jaNAvA dIdhuM nahi. mAyAvI mANasano koI vizvAsa na kare. snehIjano paNa dUra rahe. koIpaNa kSetramAM tenuM mAna hotuM nathI ekavAra gumAvelA mAna yaza pAchA maLatA nathI. tenI pAchaLa saune abhAva tiraskAra ja hoya che. ...' mAyAvI kuMTuMbamAM, svajanamitromAM, samAjamAM ema sarva kSetre tiraskAra pAme che. te potAnA doSe doSita thAya che ane punaH dArUNakarma bAMdhe che. mAyAvI prAyaH tiryaMcagatino yAtrI bane che. mokSano yAtrI thavA janmelo tuM kayAM ghakelAI gayo teno vicAra karaje. pachI bhale tuM dhanavAna ho ke dharmI, sAdhaka ho ke sAdhu, mAyAnA saMgathI tane Apattio viMTaLAI jaze. mAyA sAthe bIjA doSonuM sevana thavAnuM. AthI tuM mAnava hovA chatAM prakRtie pazu zA mATe bane ? tane jo sukha vahAluM che to koI sadguruno saMparka kara ane mAyAnI gulAmImAMthI mukta thA, to saraLatAno guNa tArA puNyane pragaTa karI sukha Apaze. na dhArelA sukha saMpattino svAmI thaIza. saraLatA tArA AtmAno guNa che. prazamarati samaktinuM mULa jANIe jI, sAcAmAM samakti vasejI, satya vacana sAkSAt; mAyAmAM mithyAt. re prANI na karIza mAyA lagAra udayaratna kahe sAMbhaLojI, melo mAyAnI buddha, muktipUrI jAvA taNojI, e mAraga che zuddha. re prANI na karIza mAyA lagAra 104 sukhano svAmI kalezavALo kema thayo ? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobha : lobhane thobha nahi. badhA doSono bApa e lobharUpI pApa. arthAt badhA pAponuM Azraya sthAna, lobhane kAraNe manuSya aneka padArthone bhegA kare, bhegA karavAmAM mAyA kare. saMpatti Adi maLe, mAna kare ane jo te traNe doSa sevanamAM rAcelAne kaMI khAmI Ave to krodha kare. eTale krodhane prathama kahyo che chatAM tenA mULamAM lobha rahyo che. mahA vinAzakArI che. lAkhopati, karoDapati thavA Icche, karoDapati abajopati thavA Icche tema karatAM duniyAnA badhA padano lobha bhego Icche tyAM te svayaM lAkaDA bhego thaI jaze te jANato nathI. vaLI dhanAdi meLavavA ajaMpo keTalo ! meLavyA pachI vadhAravAnI ane sAcavavAnI keTalI ciMtA? vaLI yogAnuyoga saMpatti maLe ane dharma saMskAra na hoya to kevI avadazA? vyasano, viSayalaMpaTatA, jugAra keTalAya duSaNono bhoga thavAno chatAM sukha to lAkho yojana dUra rahevAnuM temAM jo duSTa tattvomAM phasAyo to jelavAsa paNa maLe. kevI mUrkhAmI ! jIvavA mATe jhera pIvAnuM? prANa bacAvavA siMhanI ja guphAmAM ? zAMti meLavavA vaira vadhAravuM ! zItaLatA meLavavA agni sparza karavo ? lobha kadAca thoDAM karma baMdhAve, paNa lobhAMdha mAnava to A jIvanamAM ja naraka jevI dazA seve che ane bhAvimAM narakanI gatimAM jAya che. koNa bacAve ? sadbhAgye koI kalyANa mitra maLI jAya to tArA bhAgya. zeSa jIvana sukhamAM jAya ane bhaviSya paNa sudhare. tame lakSaNa jo jo lobhanA re, lobhe munijana pAme kSobhanAre. kavi udayaratna bhALe mudAre, vaMdu lobha tehane zuM khAmaNAre. : 6. saMjJAonuM sevana kaSAyI che. te jIvane saMjJAo kaSAyamAM pravRtta kare che. jIva jo sadgurunI kRpAne pAtra nathI thayo, dharmabhAvanAthI, zuddha cittavALo nathI, ke prabhuAjJAne samajayo nathI to tenI mahA avadazA thAya che. te aneka doSothI kaSAyI bane che. tenA bhayaMkara pariNAmo viSe vicArajo ke jIva kaSAyI kayAre bane che? rAgadveSanA mAThA pariNAmavALo kaSAyathI bharelo hoya che. pAMca Indriyo manane niraMtara vaiSayika kArya soMpe che. vastu-padArtha jANe, jue, sAMbhaLe, sparze ke svAda le tyAre mana ekaja kArya kare te padArthomAM rAga athavA Sa. prazamarati 105 saMjJAonuM sevana kaSAyI che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niraMtara rAgadveSanA pariNAmavALo jIva kaSAyane AdhIna rahe che. | mithyAtva jevA viparIta pariNAmavALo, je padArthomAM sukha nathI tyAM sukha mAnavAvALo sadevAdino anAdara karavAvALo niraMtara karma bAMdhe che. pAMca Indriyono asaMyama, pAMca avrata, cAra kaSAya, manAdi yoganI vakratAne kAraNe jIva kaSAyI pariNAmavALo thaI niraMtara karmane nimaMtre che. vaLI priya viSayo meLavavAnI jhaMkhanA, apriya viSayonA vaLagADathI chUTavA, maLelI sAdhana sAmagrI, bhogAdine sAcavavA niraMtara ciMtA kare che. rogAdinA bhayanI niraMtara ciMtA durgAna - ArtadhyAna vaDe jIva kaSAyI bane che. A ArtadhyAnane jo tyajato nathI to jIvanA pariNAma hiMsAdi krUratAvALA bane che tyAre te raudradhyAnI bane che. hiMsA jevA duSTa pariNAma sAthe asatya, corI jevA doSo jIvane gherI le che. tyAre jIva kaSAyI bane che. tene e bhAna paNa rahetuM nathI ke hiMsA, asatya jevA pAponuM pariNAma bhayaMkara duHkha che. te viSe jIva pUro ajJAnI che. AhArAdi cAra saMjJAo kaSAyane sahAyaka che. 1. AhAra saMjJA vaLI AhAranI lolupatA, game teTalA svAdiSTa bhojana pUrI jIMdagI sudhI Aroge to paNa te tRpta thato nathI. rAta divasa khAuM khAuM karyA ja kare che. tevI bhayaMkara AhAra saMjJAnA pApe jIva kaSAyI thaI adhogati pAme che. ta5 kare to paNa AgaLa pAchaLa AhAra saMjJA sevAya che. tethI tapathI nirjarA thatI nathI. 2. bhaya saMjJAnI bhUtAvaLamAM jIva bhautika sukha paNa zAMtithI bhogavI zakato nathI. saMpattinI surakSA, zarIranA rogAdi bhaya, parivAranI ciMtA, Ama cAre bAju bhayanI bhUtAvaLamAM jIva kaSAyI pariNAmavALo thaI duHkhI thAya che. kathaMcita pazupaMkhI karatAM paNa mAnavane bhayasaMjJA vizeSa hoya che. 3. maithuna saMjJAthI to jIvanI vAsanAnI Aga bUjhAtI nathI. jema jema viSaya sevana kare che tema tema te pApane Idhana maLI rahe che. ekendriyathI mAMDIne sarva jIvo A saMjJAne AdhIna kaSAyI thaI adhogati pAme che. ekendriyAdine dehanuM mamatva maithuna che. 4. parigrahanI saMjJAthI jIva mAtra grasita che. ekendriya jevA jIvo prazamarati 106 saMjJAonuM sevana kaSAyI che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to kevaLa sparzendriyavALA che to paNa A saMjJA temane pIDe che. jema jema Indriyo vikase che tema tema saMjJAo vikase che. temAM vaLI manuSyane navagraha karatAM paNa parigrahanI pIDA bhAre hoya che. chatAM mUrchAvaza te jANato nathI eTale kaSAyothI kaluSita bane che. kaSAyonI vinAzaka karmanI jALane jANo temAM phasAva nahi. A sarva prakAranA kaSAyo dvArA jIva ATha karmanI jALamAM phasAyelo rahe che. jema ApaNe AhAra karIe pachI tenuM pAcana thaI te sapta dhAtumAM vaheMcAI jAya che. tema jIva kaSAya vaDe karmavargaNAne grahaNa kare che te svayaM ATha karmamAM vibhAjita thaI karmatvarUpe pariNamI te prakRti-svabhAva pramANe phaLa Ape che. kaSAyI jIva viSayomAM Asakta bane pachI tene koNa bacAvI zake ? vaLI ati durghaTa evA krodhAdi kaSAyane vaza jIva je duHkho pAme che tenuM kathana koNa karI zake ? kaSAyI pariNAma dvArA bAMdhelA karmo jayAre udayamAM Ave tyAre te duHkhe karI bhogave che. jJAnIjano kahe che ke Azcarya che ke je kaSAyonA vipAke jIva du:khI thAya che, te kaSAyone te jANato nathI. e kAraNe duHkhano Aropa te anyanA paratve kare che ane karmane jaTila kare che. ApaNe AgaLa joyuM ke eka eka kaSAyo kevA kevA svAMga dharIne Ave che ? jIva tene ahitakArI mAnato nathI. krodhano Aveza, ahaMkArano huMkAra, mAyAnuM chaLa ane lobhanI lAlaconI jALamAM, cetanAzaktivALo jIva rAMka banI jAya che, kayAreka to uttejita thaI hiMsA, asatya jevA ghora pApo Acare che. have vicArajo ke AnA mULamAM koNa che ? te zA mATe Avo julama kare che ? A pahelAM e darzAvyuM che ke rAga ane tenI IcchA mUrchA Adi vividha avasthAo, kAcaMDAnI jema vividha raMgo badale che. vaLI A rAga bhaya-ciMtAnuM kAraNa hovA chatAM jIvane temAM mIThAza varte che. rAgamAM mAyA ane lobhanI mukhyatA che. dveSa, IrSA, matsara Adi vividha avasthAo evI che jemAM krodha ane mAnanI mukhyatA che. rAga sAthe rahelA mAyA ane lobhanuM mULa che mamatva. krodha ane mAnanuM mULa che ahaMmatva enA mULa ghaNA uMDA patharAyelA hoya che. te kevaLa upazama ka2vAthI arthAta vRkSanA DALA, pAMdaDA kApavAthI mULa chedAze prazamarati saMjJAonuM sevana kaSAyI che 107 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi. kaSAyone mULamAMthI ukheDavA jJAna ane vairAgyanuM baLa jarUrI che. A mamatvanI vAsanAno vistAra vaDanA vRkSa jevo che, vaDanI vaDavAIo phUTayA kare che tema mAyA mamatvano vistAra vRddhi pAme che. mAro deha, mArA svajano, parijano, mArI dhana saMpatti, mArI gADI, vADI, lADI, mArA vastro alaMkAro aho ! AvA keTalAya padArtho meLavavA mAyA sAthe lobha pedA thAya che. te sarvenI rakSA mATe mAyA pedA thAya che. mAnava puNyayoge maLelI e sAmagrInI mAyAjALamAM svayaM phasAya che. dveSanA sAthI krodha ane mAna tenuM poSaNa karanAra aham che. huM moTo, zrImaMta, buddhimAna, huM netA, pitA, bhrAtA, huM zeTha, moTo vyApArI AvA ahaMmAM jIva phUlaNajI thaI keTalIye vAsanAone poSe che. pariNAme azAMti bhogave che. vaLI A rAga dveSanA anya sahAyako to bhAre bihAmaNA che. je jIvane potAnI pakaDamAMthI choDatA nathI. jJAnIjano enAthI cetIne saMsAranI vela kApIne vairAgyavAsI thaI cAlI nIkaLyA. ApaNe e jJAnIjanonA bodha pAmI kaMIka vicArIne jIvanane nirmaLa karavuM. * 7. karmabaMdhanA bihAmaNA sahAyako tathA prakAro : bhAI, pUrve sAMbhaLyuM che paNa A puNyanA yogamAM tuM doDayo ja jAya che, jIvanamAM tenA bhayaMkara pariNAmone vicAravAno tane avakAza kayAM che ! chatAM have tane kaMIka bodha rUcyo che to sAMbhaLa A sahAyako koNa che. mithyAtva, avirati, pramAda, manAdi traNa yogo. mithyAtva : jenI jananI mohanIya che. tenA be bheda che eka darzanamohadRSTino vikAra, bIjo cAritramoha kaSAyothI gherAyelo. jayAM sukha nathI tyAM tene sukha dekhAya che. jayAM sAcA devAdi nathI tyAM sukhanI apekSAe zaraNa le che. A darzanamoha jIvane game te prakAre jakaDI rAkhe che. duHkha pAmavA chatAM tethI dRSTimAMthI vikAra zamato nathI. kAdavamAM paga khUMpe tema khUMpato jAya che. tattva zraddhA vihoNo A doSane poSato janmamaraNanA duHkha veThe che. avirati : pApanita pravRtti. avirati Atmahita mATe vrata, niyama, sadAcAra, zIlanA satvane AcaravA detI nathI. temAM dehanA kaSTa prazamarati 108 karmabaMdhanA bihAmaNA sahAyako tathA prakAro Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnI vratAdithI dUra bhAge che. tyAgavA jevuM choDI zakto nathI. pApa pravRttithI bharapUra aviratine choDato nathI. pramAda : vratAdi rahita jIva pramAdI bane che. satpuruSArthane upAdeya mAnato nathI. IndriyonA viSayanuM sevana, kaSAyothI raMjita, vikathAno rasiyo ane ati nidrA jevA duSaNathI gherAyelo Atmahitane kayAMthI samaje ? pramAdane graMthakAre "pramAdohi mRtyu' kahyuM che. yoga : mithyAtva, avirati, pramAda (jemAM kaSAya bhaLelo che) tene mana, vacana ane kAyAnA yogano sahakAra maLe che, tyAre madirA pIdhelo vAMdaro nAcyA kare che tema karmavaza thaI jIva saMsAramAM nAce che, rAce che pariNAme karmanA vividha prakArothI baMdhAya che. yadyapi asaMkhyAta pradezI AtmAnI zakti anaMta che te koI sAmAnya bhArathI dabAI jAya tevI nathI. kArpaNa vargaNAnA pudgalono anaMtano jaththo Atmapradezo para AvaraNa kare che. te anaMta prakArone jJAnIjanoe jIvane saMkSiptathI bodha thAya mATe ATha bhAga karI samajAvyA che. tane ATha samajavAno avakAza na hoya to eka mohanIya samajI le ke tenAthI zakti keTalI haNAya che. teno tArA para kevo prabhAva che ke Atmazaktino ja hrAsa kare che. cauda rAjaloka pramANa kSetramAM kAryaNa paramANuo ThAMsI ThAMsIne bharyA che. te jaDa padArtha che. jaDane paNa nijI prakRti hoya che. A karma 52mANunuM kArya che ke cetananI avasthAmAM vikRti, vibhAva, rAga-dveSa rUpI malinatA Ave tyAre e cetanA para potAnuM rAjya jamAvI devuM. arthAt cetananA pradezo para te chavAI jAya che tene karmAvaraNa kahe che. jema ApaNe AhAra laIe ane te sAta dhAtumAM vaheMcAI jAya tema A karma paramANuo ATha prakRtimAM vahecAI jAya che. sAthe jIvanA pariNAma pramANe teno kALa nakkI thAya che. sukhaduHkhanI mAtrA nakkI thAya che. A jaDezvaranI lIlA jANIne cetane cetI levA jevuM che. rmaprakRtinA mULa ATha bheda 1. jJAnAvaraNa : jJAnane AvaraNa kare te jJAnAvaraNa karma, AtmA jJAnasvarUpa che. tenA jJAnaguNane Avare che tethI AtmA svasvarUpane bhUlI, ajJAnavaza dehAdine svasvarUpe mAne che. 2. darzanAvaraNa : jJAna guNanI jema AtmAmAM darzanaguNa che, tene prazamarati 109 karmabaMdhanA bihAmaNA sahAyako tathA prakAro Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidrA jevAM doSothI AvaraNa thAya che. vaLI jIvane Indriyo dvArA thatuM sAmAnya bodharUpa darzana AvaraNa pAme che. 3. vedanIya : jIva sahaja rIte sukhanA anubhavavALo che. tene sukhane badale zarIranI zAtA azAtArUpa sukha-duHkhano anubhava A karmathI thAya che. 4. mohanIya : jenA udayamAM jIva parabhAvamAM mUrchita rahe che, jAgato chatAM uMghato rahe che ane mithyA mAnyatAmAM phasAya che, krodhAdi kaSAyothI AvRtta rahe che. hAsya, rati, ati, zoka, bhaya, dhRNA veda jevA doSothI piDAya che. AthI AtmanA guNono ghAta thAya che. 5. AyuSya : dehamAM AtmAnuM rahevuM te A karmanI kRpA che. dehano saMyoga e janma ane viyoga te mRtyu, te AyuSya karma che. 6. nAma : dehanI vividha racanA jevI gati, jAti vagere A karmane AbhArI che. temAM zubha azubhanA bheda che. 7. gotra : AtmA ucca ke nIca nathI. A karmanA baLe tene ucca ke nIca kULamAM janma levo paDe che. 8. aMtarAya H AtmAne AtmarUpe jIvavA na de. svarUpadRSTine Avare, zakti sAmarthyane aMtarAya kare bhautika rIte Icchita sukhonI prApti thavA na de. purUSArtha phoravI na zake. A uparAMta AThe prakRtinA vividha bheda che. paraMtu ATaluM jANe ane tenA kAraNone tyajI de to paNa jIvana sArthaka thAya. vAstavamAM AtmAnI sattAmAM, pradezamAM parapadArtha jevA karmono praveza ja nathI. chatAM AtmA potAnA svabhAvarUpa lakSmaNarekhAnI bahAra nIkaLIne parapadArthone, paudgalika sukhone potAnA mAnIne rAgAdi kare che, e chidrano A karmaparamANuo lAbha uThAvIne jIvane evo pakaDe che ke Aja sudhI anaMtakALa javA chatAM ApaNe tenA sakaMjAmAMthI chUTayA nathI ane hajI paNa AtmajJAna rahita jIva chUTI zake tema nathI. puNyayoge jo sadgurunA bodhano avasara maLe, dRDhatApUrvaka vinayI thaI AtmAno Azraya kare to AvA bhramaNa ane bhramathI chUTI zake tema che. kAraNake kAryaNa padArtho karatAM jIvanI zakti anaMtaguNI che. sau prathama mithyAtvAdino tyAga karI samyaktvane pAme to chUTavAno mArga mokaLo thAya. prazamarati 110 karmabaMdhanA bihAmaNA sahAyako tathA prakAro Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXIXIXXIXIXIXXIKIKI : 8. viSayo dvArA kevo vinAza? mULamAM kaSAya (rAgadveSa) ane viSayonuM joDaluM jIvane viSama karmajALamAM phasAve che. krodhAdi kaSAyamAM jIva kevo paravaza bane che te joyuM. te pramANe Indrayone paravaza thaI jIva karmabaMdhane gADha kare che. 1. sparzendriya H ajJAnavaza jIva eka eka Indriya vaza thaI maraNane zaraNa thavA sAthe navA karmabaMdhanuM upArjana kare che. jemake sparzendriyanI baLavAna saMjJAthI hAthI kevo phasAya che? jaMgalavAsIo hAthIne pakaDavA mATe moTA polA khADA kare tenA para hAthINI athavA tenuM AbehUba pUtaLuM goThave, hAthI kAmAtUra thaI hAthINIne bheTavA doDe ane khADAmAM paDe. jaMgalavAsIo tene pakaDI tenA aMgono cheda karI nAMkhe tyAre te dArUNa vedanA bhogave che. sparzanI vAsanAnuM A pariNAma che. te jIva maraNane zaraNa thAya che. 2. rasanendriya mAchImAro jayAM mAchalIono vAsa che tyAM kAMTAmAM AhArano padArtha bherave che pachI te kAMTo pANImAM DUbADe che. tyAM mAchalIo te padArtha meLavavA kAMTAmAM moM nAMkhIne phasAya che. A pramANe ghaNA pazu pakSIo ane mAnava rasanendriyavaza phasAya che. maraNane zaraNa thAya che. 3. dhrANendriyaH bhramara kamaLanI parAgamAM sugaMdhavaza bese che, temAM evo lobhAya che ke rAta thavA chatAM jato nathI, peluM kamaLa bIDAI jAya che temAM pUrAIne te maraNane zaraNa thAya che. 4. cakSurindriya : paMtagiyuM dIvAnI jalatI jhagamagathI jayotathI AkarSAI maraNane zaraNa thAya che. 5. zrotrendriya jaMgalanA haraNAM zikArIe cheDelA sUrIlA svarothI AkarSAI svaranI dizAmAM doDe che. tyAM zikArI temane pakaDI temanA cAmaDA vagere mATe zarIrane chede bhede che. Ama te haraNAM maraNane zaraNa thAya che. mAnava have tArI kathanI jo. bhAI ! tuM ema mAne che ke e to pazuo che temanI mArA jevI buddhi na hovAthI bicArA phasAya che. paNa tArI vAta tuM ja vicAraje ke jayAre huM TI.vI. jevA kAmottejaka sAdhano sAme bese che tyAre tArI buddhimAnanI dazA paNa pazu karatAM paNa bhUMDI bane che te A rIte : 111 viSayo dvArA kevo vinAza? - - - - - - -- ---- - -- - - -- - -- prazamarati Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TI.vI. nuM sAdhana jonArane pAMce IndriyonA viSayonuM viSa eka ja sAthe pUruM paDe che. jemake tame erakanDIzana rUmamAM suMvALA sAdhanonI suvidhAmAM beso cho. zarIrane sparzendriyathI sukha upaje che. tyAra pachI tame TI.vI. sAme besIne AhAra karo cho tyAre padArthonA rasa ane sugaMdha bhogavo cho, ane AMkha, kAna to TI.vI.nA drazyo sAme joDAyelA che, temAMthI vaLI mAnasika keTalAye vikAro uThatA haze teno kayAre paNa vicAra karyo che ? tuM buddhimAna che teno A kevo upayoga che, ke eka ja sAthe pAMce Indriyone vaza thAya che. mRtyu to tenA samaye Avaze paNa A paravazatAnuM mRtyu to cAlu ja che. are ! kadAca tuM dharmopadeza sAMbhaLato haze te zravaNanuM dhovANa A viSayonA poSaNa dvArA kSaNamAtramAM thaI jAya che. mATe jo tAre mAnavajIvananI uttamatA prApta karavI hoya to tuM saMyamamArge prayANa kara te prAraMbhamAM kaThIna paNa aMtamAM amRta che. Indriya sarva nirodhIne, mana karIne sthirarUpa, kSaNabhara jotAM je dize, te paramAtma svarUpa. -samAdhizataka, u. zrI yazovijayajI Indriyone zuM doSa Apazo ? e IndriyonA viSayomAM jIva ja rAga ke dveSa yukta zubha ke azubha pariNAma kare che te pariNAma ja karmabaMdhano hetu bane che. je jIvo deha ane IndriyonuM astitva svIkAre che ane caitanyaAtmAno svIkAra ja karatA nathI, temane A karmasattA ke dharmasattAnuM jJAna nathI. vaLI gata janmomAM ajJAnavaza bAMdhelA karmo jIvane yathAsamaye udayamAM AvIne sukha ke duHkhano anubhava karAve che. jIva svabhAvamAM eTale dharmasattAnI rekhAmAM rahe to karmasattA kaMI ja karI zakatI nathI. vibhAvadazA eTale AtmAnA ja vikRta pariNAma che. A cittapariNAma ja karmabaMdhanA mukhya hetuo che. sadbhAgye jo koI pratyakSa sadguruno samAgama thAya temano bodha rUce to A karmasattAnA sakaMjAmAMthI chUTavAnI zakayatA che. ane bodhamAMthI jIvane tattvadRSTi prApta thAya to te A karmabaMdhanA kAraNone-mULane jANI teno cheda karI zake. te tattvabodha dvArA doSone jANe che. tene chedavAno udyama kare che. te upAyone have graMthakAra jaNAve che. prazamarati viSayo dvArA kevo vinAza ? 112 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 9, AtmasAdhakanI tera vizeSatAo prathama to sAdhakane rAgAdibhAva doSarUpe jaNAvA joIe te AtmAnuM ahita karanArA che te samajAvuM joIe. tyAra pachI te rAgAdi jALane kema toDAya tenI ciMtA thavI joIe. Avo uttama sAdhaka sacita hoya che. zrI graMthakAra tenI vizeSatA darzAve che. 1. A mahAjALane toDavA udhamazIla : A rAgAdi mahAjALano viccheda karavAmAM te pramAda sevato nathI ke saMsAra che A to badhuM cAlyA kare, vaLI ApaNe yathAzakti dharmArAdhanA karIe chIe, ema saMtoSa mAnI na le. roga dUra karavA jeTalo udhamazIla che tenAthI vizeSa rAgane dUra karavA te udhamazIla che. tene dehAdhyAsayukta bhaya nathI ke tapAdi karavAmAM dehane kaSTa paDaze. vaLI te ema nathI kaheto ke ApaNA zarIra paNa baLavAna nathI ke vadhu kaSTa karI zakIe. tene to bhavano bhaya che. tethI tapAdimAM kaSTa nahi paNa karma naSTa thAya che tema mAne che. 2. darzana, jJAna, cAritra, tapa svAdhyAya ane dhyAnamAM anurakta che. vAstavamAM sAdhakanuM dhyeya nakkI che tene saMsArathI mukta thavuM che, tethI tenA sAdhanonuM sevana kare che muktinA sAdhano samyagudarzana, samyagujJAna, ane samyagucAritra che. temAM prathama zraddhA tattva che. "tattvArtha zraddhAnAM samyaga darzanama." jinapraNita navatattvAdinI yathArtha zraddhA eTale temAM zeya, upAdeya, heyano viveka rAkhavo. samyagdaSTinuM aMtara e ja pramANe varte che. Atmahitane karanArA tattvone jANe che, Adare che, upAse che, zraddhe che. ahita karanAra tatvone tyaje che. AtmAne jANe che, upAse che. ajIvane jANe che, tyaje che. TUMkamAM ya : jANavA yogya jIva-ajIva. upAdeyaH AdaravA yogya, saMvara, nirjarA, mokSa. apekSAe uttamapuNya je dhyeya prApti thatAM chUTI jAya che. heya : tyajavA yogya, pApa, Asava, baMdha. samyaguSTi pAse A gurucAvI che, jethI daDha zraddhAbaLe AtmavikAsane paMthe AgaLa vadhe che. agni sparzanI vedanAthI jIva jAgato rahe che tema samyagudRSTi rAganI AgathI jAgRta rahI A vivekane jALave che. prazamarati 113 AtmasAdhakanI tera vizeSatAo Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra : "samakti viNa cAritra nahi cAritra viNa nahi mukti'' cAritrarahita game teTalA ArAdhanAnA upAya yoje paNa te A lokamAM upara, nIce ke ADe arthAta gaticatuSTaya pAme svarUpacatuSTaya to cAritrathI pAme kAraNake te eka adbhUta niSpApa jIvana che. je pariNAme mukti dAtA che. tapa H IcchAonuM, vAsanAonuM zamI javuM, tRpta thavuM. dharmArAdhanA mATe dehane TakAvavA jeTalI jarUriyAta pUrI thatAM, te mahAtmA tapamAM lIna bane che ane sakAma nirjarA thatI rahe che. svAdhyAya : A tapamAM sAdhaka, mahAtmA pramAdane pesavA detA nathI. tapane vadhu ujjavaLa ka2vA svAdhyAyane prANa samaje che. gurugame vinayapUrvaka sUtra arthane bhaNe che, punarAvartana kare che. punaH punaH temAM ja magna rahe che. AvA satpurUSo pAse satsaMga kathA ja hoya che tyAM saMsArakathA to nAmazeSa thaI hoya che. jJAna-dhyAna : A svAdhyAyanA jJAnarasa-sudhArasanuM pAna karyA pachI sAdhakane anya prayojana nathI te to dharmadhyAnamAM jhUlatA hoya che. Ama prathama vidheyaka-upAdeyatAnA nimitto darzAvyA che. tyAjaya zuM che tenI vizeSatA have batAve che. 3. sAdhaka hiMsA, asatya, corI, maithuna parigrahanI mUrchAthI virakta che. A sAdhaka - sAdhu vratathI yukta che ane avratathI virakata che. hiMsAtyAga : anya jIvanI ke tenA prANonI hAni thAya to potAnA prANa jatA kare kAraNake mahAtmA-munino dharma jIvarakSAno che. sAdhakamAtra mATe A hetu upAdeya che. koIne vadha, baMdhana, cheda ke mAnasika pIDA ApavA jevA hiMsakabhAvayukta kArya sAdhaka kare nahi. hiMsAyukta kriyA ke bhAva thAya tevo pramAda teo sevatA nathI. rAgAdi bhAva te paramArtha bhAva hiMsA che, tevo bodha grahaNa karavo. asatya tyAga : sAdhakanI vANI mRSA-asatya na hoya. hita parimita ane saumya vANI satya che. paramArthathI parapadArthone mArA kahevA te asatya che. hitAvaha vANInuM varadAna mAnavane maLyuM che. te asatyanA zrApamAM zA mATe pheravavuM ? zrApa e arthamAM ke asatya vANI vadanArano bhavAMtare vANI na maLe tevI gatimAM janma thAya che. zAstranA vidhAnanI ke guruvANInI utsUtratA karavI e pApajanaka che, asatya che. prazamati AtmasAdhakanI tera vizeSatAo 114 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corItyAga : paradhanakaraNa : anyonya svecchAe vastunI Apa-le karavI te vyavahAra prayojana che. paraMtu mAyA kapaTathI anyanI vastu ke dhanAdi potAnA karI levA te corI ke paradhanaharaNa che. mAlikanI rajA sivAya vastu levI te corI che. savizeSa dehabhAvane poSavA pudgalo grahaNa karavA te paramArthathI corI che. devagurunI AjJAthI viparIta vastuone grahaNa karavI te paramArthathI corI che. jenAthI A sAdhaka mukta che te A mAyAjALamAM phasAto nathI. maithuna (abrahma) tyAga : sAdhakanI vizeSatA brahmavrata che. eTale veda-vAsanA-viSaya, kAmakrIDAthI sAdhaka virakata che. vedodaya sAme sAdhaka sAvadha che. AtmabhAvamAM lIna rahe che. mamatva-parigraha tyAgaH dhanAdimAM mUcha te mamatva. puNyayoge maLelI sAmagrImAM mArApaNAnuM ahaM ane mamatva te duHkhadAyaka che. sAdhune upakaraNAdi ke sAdhakane dhanyadhAnyAdi hoya to tene sAcavavA vageremAM mamatva bhAva na hoya. te meLavavAnA bhAva thAya tyAre maLe to rAjI ane nA maLe to nArAja, A sarva parigraha mUchathI sAdhaka virakata che. 4. AhAra zuddhi : - sAdhujanone navakoTi zuddha bhikSA hoya, uparAMta nirdoSa AhAra hoya, sAdhaka paNa abhakSya AhAra, kaMdamULa jevA padArtho, vadhu doSavALA padArtho ke vyasano grahaNa na kare. 5. jinavANIno cAhaka : sarvajJa praNita artha, sUtro, paraMparAgata upalabdha zAstrone bhaNe, bhaNAve, Adara kare. jina praNita utpAda, vyaya, dhruvanA siddhAMtane jANI saMsArathI virakata thaI mokSamArganI ArAdhanA kare, jIvAdi navatattvanI yathArtha zraddhA ane tatva bodha grahaNa kare te pramANe AcaraNa kare, to sAdhu ke sAdhaka AtmaniSTha thaI bhavamukti pAme. padArthamAtranA parivartananeparyAyone jANe, ane kSaNikatAno bodha pAme. dravyanI nityatA jANe ane tenuM avalaMbana laI AtmaniSTha bane te sAdhakanI vizeSatA che. 6. loknA paramArthane jANanAra : loka eTale jIvAdi 6 dravyonuM svataMtra astitva ane pariNamana jemAM che te loka (kSetra). jene caudarAjaloka kahe che. temAM cAra gati che, coryAzIlAkha janmasthAno che. jemAM nigoda-sUkSma jIvothI mAMDIne mahAkAya prazamarati 115 AtmasAdhakanI tera vizeSatAo Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo vase che. jemAM nAraka, tiryAya, manuSya ane devono samAveza thAya che. lokAgre muktAtmA, siddhAtmA vase che. jeo saMsAranI karmajanita viSamatA ane vicitratAthI mukta che. sAdhaka lokanA svarUpane jANIne heya ane upAdeyano viveka rAkhe che. paramArtha grahaNa kare che. jIva caitanya svarUpe samAna hovA chatAM ajJAnavaza karmAdhIna viSamatAthI gati Adi, sukhaduHkhAdi bheda jaNAya che. svabhAve jIva mAtra pUrNAnaMdarUpa ane sukhamaya che. tethI sAdhu ke sAdhaka pUrNAnaMdarUpa svarUpane cAhe che. svasvarUpamAM lIna thaI siddhatA pAme che. vaLI jJAnI-yogI jANe che ke A saMsAramAM anaMtavAra janma lIdho paNa kayAMya sukha pAmyo nahi. tethI jagatanA koI pralobhano temane calita karatA nathI. . cAritranI pavitratA : - sAdhu zIlavAna hoya, brahmacaryavrata nava vADa yukta che. paraMtu cAritranI zIlatA to aDhAra hajAranI samRddhi yukta hoya che. tamane thaze ke zIlanA aMgonuM A kevuM sAmarthya? to TUMkamAM jANo. 10 yatidharma 4 saMjJA - AhAra, bhaya, maithuna, parigrahano tyAga. 40. Indriya - sparza, rasa, gaMdha, cakSu, zravaNa, paMcendriya vijetA. 200 10 kAya -pRthvIkAya, apa (pANI), teu (agni), vAu, vanaspati, dvindriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya, ajIva vastrAdi (mULamAM pRthvIkAyAdi che) 2000 3 yoga - mana, vacana, kAyA 6000 3 karavuM, karAvavuM, anumodavuM. 18,000 zIlAMgAcAra dasa yatidharma : kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa (zuddhi), tapa, saMyama, satya, pavitratA (zoca), akicanya, brahmacaryanuM pAlana. A kSamAdi guNamAM vartato sAdhaka saMjJA ke Indriya viSayano nigraha prazamarati 116 AtmasAdhakanI tera vizeSatAo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. vaLI pRthvIkAyAdinA jIvonI hiMsA thAya tevA AraMbha samAraMbha karato nathI, karAvato nathI ke anumodana ApavA mATe manAdi yogane joDato nathI. ahIM to aDhAra hajAra zIlanA aMgonA maryAdita adhyavasAya darzAvyA che. zramaNo apramattabhAve dhIra ane vIrapaNe rahI sarvatomukhI ArAdhanA kare che ane mukti pAme che. sAmAnya sAdhake bhAvanA to A ja karavAnI che. ane bhUmikA pramANe ArAdhanA karavAnI che. 8. pariNAmanI apUrNatA : arthAt adhyavasAyanI vizuddha dhArA apUrvakaraNa samyakatva ane zreNimAM hoya che. pUrve kayAreya paNa AvuM zuddhikaraNa thayuM nathI. te vizuddha upayoganI dhArA bAhya koI avalaMbana para AdhArita nathI. pUrvazruta ane svAtmAmAMthI e pavitra jharaNuM vahe che. sAdhujanonA saMyamanI pavitratAnuM apUrva pariNamana caramasImAnuM hoya che. tethI sAdhaka kayAM to samyakatva pAme che, Akhare zreNie ArUDha thaI mukti pAme che. 9. zuddhanA lakSanI zubha bhAvanAo : pAMca mahAvratomAM daDha rahevA darekanI pAMca pAMca bhAvanAo che. A uparAMta anityAdi bAra bhAvanA, cAra maitrI Adi bhAvanA, A to AtmAno vaibhava che, aneka bhAvanAthI bharapUra che. AthI mahAvratadhArIne koI paNa samaye koI bhAvanA to cAlu ja hoya. tethI mahAvrata kaSTadAyaka na lAge, vaLI pramattadazAmAM bhakti Adi zubhabhAva hoya tyAre paNa jeTalA kaSAyano abhAva che teTalI zuddhatAthI nirjarA cAlu che. 10. zAstra siddhAMtomAM bhAvanAjJAnanuM bhAvana : bhAvanAjJAna pariNatirUpa che. te pahelA sAdhaka zrutajJAna dvArA siddhAMtone jANe che, tenA para ciMtana kare che te ciMtAjJAna che, te ciMtanamAMthI je zuddha aMtaradhArA pragaTI te bhAvanAjJAna che. te dhArAmAM sAdhaka AtmAnaMdane, svasaMvedanane anubhave che. te sivAya huM vidvAna, zAstrajJa chuM te phogaTa pralApa che. bhAvanAjJAna to anubhavAtmaka che. 11. vairAgya-vItarAgatAnuM sukha H sAdhaka sAdhanAnI vizeSatAmAM AgaLa vadhato jAya che. pUrve vividha bhAvollAsa dvArA, have vairAgyapathamAM daDha thayo che. sAdhu-munijIvananA prANa vairAgya che. prathama aMka che to pachInA mIMDAnuM mAhAbhya vadhe che. tema prazamarati 117 AtmasAdhakanI tera vizeSatAo Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgya sameta jJAna, dhyAna, tapa, japa, bhakti, yukti, pravRtti, nivRtti, sarve nirjarArUpa bane che. viratine prakAzita karanAra vairAgya che. vairAgyarahita virati merU parvata para eka ogho vadhu mUkvA jevI che. A vairAgI kevo che ? rAganA prabaLa nimitta chatAM rAga vairAgInA manane DolAve nahi. vairAgyamAM AtmA tRpta thAya tevuM sukhanuM saMvedana che. jaDa ke cetana padArtho pratye sAdhu-sAdhakane AkarSaNa nathI. te jJAna dhyAnamAM lIna che. AtmAnaMdamAM lIna hoya tene rAganA sAdhanomAM Aga dekhAya. pachI te pratye AkarSaNa zuM ! Akhare A vairAgya pUrNapaNe pragaTa thatAM munirAja kevalyanA paramasukhanA dhAmamAM sthita thAya che pachI anaMtakALa e zAzvata sukhanA svAmI thAya che. A vItarAgatAnuM AkharI pradAna che. 12. saMsAravAsathI parADa mukha (vimukha) sAdhaka vItarAgatAmAM duHkha vagaranA sukhano anubhava kare che. tene saMsAranA duHkha gabharAvatA nathI paNa saMsAranA sukha pratye te kAyara che. e sukha pAchaLa duHkha doDatuM Ave che, e jJAnI-yogIne samajAya che. saMsAranA bhayAnaka svarUpano anubhava che. cAre gatinA duHkhonI vAstavikatA jANe che, tethI saMsAravAsathI parADa*mukha thAya che. 13. mokSane ja svahita jANanArA H bhale deha che tyAM sudhI dehane nibhAve che paraMtu jJAnI-yogInuM mana to svarUpamAM rame che. dehanuM damana, kaSAyonuM zamana, viSayonuM vamana karavAmAM svahita jANe che. mana, vacana, kAyAnA yogane te mArge vALe che. upayoga bhAvamAM mukti jhaMkhe che. "ema vicArI aMtare, zodhe sadguru yoga, kAma ema AtmArthanuM bIjo nahi mana roga.' : x 10. AtmasAdhakanuM ciMtana-ciMtA : XILIA prazamarati -zrImad rAjacaMdra sadguru dvArA Atma sAdhakanI vizeSatA jANI. sAdhaka have pUrNatA pAmavAnI ciMtA seve che ke dIrghakALe puNyayoge mAnavadeha maLyo, pUrve paNa maLyo hato chatAM mAro pramAda kevo ke hajI mAruM paribhramaNa TaLatuM 118 AtmasAdhakanuM ciMtana-ciMtA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI? A saMsAranI cAragatimAM mane zuM maLe che ke duHkha paDavA chatAM huM e paLojaNa choDI zakato nathI ? zAtA azAtAne AdhIna, maraNane AdhIna, svajana dhanAdine AdhIna vaLI te sarva kSaNabhaMgura chatAM temAM sukhanI kalpanA karuM chuM. vaLI vItelA AyuSyanI eka paLa Indra jevA samartha paNa pAchI meLavI zakatA nathI to tAruM zuM gajuM? e samayano Aja dina sudhI te zuM saupayoga karyo ? kaMI nahi, thayuM te thayuM have, cetI jA. varasa dInAkI gAMThanI ujave gAya bajAya, mUrakha mana jANe nahi varasa gAMTha ko khAya." bhAI ! tuM tArA sAITha ke paMcotera varSa ujave, kadAca zatAbdI pUrI kare, pachI zuM? muThThI bAMdhI Avelo khAlI hAthe javAnuM? Ayu ghaTe vaya vadhe temAM tuM zuM ujave che? janmanI paLathI mRtyuno prAraMbha thaI jAya che. sAITha sIttera ke so varSanI AyuSyanI gAMsaDI laI Avyo hato te vaya vadhatA ghaTatI jAya che. "kSaNa kSaNa karatA to mAruM Ayu vahI jAya, divasa ne rAta mane ema kahI jAya." sAdhaka ciMtave che ke bhUtakALa gayo, vartamAna pramANe bhAvi ghaDAze, mATe vartamAna ja sAdhI levA jevo che. te sAdhya to zuddhAtmA ke siddhatva che. sAdhana samyagu darzana, jJAna, cAritra che. te sAdhanane sevavA mATe satpurUSArtha che. je vartamAnamAM ja thaI zake che. puNyayoge hajI tane dehAdi sAnukULa che. bhUmikA pramANe aucitya ArAdhana, tapa, japa, bhakti, satsaMga, svAdhyAya, sadgurunI nizrA vagere maLyA che. mAnavajIvananI AMkhanI palaka jeTalo samaya ratnaciMtAmaNithI adhika mUlyavAna che. te jaDa padArthone kaMThe bAMdha nahi paNa AtmasvarUpamAM joDI de pachI jIvana sArthaka che. 6 11. vinaya mUlo dhammo : sAdhakanuM sAdhya siddhatva ke zuddhAtmA che. to sAdhana paNa tevA ja joIze. te sAdhananI prAptinI sulabhatA mATe sAdhakane guNAtmaka bhAvanA jarUrI che. zAstrakAroe paramArtha mArgamAM vinayane paNa dharmanuM mULa kahyuM prazamarati vinaya mUlo dhammo 1 19 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A vinayamAM ghaNI vividhatA che. temAM eka prakAra zrutavinaya che je anya vinayanuM mAdhyama bane che. vAstavamAM sadgurunuM sAnnidhya-yoga paramArthamArgamAM mULa hetubhUta che. tevo yoga kvacita maLato hoya che, maLe to vinaya dvArA gurugama prApta thAya tyAre zrutajJAna-zAstrajJAnano sahaja kSayopazama thAya, te AtmajJAnarUpe prakAza Ape che. temAM guruvinayanI mukhyatA che. jinavara kathita tattvabodhane pAmavA sAdhaka sadAya tatpara hoya che te mATe Agama-zAstro AdhArabhUta che. jemAM AtmA, paramAtmA, saMsAramokSa, jIva-ajIva vagerenAM sUkSma svarUpano bodha maLe che. te sAdhakane AtmahitArthe preraka bane che. - jJAnI guru jANe che ke A vinIta ziSyanuM kalyANa zAmAM che ? te pramANe te jJAnAdinI ArAdhanA karAve che. sAdhaka svarUpamAM sthira thavA jevo svAvalaMbI na bane ane sAmAnya smRtijJAnanA ahamAM AvI jAya to kadAca zAstrajJAnano kSayopazama thAya paNa AtmajJAna to alabhya thaI jAya. vaLI mokSamArgamAM zAstrajJAna avalaMbana che paNa AtmajJAnanuM pUrNatva thavuM te svarUpa prApti che. arthAt zAstrajJAnathI niveDo nathI. AtmajJAnathI niveDo che. AtmajJAna mATe zAstrajJAna avalaMbana che. nadI taravA nAva levI paDe, kinAro Ave tyAre nadImAMthI bahAra utarAya. adhavacce nAva choDI de to DUbI jAya tema gurUgamanuM jANavuM. mATe vinIta thaI guru AjJAne zirasAvaMdya mAnavI. tevA vinIta ziSyo AtmakalyANa tarapha vegathI prayANa karatA hoya che. vinayavAnanuM jIvana, kULa, vidyA, vartana sarvadIpI uThe che. are saMsArIne paNa vinayathI dhana, mAna, vidyA, yaza Take che, vistare che. paramArtha mArgamAM heya-upAdeyanA vinaya vaDe paraMparAe mukti sudhI pahoMcAya che. A vinayaguNamAM bAdhaka ahaMkAra ane daMbha che. mATe adhyAtmasAramAM graMthakArazrI prakAze che ke, "he muni tame moha ane daMbhano tyAga kro, daMbha sAthe adhyAtmamArgamAM praveza saMbhava nathI. AtmAne hitakArI upAdeya che. ahitakArI deya che, A viveka sAdhanne AtmasAta hoya che." kadAca tame moTA pada para hazo to tamArI sAme jIvo namra banI raheze, paNa pAchaLa to asadbhAva ja haze. temAM zo lAbha? vaLI ahaMne kAraNe pada parathI utaryA pachI AlokamAM paNa tArA sAmuM joze nahi, prazamarati 120 vinaya mUlo dhammo Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paralokamAM tuM na mAne ke mAne paNa pariNAma phaLyA vagara raheze nahi. vinIta bano suvinIta bano, tamAro sau Adara kare, tame paNa sauno hArdika Adara karo. suvinIta ene kahevAya ke je anAdara karanAra pratye paNa sadbhAva rAkhe che. vinaya ane prazamabhAvanA varelA sAdhakanI jAduI kaLA che. mAna apamAna, vaMdaka niMdaka, saune mATe sadbhAva, prema udAratA hoya che. prazamarasa to ahaMthI ujjaDa banelI bhUmine-jIvanane paNa navapallavita kare che. prathama to amRta che. pavitra saritAnuM vaheNa che. je tene jhIle che te to paramAnaMdane pAme che. tevA suvinItano-prazamarasanA dhArakano saMga karanAra paNa pAvana thAya che tevo viniyoga bane che. jema satI strI AbhUSaNo ke vastrAlaMkarathI jeTalI zobhatI nathI teTalI zIlathI zobhe che. zIla ja tenuM AbhUSaNa che. tema sAdhakanA AbhUSaNo zratavinaya, guruvinaya jevA abhigamathI zobhe che. mATe sAdhakamAtre potAnA zrutajJAna ane cAritrane vinayanA, prazamanA trAjave tolI jovuM? sAdhake samyagujJAna ane samyagucAritra te trAjavethI mApI jovuM. sapramANa tola sAdhakane AdhyAtmika saMpattinA zikhare ArUDha kare che. vinIta ArAdhaka gurunizrAmAM ArAdhana kre che. jJAnIjano kahe che ke vinIta ziSya sadgurune AdhIna thaI varte to aMtarmuhUrtamAM jJAna pAme je svabaLe koTigame prApta karI zakato nathI. A pArataMtramAM AtmA jayoti pragaTavAnuM svAtaMtrya samAyeluM che. kAraNa ke anAdikALano ahaMkArano saMskAra svamatie nivartana pAmato nathI. ziSya tana, mana, dhana sadgurune arpaNa karavA. sadgurune ziSyanA tana, mana, dhananI jarUra nathI paNa ziSyano ahaMkAra toDavAno bodha Ape che. samarpaNa bhAva ziSyano ahaMkAra dUra thavAmAM prabaLa hetu che. savizeSa bhaktimAM jema prabhunuM puSTa avalaMbana che tema jJAnamArgamAM gurunuM advitIya sthAna che. kAraNa ke bhakti samarpaNanA hetuvALI che. jJAnamArga purUSArthanA hetu vALo che temAM cUkI javAnA aneka nimitto che. sthUlabhadranuM daSTAMta zAstra vidita che. mATe zAstra adhyayanamAM tenA artha ane gUDha rahasyo, zaMkAnA samAdhAnamAM, kALAdinuM pramANa AdimAM gurujanojJAnIo nirNAyaka che. temane samarpita thavuM. ziSyanuM kalyANa jJAnathI, tapathI, ke dhyAnathI kevI bhUmikAmAM che te prazamarati vinaya mUlo dhammo 1 21 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnI guru jANe che. mATe jJAnapipAsu ziSye tevA jJAnIgurunuM sAnnidhya meLavavuM. guru jJAnI, vAtsalyayukta hoya ane ziSya vinIta hoya eTale dUdhamAM sAkara bhaLe tevuM thAya che. tevA gurunuM sAnnidhya meLavavAnI jijJAsA ane vinayaguNa pragaTaze tyAre tamane tevA sadgurunI prApti thaze. pravacana aMjana jo sadguru kare, pe'khe parama nidhAna, jinezvara, hRdayanayaNa nihALe jaga dhaNI, mahimA merU samAna, jinezvara. -dharmajIna stavana, zrI AnaMdaghanajI jeNe gurunI AjJA zirasAvaMdya jANI che te supAtra gurumAM rahelA saghaLA jJAnano pAtra bane che. kadApi gurunA kaDavA veNa paNa hitakArI lAge che. temanA bodhAmRtamAM pAvana thayelo potAnAmAM raheluM nidhAna anubhave che. vAstavamAM ahitakArI kriyAnuSThAnanA ajJAnane-ksTane dUra karavA jJAnI samartha che. kyAreka komaLatA ane kyAreka ThoratA jarUrI hoya che, tyAre teno bheda na rAkhatA te baMne bhAvane hitakArI jANavA. kuMbhAra mATIno ghaDo ghaDe tyAre aMdarano hAtha komaLatAthI phare ane upara TapalA mAre pachI te ghaDAne bhaThThImAM nAMkhe tyAre ghaDo suMdara AkAra pAme, tema guru ziSyane pramAda karato joI kaThora vacano kle, ane adhyayana samaye vAtsalyathI jJAnano bodha Ape pachI ksoTi karI tapAve tyAre ghaDAnI jema ziSya mokSamArgane yogya AkAra pAme che. gurujananA AvA karUNAbhAvane nahi samajanAro ziSya vikalpamAM paDe ane svacchaMdapaNe varte, guruno Adara na rAkhe to patana thAya. gurunuM sAnnidhya caMdana jevuM zItaLa hoya. ziSyanA tApa pApa badhuM ja teno sparza pAmI zItaLatA, prazamabhAva anubhave che. kacita koI samaye bahAra uSNatA jaNAya to paNa tenA aMtaramAM caMdananI zItaLatA jevuM hoya che tema tuM jANIne zItaLatA sanmukha thaje. jo ke A lokamAM mAtA-pitA, vaDIlo vagere upakArI che paraMtu sadguruno upakAra to A bhava ane bhavAMtare paNa upakArI che. are tArI mukti sudhI temano prabhAva tane bhIMjavato raheze. mAtA-pitA bhautika rIte upakArI che. paraMtu gurujanonI pavitratA, niSkAmatA paramArtha mArgamAM upakArI che. jema mokSamArgamAM darzana mUlo dhammo che. tema gurugama levA vinayadharma prazamarati 122 vinaya mUlo dhammo Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna che. lAkho zAstra bhaNe AtmajJAna na pagaTe te guruvinaya vaDe aMtarmuhUrtamAM (thoDA samayamAM) pragaTe. vinaya kevo hoya ? Avo vinIta sAdhaka pUrNajJAna pAmyA pachI paNa vinayadharmane cUkato nathI. chatA nirAkula che. huM zuddha buddha zuddhAtmA chuM. AvuM divyajJAna AtmAmAM pragaTa thAya che tyAre AtmA pUrNAnaMdane prApta kare che. enA mULamAM gurujano pratyenA anahada AdaramAMthI svAtmAmAM pragaTeluM kSayopazama samyajJAna che. gurujanonA kRpAmRtamAMthI pragaTeluM e AtmajJAna pUrNatA pAme che. te bhale jJAnarahita avasthA hoya paraMtu teno prAraMbha to e divyajJAna ApanArA guru AjJAnI apUrva zraddhAthI thAya che. aMtamAM te vinIta svAdhInatA pAme che. AvuM guru pAtaMtrya aMte svataMtratAmAM pariName che. je sAdhaka A vinayamArga cUkI jAya che te kevuM patana pAme che te have joIe. 6 12. avinItanuM patana koI vAra kAMThe AvelI nAva DUbe tevuM Azcarya sAdhanAmArgamAM bane che. thoDA Agama-zAstrapAThano abhyAsa thAya, vakatRtva kSayopazama thAya pachI gurunizrA tyajI de tyAre kAMThe AvelI pelI nAva DUbe tema Avo ahaMbhaya avinIta sAdhaka AtmajJAnanI prApti rahita saMsAramAM DUbe che. kAraNake kSayopazama jJAna te smRtijJAna che anubhavajJAna nathI. vaLI zAstronA abhyAsathI prAraMbhanI pavitratAne yoge koI labdhi prApta thaI (A kALe evuM kvacita bane che eTale emAM moTAbhAgano bhrama che) to mAnapAna vRddhi pAme che. mohanIya rUpAMtara pAmI jIvane samajAve che ke A labdhino, zaktino, zAstrajJAnano upayoga janautkarSa mATe che. tane kaMI apekSA nathI ! ziSyothI viMTaLAyelA mahAzaya sevA levAmAM zAtAgAravamAM garakAva thAya che, labdhinA - riddhinA prayogamAM lokasaMparka vRddhi pAmatA mAnapAnamAM lubdha bane che. ane lokabhAvanA, ziSyonI bhAvanAmAM bhikSAcArImAM rasAsvAdane poSaNa maLe che. Ama zAstrajJAnanA jore AtmajJAna rahita avinIta gAravathI patana pAme che. mohanIyarmanI jALamAM phasAyelA avinIta sAdhaka ke sAdhu prazamarati 123 avinItanuM patana Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhakAramaya ajJAnamAM phasAya che. jema lokamAM prasiddhi maLe tema jALamAM vadhu phasAya che. pachI sarvAnA vacana ane AjJA gauNa bane che. vratAdi gauNa bane che. sukhazIlatA poSAya che. ane nizcayanI vAto vahetI karI svane ane parane bhramamAM nAMkhe che. huM zuddhAtmA chuM. A je kaMI thaI rahyuM che te to te te samayanI avasthA che, je niraMtara badalAya che. AtmA avasthA jeTalo nathI. jJAtA, dekhA che. AvuM popaTiyuM raTaNa patana karAve che. yadyapi sarvajJanI vANInuM vidhipUrvaka sevana kare to temAM abhUta pAramArthika rasAyaNa che. temAM svacchaMdatA bhaLe to te janma maraNa rUpe phUTI nIkaLaze mATe vinayapUrvaka jJAnI gurune AdhIna rahI pUrNatA pAmatA sudhI bhramane tyajI satyane grahaNa karavuM. avinItanuM eka apalakSaNa guru-jJAnIjanonA vacananI avagaNanA. jema melerIyAnA dardIne sAkara kaDavI lAge, sarpadaMzavALAne lImaDAno kaDavo rasa mITho lAge, A zArIrika vikriyAnI jema avinItane mAnasika vikriyA hoya che. prathama to tene jJAna, jAti, kuLa Adino aham che, kaSAyonI prabaLatA hitakArI vacanomAM paNa dveSabhAva karAve che. mohanIyakarmamAM phasAyelo sAdhaka satune (hitane) asat jANe che ane (ahitane) hita mAne che. te dUraMdezI nathI, vartamAnamAM ahamUnA poSaNamAM bhAna bhUle che. rAgAdimAM, ahamumAM, niHsatva banelo avinIta jJAnI gurune oLakhI zakato nathI. chatAM gurunI karUNA tene upakArI thAya che. TIMMUNMIIIIIIIIIIIX 13. kaSAyo sahita jenA dvArA AtmA lepAya te vezyA che. TITL(11) . AtmAnuM viziSTa pariNAma te vezyA che. arthAta AtmAnA e prakAranA adhyavasAya te vezyA che. lazyAnA mukhya be prakAra. 1. dravya lezyA 2. bhAva lezyA. dravya lezyA paulika che. tene varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. tenA cha prakAra che. kRSNa, nIla, kApota, tejo, pA, zukala legyA. temAM prathamanI traNa azubha lezyA che pachInI traNa zubha lezyA che. bhAva lezyA : varNAdi nathI, kAraNa ke te jIvanA pariNAma che. For Private ? 24 kaSAyo sahita jenA dvArA AtmA lepAya ne lehyA che. te prazamarati Jain Educatchernational Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanI sugati ke durgatinuM kAraNa bane che. dravya lazyAnuM nimitta pAmI jIvamAM thatAM pariNAma te bhAva lezyA. zrI malayagirijIe vadhu spaSTatA karI ke manAdi yoga hoya tyAM sudhI lezyA hoya ja. vezyA ghAtI ke aghAtI karma nimittaka nathI. teramA guNasthAnake ghAtI karmo nathI chatAM yoga janita lezyA che. caudamAM guNa sthAne aghAtI karma che chatAM leNyA nathI. eTale yogane AzrayI dravya legyA mAnavI joIe. manoyoganA sahayogathI utpanna thatAM pariNAma te bhAva lezyA. kRSNa, nIla Adi varNo te dravyalezyA, tenA nimittathI thatA pariNAma che, je karmabaMdhanuM nirmANa kare che. kaSAyodayathI raMgAyelI yoga pravRtti te bhAva vezyA che. kaSAya hoya tyAM lezyA hoya. vezyA hoya paNa kaSAya na hoya (kevaLajJAna). zubha azubha baMne vezyAonA pariNAma jaghanyathI aMtarmuhUrta ane vadhumAM vadhu tetrIsa sAgaropama hoya che. vaLI temAM taratamatA paNa hoya che. cha lezyAnA pariNAma : prathama traNa azubha lezyA che. (1) kRSNa lezyA : pAMca AsravomAM pravRtta, traNa gumiothI agupta, cha kAyanI hiMsAthI avirata, tIvra AraMbhamAM pariNata, kSudra, sAhasika, nirdaya, nRzaMsa ane ajitendriya jIva kRSNa lezyAvALo jANavo. (2) nIla glezyA : IrSALu, kadAgrahI, atapasvI, ajJAnI, mAyAvI, nirlajja, viSayI, dveSI, rasalolupa, AraMbhI, avirata, kSudra ane sAhasika jIva nIla vezyAvALo jANavo. (3) kApota lezyA : vakra vacanavALo, viSama AcAravALo, kapaTI, gUDha, potAnA doSa chUpAvanAro, parigrahI, mithyASTi, anArya, marmabhedI, duSTa vacana bolanAro, cora matsara-svabhAvavALo, jIva kApota lezyA vALo jaNAvo. dareka legyAmAM bhAvanI taratamatA hoya che. A traNa lezyA zubha che. (4) tejo vezyA : namra, caMcaLatArahita, niSkapaTa, kutuhalarahita, vinIta, IndriyonuM damana karanAra, svAdhyAyazIla, tapasvI, priyadharmA, daDhadharmA, pApabhIrU, hitaiSI jIva tejo vezyAvALo jANavo. (5) padma lezyA : jenAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha alpa hoya, prazamarati 125 kaSAyo sahita jenA dvArA AtmA lepAya te legyA che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenuM citta prazAta hoya, je manane vaza rAkhato hoya, manoyoga e upadhAnavALo hoya, ati alpa bhASI hoya, upazAnta hoya ane jitendriya hoya te jIvane padma lezyAvALo jANavo. (6) zukala lezyA ArtadhyAna ane raudradhyAna choDIne je dharmadhyAna ane zukaladhyAna dhyAvato hoya, jenuM cita zAta hoya, jeno AtmA vazamAM hoya je samiti ane guptivALo hoya, je sarAga saMyamI ke vItarAga hoya je upazAnta ane jitendriya hoya tene zukala vezyAvALo jANavo. uparanI lezyAmAM prathamanI traNa azubha legyA che. mahaaMze te pramANe pariNAma hoya che. pachInI traNa zubha lezyA che tenA pariNAma zubha che. daSTAMta : legyA upara upanaya kyA. cha mitro pharavA gayA emaNe eka sthaLe jAMbunuM vRkSa joyuM. sahune jAMbu khAvAnI IcchA thaI. sahunA manamAM judA judA vicAra AvyA. pahelA mitre kahyuM. vRkSa upara caDhavAnI mahenata koNa kare? mATe vRkSane kApIne nIce pADo ane majethI phaLa khAo. bIjA mitre kahyuM. AkhA vRkSane kApI nAMkhavAthI zuM lAbha? vRkSanI moTI moTI zAkhAone kApIe. phaLa maLI jaze ane vRkSa bacI jaze, trIjA mitre kahyuM moTI moTI DALo paNa zA mATe kApavI joIe? je nAnI DALIo upara jAMbu lAgelA che e DALIo ja toDIe ane phaLo khAIe vRkSane vadhu nukasAna nahIM thAya. cothA mitre kahyuM nAnI DALIo zA mATe toDavI joIe? phaLanA gucchAo toDI laIe ! ApaNe to phaLa ja khAvA che ne ? DALIo toDavAnI jarUra nathI. pAMcamA mitre kahyuM gucchA paNa toDavAnI jarUra nathI. gucchAmAM to kAcAM pAkAM badhA phaLa hoya. ApaNe to pAkA phaLa joIe che, eTale vRkSane ane DALIone hacamacAvI nAMkho. pAkA phaLa kharI paDaze. e khAIzuM. chaThThA mitre sahune premathI samajAvatAM kahyuM zA mATe bicArA vRkSane kApavuM? zA mATe DALIo toDavI? zA mATe vRkSane hacamacAvavuM? juo, jamIna upara aneka pAkA phaLa paDelA ja che. te laI lo ane khAo. vyartha zA mATe vRkSane nukazAna karavuM. A cha vezyAone spaSTatAthI samajAvatI upanayakathA che. pahelo prazamarati 126 kaSAyo sahita jenA dvArA AtmA lepAya te lezyA che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitra e kRSNa lezyA che. bIjo nIla vezyA, trIjo kApota vezyA, cotho tejo vezyA, pAMcamo padmavezyA ane chaThTho zukala lezyAvALo che. te te lezyAvALAnA kevA kevA vicAro hoya, te A upanayakathA spaSTatAthI samajAve che. A vezyAnA mAdhyamathI ApaNe ApaNI jAtane tapAsavI ane zubha adhyavasAyane sevIne zubha lezyAne apekSAe TakAvavI. jo ke zubha lezyA e bAdhaka tattva hoI tyAjaya che. mATe A prazamarati graMthanA mAdhyamathI vairAgyavAsI thavuM. vairAgya ja sukhadAyaka che. ke 14. vairAgyabhAva kema pragaTe ? ? AKhKhKhKhKhKhKhKhKhIII saMsArIne ke saMsAratyAgIne rAgAdibhAvanA saMskAranA mULa ghaNA uMDA arthAta dIrghasudIrghakALanA che. mULa chedAya pachI ja DALApAMdaDA naSTa thAya tema rAgAdibhAva rokAya to saMsArabhAva naSTa thAya. vAstavamAM vairAgya pedA thavAmAM ApaNe bahu dUra dezavideza kheDavAno zrama karavAno nathI. vairAgya AtmAno svAbhAvika guNa che te saraLa ane samIpa che. paraMtu jIva ajJAnavaza rAgAdi bhAvanuM nimitta laI dUra nIkaLI gayo che. pataMgano dora khUba laMbANamAM chUTo mUkayo che tene kheMcIne have yathAsthAne lAvavAno che. sau prathama deha tarapha dRSTi karo, cAmaDInI aMdara tane bahu gamI jAya tevuM zuM che? jugupsita padArtho joIne ja pUrA dehanuM aham mamatva gaLI jAya. te tu azuci bhAvanA dvArA samajI leje. have graMthakAra vairAgya pragaTa karavAnA bAhya kAraNo darzAve che. deza, kuLa, zarIra, vijJAna, AyuSya, baLa, bhoga ane vaibhava AdinI A saMsAramAM viSamatA joIne tenA adhogati Adi prakAro joIne jJAnIne vairAgya pedA thAya che. saMsArI jIvone A viSamatAmAM duHkhI joIne jJAnIjanone karuNA upaje che. dezakALanI viSamatA : bhale deza videzomAM AkarSaNanuM vaividhya jaNAya chatAM eka bAju nirdhanatA, duSkALa, kudaratanA kopa, rogacALA jevA duHkhadAyI vAtAvaraNa hoya che, jayAre koI dezomAM sAdhana sAmagrInI vipulatA, sukALa, kudaratanI anukULatA hovA chatAM mAnavo vacce kayAMka prazamarati 127 vairAgyabhAva kema pragaTe ? Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema to kayAMka vera, AvI viSamatAnuM mULa to zubhAzubha karmanuM phaLa che. AvI viSamatA joI jJAnI samatAne - prazamane ArAdhI duHkha vagaranuM sukha pAme che. kuLa : AtmAnA mULa svarUpamAM uMca nIca kuLa jevI viSamatA nathI, paNa jagatanI vyavahArika racanAmAM uMcanIcanA bheda mAnavane pIDAkArI thAya che. karNa jevo samartha parAkramI pAMDavothI vizeSa baLavAna, dAnavIra, kuMtIne peTe janmelo mULamAM kSatriya jevA uccakuLano paNa tyajAyelo sUtaputra tarIke ucharyo, aMga dezano rAjA banyo paNa samAja vyavasthAmAM kULa nIcuM hatuM tethI draupadIne svayaMvara maMDapamAM sarva rIte yogya chatAM rAdhAvedha karavAnI taka na maLI, tenuM lohI to kSatriyanuM hatuM chatAM kSatriya tarIke zastravidyA meLavavAmAM kuLa bAdhaka thayuM. yuddha samaye senApatipade yogya chatAM bhiSma pitAmahe tene nIcAkULane kAraNe yogya na mAnyo. yadyapi mAnava guNathI ucca hovA chatAM jayAM sudhI te samAja para AdhArita che tyAM sudhI uMcanIcanA viSama bhedo rahevAnA ne sahevAnA te joI jJAnIone vairAgya upaje che. - vijJAnanI viSamatA : mAnava bAhya AkRtie samAna, mULa svarUpe samAna chatAM koI bhautika jagatamAM anekavidha siddhio prApta kare che. ane koI maMdabuddhithI tiraskRta thAya che. AdhyAtmika jagatamAM sAdhaka pUrNa jIvananA sopAna caDhato jAya che, jayAre keTalAka A paMthe nIkaLavA chatAM, ajJAnadazAmAM ravaDe che. AvI asamAnatA-viSamatA joI jJAnI vairAgya pAme che. - AyuSyanI viSamatA ? are koI jIva to mAtAnA udaramAM ja pUrNavirAma pAme che. koI pAMca pacAsa varSa jIve che. koI ATha nava dasakA jIve paNa parAdhInadazAmAM arthAt maravAnI rAha jotA duHkhamAM divaso pasAra kare che. baLanI viSamatA eka mAne peTe janmeluM yugala, temAM eka baLavAna ane eka apaMga AvI viSamatA baLanI che. bhoganI vaibhavanI viSamatA pitA taraphathI baMne bhAIone saMpattino samAna vAraso maLyo. thoDA vakhatamAM eka daridrI thayo. ekanI saMpatti coguNI thaI evuM zA mATe ! koNe A viSamatA karI ? samAjamAM keTalAMya mAnavo ghaNo parizrama karavA chatAM peTa pUratuM pAmatA nathI ane keTalAkane prazamarati 128 vairAgyabhAva kema pragaTe? Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaibhava zodhato Ave che. AvI viSamatA zAthI? he jIva! A viSamatA Izvara nIpajAvatA nathI. jIva mAtra potAnI ja ajJAnatAne kAraNe puNya-pApane vaza A viSamatAne AdhIna jIve che. e puNya-pApa jIvanA je zubhAzubha bhAva che, jenA pariNAme sukha ke duHkha pAme che tethI jJAnIjanone vairAgya pedA thAya che. vairAgyane sevavA ane TakAvavA zubhadhArAne vahetI rAkho. zubhadhArAne dhAraNa karo. karmonI aneka prakAranI viSamatAo jIve pote ja IndriyonA bhoganI lolupatA, unmattatA, aviveka, dharmavihIna jIvana, sadAcAra jevA guNonuM sevana na karavAthI pedA karI che. kayAMya sukha hoya to paNa te jIvo AkULa che. dhAro ke dasa vyApArImAM koI ekano naMbara prathama che to tenuM sukha zuM? te naMbara TakAvI rAkhavAnI AkULatAmAM te sukhe khAI ke sUI zakato nathI. ajJAnathI gherAyelA saMtoSanA sukhane mANI zakato nathI tenA upAya tarIke jJAnI zubhadhArAne dhAraNa karavAnA upAyo batAve che. sAdhake sadagurunA mArgadarzanathI upAyo yojavA joIe. sAdhakone anusarIne upAyonI vividhatA che. koI eka ja upAyanA ekAMtamAM na jatAM potAnI bhUmikA vikase te pramANe anusaravuM. prathama rAgadveSane jItavAnA upAyo savicAra, sadAcAra, satsaMga, bhakti, satkAryo, svAdhyAya, vagerenI ArAdhanA che. pAMca IndriyonA viSayone jItavA sakriyAo, tapa, japa vagere dvArA saMyama keLavavo jethI zubhadhArA vahetI rahe ane jIva bhAvazuddhi sudhI pahoMcI zake. vikAsanA AvA aneka sopAna che. krame krame caDhatA rahevAthI zubhadhArA vahetI raheze. jenAthI anukrame zuddhadhArA vikasIta thaze. yadyapi zubhadhArAnuM sAtatya rahevuM kaThaNa to che ja chatAM satpurUSArtha vaDe te zakaya che. temAM svAdhyAya, zAstra zravaNa ke abhyAsa vizeSa preraka che. temAM sadgurunI nizrAmAM zravaNa manana ciMtana thAya to te uttama che. Atma kalyANanA sAdhake Agama-zAstrone agrimatA ApavI. A Agama zAstro cAraanuyogamAM samAya che. 1. dravyAnuyogano abhyAsa IndriyonA viSayo ane kaSAyone zAMta karavA mATe che. 2. gaNitAnuyoga mananI caMcaLatA dUra karavA mATe che. prazamarati 129 vairAgyabhAva kema pragaTe ? Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. caraNAnuyoga saAcAra - sakriyA vaDe saMyama preraka che. 4. kathAnuyoga jIvananA saMgharSo ane azubha bhAvathI mukta thavA mATe te te mahApurUSonA jIvana caritro preraka bane che. sAdhake bhUmikA pramANe abhyAsa karavo, jethI zubhadhArA vikAsa pAme to zuddhabhAva pratye jijJAsA Take. bhautika sukhanI doDamAM manuSya jIvananI amUlya paLone hoDamAM mUkI de che. hAryo jugArI joramAM rame tema manuSya vaibhavanI choLomAM vadhu khUMpato jAya che. bhale tame dharma jevI mUlyavAna vastune jANatA na ho to paNa tamArI buddhimattA eTaluM to joI zake che ke saMpatti, zarIra, parivAra Adi keTaluM parivartana pAmatA hoya che. dhana dhAnyano bharoso bhrama bane che. eka maMdInuM mojuM pharyuM ke karoDapati roDapati bane che. saMyogajanita padArthono viyoga thAya che. zarIra samaya jatAM mRtyu tarapha dhakelAI jAya che. rAga kayAreka SamAM pariName che. he jIva! konA bharose jIve che. nazvara padArtho svayaM kSINa thAya che, to janmAMtare kayAMthI Ave ! jayAre dharmasaMskAra rUpIIsyoransa sAthe Ave che. je je zubhAzubha saMskAra grahaNa karyA che te janmAMtare sAthe Ave che, ane sukha duHkhanuM kAraNa bane che. dharma e zuddhatattva che tethI duHkha vagaranA sukhanuM kAraNa bane che. aMte jIvane svaAtmapadanI prApti karAve che te dharma. eTale rAgAdi prapaMca rahita zuddha bhAva che. viralA jIvo ja tenI jijJAsA seve che. tevI zuddha bhAvanA vaDe mukta thAya che. buddhimAna vicAra kare ke je sukhabhoga TakatA nathI, bhayathI bharelA ane parAdhIna che te sukhanuM sAdhana kevI rIte bane? atre graMthakAra jaNAve che ke "prazama mAM arthAta prakRSTa vairAgyamAM sukha che. jemAM bhaya ke parAdhInatA nathI kema ke vairAgya e zuddhAtmAno nijI guNa che je bheLaseLa vagarano che. bAhya padArthothI apekSA rahita che. prAraMbhamAM kadAca tyAga vairAgyanuM sevana kaSTarUpa lAge paraMtu aMte te parama sukharUpe pragaTa thAya che. vairAgyanA-prazamasukhanA mArge jatA prathama eka bhramano tyAga karavo paDaze ane te che IndriyonA sukhonuM AkarSaNa. sau jANe che ke IndriyonuM manAtuM sukha samayathI maryAdita che. padArthathI parAdhIna che. svabhAvathI nazvara che. temAM sukha kema hoI zake ? e vAta to pracalita che ke viSa grahaNa eka ja vAra mRtyu sarje che. prazamarati 130 vairAgyabhAva kema pragaTe ? Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayAre viSayonuM viSa bhAvamaraNanI zrRMkhalA sarje che. kadAca A janme Indriya viSayonA sukhanI anukULatA hoya to paNa tenA bhoga samaye AkuLatAyukta hoya che. ane tenA vaDe thatA karmabaMdhana to aneka bhavonA paribhramaNanuM kAraNa bane che. bhoga kALe temAM AkULatA chatAM jIva ajJAnavaza sukha mAne che. jayAre suMdara AhArathI sajja thALa sAme hoya tyAre kayA padArtho ArogyuM, jhaDapathI AroguM tevI AkULatA hoya che vaLI te punaH maLe tevI AkULatA. vaLI thoDuM vadhu paDatA padArthonuM sevana paNa AkULatA lAve che. kAmakrIDAmAM paNa A ja AkuLatA hoya che. vAsanA uThe tyAre bhogavavAnI AkULatA, bhogavyA pachI jugupsita padArthanI vicitratA sukhanuM kAraNa banatI nathI ke pUrNa thatI nathI, te punaH uThe che. Ama sarva prakAre IndriyonuM sevana duHkhadAyI che tema vicArI saMyamI jIvana jIvavA prayatna karavo. 15. zrI AcArAMgasUtra adhyayana tIrthaMkara paramAtmA dharmatIrthanI sthApanA karyA pachI sau prathama AcArano upadeza Ape che. jenA AdhAre gaNadhara bhagavaMto te artha upadezane sUtra baddha kare che. te dvAdazAMgInI racanAmAM mukhya prathama AcArAMga sUtra che. te darzAve che, ke sAdhu ke sAdhakone svarUpa-svabhAva zuddhi mATe zuddhAcAranuM kevuM mahAtmya che. temAM mukhyatve sAdhujano (sAdhako) mATe zuddhAcAranuM mAhAtmya darzAvyuM che te AcAronuM nizcaya ane vyavahArathI pAlana thavuM jarUrI che. mukhya pAMca AcAranuM nirUpaNa karyuM che. pAMca AcAra : (1) darzanAcAra (samyaktvAcAra) (2) jJAnAcAra (3) cAritrAcAra (4) tapAcAra (5) vIryAcAra. sAdhujanonA A AcAra zAstra vihita che. 1. darzanAcAra : vyavahArathI jinavacanamAM niHzaMka thavuM ane apUrva zraddhA rAkhavI te sivAya anya vacanothI prabhAvita thavuM nahi. zaMkA uThe to sadguru pAse samAdhAna meLavavuM. nizcayathI sarvajJa bhagavAna praNita AtmAnA zraddhA guNanI pariNati, svarUpa-tatvadRSTi vaDe AtmAnI sarva padArthathI bhinnatAnI zraddhA te zuddha prazamati zrI AcArAMgasUtra adhyayana 131 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAcAra che. (samyakatvAcAra) 2. jJAnAcAra : darzanAcAranI zraddhA vaDe mati ane zrutajJAnano yathArtha bodha thavo. vaLI darzanAcAranI zraddhArUpa pariNatithI ane pavitratAthI anukrame avadhijJAnAcAra, mana:paryavajJAnAcAra ane kevaLajJAnAcAra pragaTa che, Ama mati, zrata, avadhi ane mana:paryavajJAnanA kSayopazama dvArA te te jJAnAcAra pragaTe che. kevaLajJAnAvaraNa karmano kSaya thavAthI kevaLajJAnAcAra pragaTe che kAraNake te pUrNa jJAna che, tethI te AvaraNanA kSayathI pragaTe che. nizcayathI jJAna svarUpa AtmAno jJAyakasattA vaDe svIkAra karavo. ke AtmA trikALa dhruva jJAyaka svarUpa eTale svapara prakAzaka che paraMtu kartA bhoktA nathI te nizcayathI jJAnAcAra che. 3. cAritrAcAra : rAgAdibhAvane upazAMta kare. karmonA samUhane kSaya karatA javuM. te mATe pAMca samiti traNa guptinI ArAdhanA karavI. pAMca mahAvrata pALavA vigere cAritrAcAra che. nizcayathI svarUpamAM sthiratA, ramaNatA ane vairAgyamaya pariNati te zuddha cAritrAcAra che. tenA mukhya adhikArI sAdhujano che. 4. tapAcAra : bAra bheTavALA tapAcAra che tenA cha bAhA ane cha atyaMtara bheda che. bAhyatapa atyaMtara tapanI vADa jevA che. atyaMtara tapa zuddhinuM kAraNa hoI karma nirjarA kare che. bAhyatapa : anazana, uNodarI, vRtti saMkSepa ane rasatyAga AhAra saMyama mATe che. saMlInatA (Asana sthiratA), kAyakaleza (kAyAno saMyama) kAyazuddhi mATe. . atyaMtara : prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya mananI zuddhi mATe che. dhyAna ane kAyotsarga cetanA zuddhi mATe che. nizcayathI tapa IcchAonA nirodharUpa che. vaLI nijaguNa prAgaTya mATe tapa che. 5. vIryAcAraH vIrya eTale Atmazakti AgaLanA cAre AcAronuM yogya pAlana karavA mATe Atmazaktino upayoga apramatta rahIne karavo te viryAcAra che. A AcArAMganA adhyayana mATe munijanone chakAyanA jIvonI rakSA, paulika kSetrAdino tyAga, pariSado para vijaya ane daDhabhAvapUrNa samyakta hovuM jarUrI che. prazamarati 132 zrI AcArAMgasUtra adhyayana Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sUtranA adhyayananI pAtratA mATe sAMsArika pravRtti ane saMparkano, udvega jevA doSano tyAga, karmono kSaya thAya te rIte vizuddhi, vaiyyAvRttamAM kuzaLatA, IcchA nirodharUpa tapa, strI Adino tyAga vagere jarUrI che. A AcArAMga sUtra anekarUpa ArAdhanA ane AcAranuM nirdezaka che. vaLI bhikSAgrahaNanA doSathI mukta, samiti guptinuM pAlana, sthAna, niSadhA Adi kriyA dvArA jAgRti batAvI che. dareka mahAvratanI dRDhatA mATe pAMca pAMca bhAvanAo ane cAritranI sthiratA mATe maitrI Adi bhAvanAothI sAdhu bhAvita hoya che. ziramora samA 18 hajAra zIlanA aMgo rAgAdi bhAvone naSTa kare che tevA sAdhupaNAnI bhavyatA adbhUta che. cetanA para chavAyelA AvaraNone vikherI nAMkhavAno mahAyajJa maMDAyo che. zuddha svabhAva jJAyakapaNArUpa AtmA paranA karma kalaMkanA AvaraNone naSTa karavAnA che. (aDhAra hajAra zIlaMkAcAra anya ApelA che.) AcArAMga sUtranI AcAra saMhitAmAM ghaNI viziSTatAo rahelI che. zastraparijJA : sUkSma jaMtuthI mAMDIne chakAyajIva sudhInA koI paNa jIvanA vadhano tyAga karavAno upadeza che. jIvavadhathI jIva potAnA paribhramaNanI vRddhi kare che. lokavijaya : laukika bhAvonuM nimitta, parivAra AdinA rAgAdi ane kaSAya para vijaya e sAdhujIvananuM vizeSa aMga che. zIta-uSNatA, kSudhA-tRSA, ThaMDI-garamI jevA pratikULa ke anukULa Akti jevA bAvIsa ke pariSaho para vijaya. samyaktva : AmAM tattvanI prAdhAnyatA che. jIvAdi tattvanI yathArtha zraddhA e sAdhujIvananI viziSTatA che. lokasAra : muni saMsAranA prayojanathI udAsIna hoya che. saMyamanI dhAra para cAle che. mokSamArgane deDhatApUrvaka sAdhato mokSane pAme che. dhUta : svajana parivAra pratye nirveda bhAvavALo hoya che. are ! chevaTe deha ane upakaraNono paNa svaicchika tyAga karI le che. jenAthI pote bhinna che tene grahato nathI ane svarUpane choDato nathI. mahAparijJA : pAMca vrato uparAMta AhAra zuddhino upAsaka che. labdhidhArI hovA chatAM teno upayoga pradarzana mATe ke bhautika sukha mATe karato nathI. prazamarati zrI AcArAMgasUtra adhyayana 133 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAkhyAna parijJA : tyAgavAlAyaka padArthono tyAga, punaH prApta na karavAnA pratyAkhyAnane dhAraNa kare che. samyagdarzanAdine daDhatApUrvaka yathArthapaNe dhAraNa kare che. arthAta sAdhu ratnatrayIrUpa pariNatinA dhAraka che. vimokSa yatanA sarva karmono sarvathA kSaya karI mokSa prApta kare che. aMte anazana sahita mokSamArganuM sevana kare che. upadhAnazruta : jemAM bhagavAna mahAvIranI ugra tapazcaryAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. tenuM AdarapUrvaka adhyayana kare che. AcArAMga ane niyukatanI gAthAo upara mahA prajJAvaMta zIlaMkAcArye TIkA saMskRtamAM racIne A viSaya rasaprada ane subodha banAvyo che. gaNadharonI gahana racanAmAMthI tAravelA rahasyo kharekhara abhUta che. mATe che bhAvAtmAo! paribhramaNanI muktinI cAvIrUpa A graMthanuM zravaNa, manana ciMtana karI pAvana thavA prayatna karajo. vaLI bIjA zrutaskaMdhamAM to sAdhu, sAdhvIjanone bhikSA, zayyA, gamanAgamana, vastra, pAtrAdi, vasti-sthAnanuM grahaNa karavA vagerenuM sUkSma avataraNa karyuM che jethI sAdhu jIvana pramatta dazAthI mukta thaI samagra jIvanane zuddha banAve. paMca mahAvratanA daDha pAlana mATe, ekAMta sthAna, anyonya sajAtiya AliMgana kare nahi. temAM rAgAdi bhAva rahita hoya. vyutsarga kriyA: je sthAnamAM rahyA tyAM maLamUtrAdino utsarga yogya rIte karavo jethI anyane kaMI jugupsA na thAya. zabda kriyA : zabda zravaNa to thavAnuM paNa temAM ISTAnijha buddhi karavAnI nahi. rUpakriyA strI Adi ke bhautika padArthonI suMdaratAnuM avalokana na karavuM ke rAgadveSa na karavA. parakriyAH sAdhu zarIranI zobhA mATe prayatna na kare. koInI pAse sevAnI IcchA na kare. dehabhAvathI mukta rahe. anyonya kriyA : rAgabhAve anyonya dehanI mAvajatano moha na rAkhavo. vaLI mahAvratonI sthiratA mATe pAMca pAMca bhAvanAothI bhAvita rahevuM jethI pramAdanuM sevana na thAya. anityAdi tathA maitrI bhAvanAthI bhAvita thaI vairAgya ane samatAthI bharapUra rahevuM. (zrI tattvArthAdhigamamAM prazamarati 134 zrI AcArAMgasUtra adhyayana Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistAra che.) aDhAra hajAra zIlanA AcArathI sAdhu rAgadveSanA mULiyAne mULamAMthI ukheDI nAMkhe che. koI prakAre zuddha buddha AtmA para chavAyelA gADha AvaraNonA jaDane mULamAMthI naSTa kare che. AcArAMga sUtramAM sAdhujIvananI bhavyatA, pavitratA, apramAda jevA guNo bharapUra batAvyA che. teno gugame abhyAsa karavAthI te sAdhu mahAtmA kALa ke karmathI parAjita thatA nathI. paNa je A mahAgraMthanuM abhyAsa, manana, ciMtana nathI karatA te sAdhujano kaSAyAdhIna thaI sAdhupaNu gumAve che. jema jema jinapraNita tattvono abhyAsa vadhaze tema tema yathArthatA samajAze. jIvanamAM AcArAMganA sUtro AcAra dvArA evA chavAI jaze ke tamAruM badhuM ja astitva AcArAMgamaya banI jaze. jethI viSaya kaSAyAdi jevA zatru svayaM dUra thaI jaze. zramaNa ke zramaNIe AcArAMganA marmane samajIne prasAdano tyAga karIne tattvajJAnamAM DUbI javuM joIe. jethI IndriyanA viSayo, tenA saMskAro, kaSAyonA vikAro sAdhanAthI vicalIta na kare. saMyamanA yogonuM niraMtara sevana kare. sarva saMga parityAga karyA pachI paNa jo aMtaHkaraNanI zuddhi thaI nathI to karmajanita upAdhi TaLatI nathI. nizcayathI to AtmasvarUpamAM ramaNatA, vairAgyathI bharapUra upayogane cAritra kahyuM che. te ja zramaNapaNuM che. bAhyaveSa ke bAhyAcArathI mukti nathI paraMtu jeTalo kaSAyAdino abhAva, svabhAva ramaNatA teTalo munidharma che. bAhyAcAra paNa aMtaraMga AcAra vagarano vyartha che. zrI AcArAMga Adi sUtronI pavitratA ane bodhanuM mAhabhya e che ke tenA adhyayana ArAdhanAnI pAtratA mATe saMyamadhArIe yogdavahana karavAnA hoya che. tyArapachI teo anya zAstrano viniyoga ke abhyAsa karI zake che. ka 16. sukha vairAgyanuM : graMthakArazrI kahe che ke he munirAja, ekavAra nirNaya karI levo ke mAre rAgAdijanya sukha nathI joItuM paNa nirbheLa sukha joIe che. AtmAnuM svAdhIna sukha prApta karavuM che to purUSArthamAM lAgI jAo te tamArA AMtara vaibhavamAMthI pragaTa thaze, te mATe ATaluM karo. prazamarati 135 sukha vairAgyanuM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jAtIya vAsanAne, viSayone zAMta karavA. krodhAdi kaSAyono upazama ravo. hAsyAdi, zokAdi prasaMgomAM svastha rahevuM. padgalika padArthonI prItino tyAga kravo. apriya padArthomAM mUMjhAvuM nahi. priyajananA viyogamAM zoka karavo nahi. bhaya vaDe AkAMta ke vyAkuLa thatA nahi. niMdA ke tiraskAranA prasaMge madhyastha rahevuM." AvA prakAre prazAMta thayelo AtmA paramasukhane mANe che. ekavAra sapurUSonA vacanamAM pratIti rAkhI pagane khoTA mArgethI upADI le che. sAhasa karI le pachInI khUbI tene jaNAya che. prazAMtAtmAnA sukhanuM varNana keTaluM thaI zake te to anubhave ja samajAya tevuM che. jenI dRSTi mithyAbhAvathI mukta che te samyagudRSTi ke jene jaDa cetana padArthonA lakSaNanuM jJAna che, te pratyenA bhinnatAno nizcaya varte che tevA jJAnI ke je zuddhAtmAnA Azraye svarUpa dhyAnamAM magna che. jenI IcchAo zAMta thaI che. nivaguNanA vaibhavane je mANe che te tapasvI jevA prazAMta AtmA nijAnaMdamAM lIna che. te AnaMda atIndriya che. vaLI je svAtmAmAM magna che, parAgamAM bhramaranI jema guNomAM lIna che te kadAca zAstrajJAna jANato na hoya, dhyAnanA lakSaNo jANato na hoya, kadAca tapa karI zakato na hoya to paNa nijAnaMdane mANe che. tenA mULamAM prazAMtavAhitA che arthAt AtmazAMtirUpa svasaMvedananuM te sukha che. tenuM varNana vacanagocara nathI. mAtra anubhavagocara che. nijAnaMdanA sukhane mANavA sAdhu-sAdhakane lokasaMparka bAdhaka che. kAraNa ke A sukha koI cakravartI ke IndranA sukhathI paNa adhika che. cakravartI AdinA sukha bahAranA sAdhanonI apekSAvALA che. anyathI bhaya sahita che. mArAthI bIjAnuM sukha vadhI jaze? tevI zaMkAvALuM che, tethI maLelA te sukhanA rakSaNa mATe IndriyAdi ke Ajano saMpanna mAnava paNa sarcita che. ciMtAthI grasAyelAnuM sukha kevI rIte sukha manAya? dRSTAMta jJAnI sAdhupuruSa vikalponI jALathI mukta che. eka sAdhunA pAtrA sAMje corAI gayA. sAdhu vicAre che ke savAre agiyAra vAge jarUra paDaze teno vikalpa hamaNA zA mATe karavo ! ane jJAna dhyAnamAM lAgI gayA. pAtrAdinA vikalponA dvAra ja baMdha pachI temane vyAkULatA zAnI ? evA sAdhu haMmezA svastha hoya che. bhAI tuM jamyo tyAre vastra ke pAtra laIne janmyo hato? maratAM te sAthe laI javAno chuM! to pachI vacagALAmAM prazamarati 136 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazAMta AtmA zA mATe vyAkuLa thAya? yogya samaye sAdhune pAtrA ane bhIkSA maLI gaI. vaLI svajana Adi tyAgIne nIkaLelA sAdhune padArthonA abhAvamAM duHkha zuM? eka munirAjane aThThAInuM tapa hatuM. te vihAramAM hatA tyAM ATha divasa pUrA thayA. jaMgala jevuM kSetra hatuM. ziSya pUchyuM kAle A kSetramAM pAraNAno joga kevI rIte maLaze? munirAja kahe tapanA ArAdhananA AnaMdamAM vaLI vikalpa kevo ? bIje divase savAra thaI. niyama mujaba vihAra zarU thayo. tyAM acAnaka koI yAtrALunI gADIne tyAM ja paMcara paDyuM. gADI aTakI. yAtrALu pAse kaSya badhI ja vastuo hatI teno dharmalAbha lIdho. munirAje niHspRhabhAve pAraNuM karyuM. vikalparahita anAkULa jJAnI-tapasvInA puNya A prakAre pragaTa thatA hoya che. vikalpo temAM aMtarAya ubhA kare che. kadAca kaMI prayojana karavuM paDe to AkuLatA vagara karavuM. AcArAMgasUtrano marma Avo vedharasa jevo che. OT 17. pravajayA (pravajayA : parabhAva vajarya) saMsAra tyAga, pravajayA, sAdhutA, sarva virati A zabdo paryAyavAcI che. TUMkamAM saMsAranA prayojanathI, saMsAranA saMskArathI, laukika vyavahArathI, aucitya sivAyanA laukika paricayathI mukta thavuM te saMsAratyAga che. paMca mahAvrata, samiti, gupti te ArAdhanA che. niSpApa jIvanayukta ane niSparigrahI te sAdhu che. dehAdinA ahaM mamatva rahita sarvavirati che. sarvasaMga parityAga karyA pachI paNa jo laukika paricaya vyavahAranI apekSA che to te upAdhi che, sAdhunI samAdhi nathI. AthI graMthakAra he che ke laukki pravRttithI mukta sAdhu devendrathI paNa sukhI che. vAstavamAM niSpApa jIvanayukta sAdhunA samAdhi rUpa sukhane, saMvedanane sarakhAvI zakAya tevA saMsAramAM padArtha nathI. chatAM devendra sAthe sarakhAvyuM che te bodhano eka prakAra che. kAraNake lokasamUha Indriyagocara sukhane jANe che. devone kamAvA ke saMsAra nibhAvavAnI upAdhi nathI. zarIramAM asUci nathI. kudaratI Aphatano bhaya nathI. AvA kAraNothI devone sukhI prazamarati 137. pravajayA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyA che. vAstavamAM devo paNa bhayabhIta che. lobhI che, mRtyu che, eTale duHkha to che ja. eTale devendrone sAdhunI samAdhi jevuM sukha nathI. vItarAga jevA kahevAtA anuttaravAsI devone paNa AgAmI janmanuM duHkha che. graMthakAra kahe che ke sAdhu mahAtmAne A jagatamAMthI kaMI meLavavuM nathI. bAhya sukha ane duHkhathI teo mukta che. temane loka apekSA nathI. dehanibhAva jevo upacArathI lokavyavahAra hoya che. prazama sukhanA svAmI ke sAdhujano! tamAre sAMsArika laukika saghaLI pravRttiono tyAga karavo. manathI, vacanathI ke kAyAthI temAM pravRtta na thavuM. svarUpanA saMvedanamAM raho eTale tame prazamasukhanA sAgaramAM cho. manAdi yogane parabhAvathI mukta rAkhavA zAstrajJAna nahi cAle, paraMtu AtmajJAna, pariNata jJAna, svasaMvedana jJAna je Atmapradeze pradeze jhaLahaLatA prakAza jevuM che. arthAt te sukha prazamarasanA sAgara jevuM che. nivRttinI guphAmAM A sukha che. apramattayogInuM A sukha che. graMthakArazrI kahe che ke te sAdhu! tame saMsAra, svajana, parajana Adino tyAga karIne nIkaLyA cho, arthAt je vastu AtmAnI nathI te tyajI dIdhuM che. mAtra sAdhanAnuM bAhya sAdhana deha ja tamArI sAthe che. tenA mamatvano paNa tyAga che pachI tamane ciMtA, bhaya, vikalpa zo? tame aMtara bAhA svastha cho. have tamAruM kendrasthAna svarUpaciMtana, svarUpaniSThA che. tene bAdhaka karatAM rAgAdi paNa tyajayA che, ane Indriyone to tame svavaza karI che. AvA aMtaradAhanA tyAgI tame sAdhu svastha cho. svarUpastha, svastha sAdhu sadA svamAM magna che. A jagatanA mAnAdi, ahaMkArAdi temane parAjita karatA nathI. te sAdhu purUSoe paudgalika sarva padArthothI manAdi yogathI, svanI bhinnatA jANI che tethI teo sadA svarUpastha hovAthI svastha che. yadyapi sAdhune udara nirvAha paNa saMyama arthe karavAno che tethI janasaMparka nimitta mAtra che te laukikavyavahAra baMdhana ke bAdhaka nathI. bhikSAdi mATe upacArathI lokajanita vikalpa che ke kevA gRhasthanA gharethI bhikSA levI ke jethI AhArazuddhi ane lokavyavahAra ucitapaNe jaLavAya, ane lokahitanuM paNa kAraNa bane. e lokasaMparka evo na hovo joIe ke jethI vairAgyanA bhAvane bAdhA pahoMce. AhAramAM rasavRttinuM poSaNa na thAya. vikAra pedA na thAya tevI bhikSAvRtti rAkhavI joIe. prazamarati 138 pravajayA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhue jema lokavirUddha na javuM tema lokanI khuzAmatamAM paDIne saMyamanI virAdhanA paNa na karavI. teo jema saMyamapAlana mATe ke zarIranA nibhAva mATe upayogI thAya che tema sAdhujanoe temane dharmano sAco lAbha Apavo. lokasamUha A kALe khUba sAdhana sagavaDavALo banato jAya che. tethI teo potAnA svajano ke je sAdhu thayA che, temanA pratye sabhAva thAya, tethI temane kiMmatI, alaMkArika vastuo vahorAvavAno bhAva thAya te samajI zakAya che chatAM aucitya jALavavuM. tyAga vairAgavALA zramaNe AkarSaka vastuone svIkAravI nahi kAraNake temAM paudgalika bhAva poSAya che je mokSamArgane bAdhaka che. vastuonuM tema sthAnanuM che. gRhastha sadbhAvapUrvaka sthAna Ape to ja sthiratA karavI. svacchatA ane samaya jALavavA. Ama saMyama svIkAryA pachI te zuddha ane daDhapaNe pALavAmAM traNe yoganI khUba jAgRti jarUrI che, athavA ajAgRtinA chidro dvArA kayAre malInatA mamatA praveza karI le ane saMyamanuM zirSAsana thaI jAya te kaLI zakAtuM nathI AthI A kALamAM tyAgIjano paNa bhogIjanonA saMparke zithila bane tevI saMbhAvanA che. jemake, prathama pote to phona kare nahi, karAve. pachI sAdhana rAkhatA thAya. saMyama che mATe apavAde abhakSya auSadha paNa seve, AhAra abhakSya na khape tema auSadhanuM che. apavAda to prANa sATe levAno che. dehanI mUcha ke manobhAvanAnA poSaNa mATe AhAra ke auSadha nathI. to ja sAdhujIvanano Adarza Take. dravya, kSetra ane kALanuM yogya aucitya jALavavuM. sAdhucaryA : sAdhujano prAye tapasvI che. mitAhArI che tethI temane nirogItAnI bakSisa che, chatAM pUrvanA koI aparAdhathI azAtA Ave tyAre samAdhi TakAvavA prayatna kare, na chUTake auSadhino upayoga kare. arthAta AhAra, sthAna, vastra, pAtra vagere tamAma vastune jayaNA ane jarUrapUrvaka ja kadhya che. kazu ja maryAdA bahAra nahi. zuddhadharmanA pAlanamAM aparigrahI sAdhune vartamAnajoga hoya. jarUrI sAdhano paNa alpa hoya, vadhu nahi. temane vaLI zaMkA zAnI hoya ke jarUra paDe vastu nahi maLe to ! zarIra ke udara nibhAvanA sAdhana sivAya eka soya jeTalI paNa vastu vadhAre na hoya. vaLI temAM IniSTa bhAva na hoya. dehanuM mamatva prazamarati 139 pravajayA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuTayuM che tevo apavAda paNa sevavo nathI. sAdhutA vaDe siddhi prApta karI sidhdhatva meLavavAnuM che. sAdhunA AhArAdi grahaNamAM eja bhAvanA ke svastha zarIrano saMyamadharmamAM sAtha levo che. zuddhadharmanuM pAlana karavuM che. AtmAnI rakSA karavI che. prazamati eTale jhaLahaLatAM vairAgya mokSanI nikaTatA anubhavatA muni. teo jagatanuM viSama svarUpa jANe che. dehAdinA nibhAva mATe lokasaMparka karavA chatAM te kAjaLanI koTaDImAM lepAtA nathI. kAdavamAMthI mATI ane pANInI svacchatA grahaNa karI kamaLanuM sauMdarya kevI rIte khIle che ? munine dehAdino saMyoga che. tene sAdhana mAnI temAMthI svanI bhinnatA deDha karI muni svarUpAnaMdamAM jhUle che. tyAre svarUpa sauMdarya khIle che. muni to nigraMtha che. jJAnAvaraNAdi ATha karma, bhavabhramaNanuM kAraNa mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogo sAthe jemanI tadrupatA nathI. arthAta rAga dveSanI graMthithI muni mukta che. dravyakarma, bhAvakarma, nokarma saMyoga che paraMtu temAM kartAbhAva nathI tethI muni nigraMtha che. nigraMtha mahAtmA mahA vivekI che. jJAna, dhyAna, tapa, mahAvratanI vRddhi mATe satata prayatnazIla che. doSone dUra kare ane AtmaguNanI vRddhi kare. pariSaho para temano saMyama che. pariSahajaya te temano svAbhAvika jIvana krama che. jJAna dhyAnAdimAM sahAyaka vastu kalpya che, tene bAdhaka aMtarabAhya vastu munine tyAjaya che. paradravya, parapaudgalika padArthomAM rAga ke dveSathI teo dUra rahI mokSayAtrAmAM pragati kare che. bhojana, vastra, pAtra, vastI, auSadha vagerenI nirdoSatA jALave che. kalpya ke akalpyano vicAra karI teno upayoga rAkhe che. ArAdhanAne bAdhaka hoya to paNa anukULatAno rAga tyajI te vastuone tyajI de che. muni mokSamArge javA nIkaLyA che tyAM aMza mAtra rAgAdino bhAva yAtrAne pUrNa thavA de nahi, tethI teo jAgRta che. pUrNatA, mokSa, svarUpa prApti pAmatA pahelA munirAje, sAdhake kAMTALI keDI kaMDAravAnI che kemake saMsAranA sukha, anukULatAo ane samRddhinI choLo karatA A to alaukika mArga che. eTale baMnenA hetuo judA ja rahevAnA. mokSamArge deha, dehabhAva ItyAdine jatA karIne jJAnAdi guNo ane svarUpaniSThA keLavavAnI che. prazamati 140 pravajayA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananA AgamomAM sArabhUta vastuono mahAsaMgraha che. vaLI sAdhu to Agama cakSuvALo che, aMtarIkSa vALo che. yadyapi anAdinA saMskAra bhUsavA prayojanabhUta upAya karavA jarUrI che. ekAMtamAM paNa e saMskAra to sAthe ja rahe che chatAM te AtmasvabhAvanA nathI. dUra karavAthI jAya tevA saMyogika che. vaLI A upAyo anekavidha che. graMthakAra kahe che ke sAdhuno AtmA jJAna-darzana-cAritra-ratnatrayayukata che ratnatrayIrUpa AtmA ja dehAvagAhana che. te ratnatraya AtmAthI judA hoya to muktinuM sAdhana-dhyeya na bane. A ratnatraya zuM che? je AtmA mohano tyAgathI AtmAmAM AtmA vaDe AtmAnA svarUpane jANe che te AtmajJAna ja AtmAnA darzana-jJAnacAritra che. Ama AtmasvarUpano jJAtA thayelo sAdhu jIva sAthe joDAyelA karmone samabhAvathI judA kare che. je sAdhune cetana acetana padArthomAM Inijha buddhi nathI te sAmyabhAve rahe che. A sAmyabhAva amRta che. sAdhu AtmasaMvedha rasarUpa sAmyAmRtanuM pAna kare che. he muni ! pUrNatA pAmatA sudhI sAmyabhAvane TakAvavA vairAgyanI jananI bArabhAvanAnuM niraMtara anuprekSaNa karavuM. sAdhutA vairAgyathI vikase che. niraMtara AtmaguNano abhyAsI sAdhu loka saMparkathI dUra rahe che. sAdhu jagatanA mohamaya, vicitra prakAronA dRzyo jovA mATe aMdha che. vaLI jagatanA jaDacetana koI padArthonA rAgAdi bhAva vaDe guNadoSa bolavA mATe mUMgA che. vaLI jagatanA paulika padArthonA varNana sAMbhaLavA badhira che. ema zAstrakAra jaNAve che. he muni ! sAdhupaNuM eTale siddhatva pragaTa karavAno anupama lahAvo che. pUrNa sukha pAmavAno avasara che. anAdikALathI jIve jagatanA prapaMco joyA, jIbha maLI tyAre keTalAye pralApa karyA. harSa zoka karyA have te bodha pAmyo ke AtmAnI zuddhasattA pAmavA mATe A sarve nirarthaka che tethI have sAdhu AtmaguNomAM lIna bane che. AvA mahAtmAo vairAgI che. AvA mahAtmAone mada sparzato nathI, kAmavAsanA satAvatI nathI, mohanIya karma pajavatuM nathI, matsara uThato nathI, rAganI mIThAza ke dveSanI vAza jANatA nathI, teo niraMtara anAkULa che. graMthakAre A prakAre sAdhutAnuM anupama svarUpa jaNAvyuM che. sAdhake paNa gauNapaNe Aja AcArAdinuM lakSya sAdhya karavAnuM che. prazamarati 141 pravajayA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 18. navatattvanuM ciMtana : (vizvanI abAdhita racanA) IIIIIIIIIIII sAdhaka avasthAmAM mana padgalika padArthomAM pravRtta thaI IniSTa buddhi karatuM hoya tyAre manane prathama navatattvAdinuM ciMtana karI temAM rokavuM. vaLI AdhyAtmika kSetramAM praveza karavA sAdhakane mATe navatattvAdinuM manana, ciMtana ati Avazyaka che. A tattvomAM vizvanI racanA samAI jAya che. jethI jagatanuM svarUpa jANI sAdhaka vairAgya pAme che. A tattvo jinavara kathita mahA vijJAna che. A navatattvo eTale jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa. tenuM ciMtana karI teno marma jANavo. mukhyatve jANavA yogya ane upAdeya tattva jIva che. e jIvano cetanA pravAhajayoti nava tattvone prakAzita kare che. e sarva tattvothI bhinna evA AtmAnuM lakSya karI AtmAmAM ramaNatA karavI te tattvono sAra che. navatattvanuM ciMtana karavAnI paddhati A pramANe che. - (1) jIva : caitanya svarUpa, jJAna svarUpa che, jANavuM te jJAnanI kriyA che. saMsArI jIva AyuSyakarmane yoge jIve che. vaLI anya karmane yoge navA navA zarIra dhAraNa kare che. jIva upayoga lakSaNa yukta che. zarIradhArI jIva prANone dhAraNa karIne jIve che. pAMca Indriyo mana, vacana, kAyAbaLa, AyuSya, zvAsozvAsa A dravyaprANa che. jIvanA darzana, jJAna, cAritra (sukha), virya (zakti) A bhAvaprANa che. saMsArI jIvane dravyaprANa ane bhAvaprANa baMne hoya che. siddha-mukta jIvane zuddha bhAvaprANa hoya che. nAraka, tiryaca, manuSya, deva, jIvo che. huM jIva chuM, zuddhAtmA, siddha svarUpa chuM. saMsArIpaNuM te jIvanI azuddha avasthA che. te sarva avasthAthI huM bhinna chuM ema ciMtana karavuM. potAnA zuddhasvarUpanuM dhyAvana karavuM. (2) ajIva je cetanA ke upayoga rahita che. AtmA A ajIvAdi sarva dravyothI bhinna che. zarIrAdi sAthe sAMyogika saMbaMdha che. temAM rAgadveSa bhAva karI jIva baMdhanayukta thAya che. mATe ajIvanuM svarUpa jANI tenAthI bhinna svarUpane ArAdhavuM. ajIvAdimAM savizeSa padgalika karmaparamANuono saMyoga che, tene AdhIna na thavuM. te ajIva che ane Jain E zamaratiernational For Private 4 rasonal Use Only navatattvanuM ciMtaty.org Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva cetana che. khATalA, pATalA, vastro sarve ajIva che. he jIva ! te padArthonuM mamatva tyajavuM. svAmitva tyajI devuM. dharmAstikAya vigere ajIva tattvo che. te nimitta-sahAyaka mAtra che. (3) puNya : saMsArI jIvone devAdi zuddha avalaMbananA nimatte je zubhabhAva thAya che tenA vaDe puNyabaMdha-Asava thAya che. tenA udayathI sukhanI sAmagrI ane sukhano anubhava thAya che. A sukha puNyaAzrayI hovAthI te Atma sukha nathI paNa sukhAbhAsa che. AthI puNya upAdeya nathI. paraMtu puNya vaDe maLatA mAnavadeha, dharmakSetra, sat devAdino yoga, zAstrabodha, jevA nimittothI jIva svanA sat purUSArtha vaDe mokSa pAme che. tethI puNyanI te hetue upAdeyatA che. chatAM puNya zubha Asrava hovAthI te ajIva che. tyAgavA yogya che. kAraNa ke AsavathI baMdha hoya che. jenA vaDe baMdha thAya tenA vaDe mokSa na thAya. he jIva ! AvA nizcayanayane lakSyamAM laI payayoganA saduupayoga vaDe zuddhAtmAno Azraya karI sAdhanA karavI te dharma che. puNya ekAMte heya nathI tema upAdeya nathI. bhUmikAnusAra vivekapUrvaka ArAdhanA karavI. (4) pApa : padgalika padArthonA paricaye jIvane rAgAdibhAva azubhabhAva thAya che, te pApabaMdhanuM kAraNa che. puNyamAM rAgAdibhAva prazasta hovAthI te zubha che. pApanuM pariNAma aneka prakAranA duHkha che. dehAdinA sukha mATe jIva pApa baMdha pote ja kare che te jIvanI pApa svarUpa vibhAvadazA che, je paribhramaNanuM kAraNa bane che. AtmA nirdoSa sukha ane AnaMdano svAmI che, te dehAdinA mohane kAraNe cAre gatimAM duHkha pAme che. tenI nirarthakatA samajI jIve pApanA kAraNono tyAga karI, zuddha caitanya svarUpa AtmAmAM sthira thavuM. svabhAvaSTie puNya ane pApa baMne karmabaMdharUpa che, je dvArA jIva saMsAramAM praveza kare che. te puNya ho ke pApa ho te baMdhanuM kAraNa che mATe puNyanuM bhalu mAnIne upAsavuM nahi, baMne pudgalamayI che. mokSamArga jIvamayI che. tethI puNya-pApanA bhedane gauNa karI AtmazreyanuM lakSya rAkhavuM. (5) AsavaH vAstavamAM puNya-pApa baMne karmarajone grahaNa karavArUpa Asava che. Asava eTale zubhAzubha bhAva dvArA karmanuM Atmapradeze grahaNa thavuM. jIva vibhAvadazAmAM kArmaNavargaNAnA pudgalo grahaNa kare che tyAre potAnA zubhAzubha pariNAma vaDe puNya pApanA bheda paDe che. temAM sukhano prazamarati navatattvanuM ciMtana 143 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhava karAve te puNya prakRti che ane pApano anubhava karAve te pApa prakRti che. Asavo mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoganA hetuvALA che. cetanAnI phuraNA vaDe thatI mana, vacana, kAyAnI kriyAne yoga kahe che. A paugalika yoga che. A yoga AtmAnI sAthe karmono saMbaMdha karAvanAra hovAthI Asrava che. arthAt karmonuM AvavuM te Asrava che. te paudgalika che. kaSAya ane IdriyothI jItAyelo AtmA ja saMsArI che. tAtvika dRSTie viyaMtarAya karmanA kSayopazamathI (kaMIka ughADathI) tathA pudgalonA AlaMbanathI thatuM AtmapradezonuM kaMpana-kriyA te yoga che. te yoga zubha pravRtti yukta hoya to puNyAsrava thAya ane azubha pravRttiyukta hoya to azubha Asava thAya che. baMne Asava che. puNyathI sAmagrI maLe paNa dharma-nirjarA na thAya. AthI tIrthakara nAmakarmano paNa utkRSTa nAmakarmanI prakRtimAM samAveza thAya che. je chevaTe chUTI jAya che. kevaLa zuddha bhAva ja dharma che. paudgalika padArthonA nimitta thatAM aneka vikalpo AsavanuM kAraNa che, je saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. (6) saMvara: Asavano bheda je jIva ane karmavargaNAnA grahaNa thavA vALo che. saMvaratatva AtmA sAthe thatAM karmavargaNAnA saMyogane rokavAvALo che, tethI tenA hetuo AtmalakSI che. Atmavizuddhine kAraNe Asava rokAya che. tenA kAraNo samiti, gupti, pariSahajaya, bhAvanA, sAmAyika Adi dravyasaMvara che. rAgAdibhAvanuM rokAvuM te bhAvasaMvara che. mukhyatve sAcA-bhAvasaMvaranA adhikArI munio che. eTale tenA hetuo sAdhucaryAnA che. tene sAdhake gauNapaNe ArAdhavAnA che. bhAvazrAvaka gauNapaNe ArAdhanA karI zake. pUrNasaMvara siddha bhagavaMtone che. () nirjarA AvatA karmone rokavA te saMvara. pUrve bAMdhelA karmo je Atmapradezone AvaraNa karI sattA jamAvIne beThA che tene naSTa karyA vagara mokSaprApti saMbhava nathI. karmone krame krame kSINa ke sarvathA kSaya karavAnA AtmalakSI hetuone nirjarA kahe che. teno mukhya hetu tapa che. "IcchA nirodha tapa" nija guNanI anubhUti thAya te tapa che. IcchAo AkAza jevI che te ekAeka zAMta-nirodha thatI nathI teno upAya yojavo paDe che. te tapa be prakAre che. (1) bAhyatapa (2) atyaMtara tapa. A baMne tapa vyavahAra apekSAe upAsI jIve nizcayathI svabhAvamAM sthiratA karavAnI che te dhyAna ane kAyotsarga dvArA thAya che. paraMtu te prazamarati 144 navatattvanuM ciMtana Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelAnI bhUmikA mATe velAnA rakSaNa mATe jema vADa che tema bAhyatapa che. atyaMtara tapathI karmakSayanI bhUmikA paripakava thAya che tyArapachI dhyAna ane kAyotsarga dvArA sAcI nirjarA thAya che. tapasA nirjarAya. cha bAhayatapa : bAhayapaNe thatA tapa je karmane tapAve. (1) anazana : vAstavamAM AhAranI AvazyakatA lAge nahi te anazana. maryAdAnA samaya mATe cAre AhArano tyAga te abhyAsa che. je aMtasamaye saMlekhanAnA bhAva sudhI pahoMcADe. (2) uNodari : maryAdita mAtrAmAM AhAra levo. (3) vRttisaMkSepa : AhAranI lolupatA ghaTADI, vastuo parimita saMkhyAmAM grahaNa karavI jethI sAdhanAmAM rUrti rahe. (4) rasatyAga : AhAranI lolupatA ghaTADavA pramAda thAya tevA bhAre AhArano tyAga karavo. (vigaI tyAga) jethI svAdhyAya, dhyAna saraLatAthI thAya. (5) saMlinatA : AhAranAM saMyamathI zarIranI Asanastha rahevAnI kSamatA keLavavI. padmAsana vagerethI aMgopAMga saMkocavA te saMyamamAM sahAyaka che. rAgAdibhAvano saMkoca karavo. (6) kAyakalezaH zarIra sAdhanAne anurUpa badhI mudrAo ane kriyAo svasthatAthI karI zake tevI kSamatA keLavavI. pratikULatAmAM samatA rahe. locAdikamAM svasthatA rahe. cha atyaMtara tapa aMtarane kyAya, vibhAva, parabhAvathI svaccha re. (1) prAyazcitaH saMyamajIvanamAM sUkSma nirIkSaNa karavuM. kayAMya doSa chUpAIne rahe nahi. je doSa thAya tenuM gurujano pAse prAyazcita levuM. jethI kaSAyabhAva zAMta thAya. (2) vinayaH gurujano pAse vinamra bano. jayAMthI jJAnAdi meLavavA che tyAM Adara, sevA, AjJApAlana atyaMta jarUrI che. (3) vaiyAvacca : dhyAna, svAdhyAya, tapa, saMyama jIvana mATe atyaMta jarUrI che tema gurujano ke glAnanI sevA atyaMtara tapa-sAdhanAnuM eka aMga che. rAga dveSa maMda thavAno hetu che. (4) svAdhyAya : vyavahAra apekSAe pAMca bheda che. mULa hetu svanuM adhyayayana che. svAdhyAya evA prakAre thAya ke upayogane aMtaramAM joDe jemAM aMtarmukhatA keLavAya. prazamarati navatattvanuM ciMtana 1 45 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) dhyAna : tapa svayaM nijaguNanI anubhUti mATe che, dhyAna svaguNamAM sthiti thavI te che. temAM daDha thavA bhUmikA mATe dharmadhyAnanA bheda ApyA che. anyatra prastuta che. (6) kAyotsarga : dehabhAvathI mukta thavuM te kAyotsarga che. he muni! saMyamanI kasoTI dehabhAvathI mukta thavA mATe, tapanI AkharI phaLazruti e che. kathaMcita kSamatA khUTe tyAre auSadhAdi dAbhAve karavA. sAdhanAmAM zarIra sAtha na Ape tyAre prAraMbhanuM maryAdita anazana ahIM pUrNatA pAme tene sAdhanAmAM dehano utsarga kahyo che. (8) baMdha : AtmAnA vaibhAvika pariNAmone kAraNe AtmAnA pradeza ane karmaronuM kSIranIravat joDAvuM te karmabaMdha che. Asrava thatAM baMdha avazya thAya che tethI AsavanI jema baMdhanA hetuo mithyAtva, avirati, pramAda kaSAya ane yoga che. A krama guNasthAnakanA vikAsathI dUra thAya che. jemake mithyAtvanA nAza thavAthI samyakatva cothuM guNasthAnaka pragaTe che. aviratinA javAthI deza ke sarvavirati pAMcamuM ke chaThuM guNasthAnaka pragaTe che. pramAda javAthI sAtamuM guNasthAnaka pragaTe che. kaSAya javAthI dasamuM guNasthAnaka pragaTe che. ghAtakarmanA nAzathI teramuM guNasthAnaka pragaTe che. yoga nirodha thavAthI caudamuM guNasthAnaka pragaTe che pachI jIva karmathI sarvathA mukta thAya che. punaH baMdhana thatuM nathI. A karmabaMdhanA vividha prakAro che temAM mukhya cAra prakAra. (1) prakRtiH baMdha thayA pachI te karma jJAnAvaraNAdi prakRtirUpe phaLa ApavAnI zakti . (2) sthiti : baMdhAyelA karmo Atma pradezo sAthe keTalo kALa raheze. (3) rasaH baMdha samayanA pariNAma pramANe te karma maMda, tIvra sukha-duHkharUpa anubhava karAve. (4) pradeza : baMdha-udayamAM pugalano keTalo jaththo vaparAze. (vizeSa vistAra anyatra jANI levo) Ama karma jaDa padArtha chatAM tenI samasta saMsArI jIvo para vilakSaNa sattA che. je prabaLa Atmazakti vaDe ja dUra thAya che. tyAM sudhI jIva saMsAramAM paribhramaNa karI sukha duHkhano anubhava kare che. tethI have muktadazA kahe che. prazamarati 146 navatattvanuM ciMtana Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mokSa : sarvathA sarva karmathI mukta thavuM te mokSa che. AtmAnA zuddha svarUpanuM pragaTa thavuM te mokSa che. muktAtmA siddhazIlA para birAje che. anaMta avyAbAdha sukhane prApta karI zAzvata sthitine prApta kare che. te AtmAone have janma jarA maraNAdinA hetuo naSTa thavAthI paribhramaNa samApta thAya che. dehAdinA baMdhanothI sarvathA mukta che. anaMta samAdhinA sukhamAM sthiti che. te siddhAtmAonuM jJAnIjano dhyAna dhare che ane potAnA siddhasvarUpane pratIta kare che. tenI upAsanA kare che. siddhAtmAnA avyAbAdha sukhanuM varNana sarvajJa pUrNapaNe karI zakatA nathI te mAtra anubhava yukta che. sarva jIvomAM A siddhatva tirohita raheluM che. svabhAvanA Azraye te padanI prApti thAya che. mAnava jIvananuM agrIma kartavya saMsArathI mukta evI siddhadazAne pAmavI te che. - 19. jIvanA bheda prabheda, HTT IIIIIIIIIII jIvanA mukhya be prakAra, muktajIva ane saMsArI jIva. mukta jIva : sarvathA sarva karmathI mukta, je punaH karmathI baMdhAto nathI. jene punaH janma maraNarUpa saMsAra nathI te lokAgre siddhazIlA para anaMtakALa samAdhi sukhamAM ramaNatA kare che. mukta jIva azarIrI che. te sarva dharma ke karmathI mukta che. have tene saMsAranA koI hetuo lAgu paDatA nathI te siddhAtmA-zuddhAtmA kahevAya che. - muktAtmA te dIrgha ke hRsva nathI, te goLa ke catuSkoNa nathI. te lAla ke lIlo nathI. te zveta ke kALo nathI. te sugaMdhI ke durgadhI nathI. te tIkho ke kaDavo nathI. te khATo ke madhura nathI. karkaza ke mRdu nathI. zIta ke uSNa nathI. te halako-bhAre nathI. te strI ke puruSa nathI. te yuvA ke vRddha nathI. te azarIrI hovAthI tene paulika koI dharma karmanA vyavahAra nathI. jIva parane bhogavato nathI jJAnamAtra svabhAvathI jANe che. to pachI muktAtmA kevA che? are ! muktAtmA anaMtajJAnI, anaMtadarzI, anaMta sukhavALA ane anaMta zaktivALA che. akSaya sthitivALA arUpI, agurulaghu hoya che. temanA zAzvata sukhanI dazA yogIjano jANe che. te vacanAtIta che. jIvanA bheda prabheda prazamarati 1 47 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAtmAo abheda che. samAna che. upamA ApavAthI ApaNI mati mapAI jAya tevuM te aciMtya svarUpa che. saMsArI jIva : trasa ane sthAvara sUkSma bAdara : nigoda tathA ekendriya jIvo sthAvara che. svayaM halana calana karI zaktA nathI. trasa : beIndriya, treIndriya caurindriya ane paMcendriya svayaM halana calanavALA che. vAstavamAM jIvamAtra svabhAve cetanAmaya che. paraMtu karmanI vicitratAthI aneka bheda paDayA che. janma, jarA, maraNa, roga, zokanI vicitra dazAvALA hoya che. vaLI A saMsArI jIva strI, purUSa ane napuMsaka ema traNa liMgavALA che. deva, manuSya, tiryaMca, ane nAraka cAre gatimAM bhamatA jIvo cAra prakAre che. anukrame pAMca Indriya dharAvanAra paMcendriya prakAre che. saMsArI jIvanuM kathana vistRta che, vividha che. caudarAjaloka vyApI che, cAragatimAM bhame che. corAzI lAkha sthAnomAM jIva karmAdhIna janma dhAraNa kare che. jIvanuM lakSaNa upayoga : jIvanI oLakhANa upayogarUpa pragaTa lakSaNathI che. jIva mAtranuM lakSaNa upayoga che. te mukhya jJAna ane darzana be prakAre che. upayoga eTale bodharUpa vyApAra. A vyApAra pravRtti cetanAzaktinuM kArya che. ati prakAzamaya sUryanA goLAmAM te zakti nathI kAraNake te sarve jaDa padArtho che. tenAthI anaMta zakti AtmAnI che. game teTalo kALa jIva dehamAM rahe to paNa tenA spardhAdi eke lakSaNa jIvamAM praveza pAmatA nathI ane cetanano ekapaNa pradeza jaDamAM praveza pAmato nathI. baMne lakSaNathI nitAMta bhinna che. cetanAzakti jIvamAtramAM samAna chatAM teno bodha vyApAra karmAdhIna viSama ane vividha che. koInI grahaNa zakti maMda ke tIvra hoya che. tethI jJAna-darzana upayoganA bheda paDe che. cetanAno jJAna guNa mukhya che. mati zruta Adi tenI avasthAo che. vAstavamAM AtmA jJAnasvarUpa hovAthI jANavuM tenuM kArya che. jANelA padArthomAM rAgAdi karavA te moha ke ajJAna che. jene kAraNe jIva karmabaMdha kare che. upayoga mukhyatve sAkAra ane nirAkAra be prakAre che. sAkAra H je bodha grAhya viSayone vizeSarUpe jANe te sAkAra jJAna prazamarata 148 jIvanA bheda prabheda Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, je savikalpa kahevAya che. nirAkAra : je bodha grAhI viSayane sAmAnyarUpe jANe te nirAkArane darzana kahevAya che. te nirvikalpa bodha che. sAkAra upayoganA jJAnanA pAMcabheda che. mati, zruta, avadhi, mana:paryava, ane kevaLajJAna. kevaLajJAna pUrNa ane akhaMDa che. darzananA cakSu, acA, avadhi ane kevaLa Adi bheda che. kevaLadarzana pUrNa vikasita che. samyakatva sAtheno bodha jJAnarUpa che. samyakatva rahita bodha ajJAna che. jIvanA bhAva : jIva bhAvAtmaka tattva che. te bhAva kevaLa svabhAva che. paraMtu saMsArI jIvanA jeTalA vikalpo teTalA bhAvo che. zAstrokatapaNe tenA mukhya pAMca bhAvo che temAM cAra karma sApekSa che. (1) audAyika (2) pAriNAmika (3) aupazamika (4) kSAyopathamika (5) kSAyika. (1) audAyika bhAva : karmanA udayAdhIna bhAva thavA te audAyikabhAva che. je eka prakAranI jIvanI malina avasthA che. jene kAraNe jIva karmanI paraMparA pAme che. saMsArI jIvamAtrane A bhAva pradhAnatAthI hoya che. pAriNAmika bhAva: te dravyanA astitvathI jAte ja utpanna thAya che. AtmadravyanuM svAbhAvika nimitta rahita pariNamana ke jemAM kaMI pheraphAra thato nathI, jemake cetana cetana rUpe ja pariName jaDarUpe pariName nahi. tenA traNa bheda che. jIvatva, bhavya ane abhivyatva. jIva kayAre paNa jaDarUpe pariName nahi bhavya game teTalo kALa saMsAramAM rahe to paNa abhavyarUpe pariName nahi. abhavya game teTaluM cAritra pALe to paNa bhavyarUpe pariName nahi ene pariNAmika bhAva kahevAya che. A bhAva karma sApekSa nathI. sAdhake svabhAvarUpa pAriNAmika bhAvanI zuddhatAnuM lakSya karI sAdhanA karavI joIe je svarUpa prAptino mukhya hetu che. vaLI koI paNa dravyanuM svarUpa pariNamana ja pAriNAmika bhAva che. aupazamika bhAvaH karmonA upazama (dabAvA)thI jIvane je guNanI prApti thAya te eka prakAranI Atmavizuddhi che, te aupathamikabhAva che. jemAM pradezodaya (udayamAM nahi AvelA) ane vipAkodaya (udayajanita) baMne prakAranA karmodaya aTakI jAya che. te pathamikabhAva teno kALa (2) prazamarati 149 jIvanA bheda prabheda Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtamuhUrta che. apekSAe zuddhabhAva che. kSAyopathamika bhAva : udayamAM AvelA keTalAka karmono kSaya thAya tevA punaH na baMdhAya. sattAmAM rahelA keTalAka karmono upazama thAya tyAre A bhAva hoya che. te prAthe cAra ghAtakarmono hoya che. kSAyikabhAva : te te guNa sthAnake te te karmaprakRtino sarvathA kSaya thavAthI je bhAva pragaTe te kSAyikabhAva. jemake cothA guNasthAnake darzanamohanI traNa ane cAritra mohanIyanI anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cAra ema sAta prakRtino kSaya thavo. sAdhake sAdhanAkALamAM kSAyikabhAvanuM lakSya karavAnuM che. te pramANe AgaLanA guNa sthAnake prakRtino kSaya thato jAya. jo ke A pAMca bhAvomAM pAriNAmika bhAva sivAya cAra bhAva karma sApekSa che. pariNAmika bhAvano svabhAvarUpe paramapAriNAmika bhAve lakSa karI te bhAva sAdhya karavAno che te avasthA zuddha che. narakAdi jevI avasthAmAM paNa mULa svarUpe rahelo A bhAva kSati pAmato nathI. te to jevo che tevo ja rahe che. samyaguSTi AtmAnuM lakSya A bhAva pratye hovAthI te AgaLanA guNasthAnakane prApta karI mukti prApta kare che. siddhAvasthAmAM pAriNamika bhAva ane kSAyika bhAva hoya che. bIjA traNa karmasApekSa hovAthI te siddhAvasthAmAM hotA nathI. jo ke kSAvikabhAva karma sApekSa che chatAM karmono kSaya thavAthI te punaH baMdha udaya pAmatA nathI tethI te bhAva siddhAvasthAmAM rahe che. savizeSa cAra ghAtakarmono nAza thavAthI je guNa prApta thAya che te kSAyika bhAva che. jIvanA ATha svarUpa : nizcayathI AtmA kevaLa jJAyaka svarUpa che. vyavahArathI tenA ATha bheda kahyA che. 1. dravyAtmA 2. kaSAyAtmA 3. yogAtmA 4. upayogAtmA 5. jJAnAtmA 6. darzanAtmA 7. cAritrAtmA 8. viryAtmA. AtmatattvanI vyApaka vicAraNA mokSa mArganI ArAdhanAmAM sahAyaka che. tenAthI svatantabhUta jJAnAdi guNo pragaTe che. Atmatattvane A rIte vividha prakAre jANavAthI svarUpa ramaNatA-sthiratAmAM saraLatA rahe che. vaLI svabhAva tathA vibhAvadazAno bodha thAya che. 1. dravyAtmA : jIvadravyamAM rahelo dravyatvano pariNAma anAdi pAriNAmika bhAva che. te dareka avasthAomAM TakI rahe che. cetana acetana badhA dravyomAM je sthira aMza che, te sarva avasthAomAM kAyama rahe che tene prazamarati 150 jIvanA bheda prabheda Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM AtmA kahevAmAM Avyo che. jIva jema dravyAtmA che tema ajIva dravyane paNa dravyAtmA kahyo che. jema sarva dravyamAM dravyatva anucUta che tevI rIte acetana sarva dravyomAM paramANu anucUta-sthAyI che tethI tene dravyAtmA kahe che temAM caitanyanI apekSA nathI. 2. kaSAyAtmA : AtmA sAthe krodhAdi kaSAyo lAgelA che tyAM sudhI te kaSAyAtmA che. 3. yogAtmA : yoga eTale vyApAra pravRtti. saMsArIjIvane mana, vacana, kAyAnA yoga hovAthI te yogAtmA che. 4. upayogAtmA : jANavA-jovArUpa jJAna darzana rUpa vyApAra te upayoga, A upayoga sarvajIvane hoya che. te upayogAtmA che. 5. jJAnAtmA : samyagdarzanathI yukta AtmAnA jJAnarUpa pariNAma. A pariNAmavALA AtmAne jJAnAtmA kahevAya che. samyagdaSTa AtmA jJAnAtmA che. 6. darzanAtmA : cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevaLadarzana pariNata AtmA darzanAtmA che. jIva mAtramAM koIne koI darzana hoya che tethI jIva mAtra darzanAtmA che. 7. cAritrAtmA : pApasthAnethI muktaviratidharma AtmA cAritrAtmA che. 8. vIryAtmA : vIrya, zakti, sarva jIvomAM Atmazakti hoya che te sarva jIvo vIryAtmA che. 20. AtmA-sa-asat (utpAda, vyaya, dhrauvya yuktam sat) padArtha mAtra utpatti, vyaya ane dhrauvya lakSaNathI yukta che te sat che. jema ke AtmA vartamAnamAM manuSya che, te avasthA nAza pAmI te vyaya, devapaNe utpanna thayo te utpatti, ane AtmA eja rahyo te dhruva. vizvanA padArthamAtra A pramANe svaMtatra pariNAmI che. temAM A tripadInI avazyabhAvI mukhyatA che. utpatti : mATInA piMDamAMthI ghaDo banyo te utpatti. vyaya : ghaDo phUTI ThIkarA thayA. prazamarati 151 AtmA-sat-asat Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhruva-mATI kAyama rahI. AtmA dhruva tattva che, teno nAza nathI. tenI avasthAo badalAya che. te avasthAo AtmAnI dhruvasattA para AdhArita che. AtmA na hoya to gati vagere avasthAo konA para thAya? manuSyAdipaNuM kevI rIte ghaTe ! AtmA dhruva tattva che. tenI sivAya rAgAdi avasthAo, manuSyAdipaNuM, IndriyapaNuM mArgaNAsthAno, guNa sthAno, jJAnAdi avasthAo paryAyo che, je niraMtara utpAda ane vyayarUpa che. A jagatano koI kartA ke niyaMtA nathI. koI jagatane banAvatuM nathI ke bagADatuM nathI. paraMtu vizva A traNa niyamathI cAle che. jagatanA jaDa cetana sarve padArtho sva-pariNAmI che. koI dravya anya dravyamAM Dakhala karatuM nathI, ke anyarUpe pariNamatuM nathI. jainadarzananI sarvajJa praNita A tripadI ananya che. je prabhunA zrImukhethI gaNadharone bodha ApavA pragaTa thaI hatI. temAMthI zrI gaNadharoe kroDo zloka pramANa dvAdazAMgInI racanA karI tevI abhUtatA A tripadImAM che. tenuM rahasya jene samajAya tene saMyoga-viyogatAnA duHkha sArze nahi. kAraNa ke temAM rahelA utpAda vyayano bodha che. dhruva pratye daSTi rAkhe to zuM nAza pAmyuM nathI pachI zoka zo ? vilpa zo ? moha zo ? jainetaramAM AnA jevo bodha rUpakathI maLe paNa te vyakti sApekSa che. jemake brahmA jagatanuM sarjana kare che (utpAda), maheza dhvaMsa kare che (vyaya), viSNu rakSaNa kare che (dhruva). jayAre jainadarzanamAM sarvajJa bhagavAne A tripadI atyaMta svaMtatra pariNamanayukta che tema samajAvyuM te yathArtha bodhadAyaka che. te prakAre ajIva potAnA pariNAmano kartA che. ane tenuM pariNAma te tenuM karma che. paraMtu nimitta naimittika bhAvathI kartA karmanA bhAva che te baMdha che te saMsAra che. te vyavahAra che tema jANavuM. "nizcaya rAkhI lakSamAM je Adare vyavahArojI, te puNyavaMta pAmaze, bhavathI pArojI." -u. zrI yazovijayajI prazamarati 1 pa ra AtmA-sory.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 21. ajIvatattva che jIvatattvanuM nirUpaNa karyA pachI have ajIva tattvanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che. jIvanuM lakSaNa cetanA che. ajIva, cetanA (upayoga) rahita che. vizvamAM A be dravyonI mukhyatA che. bIjA dravyo teno vistAra che. sarvajJa paramAtmAe sRSTinI racanAmAM cha dravyonuM svataMtra pariNamana darzAvyuM che. A cha dravyomAM eka jIva che ane pAMca ajIva che. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa ajIva arUpI che. je Indriya agocara che. pulAstikAya ajIva paNa rUpI che. je spardhAdi lakSaNayukta che. A pramANe pAMca ajIva che. jIva sahita cha dravyo che. A cha dravyonuM jyAM astitva che tene "loka' kahe che. te dravyo asAdharaNa lakSaNathI judA samajAya che, chatAM anyonya sahAyaka-nimitta che. teo baLAtkAre anyonya pheraphAra karatA nathI, dareka dravyo svaMtatrarUpe pariNamI potAnA ja kSetramAM rahI anyonyane nimitta thAya che. dharmAstikAya : jIva ane pudgalane gati sahAyaka. (nimitta) adharmAstikAya : jIva ane pudagalane sthiti sahAyaka. AkAzAstikAya : dareka dravyone avagAhana-jagA ApavAmAM sahAyaka. pudgalAstikAya : sparzadivALuM rUpI che. kALa : vartanA dareka dravyonuM pariNamana svataMtra che temAM samayAdi vyavahAramAM kALa nimitta che. prathama traNa dravyo eka che. lokavyApI che. asaMkhyAta pradeza che. temAM AkAzanA be bheda che. jayAM cha dravyo che te lokAkAza che. alokAkAza je anaMta pradeza che. jayAM cha dravyo nathI. kevaLa AkAza che. pudgalAstikAya : rUpI che, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta che. caudarAjaloka vyApI che. te sparza, rasa, gaMdha ane varNavALA hovAthI rUpI che. tenuM sUkSma svarUpa paramANu che, je avibhAjaya che. jIvane A pudgalanA spardhAdina nimitte rAgAdi vikAra thAya che te karmabaMdhanuM kAraNa che. zarIrAdinA saMyoga viyoga tathA mana vacana kAyAnI sarva kriyAmAM pudgaladravya nimittarUpe hoya che sukha duHkha janma maraNa te tenuM nimitta kArya che. jIva ajJAnadazAmAM vibhAvarUpe pariName che, tyAre karma pugalo grahaNa thAya che tene karmabaMdha kahevAya che. prazamarati 153 ajIvatattva Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALa H dareka dravyanA potAnA svabhAvane tyAga karyA vagara pUrvAvasthAnI nivRtti ane uttarAvasthAnI utpatti tevA pariNAma te A kALano upakAra kArya che. pAMca dravyonA pariNamanamAM nimittarUpa thavuM te kALanuM kArya che. nizcaya kALanuM svarUpa-samayarUpa vartana che. vyavahArathI kALanuM svarUpa-samayathI mAMDIne anaMta utsarpiNI ane avasarpiNIrUpa anaMtakALa che. te bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vartamAnakALa ema traNa prakAre che. jamInamAM vAvelA bInA aMkura phUTe, choDa thAya tenA para phaLa Ave temAM preraka kALa che. strI garbha dhAraNa kare amuka samaye bALakane janma Ape e A kALanuM nimitta kArya che. bALa, yuvAvasthA, vRddhAvasthA Adi kALanI vartana che. navI vastu jUnI thavI te kALanuM nimitta che. pugaladravyanA rUpa rasAdinuM svayaMmeva parivartana thavuM te kALakRta che. jIvamAM rAgAdibhAvamAM upayoganuM parivartana thavuM te kALakRta che. jIvanA jJAna darzanAdi upayoganuM parivartana thavuM te kALakRta che. samagra vizvamAM kALano prabhAva aneka rIte che. jIva ajJAnavaza anAdikALathI saMsAramAM janmamaraNa vaDe duHkha pAme che. ane jayAM sudhI ajJAnavaza raheze tyAM sudhI du:kha pAmavAno che. jema kALanI Adi nathI anAdi che tema kALa bhAvimAM anaMta che jeno aMta nathI. to zuM jIve anAdithI anaMtakALa sudhI rakhaDayA karavuM? eno aMta nathI ! che. jIve janmamaraNathI mukta thavuM hoya ke saMsAramAM rahevuM hoya te mATe svataMtra che. kAraNa ke jIvane potAnA ja ajJAnathI baMdha che ane svarUpajJAnathI mukti che. cha dravyo nitya svataMtra pariNAmI che. satudeva-gurU-dharmanI zraddhA sahita. cha dravyone utpAdAdi tripadIthI vicAratA jIvano kartA bhoktA bhAva chUTI jAya che. sAkSI bhAva pragaTa thAya che. zuddha svabhAvanA Azraye jIva sat purUSArtha, vrata tapa kare to mukta che. paraMtu jIve anAdithI paranA Azraye vrata tapAdi karyA che tethI kathaMcita puNyathI sAMsArika sukha pAmyo paraMtu svarUpa sukha pAmyo nathI have jo svabhAvanA Azraye zuddhadharmanA pariNAma kare to svarUpa sukha prApta kare. prazamarati 154 ajIvatattva Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xxxxxxx 22. samyaggadarzana, jJAna, cAritra svarUpasukhano, zuddhadharmano prAraMbha samyagudarzanathI thAya che. je jIvanuM darzana zuddha tenuM jJAna samyagu kahyuM che. temAM zuddha cAritrano aMza hoya che. samyagdarzana e AtmAno zuddha (zraddhA) guNa che, je kevaLadarzana thatAM pUrNa thAya che. samyagudarzana nisarga ane adhigama-nimittathI be prakAre che. samyagudarzana jIvanA zuddha pariNAma, sahaja bhAva ke svabhAvathI thAya che te nisarga che, je pratimA darzanathI, gurugamathI, zAstra adhyayanathI ke upadezakanA nimittathI prApta thAya che te adhigama-nimittarUpa che. vyavahAranayanI apekSAe sadeva, satguru ane sadharmAdinI apUrva zraddhA, te samyagu darzana. sarvajJanA bodhamAM apUrva zraddhA, vibhAva dazAthI mukta thavA mATe gurunizrA ane AjJApAlana sadharma eTale dayAmULadharma; je pariNAmathI AtmA zuddha thAya te dharma arthAta kSamAdi guNadharmo, ahiMsAdi vato, dAnAdi dharmo. jIva dharmane dhAraNa kare to tene saMsAranA duHkhothI rakSaNa maLe. A nimitto vyavahAra samyakatvanA che. je nizcaya samyagradarzananuM kAraNa bane che. jIva ane karmano saMyoga anAdikALathI che. saMsArI jIva sAmAnyapaNe saMpUrNatayA karmonA prabhAva nIce che. tenI dareka vRtti pravRtti karmaprerita che. chatAM jIva svabhAve akarmA che. jayAre saMsAra paribhramaNano kALa maryAdita thAya che, ardhapagalaparAvarta jeTalo rahe che tyAre tene mokSanI rUci thAya che, tene kaMIka prazna uThe che ke A jIva zuM che ? jagata zuM che? sukha duHkhanuM kAraNa zuM che? IcchA na chatAM rogAdi kema thAya che? AvA uhApohanA kAraNe tene bodhazravaNanI bhAvanA thAya che ane puNyayoge tene AMtara bAhA tevA nimitto maLe che. svapurUSArtha vaDe Atmavizuddhi karI samyagadarzana prApta kare che tyAre tene sAcA sukhanI anubhUti thAya che. nizcayathI svAnubhUtijanya zuddhi te samyakatva che. anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo ane darzanamohanI traNa prakRtio ema darzana saptakano upazama, kSayopazama ke kSaya thAya che tyAre jIvane te te prakAranuM samyagudarzana hoya che je cothuM guNa sthAnaka kahevAya che. prazamarati 155 samyagadarzana, jJAna, cAritra Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagadarzana prAptinI pAtratA : samyagadarzana mUlyavAna tattva che. mokSanuM pravezadvAra che. tenA saMsargathI jJAna paNa samyam bane che. te pAMca lakSaNa, ATha guNa ane 67 bhedothI vibhUSita che. jenA vagara svarUpa prApti ke mukti nathI te kevuM camatkArika hoya te vicAravuM. samyagdarzana vagara jIva anaMtakALathI bhaTakayo che. tenI prApti thatAM bhavabhramaNa sImita thaI aMte aMta pAme che. tevA samyagudarzanane namaskAra ho. sarva prathama Atmavizuddhi mATe viSaya kaSAyathI virakti thavI pAtratA mATe jarUrI che. AMtara bAhA pAtratA mATe kevI sAnukULatA joIe te jaNAve che. cAre gatimAM jIva samyagadarzana prApta kare che. yadyapi eTaluM pUratuM nathI. e gatimAM janmelo jIva paryAptiyukta joIe. pAMce IndriyothI paripUrNa joIe. sazIpaNu mana sahita joIe. (dravyamana) samyagadarzananI prApti samaye jIva zubha lezyAvALo hoya. te samaye zubhaprakRtinA udaya baMdhavALo joIe. vizuddha adhyavasAyavALo joIe. azubha prakRtinA rasane anaMtaguNahIna ane zubha prakRtinA rasane anaMtaguNa vRddhie bAMdhanAro joIe. AyuSya sivAyanI sAte karmanI sthiti sAgara koDAkoDI hInabaMdhavALo hoya. uttaro uttara nyuna nyuna karmabaMdhavALo joIe. mithyAtva mohanIyakarmano upazama thAya to te jIva samyagudarzanarUpa vizuddhine prApta kare che. mAtra jJAnano kSayopazama samyagudarzananI prAptimAM kAryakArI nathI. mithyAtva mohanIyanA upazamanI prakriyAnA traNa karaNa che. koI jIvane anubhava, saMvedana ke prazasta adhyavasAya utpanna thayA hoya to tene mohanIyakarmano upazama thAya che. karaNa : AtmapariNAma, prati samaye uttarouttara anaMta anaMta guNa vadhatA vizuddha AtmapariNAma (anya artha paNa hoya che) atre samyakatvane AzrayI che. prazamarati 1pa6 samyagudarzana, jJAna, cAritra Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA AtmapariNAmane divyavANI dvArA prastuta karavA te sarvajJa paramAtmAno upakAra che. teonA pUrNa jJAnamAM jagatanuM svarUpa jevuM jANyuM tevuM pragaTa thayuM te munioe AgamamAM saMgrahita karyuM che. krama ane vizuddhinI apekSAe karaNanA traNa prakAra che. 1. carama yathApravRttakaraNa : jIva jayAre A karaNamAM Ave che tyAre prathama samaye adhyavasAyonI vizuddhi alpa hoya che. bIjA samayathI te anukrame anaMtaguNI vizuddhi thatI hoya che. A yathApravRttakaraNano kALa aMtarmuhUrtano hoya che carama hovAthI AgaLa vadhe che. - 2. apUrvakraNa : Atmavizuddhino yathAnAma apUrva hoya che. yathApravRttakaraNanA carama samaye je utkRSTa Atmavizuddhi hoya tenA karatAM apUrvakaraNanA pahelA samaye AtmAnI jaghanyathI vizuddhi anantaguNI hoya che. tyArapachI samaye samaye jaghanya Atmavizuddhi karatAM utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya che. samaya evo sUkSma che ke jenA be bhAga na thaI zake. paraMtu jema nirvANa pAmato zuddhAtmA te ja samaye lokAgre pahoMce che. tema AtmAnA vizuddha pariNAmanA AvA bheda paDe che te phakata kevaLajJAnI paramAtmA ja jANI zake che. te sivAya zAstragamya ke zraddhAgamya jANavuM. apUrvakaraNamAM AtmavizuddhinuM pramANa A rIte anaMtaguNa hoya che. A krame apUrvakaraNano kALa pUro thAya che. te aMtarmuhUrtano hoya che. tyAre cAra sUkSma kriyAo kare che. je pUrve kayAre paNa thaI na hatI. (1) sthitighAta (2) rasaghAta (3) guNasaMkrama (4) apUrva sthitibaMdha. sthitighAta - azubha karmonI sthiti ghaTe. te pramANe rasa ghaTe. guNavRddhi thAya ane puNyanI vizuddhino apUrva sthiti baMdha thAya. apUrva eTale pUrve kyAre paNa AvA adhyavasAya thayA nathI. anivRttikaraNa : AvI apUrva kriyAonI sUkSmatA ane vizuddhinA vaDe jIva anivRttikaraNa kare che. ahIM paNa AtmA uttarouttara samaye anantaguNa vizuddhi kare che. ahIM jaghanya ane utkRSTanA bheda nathI samAna che. A karaNamAM paNa sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane apUrva sthitibaMdha thAya che. aMtarakaraNa : - have pachI viziSTa ane mahatvapUrva sUkSmakriyA thAya che. te aMtarakaraNa. ahIM mithyAtvano udaya nathI. vanamAM Aga bujhAya tema mithyAtvanI Aga prazamarati 1pa7 samyadarzana, jJAna, cAritra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM bujhAya che. jIva A AMtarika vizuddha kriyAmAMthI pasAra thaI upazama samakti pAme che. sUkSma ane zuddha AMtarika pariNAmanI dazAmAMthI AtmA prasthAna kare che tyAre A muktidvAra samu samakti pAme che. te vaLI keTalAya guNa vaibhava sAthe pragaTe che. je lakSaNo vaDe jIva svayaM samajI zake che ke pote samakti pAmyo che. tattvarUcimaya A samyagudarzana AdhyAtmika vikAsa mATe che. temAM bhautika jagatanA sukhabhoga ke rUcine sthAna nathI ane jo e rUci hoya to samyagadarzana nathI. vizeSa guNo - lakSaNo = zama, saMvega, nirveda, anukaMpA, Astikya. prazama - samyagdarzana thatAM jIvane atattva Adino kadAgraha rUci upazama pAme che. udayamAM AvelA, AvavAnA karmo-vRttine zamAve che. upazAMta thAya che. saMvega - mokSa pratye rUcinI vRddhi. sAMsArika pApAdimAM bhIratA. nirveda - sAMsArika pravRttimAM arUci, Indriya viSayomAM AsaktinuM alpa thavuM. anukaMpA - duHkhI jIvonA duHkho dUra karavAnI niHspRha bhAvanA. Astika - jIvAdi tattvo ane sat devAdimAM apUrva rUci, zraddhA. nisaMkia, nikaMkhiyA, nirvitigicchA, amUDhadihiA ulavUha, thirIkaraNe, vacchala, pAvaNe aThTha. 1. nisaMkia - niHzaMkita - saMzayarahita - zraddhAvAna. 2. nikaMkhia - nikAMkSita - apekSA-AzA rahita. 3. nirvitigicchA - madhyastha - ajugupsita. 4. amUDhadiThThio - amUDhadaSTi - vicakSaNa - kuzAgra. uvavUha - upagUhana. anyanA doSane DhAMke. thirIkaraNa - sthitikaraNa - dharmathI calita sAdhakane sthira kare. vacchala - vAtsalya - premanI nirmaLatA. 8. pabhAvaNe - prabhAvanA - dharmabhAvanI prabhAvanA. A ATha aMgone vistArathI jANo. 1. niHzaMkti : zaMkA saMzaya rahita samyaguSTi AtmA niHzaMka che. te mAne che ke sadeva, sataguru, satudharma, satuzAstro mArA sanmArgamAM avalaMbanarUpa prazamarati 158 samyagudarzana, jJAna, cAritra Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. sarvajJa paramAtmAe kahelA tattvo ja yathArtha che. tattvonI zraddhAne kAraNe te nIcenA sAta bhayothI mukta che. jagata jenAthI AkrAMta che, tenAthI samyagdaSTi niHzaMka che te ja temanuM sukha che. sAta bhayathI mukti (nisaMkia) 1. Alokabhaya H AlokamAM mAruM zuM thaze ? mArI AjIvikAnuM zuM thaze ? tevA bhayathI mukta. AtmA temano Aloka che. paraloka temano mokSa che. 2. paralokabhaya : paralokamAM mArI kevI gati thaze ? tevA bhayathI mukta che kAraNa ke samaktinI prApti pachI ane hayAtImAM prAye nIcI gati nathI. 3. mRtyubhaya : mRtyuno bhaya nathI. mRtyu thavAthI mAro nAza nathI, huM to amara ane zAzvata chuM. 4. rogabhaya : roga thavAthI mAre vedanA bhogavavI paDaze tevo bhaya nathI. kema ke te jIve deha ane AtmAnI bhinnatA jANI che, ke AtmAne roga nathI. 5. arakSAbhaya : parivAranI rakSAno bhaya nathI. kAraNa ke dareka potAnA zubhAzubha karmo pramANe sukhadu:kha bhogave che. koI koIne sukha du:kha ApI zakatuM nathI. 6. aguptabhaya : potAno dhana mAla corAI javAno bhaya nathI. te sarve saMyogAdhIna padArtho che ema jANe che. 7. akasmAtabhaya H acAnaka akasmAta thatA mAruM ke parivAranuM zuM thaze tevo bhaya nathI. prArabdha anusAra je bane che, temAM koI pheraphAra karI zakatuM nathI, tevI zraddhA che. ra. niSkAMkSita : samyagdaSTa AtmA 525dArthothI prApta thatAM sukhathI AkAMkSA rahita hoya che. tevA sukho puNyayoge prApta thavA chatAM A jIva temAM sukhabuddhi karato nathI. kAraNa ke teNe svarUpa sukhanA svAdathI tevI bhrAMti TALI dIdhI che. tethI bahArathI kaMI paNa meLavavAnuM temane prayojana nathI. 3. nirvitigicchA : mAdhyasthA - aglAni. tiraskArarahita. samyagdaSTa AtmAne vastunA svarUpano bodha pragaTapaNe varte che. tethI temaNe rAga-dveSa, sugaMdha, durgaMgha, prazamarati samyagdarzana, jJAna, cAritra 159 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaccha, malina padArthono bheda vartAto nathI. eTale jema koI padArtho pratye rAga nathI, tema dveSa nathI. nIrogIne joIne sadbhAva ke rogIne joIne asadbhAva Upajato nathI. je padArtho jevA che tevA jANI vivekapUrvaka varte che. 4. amUDhaSTi : mUDhatArahita, vivekadRSTi. samyagudRSTi AtmA samabhAvavALo hoya che. paraMtu vicakSaNa hoya che. hitAhitane barAbara jANe che. mana, vacana, kAyAthI ajJAnInI prazaMsAmAM paDato nathI, ane tenAthI parAbhAva pAmato nathI. 5. upagRhana : anyanA doSa DhAMkavA. samyagudRSTi AtmA koInA doSane jANe che, chatAM tene doSI tarIke tiraskAra nahIM. tenA doSane DhAMke ane sAcI salAha ApI sAcA mArge vALe. 6. sthitiwNa : mArgathI calitane mArgamAM sthira kare. kAraNavazAt koI jIva dharmathI vimukha thato hoya to tene dharmamArgamAM sthira karavA prayatna kare. mArgathI calita thayelA jIvane mArgamAM lAvavA prayatna kare. 7. vAtsalya : sarva jIvo pratye niHspRha maitrI. samyagudRSTi AtmA jJAnIjano ane sAdharmika pratye niHspRha-nirmaLa prema-Adara-maitrI jevI utkRSTa bhAvanA rAkhe che, sarvAtmAmAM samadaSTi rAkhe che. 8. prabhAvanA : dharmanI, dharmanA zAsananI vRddhi thAya tevA jJAna prasAraka kAryo karavA. loko dharma pratye sadbhAvavALA thAya tevI pravRtti karavI. samakti sAthe sagAI kIdhI, saparivArazuM gADhI, mithyAmati aparAdhaNa jANI, gharathI bahAra kADhI. -zrI AnaMdaghanajI, zrI malijina stavana A saparivAra eTale niHzaMkti Adi ATha guNo che. samyagudarzana pragaTavAmAM mULa hetu. darzanamohanI mithyAtva, mizra, ane samakti mohanIya traNa cAritramohanIyanI, anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha (kaSAya) cAra prazamarati 160 samyagudarzana, jJAna, cAritra 0 24 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema A darzana saptakano upazama, kSayopazama ke kSaya thavo te mukhya hetu che. te nisarga (svAbhAvika) ane adhigama-nimittathI ema be prakAre che. nisarga-pariNAma, svAbhAvika, aparopadeza, paryAyavAcI zabdo che. adhigama-Agama nimitta, zravaNa, zikSA, upadeza vagere che. darzana saptakanA upazamathI opazamika samyagudarzana che. darzana saptakanA kSayopazamathI kSAyopazamaki samyagudarzana che. darzana saptakanA kSayathI kSAyika samyatva che. sAsvAdana : upazama samyakatvathI pAchA vaLatA A samakti hoya che. vedaka-kSAyika samyakatva pahelAnA samaye vedaka samakti hoya che. samyagudarzana, samyagujJAna ane samyagucAritra traNe samUharUpa ja mokSanA sAdhana che. koI eka sAdhana vaDe mokSa mArga nathI. traNe sAdhana AtmazuddhinA che. yadyapi samyagudarzana ane samyagUjJAna pragaTe tyAre samyaphacAritranA aMzo pragaTe che. jema jema kaSAyarahita pariNAmanI zuddhi thAya che, tema jJAna darzana vizuddha thAya che. vaLI cAritranI sthiratA ane nirmaLatA pUrNa thatA jJAna darzana paNa pUrNa zuddhapaNe pragaTa thAya che. AtmAno AdhyAtmika vikAsa cothA guNasthAnakathI thAya che. jagatanA tattvanuM yathArtha darzana thatAM nizcaMta thAya che. tethI AtmAnubhUti karato jAya che. AMtarika zuddhimAM AgaLa vadhato pAMcamAM guNa sthAne pahoMce che. tyAre zraddhA, jJAna sAthe AMzika AcaraNa Ave che je dezavirati kahevAya che. chaThThA guNa sthAnake vizeSa vizuddhi hovAthI traNe sAdhanono sumeLa thAya che. pachInA guNasthAnake traNenI vizeSa zuddhi hoya che. traNenA abheda pariNAmathI AtmA pUrNa nirmaLa thaI pUrNadazAne prApta karI saMsArathI mukta thAya che. samakti mokSa prAptinuM sAdhana che. mithyAtva saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. mithyAtva : samati navi lahayuM re e to rUlyo bhavamAMhi" jIva jJAna vagara saMsAranuM paribhramaNa pAmyo che ema nathI. jIva sadA jJAna sahita ja che. paNa enuM jJAna viparIta che parane jANavAmAM rokAyuM che tethI te mithyAjJAna che. jIva mithyAtvanA yoge paribhramaNa pAmyo che. mithyAtva eTale viparIta zraddhA, tattvano anirNaya ke azraddhA che. prazamarati 161 samyagdarzana, jJAna, cAritra Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajJa prarUpita tattvono asvIkAra te mithyAtva che. svarUpa pratye durlakSya, ajJAna te mithyAtva che. mithyAtvanI vyAkhyA eka vAkyathI pUratI thAya che ke paramAM sukhabuddhi ke Atmabuddhi. tema vaLI tenI vyAkhyAnA aneka prakAra che. ekAMtika mithyAtva=AtmA zuddha ja ke nitya ja che. athavA AtmA azuddha ke anitya ja che. sAMzayika mithyAtva=AtmA, puNya pApa vagere che ke nahi. vainayika mithyAtva=badhA dharmo sarakhA che. mAMsAhArIno ane zAkAhArIno dharma to che ne? tethI sarakhA che. abhigrahika=pote je mAne che te ja sAcuM. viparIta jIvamAM ajIvanI ane ajIvamAM jIvanI mAnyatA. dehane AtmarUpa mAnavo ane AtmAne rAgI vagere mAnavo. agRhita mithyAtva=pUrva janmathI lAvelA viparita saMskAra. gRhita mithyAtva A janmamAM AtmAdi tattvonI ke sadevAdimAM viparIta mAnyatA. mithyAtva ajJAnarUpa aMdhakAra che. atattvamAM tattva mAne che. mithyAdRSTijIva satsaMga ane AgamanA yogathI sudUra che. yadyapi bhavyAtmA caramAvartimAM Ave pachI uttaro uttara vikasita dazAmAM mithyAtva maMda thatuM jAya che. tethI te paheluM guNasthAna kahevAya che. teno prabhAva samyagudarzananA karaNamAM aMtarakaraNanA aMta samaye jAya che. tyAre jIva upazama samyakatva pAme che. jJAnanA bhedo : AtmAno mULaguNa jJAna svarUpa che paraMtu samyagudarzana sahitanuM jJAna samyagujJAna che. te jJAnanA pAMca prakAra che. 1. matijJAna 2. zrutajJAna 3. avadhijJAna 4. mana:paryavajJAna 5. kevaLajJAna. 1. matijJAna : AbhinibodhikajJAna (arvAbhimukha niyatabodha) mana ane Indriyo dvArA thatA jJAna vyApAra (pravRtti) te matijJAna. smRti, dhAraNA, jAtismaraNa te matijJAnanA prakAra che. 2. zrutajJAna : zabdArtha ke bhASAnA avalaMbanathI thato bodha te zrutajJAna che. zrutajJAnamAM IndriyonI apekSA hovAthI te matijJAna sahita prazamarati 162 samyagadarzana, jJAna, cAritra Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. mati zrutanA kSayopazamathI grahaNa thAya te zrutajJAnanA AgamazAstro AdhArita ghaNA bheda che. jIva mati-zrutajJAna dvArA rUpI-arUpI dravyone jANI zake che. chatAM te sarva badalAtI avasthAone jANe nahi tevuM maryAdita che. jIvamAtramAM A baMne jJAnano aMza hoya ja che. nigoda jevA jIvone paNa A baMne jJAnano aMza hoya che. arthAta jIva che tyAM jJAna upayoga hoya che. 3. avadhijJAna mana ane IndriyonI apekSA rahita atiIndriya jJAna che. dravya, kSetra ane kALanI maryAdAvALuM che. rUpI padArthonA pratyakSa jJAnanI pravRtti te avadhijJAna che. jemake amadAvAdamAM rahelo avadhijJAnI muMbaInA rUpI padArthone pratyakSa jANe che. avadhijJAnanA be bheda che. 1. bhavapratyaya, 2. guNapratyaya. bhavapratyaya avadhijJAna nAraka ane devone janmagatuM hoya che. jema mAkhI jevA nAnA jaMtune janmagata uDavAnI zakti hoya che tema. guNapratyaya-saMjJI paMcendriya manuSya ane tiryaMcane tapAdi vaDe labdhiyukta avadhijJAna hoya che. jenA cha bheda che. AnugAmika : sthaLAMtare paNa sAthe rahe. anAnugAmika : utpattisthAnathI sthaLAMtara thatAM TakatuM nathI. vardhamAna : pariNAmanI vizuddhi sAthe vRddhi pAme. (kSetrAdi) avasthita : janmAMtare sAthe jAya. savizeSa tirthaMkaranA jIvane anavasthita : jaLa taraMganI jema vadhe-ghaTe pragaTa-apragaTa thayA kare. 4. mana:paryavajJAna : te aDhI dvIpamAM tathA samudramAM rahelA saMjJI (manavALA) paMcendriya jIvonA manogata bhAvone jANe te mana:paryavajJAna be prakAre che. Rjumati viSayane sAmAnyapaNe jANe. jema ke koI manuSya ghaDAno vicAra karyo te RjumativALo mAtra te jIvanA ghaDAnA vicArane jANaze. paraMtu tethI vizeSa na jANe vaLI kadAcita cAlyuM paNa jAya che. | vipulamati aDhI dvIpa sumadramAM rahelA manavALA jIvonA manodravya bhAvane sarva prakAre jANe tevuM Rjumati karatA vizuddhatara che. jemake jIvanA ghaDAnA vicArane te ghaDAnA prakArane utpatti Adi prakArane jANe. kevaLajJAnanI prApti sudhI sAthe rahe che. mana:paryavajJAna karatA avadhijJAnanuM kSetra vizALa che. paNa jJAnanI prazamarati 163 samyagadarzana, jJAna, cAritra Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTie sthaLa che. mana:paryavajJAna sUkSma che. vaLI A jJAna saMyati munine hoya che, tevuM vizuddha che. 5. kevaLajJAna : paripUrNa zuddha asAdhAraNa anaMta chatAM eka ja bhedavALuM che. traNe kALa traNe lokanA dravya, guNa ane sarva paryAyone rUpI, arUpI padArthone yugapatuM jANe tevuM apekSAe darpaNa jevuM zuddha ane paripUrNa che. nizcayathI kevaLajJAna potAnA pradezamAM ramaNatArUpa che. cAra ghAtakarmano nAza thavAthI A anaMtajJAna pragaTa thAya che. jIvanuM jJAna svarUpa pUrNapaNe pragaTa thAya che. samyagRSTinA traNe jJAna samyagUjJAna che. mati, zruta ane avadhijJAna mithyAtva sahitanA mithyAjJAna gaNAya che. kevaLajJAnanI apekSAe mati, zruta jJAna ati alpa chatAM mokSAbhimukha hovAthI te jJAnano mahimA che. mithyASTi navapUrvanuM jJAna jANe chatAM te saMsAravRddhinuM kAraNa che. mokSaphaLamAM upayogI nathI. te mati ajJAna, zruta ajJAna ane avadhi ajJAna kahevAya che. te ajJAna saMsAravRddhinuM kAraNa che. mokSa pAmavAnuM sAdhana AtmajJAna che. samyagracAritra : cAritranA mukhya pAMca bheda che. 1. sAmAyika 2. chedopasthApanIya 3. parihAra vizuddhi 4. sUkSmasaMparAya 5. yathAkhyAta samyagucAritra mohanIyakarmanA kSayopazamathI thAya che. sarva prathama darzanamohanA kSayAdi ane anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyonA kSayopazama Adi thAya tyAre cAritra dharma pragaTe che. sAmAyika rAgadveSanI maMdatA sama, vizuddhino lAbha-Aya, sAmAyika te sarva pApavyApAranI nivRttirUpa cAritra che. sAmAyika, parimita kALanuM gRhasthane ane jIvanaparyata sAdhujanone hoya che. chedopasthApanIya : sAdhu-sAdhvI pAMca mahAvrato dhAraNa kare. pachI khaMDana thayuM hoya to punaH pAMcavato ApavAmAM Ave. (hAla vaDIdIkSA) parivAra vizuddhi : cAritra guru AjJAthI vizeSa sAdhanA mATe samudAyathI dUra ekAMtavAsamAM jAya. tenuM cokkasa prakAranuM vidhAna che. te zAstramAMthI jANI levuM. sUkSma saMparAya cAritra : dasamA guNasthAnake munimahArAjane hoya, jayAM kaSAyanI ati alpatA che. je dasamAne aMtabhAge nAza pAme che. prazamarati 164 samyagadarzana, jJAna, cAritra Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathAkhyAta cAritra : agiyAramA guNa sthAnake kaSAyanA upazamathI yathAkhyAta cAritra hoya che. bAramA guNa sthAnake kaSAyono abhAva-kSayathI yathAkhyAta cAritra hoya che. teramA guNa sthAnake sayogI kevaLInuM yathAkhyAta cAritra hoya che. caudamA guNa sthAnake kevaLajJAnInuM yathAkhyAta cAritra hoya che. arthAta badhA ja guNo kSAyika hoya che. siddhabhagavaMtone apekSAe kSAyikacAritra hoya che. Ama samyagdarzana, samyajJAna ane samyaccAritra traNenA abheda pariNAmane mokSa kahe che. darzana, jJAna, cAritrANI mokSamArgaH mokSa mArganuM svarUpa : mokSa eTale sarvathA sarva karmano kSaya ane AtmAnA zuddhasvarUpanuM pragaTa thavuM. jIvanuM svasvarUpe pUrNa akhaMDa astitva. vaLI saMsArathI sarvathA mukta thayuM. A muktAtmAo have saMsAranI cAra gatimAM paribhramaNa karatA nathI, tethI te muktAtmAonuM viziSTa sthAna hoya che te siddhazIlA athavA ISaprAgabhArA pRthvI che. A jIvo sAdi anaMtakALa sudhI samAdhi sukhamAM rahe che. punaH dehadhAraNa karatA nathI. deha dhAraNa karavAnuM koI karmanuM nimitta rahyuM nathI. te AtmAo pUrNatA pAmyA che. jethI punaH janma maraNa hotA nathI. mokSamArga eTale AtmAnI pUrNa zuddhi ane karma saMyogathI pUrNa mukti. samyagdarzana, samyajJAna ane samyacAritra traNenI abheda zuddha pariNati te mokSa che. sAdhaka dazAmAM ratnatrayanI bhedAbheda ArAdhanA che chatAM traNemAMthI koI eka sAdhanathI mokSa nathI. ratnatrayanI saMyukta ArAdhanAthI mokSa che. jo ke samyagadarzana ane samyagajJAna sAthe samyakcAritra AMzika hoya ke na paNa hoya guNasthAnakanA vikAsa sAthe cAritranuM sAhacarya hoya che. cothA guNasthAnake jIva nirbhrAta bane che. tatvArthanI yathArtha zraddhA yukta hoya che. jagatanA svarUpane yathArthapaNe jANe che. chatAM te zraddhA ane bodharUpe hoya che. guNasthAnaka e AdhyAtmika vikAsa che. te AMtarika zuddhithI zarU thAya che. pAMcamAM guNasthAnakathI AMzika cAritra eTale svabhAva pratyenI sthiratA zarU thAya che. AgaLanA guNasthAnake ratnatrayano sumeLa prazamarati samyagdarzana, jJAna, cAritra 165 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. cAritranI sthiratA darzanane, jJAnane nirmaLa kare che. darzana jJAnanI zuddhi cAritranI sthiratAmAM vRddhi kare che. bAramA guNasthAnake pUrNa zuddha cAritra pragaTa thatAM teramuM guNasthAnaka pragaTa thAya che. eTale darzana jJAna pUrNapaNe pragaTa thAya che. aMte caudamAM guNasthAnake jIva mukta thAya che. siddha thAya che. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII ra3. ratnatrayano ArAdhaka koNa ? he Atmana ! A ratnatraya zuddhAtmAnI pAtratA che. teno ArAdhaka kSamAdi dharmonuM pAlana kare che. aucitya kriyAmAM zraddhAzIla ane apramAdi hoya che. ratnatraya e to taraNatAraNa jahAja jevuM che. jema jahAjanA cAlakanI kuzaLatA jarUrI che tema ratnatraya jahAjanA cAlakanI pAtratA atyaMta jarUrI che. samagudarzana eTale samyagu zraddhA. te saMsAranA padArthothI tadda bhinna prakAranI che. kSamA Adi aneka guNothI vibhUSita che. heya, joya, upAdeyanA vinayayukta che. jaDa cetananI bhinnatAnI pratItirUpa hoya che. A jIva Avazyaka kriyAdharma ane bhAvadharmamAM nipUNa hoya che. maitrI Adi bhAvanAthI vibhUSita hoya che. te samaye bhUmikAne yogya kriyA dharmanuM pAlana kare che. apramatta rahIne zuddhabhAvamAM zraddhApUrvaka udyamazIla hoya che. saMpUrNa vizuddha Atma prAptinI tIvra jijJAsAvALo hoya che. te mATe pariSaho, upasargo, kaSTone samabhAve sahI le che, pariNAme mukti pAme che. graMthakAra AvA ArAdhakane jaNAve che ke he Atmana ! tArI ArAdhanA niraticAra che. AtmabhAva atyaMta zuddhatAmAM sthiratA pAmyA che to saMbhava che ke tArI mukti A bhave ke trIjA bhave zakya che. (deza kALa pramANe) tArI ArAdhanA madhyama kakSAnI che to pAMca sAta bhave paNa tArI mukti che. saMbhava che ke tArI ArAdhanAnI gati maMda che to ATha ke paMdara bhava thAya, paNa kayAre ? tArI e ArAdhanA niraMtara cAlatI rahe. jaghanyathI madhyama ane madhyamathI utkRSTa kakSAnI thatI rahe to tArA mokSane rokavAvALI koI zakti nathI. tArI svabhAva zaktinuM sAmarthya ja e che ke tane muktipUrImAM laI jAya. mATe ratnatrayanA jahAjane saMbhALaje. pUrNatA pAme bAhyaavalaMbana chUTI jaze. prazamarati 166 ratnatrayano ArAdhaka koNa? Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAtA kevo hoya ? cittanI ekAgratAne dhyAna kahyuM che. uttama sahanAvALA tenA adhikArI che. vAstavamAM mokSamArganuM dhyAna dharmadhyAnathI che. tenA adhikArI mukhyapaNe munijano che. te dhyAtA kevA hoya ! pApabhIrU uttama kSamAdi guNothI vibhUSita aMtaraAtmAne ArAdhI paramAtmapadane IcchavAvALA, gRha-jaMgalamAM samAnavRttivALA, vaMdaka niMdakamAM samabhAvavALA, kanaka pASANane sama jANavAvALA, svAdhyAyamAM apramAdI hoya, traNe yoganI sthiratA ane zuddhatAvALA hoya che. kAraNa ke adhyavasAyanI tevI zuddhi hoya che. niraticAra cAritravALA hoya che. A munirAja chaThThA sAtamAM guNasthAnavartI che. jo ke ghAtI karmono kSaya hajI thayo nathI. paraMtu tenA rasa sthiti ItyAdinA kSayanI zarUAta thaI gaI che. A yogIne dhyAnanA kAraNe aneka riddhi siddhi, labdhio pragaTa thAya che paNa yogIne tenuM mAhAbhya nathI. tethI teno upayoga kratA nathI. tema kravuM te pramAda che. te uparAMta A yogIjano rasagArava, RddhigArava ke zAtAgAravathI rahita hoya che. A sarva prakAro sahaja prApta thatA hovA chatAM temAM lapAtA nathI. AtmazAMti, samabhAva, cittanI apUrva prasannatAnuM prazamasukha prApta hoya pachI anya sukhanI apekSA nathI. IndrAdine aprApya evA Atmika sukhamAM magna yogI prazamasukhamAM che. temanI pAse suravarAdika karatAM AMtarika riddhi siddhi amApa che, je avarNanIya che. | mukhyatve AtmasvabhAvamAM ramaNatA e A dhyAtAnuM dhyeya che, jenA vaDe te siddhatvarUpa aMtima dhyeyane prApta karI siddha ane mukta thAya che. "dhyAtA dhyAna dhyeya guNa ke, bheda cheda krazuM have Teke, kSIra nIra peThe temazuM maLazuM, vAcaka yaza he heje haLazuM." AvA dhyAtAno bhAvamokSa deha chatAM hoya che. tyAra pachI dravya mokSa nirvANa thatAM thAya che. pratyakSa sukha prazamanuM-jayAM mokSa ja che. munijanonI atyaMta nirmaLa aMtaradazAnuM mAhAbhya AcAryazrI adbhuta rIte jaNAve che. sAco sAdhaka te jANIne sAnaMdAzcarya anubhave che. svarganuM sukha te (Indriyajanita hovAthI) parokSa che paNa mokSanuM prazamarati 167 ratnatrayano ArAdhaka koNa? Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha to atyaMta parokSa che ! (deha chUTe nirvANa thAya tyAre te sukhanI prApti thAya che, jayAre prazama (atyaMta zAMta acala AnaMdapUrNa) sukha to pratyakSa-takSaNe ja prApta thAya che. je parAdhIna nathI ke svarge ke mokSamAM javuM paDe. svAbhAvika hovAthI vinAzI nathI. (svarganI apekSAe) svarganA sukha mAnavajIvana mATe parokSa che. A deha chUTe puNyakarma joradAra hoya to vaLI janmAMtare svarganuM sukha maLe te paNa kALathI maryAdita hoya che. mokSanuM sukha to tenAthI paNa dUra te caramadehIne ja prApta thAya. prazama sukhamAM magna munirAjane svarganA sukhanI apekSA to nathI paNa mokSanA sukhanI paNa apekSA nathI kAraNa ke temano prazamabhAva, utkRSTa nirmaLabhAva, pUrNa samabhAva ja atyaMta sukharUpa che. te svAtmAmAMthI maLe che. AtmAnuM sukha AtmAthI AtmA anubhave te prazama sukha che. temAM anya sukhanI apekSA ja nathI. prazamarasanA svAmI munibhagavaMto kharekhara rAjAdhirAja che. duniyAnI koI sAmagrInI jemane apekSA nathI. te sAmagrI temanA caraNanI dAsI che. cakravartIo paNa jemane mahAna mAne che, IcchArahita teo jagatanA svAmI che. temanI pAse zamanuM sAmrAjaya che. - zrI jJAnasAra evA muni mahAtmAo je mada ke madanathI atyaMta dUra che. manAdi yogonA, IndriyonA vikArathI virakata che. kaSAyathI vimukta che. te muni mahAtmAnA aMtaramAM ja mokSa che. to paNa pUrNa jAgRta rahejo. pUrNatA pAmatA pahelA cUkI javAnA aneka nimitto che. mAna sanmAnanI AzA tyajI dejo. Adara satkAranI AzA tyajI dejo. priya vacanonI AzA tyajI dejo. anukuLatAnI AzA tyajI dejo. karelA upakAranA badalAnI AzA tyajI dejo." AvA parabhAvathI mukta munirAja mokSadazAne vare che sAkSAta anubhave che. tame sadaiva sukha Iccho cho ? to A rahyA tenA upAyo. spazadi viSayone duHkharUpa jANo, AtmaguNomAM magna raho. rAga dveSAdi bhAvo duHkharUpa che mATe dehAdinA mamatvano tyAga karI aMtarAtmAmAM sthira thAva, tyAM sukha che. munirAja-sAdhakane vaLI zatru kayAMthI? jagata pUruM Atmavat che tene prazamarati 16 8 ratnatrayano ArAdhaka koNa? Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatru mitranA bheda kyAMthI ! te jANe che ke karmanA udaye roga, zoka, vRddhatva, mRtyu Ave che, te karmapudgalo karmanA che huM to tenAthI bhinna jJAtA chuM pachI jIvane te dazAnI vyathA kayAMthI hoya? te sadeva sukhI che. azAtA ! zuM che? pUrvanA azAtA vedanIya karmono udaya che. muni tene samabhAve jANe che ke te dehano dharma che. vRddhatva? are ? e to zarIranI kramika avasthA che AtmA bALa, yuvA ke vRddha nathI, to mAre vRddhatvanuM duHkha zuM? mRtyu? te to jIvana parivartana che, muni mahArAja jANe che ke mRtyunuM mRtyu te to nirvANa che. pachI janmavAnuM nathI to mRtyuno bhaya zAno? AdhyAtmika vikAsayAtrAmAM sarvaprathama svajana parijananuM mamatva chUTe che. vaibhava, saMpattinuM mamatva chUTe che, mAna apamAnamAM samatva Ave che. zarIra nimittaka mAyA chUTe che. koI pratye rAga nahi, dveSa nahi, sarva jIva pratye maitrIbhAva. AvI dazA hoya tene sukha zodhatuM Ave che. sadeva sukhI nigraMtha ane nirmohI muni che. dharmadhyAnamAM lIna, guptithI surakSita, SAya-viSaya, pariSaha vijetA muni nirbaddha bhAvamAM sukhI che. haMDha che tyAM rAga-dveSa, harSa-zoka, sukha-duHkha che, muni to nirbaddha che. kayAreka udayakarma Ave tyAre dharmadhyAnanI, kAyotsarganI DhAla temanI pAse taiyAra che. AdhyAtmika divya tejamaya tamAruM jJAna sarva rIte niraMtara jhaLahaLatuM che, tethI pApajanaka vRtti temAM praveza pAmatI nathI. kayAreka muni mUMjhAya che ke dharmadhyAna, svAdhyAyamAM niraMtara udyamI chatAM jIvane vikalparahita AtmazAMti kema maLatI nathI ? he munirAja! parama vizuddhinuM asAdhAraNa kAraNa prazamabhAva che. kaSAyonI upazAMtatAnA mahApurUSArtha vaDe prazamasukhanA svAmI thazo. mUMjhAzo nahi. gurunizrAmAM AtmabhAve purUSArthamAM tanmaya raho pachI koI vina nathI. munino guNa vaibhava : prazamarasanA svAmI muni mahAtmAono vaibhava Azcaryajanaka che. ratnatraya to moTo khajAno che. temAM vaLI pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti. pAMca zuddhAcAra tathA tapanAM ArAdhaka che. A uparAMta samyam dRSTi jJAnI adhyAtma Adi yoga vaDe 18 hajAra zIlAMgane sahajapaNe dhAraNa kare che. temAM anya vizeSatAo paNa che, te A pramANe : prazamarati 169 ratnatrayano ArAdhaka koNa? Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana : deva, guru, dharmanI yathArtha zraddhA. sabhyajJAna : zAstrAbhyAsa vaDe, sUtra arthajJAnanA AdhAre svarUpa jJAna, AtmAnubhava vaDe tattva bodha. sabhyazcAritra : cAritramAM zuddhi, sthiratA, samabhAvamAM niraMtara magna rahevAnuM che. tapazcaryA : apramAdI rahevA, sukhazIlatAnA saMyama mATe bAhya atyaMtara : tapa karavuM. dhyAna ArAdhanA : dharmadhyAna zvAsa sAthe TakavuM joIe. bhAvanA : bArabhAvanAthI bhAvita rahevuM. yoga : AtmabhAvamAM TakavuM. aNagAra : muni eTale aNagAra, sarvasaMga parityAgI, saMsAra tyAgI eTale niHsaMga. have aNagArane saMsAranA saMbaMdhonuM kaMI prayojana nathI. temano praveza AMtara jagata sAthe che. jemAM kevaLa svarUpanuM lakSya che. zuddha AtmabhAvanA che. bAhya jagatamAM kaMI karavApaNuM nathI. svayaM jJAyaka che. AvA bhAvayukta aNagAra niHsaMgatAne kAraNe nirbhaya ane nirbhrAta hoya che. aNagAranA saMyamane, zIlane devendro paNa name che. jo ke aNagAra mAna apamAnathI niHsaMga che. aneka labdhinA svAmI chatAM aNagAra niHspRha che. rasa, Rddhi ke zAtAnA anekavidha sukhamaya prakAro chatAM anAsakta che. zatrumitra pratye varte samadarzitA, mAna apamAne varte teja svabhAva jo; jIvIta ke maraNe nahi nyUnAdhiktA bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo -apUrva avasara. zrImad rAjacaMdra aNagAranuM sAmarthya adbhUta che. dharmadhyAnI jayA2e zukala dhyAnamAM praveza kare che tyAre karmo baLe che. svayaM to prazamarasamAM bhIMjAyelA che. karmakSayathI zuddhinI vRddhi thAya che. svabhAvanA Azraye aNagAra AtyaMtika zuddhi dvArA karmathI mukta thAya che. graMthakArazrI prakAze che ke AMtara jagatanI-AdhyAtmika jagatanI keTalIka zAzvata vyavasthAo che. eka jIve bAMdhelA karmone bIjo AtmA nAza karI zakato nathI. kAraNa ke eka jIvanAM karmo bIjA jIvamAM saMkrAtita thatA prazamarati ratnatrayano ArAdhaka koNa ? 170 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jo tema thatuM hota to sarvajJa tIrthakara bananArA parArthavyasanI, apAra karUNAvALA, sarva jIvanuM hita cAhanArA teo zukaladhyAnanA praveza samaye potAnA dhyAnanI pracaMDa AgamAM karmone bALe che tema anya jIvonA karmone saMkramAvI bALI zakyA hota. paraMtu te zakaya nathI. te abAdhita niyama che. dareka jIva pote potAnA karmo bAMdhe, bhogave ke khapAve. je jIve karmono kSaya karavo hoya teNe svayaM svapurUSArtha vaDe zukla dhyAnamAM praveza karavo. te potAnA karmo khapAvI vItarAga thaI zake. saMsArathI mukta thAya. muninI AMtarika anupama dazA : munine-aNagArane Atma vaibhavanI prAptinuM kAraNa AdhyAtmika vikAsa che. teno abhigama A pramANe che. jinavaranA vacanomAM rahelA guNonA samUhane grahaNa kare che, doSonuM varjana kare che. karmanA vividha vicitra pariNAmanuM ciMtana karI jinAjJAnA pAlanamAM udyamI ane dhyAna svAdhyAyamAM lIna rahe che. saMsAranA saMgathI sarvadA bhIru, sau pratye kSamAzIla, mAna mAyA jevA prapaMcathI rahita nirmaLa cittavALA sAdhu saMsAranA sukhanI tRSNAnA vijetA hoya che. jene zatru mitranA bheda nathI. vana ho ke nagara ho koI apekSA nathI. anukULatA ke pratikULatAmAM samAnabhAva yukta sAdhu che. AtmaramaNatA e sAdhunI caryA che. jagatanA saMbaMdhothI niHsaMga che. svasaMyamamAM AnaMdapUrNa hovAthI anya apekSA nathI. muni dhyAna-svAdhyAyamAM tatpara, manAdiyogone sthira karI upayogane AtmabhAvamAM joDI rAkhe. cAritranI zuddhi e to temano prANa, pramAda rahita, sadAya jAgRta, paramAnaMdanA anubhavamAM otaprota, munirAjanI aMtaradazA hoya che. AvI nirmaLa dazA yukta muni dharmadhyAnamAM praveza karI niHsaMgatAnA utkRSTa yogathI zreNipara ArUDha thaI yogya kALe zukaladhyAna dvArA ghAtakarmano kSaya karI pUrNAnaMdane prApta karI mukta thAya che. aNagAra zArIrika zAtA, bAhya Rddhi, AhArAdinA ke IndriyonA viSayathI anAsakata-nirmama che. yadyapi Rddhi labdhi to temanA caraNanI dAsIo che chatAM muni te tarapha nirapekSa che. prazamarati 171 ratnatrayano ArAdhaka koNa? Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzcaryakArI devendronI vibhUti karatAM anekagaNI RddhinA svAmI AtmAnaMdamAM magna muni che. jo ke devalokanA sukha-Rddhi sAthe sarakhAmaNI paNa vAmaNI lAge tevI muninI AMtarika samabhAvanI samRddhi Rddhi che. jANe te mANe, mANe te jANe tene zuM upamA ApI zakAya? aho ! dhanya te munivarA, dhanya te veLA, dhanya te kSetra. 100 100 101 ra4. mokSanuM sukha anaMta avyAbAdha kema? deha ane mananA sabhAvathI zArIrika ane mAnasika duHkha ke parAdhIna sukhano anubhava thAya che. zarIra ane mananA abhAvathI siddhAtmAne avyAbAdha sukha prApta thAya che. duniyAmAM sAmAnya rIte cAra arthomAM sukha zabdono prayoga karavAmAM Ave che. 1. viSayomAM 2. vedanAnA abhAvamAM 3. puNyakarmanA vipAkamAM 4. mokSamAM. 1. viSayomAM sukhaH A saMsAramAM madhura zabdo, suMdara rUpa, bhojana, mRdu sparza, dhana saMpatti vagere mATe sukha zabda vaparAya che. 2. vedanAnA abhAvamAM sukha zArIrika roganA abhAvamAM ke koI Aphata dUra thAya tyAre jIvane lAge che have huM sukhI thayo. 3. puNyakarmanA udayamAM sukha : puNyanA udaye svajanAdimAM saMpa hoya, vADI baMgalA jevA sAdhana maLe, yazakIrti maLe, tyAre jIvane lAge ke huM sukhI chuM. 4. mokSamAM sukha : A prakAra uparanA traNe sukha karatAM judo che. A sukhamAM bahAranA koI sAdhananI apekSA nathI te vadhatuM ghaTatuM nathI. koI bAdhA pahoMcatI nathI tethI A sukha avyAbAdha zAzvata ane anupama che. svAdhIna, svabhAvabhUta tathA vacanAtIta che. duHkhanA kAraNo zarIra ane mana che, zarIrane rogAdithI duHkha bhogavavuM paDe che. mAnasika ciMtAthI mana duHkha bhogave che. karma rahita muktAtmAne zarIra ja nathI to pachI zarIranA rogAdinuM duHkha vyAdhi kyAMthI hoya? muktAtmAne manAdi yoga ja nathI to pachI mAnasika vyAdhi kayAMthI hoya? jagata sAthe kaMI levAdevAno saMbaMdha nathI to pachI upAdhi kayAMthI hoya? na Adhi, vyAdhi ke 172 mokSanuM sukha anaMta avyAbAdha kema? prazamarati Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhi pachI samAdhi ja hoya. te anaMta avyAbAdha sukha che. muktAtmAnuM urdhvagamana ja hoya : jIvamAM urdhvagamanane yogya saMskAra hoya che. jema kuMbhAra daMDAthI cakrane gumAve che, pachI daMDo laI le che chatAM cakra ghUme che tema AtmAmAM urdhvagamanano svAbhAvika saMskAra hoya che tethI urdhvagamana kare che. jIva urdhvagamana kare che kAraNa ke pUrva prayogathI, asaMgatAne kAraNe karmabaMdhananA nAzathI ane tevA prakAranA gatipariNAmathI jIva saMsArathI mukta thaI urdhvagamana karI siddhazIlA para ekaja samayamAM samAdhi sukhanI siddhi prApta kare che. asaMga : lepa sahita tUMbaDI taLAvane taLiye jaIne bese. paNa lepa rahita thAya eTale pANInI sapATa para tare. saMsAramAM jIva karma-kaSAya sahita hato tethI saMsAranA sAgaramAM DUbelo hato. muktAtmAne karmano lepa ja nathI tethI saMsArasAgarathI upara urdhvagamana karI lokAgre siddhazIlA para rahe che. abaMdha thavAthI : arthAta karmano bhAra na hovAthI cAra gatimAM (nIce) jato nathI. vaLI dharmAstikAyanA abhAve alokamAM jato nathI. yoga ane kriyAno abhAva hovAthI tirkAlokamAM jato nathI. sarva prakAre baMdha, asaMga ane urdhvagamana svabhAva hovAthI te urdhvagati kare che. deha ane mananA sadbhAvathI jIvane pUrva karmanA udaye zArIrika ane mAnasika duHkha thAya che. siddhAtmAne zarIra ane manano abhAva che tethI nirAmaya sukhanI prApti thAya che. 25. gRhastha mATe mokSa mArga svarUpa lakSe mokSamArga to eka che, be nathI. bhUmikAnusAra sAdhanAmArganA bheda che. jinazAsana zramaNopAsaka che. chatAM sAdhujIvananuM sadbhAgya na hoya to gRhasthadazAmAM mokSamArganI ArAdhanA karavI, te A pramANe che. sau prathama jinokta tattvonI yathArtha zraddhA karaje. sandeva, gurU, dharmamAM udyamI thaje. AtmAnA samyagdarzana, jJAna, cAritra guNayukta AtmabhAvanuM poSaNa prazamarati 173 gRhastha mATe mokSa mArga Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaje. samyakatva pAmaje. svabhAvanA Azraye dharma pAmaje. pAMca avrata te hiMsA, asatya, corI, maithuna, parigrahano tyAgI thaje. ahiMsAdi dezavratane dhAraNa karaje. tapa, dAna, dayA, paropakAra, cetyAlayo, dharmanA sthAnonuM nirmANa karaje. rojanI Avazyaka kriyAo karaje. dharmamaya, adhyAtmabhAvanA yukta jIvana jIvaje. Ama zuddha jIvana jIvIne zrAvako samIpa muktigAmI bane che. kadAca be cAra ke ATha bhava thAya to paNa deva ane mAnavajIvana maLe che, je uttaro uttara Atmaunnati kare che. vItarAganA vacananA zravaNathI prabhAvita thaI taravAno kAmI thAya che. saMsArathI virakata thAya che. te mATe jJAnI, zratadhara, munijanono samAgama kare che. samyakatvanI prApti kare che. zama saMvegAdi lakSaNathI vibhUSita hoya che. Atma sAdhanAne bAdhaka kAraNone tyajI de che. hitakara sAdhanonI upAsanA kare che. vyavahAra karavA chatAM svayaM jJAtAbhAve rahe che. maitrI Adi cAra bhAvanAthI bhAvita hoya che. bAra vrata dhAraNa karI tenuM sAMgopAMga ArAdhana kare che ane sarva virati bhAvane poSato rahe che. evo samakiti sAdhaka avazya devalokamAM utpanna thaI tyAM paNa prabhunA kalyANako, prabhunI bhaktimAM utsuka rahI samakitane nirmaLa karI, mAnavadeha dhAraNa karI saMyamanI rUDI ArAdhanA karI anukrame mukta thAya che. je zrAvaka-gRhastha gharavAsa tyajavA jevuM sAmarthya dharAvato nathI, mahAvratanA pAlanamAM zaktimAna nathI. paraMtu mokSapaMthano artha che. te sarvajJa jinezvaranA vacanamAM, AjJAmAM zraddhAvAna rahe ke sarvajJanA A vacana mane saMsAra sAgarathI pAra utAraze. temanA AjJApAlanamAM ullAsita thaI gurujanonI vinayapUrvaka upAsanA kare svAdhyAya kare tene mahAvratanA yoga maLe che. - Indriya viSayomAM saMyamita rahe. kaSAyonI maMdatA vALo hoya, mithyA mAnyatAthI upazAMta thayo hoya, tenuM bhavyatva paripAka thayuM hoya che. haLukarmI hoI sAte karmonI sthiti aMtaHkoDI sAgaropamanI thaI hovAthI tenAmAM samyagadarzananA bhAva pragaTe che. te gRhasthane yogya vratAdinuM pAlana kare che. kALa apekSAe ardhapudgala parAvarta bAkI rahe tyAre A yogyatA hoya che. prazamarati - 174 gRhastha mATe mokSa mArga Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvazrAvakapaNe rahI ahiMsAdinuM pAlana karato hoya che. maitrI, pramoda, karUNA ane mAdhyasthabhAvathI bhAvita thayo hoya che. savizeSa tattvanA abhyAsa dvArA temAM zeya upAdeya ane heyanAM vivekavALo mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. saMsAra pratye nirvedavALo ane mokSa pratye saMvegavALo hoya che. saMsAranA sukhane ISTa mAnato nathI. cAritranI asthiratAthI bhUmikA pramANe rAgAdibhAva thAya to temAM tene raMja hoya che, tene heya mAne che ane bhedajJAnane mATe udyamI rahe che. samyakatvanA pariNAmanI vRddhi mATe, dezavirati mATe, bAravratano ArAdhaka bane che. atre A krama prazamarati graMthanA AdhAre che. A bAravratamAM pAMca dezavrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata che. (1) sthUla prANAtipAta : viramaNa vrata : saMkalpI hiMsAno tyAga kare che. pApajanaka pravRttine alpa kare che. jIvo pratye dayAbhAva rAkhe che. sthAvarakAya hiMsAmAM upayogapUrvaka pravarte che. ati AraMbhanA kAryothI pAcho paDe che. (2) sthUla mRSAvAda : (asatya)nI virati. IrAdA ke svArtha khAtara te asatyavacana bole nahi, koInI thApaNa oLave nahi, saMbaMdhomAM saMgharSa thAya tevA vacana uccAre nahi, khoTI sAkSI pUrI anyanI milkata paDAve nahi koInI apragaTa vAta khullI kare nahIM, satya chatAM hita, mita ane priya vacana bole. (3) sthUla adattAdAna virati adatta eTale corI. koI prakAranI lAlacathI mAlikane pUchayA vagara vastu levI nahi. corInA kAmamAM bhaLavuM nahi. dANacorI jevo corIno mAla levo ke vecavo nahi, khoTA mApa karavA nahi, lobhavRttithI alpa ApavuM nahi, anIti AdaravI nahiAvA bhAvavALo hoya che. (4) sthUla maithuna virati gRhastha svadArAmAM saMyamI hoya. parastrI sevana vajarya hoya. te pramANe strIe puruSa mATe samajavuM. dezavirati thayo eTale anyanA vivAha Adi kAryo na karavA. anyonya sparzAsparza na karavo. svapatnI sAthe paNa saMyamathI rahevuM. (5) sthUla parigraha viratiH parigraha eTale dhanAdinI mUcha. dhana, dhAnya, rUpu, sonuM, nokara-cAkara, pazupAlana, ghara, kSetra (jamIna), kUvo jevA parigrahane A kALa pramANe te rIte vicaravA. jema ke bAtharUmamAM Jain Elgu? dternational For Private ? 94 sonal Use Only o Lez4 HE HE HOLY Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka be naLathI cAle to vadhu na mUkAvavA, oraDAmAM be lAITathI cAle to vadhu na mUkAvavI vagere. vaLI dhana dhAnya ghara sonuM vigeremAM parigraha parimANa karavuM. kapaDAM vAsaNa vigere jarUrI cIjonuM parimANa karavuM. hoya tenI mUcha ghaTADavI. vRddhi thAya to anyane nAme caDhAvavuM nahi. tenuM prathamathI ja Ayojana karavuM. jeTalA ochA padArtho teTalI mamatA ochI thaze hiMsAdi pApa ghaTaze. saMtoSa pedA thaze. - A pAMca zrAvakanA mULa dezavrata kahevAya che. traNa guNavrata ane zikSAvrata cAra che. (6) diguparimANa vrata H judI judI dizAonuM pramANa svIkAryA pachI mananI IcchA zAMta karavI. jagatamAM kazuM zAzvata ke Azcaryajanaka che nahi, badhuM parivartanazIla che. dhanavRddhi mATe ghaNI dizAnuM pramANa karavuM nahi. pharavAnI, jovAnI, mahAlavAnI vRtti paNa sImita karavI, joyA pachI zuM maLe che ? eka dezya upara AMkha kSaNavAra TharI, tyAM bIjuM dazya jovuM te kevuM kSaNika hoya che. temAM maLato AnaMda paNa Takato nathI, vaLI jIva tuM jANaje ke A duniyAmAM caudarAja lokamAM tuM janma maraNa karI badhe ja pharI Avyo che. have tAre navuM jovAnuM zuM che? tuM je jhADapAna jaLAzayo jUe che tyAM badhe janmI cUkyo chuM, pachI navInatA zI che? nirarthaka dhana kharce che, parabhAvamAM jAya che ane karmanA pAzathI baMdhAya che. temAM tane zuM sukha maLyuM ? tema vicAravuM. (7) dazAvakAzi vrata : chaThuM vrata kAyama mATe levAnuM vrata che ke upara nIce ATalA aMtaramAM jaIza. A vrata rojane mATe aMtara nakkI karavAnuM che. jethI te sivAyanA kSetranI pApakriyAnA bhAgIdAra na thavAya. jeTalo vistAra nakkI karyo tenAthI bahAra pote javuM nahi ke nokara Adi dvArA te maryAdAthI bahArakAma karAvavA nahi. koIne mokalavA nahi ke kaMI maMgAvavuM nahi. koI sAdhako varSamAM ekavAra upAzrayamAM rahIne daza sAmAyika kare che. teNe paNa upara mujaba maryAdA rAkhavI. tyAre zabdAdi saMketathI paNa kArya karavuM ke karAvavuM nahi bahArathI kaMI maMgAvavuM nahi ke mokalavuM nahi. (8) anartha daMDa: gRhasthajIvanamAM Avazyaka kAryo karavA paDe teno daMDa (baMdha) che paNa te arthadaMDa manAya che. paNa prayojana vagara pramAdathI AtmA daMDAya tevA kAryone anarthadaMDa kahevAya che. prazamarati gRhastha mATe mokSa mArga 176 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake durdhyAna karavuM. vinA prayojana pravRtti karavI, zokha khAtara nirarthaka pApanA sAdhano vasAvavA. vastra, pAtra, alaMkAranI vRddhi karyAja karavI. vagara prayojane hAsyAdi kuceSTAo karavI, nATaka TI.vI. jevA sAdhanomAM rAcI rahevuM, mamatva rAkhavuM, vagereno tyAga karavo chevaTe maryAdA bAMdhavI. zikSAvrata : (9) sAmAyikavrata : be ghaDI - 48 miniTa Asanastha thaI pratijJApUrvaka AraMbha samAraMbha sAvadha pApa vyApArano tyAga karavo. sAmAyika vratamAM mana, vacana, kAyAnI gupti karavAnI che. ekAgracitte maMtra ArAdhanA, svAdhyAya AtmaciMtana karavuM. anya pravRtti karavI nahi. anya vAtacIta karavI nahi. koIne kArya ciMdhavuM nahi maunapaNe rahevuM citta sthira rAkhI upayogazuddhinI ArAdhanA karavI sAmAyikamAM zrAvakasAdhu jevo che tema kahyuM che. (10) pauSadhavrata : parvatithie zrRtijJApUrvaka cAra ke ATha praharanuM (divasa ke divasarAtanuM) pauSadhavrata karavuM. arthAt sAdhujIvana jevI carcA rAkhavI. pauSadhavrata pAlanamAM AhArano tyAga, snAna ke zarIranI vizeSa zobhAno, vyApAra vyavahArAdi kAryono sarvathA tyAga karavo. brahmacaryanuM pAlana karavuM. sAvadya pApa vyApAra vajrarya karavo. zakaya teTaluM mauna pALavuM. upAzrayamAM rahevuM. kathaMcita upavAsa na thAya to AyaMbila ke ekAsanatapa karavuM. temAM sacitano tyAga karI, AhArAdi dravyanI nirdoSatA jALavavI. dravyanI maryAdA rAkhavI. pramAdarahita jJAna, dhyAna, svAdhyAya ke maMtrAdinI ArAdhanA karavI. uThatA, besatA, vastu letA, mUkatA, AsanAdi pAtharatA, kudaratI krama mATe jamIna vagere caravaLAthI pramArjIne jayaNA jALavavI jethI mananA bhAva komaLa bane. savizeSa te divase AtmaciMtana ane AtmabhAvanAnuM vizeSa lakSya rAkhavuM. pramAdanuM sevana na karavuM. vastrAdimAM sAdAI rAkhavI. sAMsArika vAtacIta karavI nahi. (11) upabhoga-paribhoga parimANa H bhoga vastuno ekavAra upayoga thAya jema ke AhArAdi. paribhoga vastrAdino jeno vAraMvAra bhoga thAya. prazamarata 177 gRhastha mATe mokSa mArga Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMnemAM pApa lAge che. rAgAdi bhAva thAya che mATe bhoga ke paribhoganA sAdhanono vadhAro na karavo ane vadhAre paDatA vAparavA nahi tenuM gaNatrIthI parimANa karI levuM, jethI ghaNA pApathI bacI zakAya. vyasanAdi to ta vajarya karavA. vastra, auSadha, AhAra, vilepana jevI vastu nirdoSa vAparavI. (carabIyukta nahi.) (12) atithi saMvibhAgavata : pauSadhavrata karanAre pAraNAne divase sAdhu-sAdhvIjanone AdarapUrvaka gharane mATe karelA bhojanAdi ApavA. temAM nirdoSa gocarInA niyamo jALavavA. nyAyapUrvakanI saMpattithI karelA kAryo ubhayane lAbhakartA che. te divase ekAsanavrata karavuM. parimita vastu vAparavI. saMlekhanA zarIra, kaSAya, upakaraNa sarvano krame krame saMkoca karato jAya. A loka ke paralokanA sukhanI AkAMkSAno tyAga kare. jIvita maraNanI AzaMsAno tyAga kare che. cAra zaraNa svIkArI samAdhipUrvaka dehatyAga kare te anazana vrata che. gRhavAsI mokSamArganI sAdhanA karI zake tevI A bAravratonI prAthamika bhUmikA che. te mATe A vrato sAdhake grahaNa karavA ane zraddhApUrvaka pALavA. jinazAsananI prabhAvanA thAya tevuM preraNAdAyI jIvana jIvavuM. prazamaratinA graMthakAra prakAze che ke he Atmana ! tane kevo uttama yoga maLyo che? uTha, jAgRta thA, pramAda tyajI A avasarane dhanya banAvI de. prazAntAtmA ja AvI dharma ArAdhanA ane prabhAvanA karI zake che. mATe aMtarmukha thaI, AtmabhAvamAM sthira thaI AtmabaLa vadhArato jA. aMtaranA ullAsapUrvaka jinapUjA, jinapratiSThA, gurusevA vividha prakAre karavI. jinapUjAnA phaLarUpe AtmAnA mULa guNanI vRddhi karavI. jethI pariNAmonI zuddhi dvArA mokSapaMthanI prApti thAya. he jIva! tu dezaviratimAM daDha thayo chuM to have sarva viratinA bhAva karato jA. jethI dhyAna jJAnanI vizeSa ArAdhanAnA yoga maLe. AraMbha samAraMbha sAvadha pApavyApArathI mukta thaI niraMtara gurunizrAno lAbha maLe. gurugama vaDe uttama saMyama sAdhI le jethI mokSa prApti thAya, vacagALe vizrAma maLe to svarga loka pachI mokSa thAya ja. prazamarati 178 gRhastha mATe mokSa mArga Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ra6, saMjJAnA viziSTa prakAro : jagatamAM jIvamAtra saMjJAsahita hoya che. A saMjJA jIvamAM rahelA paulika ogha saMskAra che. nigodathI mAMDIne ekendriyAdi sarva jIvone saMjJA hoya che. saMjJAnA mukhya be prakAra che. (1) jJAna svarUpa (2) anubhava svarUpa. jJAna saMjJAmAM mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAna che. anubhava saMjJAmAM AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA parigraha saMjJA. A saMjJA azAtA vedanIya ane mohanIyakarmanA udayathI hoya che. A cAra saMjJA uparAMta krodhAdi cAra ane ogha tathA loka saMjJA ema che saMjJAo umeratA dasa saMjJAo sarva saMsArI jIvomAM hoya che. A saMjJAono jIva abhyAdhika anubhava kare che. A dasa saMjJAone eka vRkSanA dRSTAMtathI samajIe. vRkSone jaLa, havA, prakAzano AhAra hoya che. vRkSomAM pAna vagereno saMkoca thAya che te bhaya saMjJA che. vela vRkSane vIMTaLAya che te parigraha saMjJA che. koI vRkSo mAdAvRkSa sAthe hoya to phaLa Ape che te maithuna saMjJA che. rakta jaLakamaLamAMthI huMkAra nIkaLe che te krodha saMjJA che. rUdatI nAmanI vela jhare che tevuM kaMpana che te mAnasaMjJA che. latAo phaLa DhAMkI rAkhe che te mAyA saMjJA che. jamInamAM daTAyelA dhana para bIla jevA vRkSa potAnA mULa pAthare che te lobha saMjJA che. rAta paDe kamaLa saMkocAya che te loka saMjJA che. vela vRkSa para prayatna vagara caDhe che te oghasaMjJA che. oghasaMjJA : mati jJAnAvaraNanA kSayopazamathI zabda viSayaka sAmAnya bodha te jJAnarUpa oghasaMjJA che. jema sadgurunA vacananuM zravaNa kare paNa kaMI samaja na hoya te oghasaMjJA. lokasaMjJA : koI vAra vizeSa bodha thAya te lokasaMjJA. sau kaMI karatA hoya ne pote te pramANe kriyA vagere kare te lokasaMjJA che. narakamAM maithuna saMjJAvALA thoDA, AhArasaMzAvALA saMkhyAtaguNA, parigrahasaMjJAvALA saMkhyAta guNA, tenAthI vadhu bhayasaMjJAvALA che. tiryaMcamAM parigrahasaMjJAvALA ochA che. maithunasaMzA, bhayasaMjJA, AhArasaMzA uttaro uttara saMkhyAta guNA. manuSyamAM bhayasaMjJAvALA sauthI thoDA che tenAthI AhAra saMjJA, prazamarati 179 saMjJAnA viziSTa prakAro saMjJAnA viAi, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigrahasaMjJA ane maithunasaMjJAvALA uttarottara saMkhyAta guNA. uttarottara saMkhyAta guNA devamAM AhArasaMjJAvALA sauthI thoDA. bhaya, maithuna ane parigraha saMjJAvALA hoya che. saMjJA vagere bhedo vikAra che, prakRti che. ajJAnI saMjJA vagerenA kAraNe rAgAdine potAno svabhAva mAne che. ane tethI teno bhoktA bane che. jJAnI svabhAvathI virAgI che tethI te parano kartA ke bhoktA nathI, te jJAnasaMjJA che. vaLI abhavya to karmanA udayane tyajI zakto nathI, pote jJAnasvarUpa che tema svIkArato nathI. jema sarpa sAka2vALu dUdha pIvA chatAM nirviSa banato nathI. tema abhavya game tevA tapa, tyAga, dhyAna, adhyayana kare chatAM tenuM abhavyapaNuM badalAtuM nathI. kAraNake tenAmAM bhAvazruta ke jJAna svarUpa zuddhAtma jJAnano abhAva che. jema AkaDAnA pAnanuM dUdha game teTaluM meLavaNa nAMkho to paNa dahIM banatuM nathI. tema abhavyano pariNAma ja e prakAranA che ke te jJAnasvarUpe pragaTa thato ke pariNamato nathI. saMjJA : sArI rIte jANavuM, tenA traNa prakAra che. (1) dIrghakAlikI saMjJA : lAMbAkALano vicAra karavAnI zakti. traNe kALa mATenA kAma karavAnI vicAra zakti che. tenuM bIju nAma saMpradhAraNa saMjJA. A jIvone mana hovAthI saMzI che. (2) hetuvAdopadezIkI saMjJA : mAtra vartamAna kALanoja vicAra karavAnI zakti. A jIvone zAstrakAro saMzI kahetA nathI. kAraNake te jIvo mana vagaranA che. paraMtu jIvanuM svAbhAvika prerakabaLa hoya che. (3) dRSTivAdopadezIkI saMjJA : viziSTa zrutajJAnanA kSayopazamavALA ane heya upAdeyanA pravRttivALA samyagdaSTijIvanI vicAraNAne dRSTi vAdopadezIkI saMjJA kahe che. traNemAM AtmahitakAraka dRSTivAdopazIkI saMjJA che. 27. saMsArabhIrU muni dharmadhyAnI hoya che. " (dharmadhyAna - zukala dhyAna) rAgI dharmadhyAnanA adhikArI mukhyatve munirAja che. AraMbha parigrahanA gRhastha dharmadhyAnamAM kevI rIte TakI zake ? zIlAMganA dhAraNa karanArA, lokasaMparkathI mukta che evA muni dharmadhyAnamAM lIna thaI zukaladhyAnanA ArAdhaka banI mukta thAya che. prazamarati 180 saMsArabhIrU muni dharmadhyAnI hoya che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrAnusArI dharmadhyAnanA cAra bheda che. (1) AjJA vicaya : Akha puruSa-sarvajJanuM vacana-pravacana Agama teno artha nirNaya, te vacanamAM rahelI anupama kalyANakAritA, sarva tattvonI pradipAdakatA tenI apUrva zraddhA, AjJAnA svarUpano nirNaya karavo te vicaya. (uMDANathI ciMtana) (2) apAya vicaya : mithyAtvAdi Asava, pariSaha, vikathA, kaSAya, sukhazIlatApaNAthI AtmAnuM akalyANa che te sarva pApajanita che tema punaH punaH ciMtavavuM. (3) vipAka vicaya : zubhAzubha karmonA phaLano vicAra karavo, pApa ke puNya saMsAra vRddhinuM kAraNa che teno nirNaya karavo. pApathI duHkha che. puNyathI sukha che teno yathArtha nirNaya karI zubhAzubhabhAvathI mukta zuddhabhAvano nirNaya karavo. (4) saMsthAna vicaya H lokasvarUpanA kSetranA AkAranuM ciMtana karavuM ke A vizvanI racanA svataMtra pariNamanarUpa che temAM koI jIva kaMI pheraphAra karI zakato nathI. cAragatinA duHkharUpI A saMsArathI mukta thaI lokAgre javAnI bhAvanA karavI. seMkaDo bhavonA upArjana karela karmonA Idhanane bALI nAMkhavA mATe dharmadhyAna agni samAna che. atyaMtara tapamAM zreSTha tapa dhyAna che. AMtarika dazA che. bahAramAM je kaMI karAya che te dharmakriyA che. dharmadhyAna AMtarika avasthA che. dharmadhyAnanI puSTi mATe anitya, azaraNa, ekatva ane saMsArabhAvanAnuM ciMtana karavAthI AtmA ujavaLa bane che. zukladhyAna : | dharmadhyAnanA adhikArI muni che. temAM paNa zukaladhyAnanA adhikArI zreNie ArUDha yogI che. dharmadhyAna dvArA sthira rahelA mahAtmA jayAre kSapakazreNi mAMDe tyAre temanA zuddhopayoganA baLe ghAtIkanA mULa, saMsAravRkSanA mULa evA mohanIyakarmano jaDamULathI nAza kare che. jANe pracaMDa Aga jema vRkSane bALIne bhasma kare tema zukaladhyAnI anAdinA karmanA bIjane svabaLe, vizuddhinA baLe bALIne bhasma kare che. munirAjanI A apUrva nirmaLa dazAnuM varNana koNa karI zake? - A zukaladhyAnanA kramathI cAra bheda che. prathama be bheda sayogI prazamarati 181 saMsArabhIrU muni dharmadhyAnI hoya che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLIne terame guNasthAnaka hoya che. pachInA be bheda ayogI kevaLIne caudame guNasthAnake hoya che. (1) pRtha-vitarka savicAra : dhyAtA, dhyAna ane dhyeyano bheda hoya che. pRthakatvaH bhAvonI viSayanI anekatA hoya che. eka dravyathI bIjA dravyanA ciMtanamAM jAya. eka guNa ke eka paryAyanA ciMtanamAMthI bIjA guNa ke paryAyanA ciMtanamAM jAya. savitarka zruta ciMtanaH potAnA AtmAnubhUta bhAvazrutanA AlaMbane je bhAvajanya-ciMtana cAle te savitarka. savicAra : saMkrama. bhAvono saMkrama eka arthanA ke zabdanA ciMtanamAMthI bIjA arthanA ke zabdanA ciMtanamAM ke eka yoga parathI bIjA yoga para jAya. zabda, artha ane yoganuM saMkramaNa thAya che. (2) ekatva savitarka avicAra : ekatvaH potAnA AtmadravyanuM ciMtana kare athavA ekaja guNa ke ekaja paryAyanuM ciMtana kare. savitarka: bhAvazrutanA AlaMbane potAnA zuddhAtmAnuM ciMtana. avicAra : zabda artha ke yogomAM saMkrama karyA vagara koI eka zabda artha ke yoganuM ciMtana kare. te ghaNuM sUkSma ane sthiratAvALuM che. A dhyAna dhyAvatA AtmA svAnubhUti kare che dhyAtA ane dhyAnanI ekatA che. ane zuddhopayogathI ghAtakarmano nAza karI kevaLajJAna pAme che. kevaLajJAna zAzvata che, sarvakALa rahe che, anaMta che, mahA atizayavALuM che. tenAthI caDhiyAtuM bIjuM jJAna nathI, anupama che, anuttara, utkRSTa, AtmasvarUpa, lokAlone jANanAruM saMpUrNa che. apritihata, avarodha rahita che. pUrNAnaMdanuM sthAna che. (3) caudamuM guNasthAna : (aMtarmuhUrtakALa pramANa che.) sUkSmakriyA apratipAtI : kAyayogano nirodha trIju zukaladhyAna che. kevaLajJAnInuM A dhyAna kAyAnI atyaMta sthiratArUpa che. (chadmasthanuM dhyAna mananI sthiratAvALuM hoya che. kAyAnI kriyA cAlu hoya che.) A kriyA apratipAtI che. jayAre kAyayoga nirodha kriyA cAlatI hoya tyAre AtmaspadAtmikA sUkSmakriyA hoya mATe A sthAnanuM nAma sUkSmakriyA apratipAtI che. tyAra pachI jIva nirvANa pAme che ke mukta thAya che tyAre chellA bhavanuM jevuM saMsthAna (zarIra), uMcAI hoya tenI trIjA bhAganI ochI prazamarati 182 saMsArabhIrU muni dharmadhyAnI hoya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. zarIranA nAka kAna jevA polANavALA bhAgo ke jayAM Atmapradezo nathI hotA. kevaLajJAnI jayAre kAyayogano nirodha kare tyAre trIjA sUkSmakriyA apratipAtI dhyAna dvArA zarIranA khAlI bhAgo ghanIbhUta thaI jAya che, tyAre zarIra saMkocAya che. tethI Atmapradezo zarIrane anurUpa thaI zarIranI AkRti ane uMcAI trIjA bhAganI ochI thAya che. A kriyA pUrNa thatAM zukaladhyAnanuM trIju dhyAna pUrNa thAya che. (4) vyuparatakriyA apratipAtI : manoyoga, vacanayoga, zvAsocchavAsa ane kAyayoga nirodhanI kriyAthI nivRtta thayela AtmA karmonI aparimita nirjarA kare che. AtmAnA ananta vIryamAMthI ane zreSTha saMyamamAMthI pragaTelA apUrva baLa vaDe AtmA zailezI avasthAne prApta kare che, atyaMta sthiratAne prApta kare che. teno kALa 4, 5, na, na, ma pAMca hUsvAsvara zabda bolavA jeTalo hoya che. sarva saMvara karanAra AtmA zIleza kahevAya che. sarvakarmono sarvathA nAza thAya che. traNe zarIrathI sarvathA mukta thayelo AtmA lokAgre sAkAropayogathI RjuzreNie eka ja samaye siddha thAya che. muktAtmAnuM sukha avarNanIya che te sAdianaMta, anupama ane avyAbAdha che. AtmA mokSa pAmavAthI nAza nathI pAmato kAraNa AtmA svayaM nitya che. karmorahita AtmA cAragatimAM pharato nathI paNa lokAgre sthira thAya che. te ja mokSa che. siddhAvasthA che. 128. samuddAta : ------ sam = ekIbhAva, ut = prabaLatAthI, ghAta : nAza, samuddAta. vedanAdi sAthe ekIbhUta thaIne vedanAdinA anubhavajJAnamAM pariNata AtmA vedanAdi samuddAta kare che. eTale ghaNA kALa pachI je karmo bhogavavAnA hoya tevA karmone prabaLa prayatnathI udIraNA karIne udayamAM lAve, bhogavIne nAza kare. samuddAtanA sAta prakAra che. (1) vedanA samuddAta (2) kaSAya samuddAta (3) maraNAntika samuddAta (4) vaikriya samuddAta (5) taijasa samuddAta (6) AhAraka samuddAta (7) kevaLI samuddAta. A sAta samuddhAtamAMthI 1 thI 6 chadmastha jIvane hoya che. temAM ajIvano judo che. sAtamo samuddAta sarvajJa kevaLIne hoya che. prazamarati 183 samuddAta Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) vedanA samuThThAtaH vedanAthI duHkhI thayelo AtmA, anaMta karmothI AvarAyelo potAnA Atma pradezone zarIramAMthI bahAra kADhe ane zarIranA je mukha vagere polA bhAgo hoya tene AtmapradezothI pUrI de che, A rIte zarIra pramANa AtmA vyApaka banIne aMtarmuhUrta sudhI rahe, tyAre azAtAvedanIya karmano ghaNo nAza kare. temAM azAtAvedanIya karma kAraNabhUta che. (2) kaSAya samuddhAtaH kaSAyothI vyAkuLa jIvAtmA zarIranA polA bhAgone AtmapradezothI bharI de, te zarIra vyApI banIne eka aMtarmuhUrtamAM kaSAya mohanIyanA ghaNA karmono nAza kare che. cAritramohanIya kAraNabhUta che. (3) maraNAntika samughAta mRtyunA bhayathI vyAkuLa banelo jIva jayAre eka aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre zarIranA polA bhAgone Atmapradezo vaDe bharIne, zarIra jeTalI jADAI pahoLAIvALA bane. laMbAImAM jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalo tathA utkRSTathI eka dizAmAM utpatti sthAna sudhI asaMkhya yojana jeTalo bane pachI aMtarmuhUrta kALamAM AyuSyakarmanA ghaNA daliko nAza karIne mRtyu pAme. AyuSyakarma kAraNabhUta che. (4) vaikriya samuddaghAta : vaikriya zaktivALo jIva zarIramAMthI Atmapradezone bahAra kADhI, zarIranA polA bhAgone Atmapradezo vaDe bhare che. jADAI, pahoLAI zarIra pramANa bane. paraMtu laMbAI saMkhyAtA yojananI daMDAkRti banAve. aMtarmuhUrtakALa A pramANe rahIne vaikriya zarIranA nAmakarmanA ghaNA dalikono nAza kare. nAmakarma kAraNabhUta che. (5) taijasa samudhAta : tejalezyA nAmanI zaktivALo jIva vaikriya samughAtanI jema svazarIra jADo pahoLo bane ane saMkhyAta yojana pramANa daMDAkRti banIne aMtarmuhUrtakALamAM taijasa aMzono nAza kare. taijasa nAmakarma kAraNabhUto. (6) AhAraka samudyAta AhAraka labdhivALA caudapUrvadhara AhAraka zarIra banAve tene visarjana karatAM samudyAta kare, teo zarIramAMthI Atmapradezo bahAra kADhIne zarIra pramANa jADAI, pahoLAI kare, saMkhyAtA yojana pramANa daMDAkRti bane, aMtarmuhUrta kALamAM ghaNA badhAM junA AhAraka pudgalo nAza kare. AhAraka nAmakarma kAraNabhUta che. (7) kevaLI samudyata : kevaLajJAnInuM AyuSyakarma evuM hoya che ke te ghaTI zakatuM nathI. nirUpakrama hovAthI jeTaluM bAMdhyuM hoya teTaluM bhogavavuM paDe. jJAnAvaraNAdi cAra ghAtI karmono AyuSya sAthe vizeSa saMbaMdha nathI. prazamarati 184 samughAta Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne karmono nAza thayA pachI kevaLI bhagavaMtane AyuSya hoya teTaluM jIvana hoya che. paraMtu vedanIya nAma ane gotra AyuSyakarma para nirbhara che. eTale te traNakarmanI sthiti AyuSyakarma jeTalI hovI joIe. paraMtu koIvAra tevuM banatuM nathI. AyuSya karatAM te traNa karmanI sthiti vadhAre hoI zake. have je jIvano janma che te to bAkInA karmo AgAmI janmamAM bhogavI le. paraMtu je jIvo nirvANa pAmavAnA che temanA traNe karmo zeSa rahyA hoya ke je zukladhyAnamAM kSaya thatAM nathI. ane karmo sAthe mokSe javAtuM nathI. eTale kevaLI bhagavaMta samughAta kare che. temAM vedanIyAdi karmonI sthiti ghaTADIne AyuSyakarma pramANa karavI paDe tevo prayoga mAtra kevaLajJAnIja karI zake che. tevuM sAmarthya anya jIvomAM hotuM nathI. vaLI badhA ja kevaLajJAnIne A prayoga karavAno hoto nathI. je kevaLajJAnIne AyuSyakarma karatAM adhika sthiti vedanIyAdi karmanI hoya te ja kevaLajJAnI te traNenI sthiti AyuSyakarma jeTalI karavA samughAta kare. AtmAnuM lokavyApI utkRSTagamana te samudyAta. tenA sAta prakAra che. vedanIya, kaSAya, maraNAntika, vaikriya, taijasa, AhAraka ane kevaLI. prathama cha chaghastha AtmAne hoya che. te pahelA kramamAM AvI gayA che. kevaLI samughAtamAM kevaLajJAnInA zarIramAMthI Atma pradezo zarIrano tyAga karyA vagara nIkaLe, tyAre tenI judI AkRtio racAya ane vikharAya. kevaLajJAnI potAnuM AyuSya eka aMtarmuhUrta bAkI rahe tyAre samudyAta kare, A prayogamAM karmabaMdha thato nathI. paraMtu nirjarA-kSaya che. A prayoga phakata ATha samayano che. A kriyAmAM kAyayogano upayoga hoya che. prayoga : pahelA samaye potAnA zarIra pramANa pahoLo, ane urdhva adholoka pramANa uMco, potAnA AtmAnI daMDAkRti banAve bIjA samaye pUrva-pazcima, uttara-dakSiNamAM AtmAnI kapATo kRti banAve (corasa) trIjA samaye AtmAnI maMthAna (valoNuM) AkRti banAve. cothA samaye AtmAnA pradezo samagra lokavyApI banI jAya A rIte Atmapradezo phelAvyA pachI pAMcamA samayathI saMkoce. pAMcamA samaye maMthAnarUpe banI saMvare. chaThThA samaye kapATarUpe banI saMvare sAtamA samaye daMDarUpe banI saMvare. AThamA samaye zarIrastha banI jAya. A samughAtanA prayoga dvArA kevaLajJAnI mahAtmA vedanIyAdi traNe karmonI sthiti ghaTADIne AyuSyasthiti pramANa kare che. A abhUta prazamarati 185 samughAta Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmarthyavALo prayoga kevaLI bhagavaMta ja kare che. A pramANe samuddAtanI kriyAthI nivRtta thaI kevaLajJAnI mana, vacana ane kAyAnA yogano nirodha kare che. ajIva samuddAta : uparanA sAta samuddAta jIvo anubhave che. jayAre ajIva samuddAta anubhavarUpa nathI kAraNa ke ajIvane anubhava na hoI zake. svabhAvathI utpanna thatA pudgala pariNAmathI acitta mahAkaMdha rUpa samuddAta thAya che. teno kALa ATha samayano che. vedanAdi samuddAtamAM karmanA aMzo nAza pAme che. A samuddAtamAM jabarajasta pariNamana thatuM hoya che. : 29. yoga nirodha samudghAtathI nivRtta thaI kevaLI bhagavAna yoganirodhane svIkAre che. mana-vacana-kAyAnA yogathI Asrava thAya che, Asava baMdhanuM kAraNa che. karmanA nAza mATe yoganirodha karavAmAM Ave che. A kriyAno kALa aMtarmuhUrtano che. manAdiyoganA avalaMbanathI Atma pradezonuM pariskaMda te yoga che. je AsavanuM nimitta che. kevaLIne manAdi yoga che. ghAtIkarma nathI eTale traNa samayano IryApatha Asava hoya che. mokSe jatAM pahelA aMtarmuhUrta kALa bAkI rahe tyAre kevaLI yoganirodha kare. sarva prathama bAdara kAyayoga vaDe manoyogane rUMdhe pachI sUkSma manoyoga karI bAdara vacanayogane rUMdhe, pachI sUkSma kAyayoga karI bAdara kAyayogane rUMdhe pachI vaLI tema karIne sUkSma manoyogane rUMdhe. pachI sUkSma vacana yogane pachI sUkSma kAyayogane rUMdhe te samaye zukaladhyAnano trIjo prakAra sUkSmakriyA apratipAtI che. prathama bAdara kAyayoga vaDe manorUMdhana, pachI vacana yoga ane chevaTe sUkSma kAyayoga rUMdhe. Ama paryAptinA kramamAM manoyoga chello-moDo che. paraMtu nirvANa samaye te prathama jAya che, pachI vacanayoga jAya che. kAyayoganA avalaMbanathI sUkSmakriyA apratipAtI zukladhyAnathI kriyAo samApana thaI che te pachI have zukaladhyAnamAM cotho pAyo dhyAve che. zukaladhyAnano trIjo prakAra te nirvANa agAu pAMca hUsvAkSara kALe thAya che. a, rUM, 3, 6, rR bolatA jeTalo samaya jAya teTalA samayamAM nirvANa pAmato jIva mukta thavAnuM kArya siddha karI le che. te zukaladhyAnano cotho bheda che. prazamarati 186 yoga nirodha Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara kAyayoganA rUMdhana pachI sUkSmakAyayoga bAkI che. paMca hRsvAkSaranA kALamAM zukaladhyAnanA cothA pAyAne samucchinnakriyA kahe che. ahI kriyAmAtrano nAza che kAraNake yoganirodha thayo che. mokSe jatAM pahelA sarvakarmono nAza thavo joIe. pachI ajanmA bane che. te AtmA lokAgre jaIne pavitra evA siddhakSetramAM sAkAropayogathI siddhadazA pAme che. sAdi anaMtakALa samAdhi sukha, anaMta avyAbAdha sukha prApta kare che. kevaLI ayogI guNasthAnakanA carama samaye audArika, kAmaNa, tejasa traNe zarIrano tyAga karI, sparzarahita RjuzreNithI ekaja samayamAM tIranI jema apratihata gatithI sarvAgethI nIkaLI lokAgre pahoMce che. nirvANa pAmatA kevaLI bhagavaMtane chellA bhavamAM jevuM zarIra hoya tenI uMcAI jeTalI hoya tenA traNa bhAga ochI avagAhanA rahe. temAM vajarUSabhanArAca saMghayaNa ane samacaturansa saMsthAna hoya che. je te nirvANa pAmatA jIvonuM chellA zarIra pramANathI '/, bhAga ocho thAya eTale ke, rahe. kAraNake zarIranA polANanA bhAgo pUrAI jatA je ghana rahe te avagAhanA hoya. uMcAImAM paNa naLIo vagerenuM polANa jatuM rahe. vadhAremAM vadhAre avagAhanA 500 dhanuSanI kAyAvALAne eTale '/, jatAM 333 1/, dhanuSya rahe. tema dareka avagAhanA viSe samajavuM. yoga nirodha e eka ghaNI utkRSTa zakti che. chellA 5 hRsvasvaronA samayamAM zailezIkaraNa-ati nizcaLatA hoya che. Ano kALa aMtarmuhUrtano hoya che. aMte rahelI karma prakRtine khapAvI de che. ane siddhasvarUpe zAzvatapadane pAme che. AkharI padanuM varNana kevaLI bhagavaMto pUrNa rIte karI zakatA nathI, tevuM adabhUta ane sUma che. chatAM sarvajJanA jJAnano mahimA che ke AvA sUkSma rahasyo pragaTa thatA rahe che. yoganirodha pachI virAdhanA ArAdhanAnA bheda rahita samApta thAya che. jIva saMsArI maTI siddha thAya che. cAra gatinI dharatI parathI sadAya virAma pAme che. sAdi anaMtakALa samAdhimAM rahe che. WWWw CCCCODDDDDDDDS prazamarati 187. graMthakAranuM nivedana Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 30. graMthakAranuM nivedana : samudramAMthI kADhelA jIrNa koDI jevI jinazAsanarUpa samudramAMthI kADhelI A dharmakathArUpa prazamaratine bhakitathI sAMbhaLIne guNadoSanA jJAtA sajjanoe doSo choDIne thoDA paNa guNa grahaNa karavA joIe ane prazamasukhamATe satata sarva prakAre vizeSa prayatna karavo joIe. A AkharI nivedanamAM paNa RjubhAve jaNAvyuM che ke jinazAsananA mRtasAgaramAMthI apekSAe A prazamaratinuM raju kareluM mRta koDI samAna ghaNuM alpa che. meM to phakata bhaktithI prerita thaI jinazAsanarUpa sAgaramAMthI A dharmakathA udhRta karI che. je paramAtmAnuM dharmazAsana pAmIne samyagu darzana jJAna cAritrarUpa mokSamArga ArAdhI zakAya te paramAtmA pratye kRtajJatAbhAva ubharAya te svAbhAvika che. grahaNa karelA guNothI ja satata ane samagrapaNe prazamasukha mATe prayatnazIla banI zakAya che. doSavALo mAnava kayAre paNa prazamarasanuM sukha anubhavI nahi zake A jIvanamAM prazamasukha mATe ja jhajhUmavAnuM che. aMtamAM jaNAve che ke he karUNAvaMta ! AjanA A prasaMge tamArA caraNamAM bhaktipUrNa hRdaye praNipAta karuM chuM. sau mumukSuo upazama rasane mANI viSAdamukta bane. Asakti ane abhimAnanA AvaraNo cIrI zake te mATe prazamarati graMthanI racanA karI che. he pitA! tamArA A bALakane snehanuM siMcana karI bhUlo hoya to mApha karajo. zabdonI dIrthayAtrA pUrI thaI temAM Apanoja anugraha che. chatAM ajANatA thayelI bhUlone kSamA karajo. saMkalanakAranI kSamAyAcanA : prastuta graMthano saMkSiptasAra lakhavAno adhikAra na hovA chatAM A bALaceSTA karI che, to he prabhu! A saMkalanArane paNa kSamA karazo. jo ke A lekhana svasvAdhyAyanI noMdha mATe karavAnI bhAvanA hatI. paraMtu graMthane saMkSipta karatA paNa lekha zataka para pahoMcyo ane tenuM prakAzana thAya tevo sahaja yoga ane mAMga thavAthI prakAzana thayuM che. te sva-para zreyanI bhAvanAvALuM che tethI punaH kSamAyAcanA karuM chuM. prazamarati 188 graMthakAranuM nivedana www.gainelibrary.org Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yomaSTi samuccaya (ATha dRSTino vikAsakrama) mULa racayitA : pUjayapAda AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajI AdhAra graMtha : ATha dRSTinI sajajhAya. (u. zrI yazovijayajI) yogadiSTa samuccaya 1. anuvAdaka : paM. zrI dhIrajalAla mahetA 2. vivecana : pU. yugabhUSaNa vijayajI ma. sA. pUjayapAdazrInuM maMgalAcaraNa "karmabaMdhanA hetubhUta evA mana, vacana, kAyAnA yogathI rahita hovAthI ayogI tathA yogIo vaDe prApya ane jinottama evA vIra prabhune IcchAyogathI namaskAra karI te yoganI dRSTionA bhedathI huM saMkSepamAM yogane samajAvIza." graMthakAra zrI pUjayapAda AcAryazrI haribhadrasUrijI yogadRSTi samuccaya saMkalana : sunaMdAbahena vohorA 18 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. mitrAdaSTi tArASTi balASTi dIprArdaSTi sthirAdaSTi kAntAdaSTi prabhAdaSTi 8. parASTi 2. 3. 4. 5. 6. 7. 0 anukramaNikA 0 yogadRSTi samuccaya pAnA naMbara 201 190 212 222 226 251 265 277 vijJapti A yogadRSTino graMtha prathama bhUmikAthI AkharanI jIvanamuktadazA nirUpaka che. prathamanI cAra dRSTi sudhI to samajAyuM te lakhyuM paraMtu pachInI dRSTi mATe lakhavAnI mArI bhUmikA nathI chatAM tenuM adhyayana gamatuM gayuM. eTale lAgyuM ke bhUmikA nathI paNa bhAvanA che, tethI jeTaluM samajAyuM teTaluM avataraNa ryuM che. temAM kSatio rahevA saMbhava che. tene vidvatajano sudhAre ane kSamA kare tevI abhyarthanA. vaLI pU. zrIe AziSavacanomAM jaNAvyuM che tema A avataraNa mArA jevA nAnA bhAvikone upayogI thaze tevI zubhecchA sAthe viramuM chuM. -sunaMdAbahena vohorA 286 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXIIIIIIIIIIII - yogadaSTi samuccaya (ATha dRSTino vikAsakrama) : MIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII * prAsaMgika 0 lagabhaga bAraso varSo pUrve suripuraMdara zrI haribhadrasUrie yogamArgane vividha graMtho dvArA khUllo karyo. yadyapi jainadarzanamAM yogamArga paraMparAe pragaTa thato ja rahyo che. pUjayazrIe vividha graMthonA sArarUpe "yogadaSTi samuccaya' graMthanI racanA karI che. jijJAsuo mATe A graMthano abhyAsa saraLa che. adhyAtmabhAvanI rUcivALA jIvo mATe preraka che. anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa karatAM AtmAne svarUpamokSa sAthe joDavAnI pravRttine-boghane yoga kahe che. A yoga tAtvika ane AdhyAtmika hovAthI pAga jIvo enA adhikArI hoya che. mokSa te AtmAnuM svarUpa che, tenI para mohanIya Adi karmonuM AvaraNa che. te AvaraNane dUra karavA mokSa prApti mATenuM mULa kAraNa samyatAtvika bodha che. te bodhane prastuta graMthamAM daSTi nAma ApavAmAM AvyuM che. yoga asaMkhya prakAranA che. temAMnA mukhya be prakAra prastuta che. (1) AdhyAtmika yoga (pAramArthika yoga) (2) padgalika yoga. (1) AdhyAtmika yoga : mokSeNa yojanAd yogaH AtmasvarUpa sAthe joDANa kare. mokSa sudhI pahoMcADe te pAramArthika yoga. paramArtha yoga saMpUrNapaNe mokSasvarUpa AtmA sAthe joDANa karanAro che. tenA asaMkhya prakAra che. arthAt je je bhAvo saMsArathI vimukha ane Atmasanmukha bane te bhAvo-vyApAra, pariNAma te paramArtha yoga che. teno bodha te yogadaSTi che. A yoga karmakSayano hetu che. (2) paulika yoga : AtmaphuraNA vaDe mana, vacana ane kAyAnI pravRtti thAya te padgalikayoga je saMsAra paribhramaNano hetu che. zrI umAsvAti AcAryajI tattvArthasUtramAM jaNAve che ke : kAyAvA manaH karmayogaH sa AsavaH mana, vacana, kAyAnI zubhAzubha pravRtti te karmayoga-paudgalika yoga che, je Asrava hovAthI karmabaMdhano hetu che. mana, vacana, kAyAnI kriyA dvArA AtmapradezonuM kaMpana thAya che te karmabaMdhanuM kAraNa che athavA AtmAnI phUraNA dvArA manAdiyoganuM pravartavuM te karmabaMdhano hetu che. yogadaSTi samuccaya 191 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama baMne prakAramAM yoga zabdano prayoga samAna chatAM baMnenuM kArya taddana bhinna che. paramArtha yoga karmakSayano, mokSano hetu bane che ane karmayoga saMsAranA paribhramaNano hetu bane che. jIvanA je je pariNAma AtmarUpa hoya te yoga karmakSayano hetu che, ane e ja AtmAnA pariNAmamanAdi yoga vibhAvajanita, bhoga tarapha hoya te karmabaMdhano hetu che, te jIvo oghadRSTimAM che. pAramArthika yogavALA yogadRSTimAM che. yogamArganA bodhane yogadRSTi kahI che, te ATha bhAgamAM uttarottara vikAsakramathI kahevAmAM AvI che. tethI graMthanuM nAma 'yogadRSTi samuccaya'' sArthaka che. pUrve ke A janmamAM jIvoe vividha prakAranA dharma anuSThAna karyA che ane kare che. tenA pariNAme puNyabaMdha karI devalokanA sukha bhogave che paraMtu saMsAranuM paribhramaNa samApta thayuM nathI. hajI janmamaraNanA hetuo naSTa thayA nathI. tethI mAtra puNyabaMdhanA heturUpa te dharmaanuSThAnone oghadRSTino dharma kahyo che. sarvajJa paramAtmAe kahelA anuSThAno mokSapaMthI hoya paraMtu jIvonA pariNAmane kAraNe bheda paDe che. yadyapi sarvajJavItarAgaprabhue bodhelo dharma mokSa mATe ja che paraMtu jIvonI te dharma pravRtti rAgAdi doSayukta hovAthI te dharmapravRtti mokSamArgamAM sahAyaka thatI nathI. A oghadRSTivALA jIvo vrata, tapa, yAtrA, upadhAnAdi dharmazraddhAthI kare che. devagurujanonI bhakti AdarathI kare che. zAstrajJAna paNa dharAve che. paraMtu tattvabodha ke AtmabodhanA abhAve mokSamArgamAM AgaLa vadhI zakatA nathI. kathaMcita puNyabaMdhathI devalokamAM utpanna thaI saMsAravRddhi kare che. A oghadRSTivALA jIvone 'bhavAbhinaMdI' kahe che. arthAt te jIvo saMsArasukhanA rasiyA hoya che. Atmika sukhano bodha te jIvo pAmyA nathI. Atmika sukhano kalpanA-vicAra paNa temane udbhavato nathI. moTA anuSThAno kare paraMtu tyAre lokavyavahAra ane lokasaMparkanA rAgAdibhAvanI maMdatA karI zakatA nathI. yadyapi prayojako paNa tattvabodha para vadhu mahatva ApatA nathI. mahadaMze A anuSThAno kriyAtmaka hovAthI ArAdhakonI bhAvadazA tAttvikabodha sudhI pahoMcatI nathI. jo ke ArAdhako ane prayojako AtmakalyANanuM lakSya kahetA hoya che. paraMtu A anuSThAno prAHye dharmarUpa hotA nathI. kAraNa zuM che ? yogadRSTi samuccaya 192 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghadRSTivALA jIvane yogamArgano bodha nathI, rUci nathI, sukha duHkharUpa che te samajaNa nathI. eTale dharmArAdhana kare che paraMtu heya-upAdeyanuM jJAna na hovAthI te te anuSThAnone dharmarUpa mAnI le che. temAM potAnI pAtratA pramANe zubhabhAva vaDe puNya upArjana sudhI pahoMce che paraMtu mokSano dveSa, arUci, sAMsArika rAga, jevA kAraNothI zuddhadharma pAmatA nathI. AvI oghadRSTinA dharmathI yogamArganA dharmane judo samajAvavA graMthakAre yogadaSTinuM nirUpaNa karyuM che. te pAtrajIvo mATe AtmakalyANarUpa che. yoganI vizeSatA : "mokSaNa yojanA yogaH" AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape evo dharmapariNAma te yoga kahevAya che. AtmAnA AdhyAtmika vikAsakramane yoga kahevAya. AtmAmAM samyagdarzana, samyagujJAna ane samyagucAritranuM abheda pariNamana te yoga che, je mokSanuM anaMtara kAraNa che. nizcayathI mokSa che. jIvananI paripUrNa vikasita avasthA che. potAnI Atmazaktine pragaTa karI zuddha pariNAmo sAthe AtmAne joDe te yoga kahevAya che. AtmAne AtmA pratye laI janArA AtmabhAvonI pUrNatAne yoganI carama sthiti kahe che. jIvane saMsArI-padgalika sukhAdinA bhAvothI mukta karAve ane mokSanA-muktinA bhAva sAthe saMyukta karAve te yoga. bodha-daSTi, cittanI sthitine nirmaLa karanAra yoga che je sAdhaka AtmAne aMtima maMjhila sudhI pahoMcADe che. sahaja svarUpanI prApti pratyeno purUSArtha te yoga che. AtmAnA guNono AvirbhAva te yoga che. tapa paNa yoga che. tapa dvArA thatI nijharaNA te yoga che. je mana AtmAmAM lIna ane amUDha (kuzaLa) che te yoga che. AtmA ane mokSano saMbaMdha samAdhithI thAya che mATe samAdhiyoga che. samyagudarzanathI zraddhAvAna ane saMpanna che te yogano adhikArI che. samyagudarzana, samyagujJAna ane samyagucAritra A traNenuM abheda pariNAma e cetanAnI paripUrNa avasthArUpa yoga che. nizcayadaSTie yoganuM AvuM anupama svarUpa che. yogadaSTi samuccaya 193 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAranayathI samyajJAnAdinA kAraNabhUta gurugama, guruvinayAdinA samAgamane yoga kahe che. kAraNamAM kAryano upacAra che. jo te gurujanono samAgama sabhyajJAnAdinuM kAraNa na bane to te yoga nathI. jinAjJAyukta bhakti Adi A yogano prakAra che. dayAdirUpa mULa dharmanA pariNAma te A yoga che. zAsrazravaNanI tIvra jijJAsA A yogano prakAra che. yoga asaMkhya prakAranA che. prastuta graMthamAM maryAditapaNe ullekha karIzuM kAraNake : zAstra ghaNA mati thoDalI, manamohana mere, ziSTa kahe te pramANa; suyaza lahe e bhAvathI, manamohana mere, na kare jUTha DaphANa. -u. zrI yazovijayajI dRSTi eTale samajaNa, jJAna, Azaya, bodha, abhiprAya ke zraddhA che. jIvane je bAju zraddhA, dRSTi thAya che te yogamAM te pravarte che. anAdikALanI mohavazatAne kAraNe jIva mAtra Indriyajanita sukhanI lAlasAvALA hoya che. teo paudgalika padArtho meLavavA, bhogavavA ane sAcavavA niraMtara prayAsa kare che, temAM mahadaMze duHkha ja pAme che. duHkhane kAraNe bhayabhIta hoya che. temane Atmika ke pAramArthika sukhano bodha nathI. AthI A jIvo sAMsArika sukhanI sAmagrImAM vighna Ave to du:khI thAya che. AvA oghadRSTivALA jIvone te Indriyajanita sukha meLavavAnuM zIkhavavuM paDatuM nathI. ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA sau jIvo te prakAranuM sukha zodhI le che. pariNAme ISTanA saMyogamAM sukhI ane viyogamAM duHkhI thAya che. yogAnuyoga je jIvonI bhavasthiti paripAka thAya che, teno karmamaLa ghaTe che, tevA jIvo caramAvartamAM Ave che. tyAre te jIvone mokSa pratyenI, te pAmavAnI bhAvanAnA aMzo jAgRta thAya che. tyAre temane samajAya che ke paudgalika sukha sAcuM sukha nathI. te sukha temane duHkharUpa lAge che, paraMtu hajI mithyAtvanuM jora hovAthI te sukhonuM AkarSaNa thAya che. chatAM AMzika vairAgya paNa mahatvano che. A jIvanI pAtratA caramAvartanI hoya che. eTale bhavabhramaNanI maryAdAmAM Avyo kahevAya. hAribhadri yogadarzanamAM jaNAvyuM che ke caramAvarta eTale caudarAjalokanI anaMtavAranI pradakSiNAno saMkSepa thaI jAya che. A chelluM Avarta che. A jIvamAM keTaluMka parivartana thAya che. tenA lakSaNo A pramANe che. yogadRSTi samuccaya 194 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. du:khI jIvo pratye hArdika-atyaMta dayA ane jinAjJArUpa dravya dayA-paradayA bhAvadayA-svadayAnA pariNAma thAya che. temAM tene puNyanI apekSA nathI. anyanA duHkha dUra karavAmAM prayatnazIla hoya che. sUkSma jIvo pratye ahiMsAbhAva dhAraNa kare che. 2. guNIjano pratye bahumAna : yogadRSTi ke samyagdaSTi jIvo pratye tathA sahaja kSamAdi guNo, tevA guNavAno pratye bahumAna hoya che. pote tevA guNonuM uttama prakAre pAlana karI zakato nathI. paNa guNAnusArI che. 3. aucityanuM sevana : potAnI bhUmikA pramANe sadAcAra, nIti, anukaMpA, paropakAranuM pAlana kare che. khaMtathI dharmAnuSThAno kare che. tapa, tyAga kare che. chatAM mithyAtvanA doSe oghaSTimAM che. chatAM atyaMta alpapaNe vikAsazIla che. A jIvanI yAtrA AgaLa vadhe che eTale apunabaMdhakadazAmAM Ave che. A jIvamAM pApabhIrutA Ave che. tenI pApapravRttimAM tIvratA ghaTe che. sIttera koDA-koDI sAgaropama jevI dIrgha sthiti prAHye bAMdhato nathI. mithyAtvanI hAjarI chatAM karmabhAra haLavo thAya che. tenA lakSaNo A pramANe che. (1) mokSano adveSa-rUci, saMsAranA sukhamAM kaMIka duHkharUpatA mAne che. eTale have saMsAranA rAgane badale mokSamArganI rUci thAya che. (2) saMsAramAM che paNa rAcI mAcIne saMsAranA kAryo karato nathI. (3) pApapravRttithI DaranAro hoya. bodhazravaNanI jijJAsA jAge che. Ama chatAM oghadRSTine kAraNe tenA tapa, japa, ArAdhanA, upadhAna, yAtrA, dharmakriyAo nirjarAno hetu banatI nathI. zubhabhAvane kAraNe puNyabaMdha kare che. saMsAranA sukhano rAga bAdhaka nIvaDe che. duHkharUpa mAnavA chatAM te rAga choDI zakato nathI. saMsAranA prayojana gauNa karI pauSadhAdi kare. paraMtu nivAse jAya, gharanI sukha saMpannatAmAM, putrAdi parivAramAM, rAganA bhAva thAya. saunA prItibhAvathI prabhAvita thAya. parivAranA duHkhe du:khI thAya. jo ke badhI dharmakriyA bhAvathI kare. AzAtanA rahita kare. gurujano pratye utsAhathI vinaya vaiyAvRtta kare. paNa peluM mithyAtvanuM jora tene rAgathI bhinna chuM tevuM bhAna suddhA thavA na de. rAgAdino kartA thaI bhoktA thAya. chatAM tenA karelA tapa, japa Adi tathA anya lakSaNo teno vikAsakrama jALave che tethI te have mArgAnusAritA-mokSamArgane yogya guNomAM praveza kare che. tene kAraNe tenuM mithyAtva atyaMta maMda paDe che. tethI bhavasthiti paripAka thAya che. yogadRSTi samuccaya 195 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vikAsakrama ghaNA puNyodayavALo che. sAdhaka yogadRSTi pratye prayANa zarU kare che. tyAre tevA yoga maLI rahe che. te svayaM tevA nimitta zodhI le che. yogadRSTi svarUpa-svasaMvedana rUpa che. te mATe prAraMbhamAM sAdhakane zubha avalaMbananI zubhadhArAmAM rahevAnI AvazyakatA che. pAtratA thatA zuddhasvarUpa pratyenI keDI maLI rahe che. apunabaMdhaka dazAvALo kramazaH vikAsa pAmato, mArgAnusAritAnA guNone sevato samaktinI najIka jAya che. tyAre caramAvartanI jema karaNaadhyavasAyamAM zuddhi thAya che te carama yathApravRttaraNamAM Ave che. AgaLa jatAM graMthibheda karI samyaktva prApta kare che. yogIzrI AnaMdaghanajI zrI saMbhavanAthajInA stavanamAM prakAze che ke "caramAvarte ho caramakaraNa tathAre bhavasthiti paripAka, doSa TaLe dRSTi khUle bhalI re, prApti pravacana vAka.'' nadI-ghoLa-pASANa nyAye bhavasthiti paripAka thatAM sAte karmanI sthiti sAgara koDAkoDI hIna arthAt ghaNI alpa thavAthI te jIvane mokSanI sAcI abhilASA thAya che. parapadArthomAM sukhabuddhino, mithyAtvano doSa zraddhA apekSAe TaLe che. ane tethI dRSTimAM ajavALuM pragaTe che. sAcA sukhano abhilASa tene bIjA yogo meLavI Ape che, jevA ke sadgurujanono bodha maLe. sandeva, suguru ane tattvarUpadharmanI samajaNa maLe teno krama A pramANe che. 1. yogAvaMcakapaNuM : have AdhyAtmika sukharUpa yoga grahaNa karavA jeTalI tenAmAM vizuddhi thaI che. yogAvaMcaka maLelA yoganI saphaLatA avaMcaka (saphaLa) thAya che. sukhAdi pariNAmathI AtmA chetarAya nahi. mohanIya karma upazama pAme che. sadguru, zuzruSA vagereno yoga thAya che. sAdhakajIve potAnI aMtaraMga dazAnuM uparanA bhedo vaDe tAraNa kADhavuM. caramAvartanA lakSaNathI jIvane tapAsavo. prathama saMsAra pratyenI sukhabuddhine upazAMta karavI. jethI jIva tattvano bodha grahaNa karI zake che. anAdinA paribhramaNa pachI sAdhakane mahapuNyanA yoge Avo yoga maLe che. je have rokAto nathI AgaLa vadhe che. 2. kriyAvaMcakapaNuM : dharmakriyA = zAstrAnusArI guruvinaya vaDe bhAvapUrvaka dharmakriyA karavI temAM kriyAnI saphaLatA che. kriyAvaMcakapaNuM jemAM bhAvanAnI zubhatA ane zuddhatA apekSita che. AvI dharmakriyA bhAvazUnya nathI. te jANe che ke "te bhakti phaLatI nathI bhAva zUnyAkAramAM,' vAstavamAM yogAvaMcakapaNuM cothA guNasthAne hoya che, tema A kriyAvaMcakapaNuM pAMcame yogaSTi samuccaya 196 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnake hoya che. jayAM alpAMze paNa pApano pratighAta hoya che. arthAta aMze paNa viratinA - pApaparihAranA pariNAma hoya che. jainazAsananI badhI kriyAo AtmakalyANarUpa che paraMtu teno jIvanA pariNAma sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che. anAdara ke bhAva zUnyatAvALI kriyA saMsAra vRddhinuM kAraNa che. 3. phalAvaMcakapaNuM : mokSamArga yogadaSTithI zarU thAya che. ane tenuM aMtima phaLa mokSa che. ArAdhakane mokSanI prApti karAve tevuM pariNAma te phalAvaMcakapaNuM-pariNAmanI saphaLatA. temAM ucca koTino zuddhabhAva jarUrI che te apramattayogIzvaromAM hoya che. eTale mukhyapaNe phalAvaMcakapaNuM AvI ucca avasthA sAtamA apramatta guNasthAnake hoya che. he cetana! A mokSamArga che. anAdinI graMthio, bhramaNAo,mithyAtva jevA dUSaNo, parabhAvo, azraddhAna, adharmanA AcaraNo jevA, pahADone toDavAnA che. A kaMI pattAnA mahela jevI bALaramata nathI, retInuM ghara bAMdhavA jevuM kAcuM kAma nathI. aMtaramAM jAmelA malinatAnA starone toDavAnA che. temAM AtmajJAna, prajJAchINI jevA amogha sAdhano jarUrI che. hA, paNa nirAza thavAnuM nathI. kheda karavAno nathI paNa zUravIra thaIne jhUkvAnuM che. bhavitavyatAnA yoge tuM nigodathI nIkaLyo, caramAvatamAM Avyo, devagurukRpAe apunarbadhaka avasthA, pachI caramayathApravRttakaraNamAM Avyo. sakhyatva pAmavA mATe have apUrva purUSArtha mATe zUravIra thA. he cetana ! vicAra kara, nirAza na thaIza. bhogadaSTivALA jIvonI dazA duHkhadAyaka che. te jIvo mokSanA nAmathI mUMjhAya che. temane Atmasukha ke mokSanA sukhanI khabara nathI. oghadRSTivALA krame karIne dharmanA vividha prakArone seve che, tapa, tyAga kare che. AgamAdino abhyAsa kare che. saMsAratyAga kare che. niraticAra cAritra pALe che. chatA svarUpamaya svasaMvedana na hovAthI saMsAranI vRddhi thatI rahe che. AvI ArAdhanAne baLe ghaNo puNyabaMdha kare che pariNAme devalokamAM dIrghakALa rahI saMsAravRddhi kare che. zuddhadharmanuM phaLa devaloka nathI paNa mokSa che. e AgaLanI yogadaSTinuM pariNAma che. zuM e mahAnubhAvone svarganA sukha ane mokSanA sukhano taphAvata khabara nathI? Agamano abhyAsa chatAM zuM bhUla thAya che? saMsAranA sukha duHkharUpa che te mAnatA hovA chatAM te mAnyatAthI niveDo Avato nathI. paNa te sukho svarUpathI duHkharUpa che. Atmasukha ja sukha che tevuM saMvedana yogadaSTi samuccaya 197. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatuM nathI tethI puNyarAzi vRddhi pAme che pariNAme svarge sidhAve che paNa mokSa pAmatA nathI. e oghadRSTinuM kaMIka pariNAma che te jIvane mithyAtva mUMjhave che. carama(chelluM) yathApravRttaY=Na te yogAnuyoga jIvanA bhAvamala atyaMta ghaTavAthI AvI avasthA Ave che, te jIvane A caramayathApravRttakaraNathI vairAgyabhAvanAnI tIvratA thAya che. AthI jIva AgaLanA apUrva purUSArtha vaDe graMthibheda karI upazamAdi samyakatvane prApta karI anAdinA saMsArano saMkSepa kare che. mukti mArgamAM AgaLa vadhe che. caramayathApravRttakaraNa chatAM hajI mithyAtva gayuM nathI. paraMtu bhAvamala ghaTavAthI guNavRddhi thAya che. jene kAraNe jIva muktimArge prayANa karI zake tevA zubha nimitto maLatA jAya che. mithyAtva prathama guNasthAnaka kahevAya che teno marma e che ke caramAvarta, yogAvaMcaka jevA guNo vikasyA hoya. mitrAdaSTimAM jaNAvyA che te guNo Ave tyAre mithyAtva moLu paDe yogadaSTimAM praveza thAya che. arthAta AyuSya sivAyanI sAte karmonI sthiti eka koDAkoDI sAgaramAM kaMI nyuna thAya che tyAre guNavRddhi thAya che. jo AvA guNo na hoya to te jIvane anAbhogika jevuM gADha mithyAtva hoya che. je anaMta saMsAranuM kAraNa che. bhAvamalanuM atyaMta ghaTavuM ane caramAvarta vagare dazA thavI te mithyAtva guNasthAnakamAM gaNAya che. chatAM alpAMze paNa muktino rAga thAya tyAre yogadaSTino prAraMbha thAya che. mahApuNyodaye caramAvartamAM Avyo ke jIvanuM utthAna thayuM. guNo pragaTa thavA lAgyA. duHkhI jIvo jue ne atyaMta karUNA upaje, kaMI upAya kare tyAre tene jaMpa maLe. guNavAnonA saMparkamAM Ave ne hRdayanI urmio jAge, temanuM bahumAna karyA vagara rahI na zake. ane devaguru, lokavyavahAra sarva sthAnomAM aucitya, sajjanatApUrvakanuM AcaraNa, hRdayanA bhAvapUrvaka kare. jo jIva samIpa muktigAmInI yogyatAvALo che. to caramayathApravRttakaraNane pAmI tathAbhavyatva paripAka thaye samyakatva pAme che. tenI vizeSa vicAraNA anyatra ApI che. mithyAtvanA tIvra udaye mUMjhAto jIva anAdikALanI mohavazatAne kAraNe Indriyajanita paulika padArthonI lAlasA, rAga, ane duHkhanA kAraNothI bhayabhIta hoya che. A jIvo sAMsArika sukhanI sAmagrInA rAgI ane temAM vina karanArA kAraNothI duHkhI hoya che. teo niraMtara saMkaleza pariNAmavALA hoya che. e jIvone oghadRSTi hoya che. anAdikAlina yogadaSTi samuccaya 198 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Indriyajanita sukhanA saMskAro hovAthI ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA koI jIvane bhoga, sukha kevI rIte meLavavA te zIkhavavuM paDatuM nathI. IndriyanA vikAsa sAthe bhogatRSNA vadhe che. ISTanA saMyogamAM sukhI ane viyogamAM duHkhI evuM jANe koThe paDI gayuM hoya che. chatAM ema samajavuM ke cetanA urdhvagAmI che, vikAsazIla tattva che. bhavasthiti paripAka thatA yogAnuyoga caramAvarta jevo vikAsalakSI yoga thAya che. e bhavyAtmA tyArapachI apunarbaMdhakadazA pAme che. temAM mArgAnusAritAnA guNonuM sevana karI mithyAtvane atyaMta moLuM pADe che. tyAre bhavitavyatAne yoge caramayathApravRttakaraNa jevAM vizuddha pariNAma thAya che. A jIvanI aMtaranI abhilASA pramANe sadguruno yoga maLe che. te apUrva ullAsa vaDe graMthibheda karI, anivRttikaraNanA vizeSa vizuddha pariNAma vaDe aMtarakaraNanA sthAne pahoMce che. tyAM te mithyAtvapariNAmathI mukta thaI upazamAdi samyaktva pAme che. jo ke hajI paNa mArga to vikaTa che. paraMtu mArgapatIta thayelo have mukti pAme tevI pAtratA nirmANa thaI che. yogadRSTinA vikAsapaMthamAM A mithyAtva guNasthAnaka ati maMda thavAthI AdhyAtmika vikAsano prAraMbha thAya che. A dRSTio anukrame vikasatI jAya che. te rIte tene upamA ApI che. prathamanI cAra dRSTimAM mithyAtvano udaya chatAM jIva AtmikasukhanI zraddhAvALo che. mukti pratye rUcivALo che. prathama dRSTimAM tAtvikapaNe bodha pAmavA samartha nathI. chatAM A jIvamAM zeya, upAdeya ane heyano kaMIka viveka janme che. jo ke tenAmAM bodhanI sthiratA nathI. vIrya paNa alpapaNe ullase che. tethI avedhasaMvedyapade che. arthAta parapadArthanA sukhanI rUcivALo che. yoganI AThe dRSTi mokSamArgI che, eTale ratnatrayIrUpa che. mATe bodha zabdathI ratnatrayIno bodha levAno che. arthAta jJeyAdi viveka jANavo. jIvAdi tattvomAM jemAM paudgalika ArSaNa che te parapariNatirUpa hovAthI heya che. AtmapariNatirUpa tattvo-guNo upAsavA yogya che. Avo viveka kramekrame thavAthI anukrame vizuddhi vRddhi pAme che. AthI A dRSTimAM je rIte tRNAdi bodhathI upamA ApI che. te yathArtha che. jIve pote paNa te te pramANe potAnI bhUmikAno vicAra karavo. vaLI dareka dRSTi sAthe anya saMkalanAo paNa karI che. teno koTho jovAthI khyAla Avaze ke yogadRSTino vikAsa krama kevo rahasyamaya che. A ATha yogadRSTimAM jIvane bodhano kramika vikAsa hoya che. tethI bodha, doSakSaya, guNavikAsa, sAthe yoganA aMgonuM sevana thatuM rahe che. yogadRSTi samuccaya 199 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamathI cAra dRSTi yogadASTa che. chatAM mithyAtvanA doSanI alpa hAjarI hovAthI svasaMvedana nathI. pAMcamI dRSTimAM praveza thatA jIvanuM yogya utthAna zarU thAya che. te AThamI dRSTimAM pUrNatA pAme che. ATha dRSTinA bodhAdino krama A pramANe che. 1. 2. 4. 3. balA 5. 6. dRSTi bodha mitrA tRNAgninA taNakhA jevo chANAgninA tArA <. dIprA to. prabhA prakAza jevo sthirA ratnanA prakAza jevo kAMtA tArAnA parA udvega taNakhA jevo kASThAgninA kSepa taNakhA jevo dIpakanA prakAza jevo sUryanA prakAza jevo caMdranA prakAza jevo doSakSaya | guNaprApti kheda adveSa yogaSTi samuccaya utthAna tattvajijJAsA tattvazuzruSA tattvazravaNa yogAMga yama 200 niyama sukhAsana prANAyAma bhrAnti tattvasUkSmabodha pratyAhAra anyamud tattvamImAMsA dhAraNA roga tattvapratipati dhyAna AsaMga | tattvapravRtti samAdhi AtmAnI dazAne cAra prakAramAM saMyojI che. A AThe yogadRSTi che. upara pramANe alpabodhathI zarU thAya che to paNa te tattvanI samyak zraddhApUrvakano bodha che. temAM ratnatrayIno ja uttarottara vikAsa che. sAdhaka kramekrame ahitakara pravRtti choDato jAya che. ane hitakara pravRttinI vRddhi karato jAya che. e pramANe prathamanI cAra dRSTimAM mithyAtvanA mULiyAne naSTa karato jAya che. AthI parapariNati ane svapariNati, pararUpa ane svarUpanI sAcI oLakha thAya che. tethI paudgalika sukhanuM AkarSaNa tyajato jAya che. Atmika sukhanA satpurUSArtha vaDe mukta dazA pAme che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. mitrAdeSTi mokSamArganI rUci thayA pachI mukitanI jijJAsA-rAga A prathama dRSTimAM hoya che. AdhyAtmika vikAsanuM A prathama sopAna che. jIvane AtmahitanI ciMtA karavA prere che. mitra samAna hovAthI mitrA nAmanI upamA ApI che. tenA cAra krama che. (1) bodha-tRNAgni jevo (2) kheda-doSakSaya (1) guNaprApti adveSa (4) paheluM yogAMga-cama bodha : mitrA dRSTimAM bodha tRNanA agnisamAna kahyo che. arthAt ghAsanuM taNakhaluM saLage ane palakavAramAM olavAI jAya. jo ke A dRSTino bodha, che to ratnatrayIrUpa paNa te alpa mAtrAmAM che. tRNa prakAza lAMbo samaya Takato nathI, te prakAzamAM koI vastu zodhI zakAtI nathI. tema A dRSTimAM tattvano bodha Takato nathI. ati alpa samyagubodha thAya che. vaLI mithyAtvano udaya che eTale samyagubodha karatA hajI viparIta bodhanI mAtrA ghaNI che. tethI anubaMdha paNa azubhano vizeSa hoya che. tenA pramANamAM zubhano baMdha alpa hoya che. te je kaMI dharma kare te hajI sakAma nirjarArUpa banato nathI. chatAM te mokSamArganI svarUpa prAptinI rUcivALo che. mitrAdeSTivALo jIva sadguruno bodha AdarathI zravaNa kare che. vairAgyano bodha sAMbhaLI tenuM aMtara drave che. manamAM bhAva uThe che ke Avo vairAgya kayAre pAmuM ? ratnatrayanI ArAdhanA vizeSapaNe kayAre karuM ? saMsAra, svajana parigrahano tyAga kayAre karuM? IndriyonA sukhonI lAlasA kayAre yajuM? saMsAramAM mane ghaNI sukha saMpatti maLI che te baMdhanarUpa che. Ama dharma zravaNa vakhate tene bhAva uThe che. paNa jayAM te sthaLa choDe che, sadguruno samAgama choDe che ke e bodha tRNanA agninI jema TharI jAya che. jayAM vyavahAra kSetre pahoMce che tyAM vaLI saMsAranA prayojanamAM pravRtta thaI jAya che. sukhano rAga thAya che. chatAM pelA bodhanA bhaNakArA tene saMbhaLAya che eTale bIjarUpa saMskAra paDe che paraMtu sthAyI thatA nathI. mATe jIve pUrNatA pAmatA sudhI mahApurUSArtha karavAno che. sat samAgama niraMtara sevavAno che. kAraNake A bIjarUpa saMskAra paNa muktinuM bIja che. A daSTino bodha ati alpajIvI hoya che. bodhamAM sthAyI baLa nathI hotuM. tethI jJAna ke bodhanA saMskAro dRDha thatA nathI, jethI jIva bodhavacanomAM daDhatAthI TakI zakato nathI. vaLI paramArtha tattvane jANato yogadaSTi samuccaya 201 mitrAdaSTi Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI eno abhyAsa karyo nathI. jo ke deva gurujano pAse jAya che. paraMtu teo pratye hArdika bhAvanA hotI nathI. chatAM mitrAdeSTi muktinA AdaraadvaiSavALI hovAthI te yogadaSTi kahevAya che. A dRSTimAM thayelo bodha sAdhakane Atmahita pratye laI jAya che tethI tene mitranI upamA ApIne mitrAdeSTi kahevAya che. mitrAdeSTimAM bodha kSaNajIvI hovAthI Takato nathI. jema vijaLI palavAra jhabake paNa kaMIka prakAza maLe che. tema A dRSTimAM bodhano aMza alpa chatAM jJAnamArganA vivekavALo che. vaLI mokSamArganuM bIjAdhAna ahIM thAya che ke jene kAraNe jIva bhAvimAM mokSarUpI phaLa prApta karaze. kheda-kSaya (doSa nivRtti) anAdikAlIna sAMsArika sukhano rasiyo jIva dharma, tattva, paramArtha ke yogamArganA zravaNathI dUra bhAgato hato. kayAMka yoga maLI jAya to kheda pAmato hato. kathaMcita dhArmika kriyAo, vrata, tapa kare to paNa tenI rUci sAMsArika sukha pratye hatI. AdhyAtmika sukhanI zraddhA na hovAthI temAM sukhano bhAva thato na hato. puNyayoge teno mitrAdeSTimAM praveza thavAthI yogamArgamAM alpAMze rUci thAya che. tethI prathama je kheda thato hato tene badale have aMze paNa paramArthamArga upAdeya lAge che. arUci ALase che. mitrAdaSTivALA jIvane zAsananA kAryo, devaguru dharmanA kAryomAM AnaMda Ave che. tevA kAryo karI na zake to tene kheda thAya che. potAne bhAgyahIna samaje che. vaLI paramArthamArganI sarvakriyAmAM tene prasannatApUrvaka rUci hoya che. zakya teTalI ucita kriyAo kare che. temAM bhedabhAva hoto nathI. te samaje che ke bhAvapUrvaka thatI A kriyAo guNaprApti ane guNavRddhi mATe che. eTale te kriyAo karavAmAM kheda-thAka lAgato nathI. prAraMbhamAM utsAhapUrvaka anuSThAna kare ane pachI kheda thAya tevuM prAye thatuM nathI. kheda thavAnuM mULa kAraNa gADha mithyAtva che. je dharmamArgamAM rUci thavA de nahi. jethI anaMtakALa saMsAramAM bhramaNa karato rahyo che. yogamArgamAM viralA jIvo praveza karI zake che. praveza karyA pachI paNa kheda jevA doSathI koIvAra niSphaLatA maLe che mATe gurujanonI nizrA rAkhavI. kAraNa ke jo kheda-kaMTALo thAya to ArAdhelo dharma paNa niSphaLa jAya che. jo ke A dRSTivALo sAdhaka prAye kheda jevA doSathI mukta hoya che. dharmaanuSThAnamAM thAkato nathI. guNa hIna pratye adveSa : kheda doSa TaLyA pachI mitrAdeSTinA bodha vALo koI guNahIna pratye prakopa karato nathI. yogadaSTino alpAMza paNa yogadaSTi samuccaya 2012 mitrAdeSTi Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevo mahatvano che. sAdhakamAM namratAno, sarvajIvomAM samAnatAno guNa pragaTa thAya che. guNIjanonuM bahumAna thAya che. alpAdhika guNavALA, potAnA karatA hIna guNavALA, svadharmI ke paradharmI hoya to paNa A dRSTivALA sAdhakane pramodabhAva hoya che. yogaSTi e mokSamArganuM aMga che, temAM guNa pratye dveSa thAya to te bAdhaka bane che. vaLI devaguru ke dharmamAM kuzaLatApUrvaka tenI zAstrAnusArI parakha karIne nirapekSabhAve guNAnurAga karavAno che. temAM mArA ke anyanA evo bheda paDato nathI. paraMtu te te sthAne te pramANe guNanuM mAhAtmya che. hInaguNano artha unmArgI nathI paNa mArgAnusAri jevA guNo levAnA che. evA guNo na hoya to te pratye tiraskAra na karatA udAratA rAkhavI. "e prasaMgathI me kahyuM, prathama dRSTi have kahIe re, jihAM mitrA tihAM bodha je, tRNa agniso lahIe re, vrata paNa yama IhAM saMpaje, kheda nahIM zubha kAja re, dveSa nahIM vaLI avarazuM, eha guNa aMga virAje re.'' -A. de. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. yogAMga (yama) : mitrAdeSTinI vizeSatAe paramArtha mArganI rUci hovAthI prathama to tene heya upAdeyano kaMIka tAtvika viveka che. jo ke hajI tene saMsAratyAga jevA saMyamanuM baLa pedA nathI thatuM. paraMtu ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha jevA mahAvratomAM pUrNa zraddhA che. pAlana karI zakato nathI teno kheda che. A dRSTimAM bodha alpa che, paraMtu bhAva uttama che. saMsArI che eTale saMsAranA sukhano rAga che. tethI hiMsAdi jevA doSonuM sevana thAya che, paraMtu teno tene raMja che. AthI ahiMsAdi vrata pALavAmAM jAgRta hoya che. hajI saMsAramAM chuM. hiMsA asatyAdi thAya to vAMdho nahIM, athavA moTI hiMsA na karuM paNa nAnI hiMsA thAya to cAle tevI zithilavRttivALo nathI. zakaya teTaluM vivekapUrvaka AcaraNa kare che. hiMsAdi alpa thAya tevA prakAre jarUriyAtanA sAdhanomAM sAvacetI rAkhe che. A dRSTimAM sAdhujano paNa hoya che. temAM koI mAtra bAhyapaNe mahAvratonuM pAlana kare che. teo prathama guNasthAnake hovAthI sarvaviratinA AMtarika pariNAmayukta nathI. samyagdaSTi jevo viveka, ke sUkSmabodha, svarUpalakSa na hovAthI temanI caryAmAM nirmaLatA nathI. tethI kakSAmAM aMtara paDe che. mahAvratonA pAlanamAM mAtra rUci ja hoya, keTalAkane mAtra bAhya pravRtti ja hoya, keTalAkane cittanI sthiratA thaI hoya ane keTalAka mahAvratamAM yogadRSTi samuccaya 203 mitrAdRSTi Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhine varelA hoya. chatAM hajI mithyAguNasthAnake hovAthI janmAMtare devalokanA adhikArI thAya paNa mukti prApta karI zakatA nathI. jo ke mitrAdaSTinuM mAhAbhya e che ke jIvanI dharmarUci-pariNAma kALakrame mokSanuM phaLa ApavA samartha che. praveza dvAra che, tethI yogabIja kahevAya che je bIjAdhAna paNa kahevAya che. yamanA A pAMca mahAvrata sAdhujanone AjIvana hoya che. zrAvakane dezavrata alpapaNe hoya che. Ama prathama dRSTi chatAM pAtratA ucca kakSAnI jaNAvI che. sAdhu ho ke sAdhaka ho aMtara pariNAmazuddhi upara ja A dRSTino vikAsa avalaMbe che. mATe zuddha upayogane dharma kahyo che. yogadaSTino hetu zuddhAvasthAno che. tethI sAdhake A dRSTino vicAra karI potAno vikAsapaMtha ujALavA prayatna karavo. A dRSTinA marmane jANIne vicAravuM ke huM kayAM chuM? pAMca yogabIjo : dharma-paramArtha kevo raLiyAmaNo che. jemAM kevA gUDha rahasyonuM saMkalana che. A mArge jIva jhUkayo ke nigraha ke anukuLa yoga maLyA ja kare. (1) jinezvaradevone vize saMzuddha kuzaLacitta. (2) bhAvAcAryonI saMzuddha vaiyAvacca. (3) sahaja evo bhavaverAgya. dravyathI abhigrahanuM pAlana. (5) zAstronuM vidhipUrvaka lekhanAdi. "cAhe cakora te caMdane, madhukara mAlatI bhogI re, tema bhavi sahajasuNe hoya, uttama nimitta saMyogIre'' -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. yogadaSTi eTale AdhyAtmika-Atmika vikAsa. temAM aneka uttama saMyogonI prApti thAya ane AMtarika rIte bhAvAnAono vikAsa thAya tenA vividha prakAro hoya che, temAMnA ahIM pAMca prakAro jaNAvyA che. sAdhakanI yogadaSTi e uttama mUDIno saMcaya che. ene yoga bIjAdhAna kahevAya che. paMcasUtramAM jaNAvyuM che ke pApapratighAta thAya pachI bIjAdhAna hoya che. karmabIja pariNAme saMsAranuM phaLa che. yogabIja e pariNAme mokSanuM phaLa che. bIjAdhAna : yogabIjanI prApti. (pAtratA) (1) jinezvaradevo pratye saMzuddha citta : sAdhaka tathAbhavyatvanA paripAkathI caramayathApravRttakaraNamAM sthiti kare che, tyAre bhAvamalanI ghaNI maMdatA thAya che, tyAre cittane saMzuddha kahevAya che. jinezvaranI bhaktimAM sAMsArika phaLanI IcchArahita, hRdayanA bhAvathI paralokanA koIpaNa phaLanI yogadaSTi samuccaya mitrAdeSTi 204 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAMkSArahita pariNAma hoya che. jinezvaranA vItarAgatA jevA guNo pratyenA AdarathI thatA pariNAma te saMzuddha citta che. nirmaLa rAga hoya che. prIta sagAI re jagamAM sahu kare re prIta sagAI na koya, prIta sagAI re nirUpAdhika hI re sopAdhika ghana khoya. -zrI RSabhajina stavana, zrI AnaMdaghanajI. jinezvara pratye nirUpAdhika prIti hoya che. kAraNake maMdamithyAtva chatAM mitrAdeSTi yogadRSTi che eTale sAdhakane aMze paNa vairAgyanI bhAvanA jJAnagarbhita hoya che. vaLI A jIvane paralokanA daivI sukhanI AkAMkSA nathI. mitrAdeSTivALo jIva A pramANe jinezvara pratye nirUpAdhika rAgavALo, atyaMta upAdeyabhAvavALo, Aloka ke paralokanA bhautika sukhanI AzaMsArahita hoya che. A mokSamArganI yAtrAnA prAraMbhanA zubha kAraNo che. kathaMcita anya matanA jIvo A dRSTimAM hoI zake te potAnA devanI upara pramANe bhakti kare to vItarAganI bhakti tulya thaI zake. caramayathApravRttakaraNamAM AvelA apUrva vairAgyanA baLe mohanIyakarmano kSayopazama viziSTa prakArano hovAthI maMdamithyAtvano udaya chatAM mitrArdaSTivALo jinezvara vItarAgadevanA guNo pratye atyaMta prItivALo, upAdeya buddhivALo ane bhautika sukhanI apekSA rahita hoya che. mitrArdaSTivALo jIva ati maMda mithyAtvadazA hovAthI saMzuddha kuzala cittAdinA bhAvone pAmI zakato nathI. dharmanA ghaNA anuSThAno karavAmAM oghadiSTa bAdhaka thAya che. mitrAdeSTivALo sAdhaka paramAtmA pratyenI prIti bhaktinA kAraNe jayAre te dharma anuSThAna kare che tyAre anAdinA saMskArarUpa saMjJAonuM baLa ghaTI jAya che. sAdhanAkALe AhArAdinI lAlasA nagaNya bane che, koI bhayanA nimitta Ave to paNa bhayabhIta thato nathI ke mAruM, mArI saMpatti ke mArA svajanonuM zuM thaze ? sarpAdikanA upasarga Ave tyAre anuSThAnamAM nirbhaya rahe che. sAdhanamAM upAdeyabhAvano ullAsa evo varte che ke sAdhakane viSayavAsanA maithuna-vedanA udaya satAvatA nathI. te muktinI prAptine jhaMkhato hovAthI paudgalika padArthonI AkAMkSA chUTatI jAya che. A yogadRSTinA sAmarthyano mahimA adbhUta che. ene sAdhanAkALe krodha, mAna, mAyA, lobha saMjJAnA vikAro uThatA nathI. dharmAnuSThAnamAM tenI lInatA, daDhatAne kAraNe saMjJAonuM baLa naSTaprAHya thAya che. vaLI A dRSTivALo koInuM khoTuM anukaraNa karato nathI. ke koIne rAjI karavA yogadaSTa samuccaya 205 mitrAdaSTi Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuSThAna karato nathI. lokaraMjana mATe, prabhAvanAnI lAlacathI, sukhasagavaDatAnI IcchAthI rAga ke mAna ne kAraNe ke bhAvI sukhanA phaLanI IcchAthI anuSThAna karato nathI. e to muktimArganA, vItarAganA mArgano pravAsI che. vacamAM AvatA bAdhaka tattvo dUra karato jAya che. kuzalacittanA A lakSaNo che. bAhya apramattadazAvALA muni alpapaNe sarAgI hovA chatAM vitarAgabhAvane pAmyA hoya tevA hoya che. tethI mithyAtvano udaya chatAM te ati maMda hovAthI temane saMzuddha kuzalacittAdi yogabIja ghaTI zake che. mATe paNa te paramAtmAnI zreSTha bhakti kare che. jema AMdhaLo mANasa puNyazALI hoya to tene koI doranAra na hoya to paNa anumAnathI athaDAyA vagara ISTa sthAne pahoMcI jAya che. tema yogabIjanI prApti thatA jIvane sanmArgadarzaka guruno yoga na hoya tyAre zAstrAnusArI mArgadarzana maLI rahe che. te yogabIjano mahimA che. mokSamArgane anusaratA guNono vikAsa thAya che. saMzuddha kuzalacittanI vizeSatA : (1) vItarAga paramAtmA pratye atyaMta upAdeya-bhaktibhAva. prabhunI vItarAgatA tathA upAsanA pratye bharapUra Adara. e paramAtmAnI bhakti karavA mATe atyaMta tatpara che. potAnI sukha sagavaDatA gauNa kare che. (2) AhArAdi pUrvasaMskAra yukta saMjJAno saMyama kare che. sAdhanA kALe ke AgaLa pAchaLa mohanIya karmanA kSayopazamathI A saMjJAnuM baLa nirbaLa bane che. (3) sAMsArika sukhanI apekSA vagaranuM kuzaLa citta che. mukti prApta karavI che ne ? temAM sAMsArika sukhecchA bAdhaka che. Aloka ke paralokane viSe sAMsArika sukhecchA ahitakArI che. sAMsArika sukhanI abhilASAvALu dharmAnuSThAna rAgabhAvanI malInatAvALuM che. te viSamizrita dUdha jevuM che. dUdha kesara sAkara ke IlAyacI yukta suMdara hoya paraMtu temAM viSa bhaLe to te dUdha apeya thaI jAya che. tema sukhanA rAgapUrvakanuM dharmAnuSThAna muktinuM pratibaMdhaka bane che. tethI A mitrAdeSTivALA sAdhakanuM dharmAnuSThAna Asaktirahita kuzalacittAdi je yogabIja che te saMzuddha che. paramAtmA pratyenuM saMzuddha kuzalacitta te prathama yogabIje che. paramAtmAnuM zuddhasvarUpe pragaTa thayuM che te ApaNA svarUpanA darzananuM upAsanAnuM mahAnimitta che. puSTa avalaMbana che. (2) bhAvAcAryAdinI saMzuddha vaiyAvaccaH paramAtmAnI bhaktimAM jema yogadRSTi samuccaya mitrAdeSTi 206 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzuddhacittanI mukhyatA che tema bhAvAcAryAdinI sevA bhakti-vaiyAvaccamAM saMzuddhacittanI vizeSatA che. kevaLa kuzaLacitta eTale upAdeya bhAvavALI bhakti abhipreta nathI paraMtu koIpaNa apekSA vagaranI bhakti e saMzuddhacitta che. mitrAdaSTivALo je pramANe paramAtmAnI bhakti kare che. tevI ja rIte AzaMsArahita, Adarasahita, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, tapasvI vagerenI bhakti kare che. atre e vizeSatA che ke bhAvAcArya eTale zuddhAcAranA pALanArA guNavAna gurujanonI bhakti kare che. mitrAdeSTivALo pArakhu che te guNavAna nispRha, nigraMtha mahAtmAne oLakhI le che, ane ArAdhe che. mitrAdeSTivALo anyadharmI hoya to paNa te guNiyala hoya tevA gurujanone name che. jaina matavALo jinAjJAnusAra AcAranuM pAlana karanArA nigraMtha AcAryAdinI sevA bhakti kare che. A dRSTimAM sAdhakane jema vItarAga paramAtmA pratye zraddhA che te pramANe vItarAga AjJAnusAra ArAdhanA karanArA, zuddha ratnatrayanA upAsaka, saMsAratyAgI, mahAvratI nigraMtha AcAryAdi-sAdhu mahAtmAonI paNa bahu AdarapUrvaka vaiyAvacca kare che te yogabIja che. vItarAga paramAtmAno sAkSAta yoga na hoya tyAre A kALamAM mokSamArgano upadeza ApanArA AcAryAdi che. te sarvajJa vItarAga dharmanA sthApaka che. te pramANe dharmanI prabhAvanA karanAra dharmaguru-AcArya Adi sAdhu bhagavaMto che. mokSamArganA guru niSparigrahI nigraMtha guru ja hoya. sAmAnya upadezaka, zAsrazikSA ApanAra paMDita ke jJAnIgRhastha hoI zake. temaNe dravyaliMgI ke bhAvaliMgI mahAvratI sAdhuothI potAnI vizeSatA mAnIne sAdhupaNAthI vaMcita thavAnuM karmabaMdhana karavuM nahi. vyApAra, dhaMdhA, putra, parivAra sahitane bhAvasAdhu mAnIne avarNavAdamAM paDavuM nahi. temAM bharata cakravartI AdinA apavAdanA dAkhalA ApI unmArge javuM nahi, anyane doravA nahi. jenA karma vipAke dravyaliMgI ane bhAvaliMgI ubhayathI vaMcita ja rahevAnuM Avaze. yadipa jeomAM guNono abhAva che. koI apekSAe sAdhuveza dhAraNa karAyo che. paudgalika sukhanA rAgI che. evA bAhyavezadhArI dravyAcAryAdine mAnavA te kuzalacitta nathI. jenI pAse dharma pAmavo che tenI zAstrAnusArI kasoTI karavI. guNiyala, zuddha AcAravALA, AtmArthanA rAgI, AtmArtha darzAvanArA bAhya-atyaMtara AcAravALA, ratnatrayInA paramasAdhaka evA bhAvAcArya upakAraka che. tevA pratye kuzalacittAdi te yogabIja che. AcAryAdi tamAma muni mahAtmAonI vaiyAvacca karavI. AzaMsArahita yogadRSTi samuccaya 207 mitrAdaSTi Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevA-bhakti karavI. zAstrAnusArI temanI saMyama vRddhi thAya te prakAre vaiyAvacca karavI. koI zAstramAM A trIjuM yogabIja kahyuM che je dravya abhigrahamAM abhipreta che. (3) sahaja evo bhAvavairAgya (bhavaudvega) : mitrAdeSTivALA yogabIjono saMcaya kare che. have trIjuM yogabIja sahaja vairAgya. vairAgyanA traNa lakSaNa che. (1) jJAnagarbhita (2) mohagarbhita (3) duHkhagarbhita. vAstavamAM A paMcamakALamAM jIva vairAgyathI paricita ja nathI. eTale bhautikavAdI jIvane eka prakAre vairAgya thAya tema nathI. du:kha pAme paNa vairAgya na pAme. evo A kALa che, temAM jJAnagarbhita vairAgya koI viralAjIva pAme che. jJAnagarbhita vairAgya : mokSamArgano krama che temAM garamAvartamAM Avelo jIva jayAre apunabaMdhakadazAthI kaMIka jJAnagarbhita vairAgya pAme che, jema jema te tatvano bodha pAme che tema vairAgya dRDha thAya che. tene sAMsArika sukha ja kaSTadAyaka lAge che, je sukhanuM pariNAma du:kha che pApAnubaMdhI puNya che temAM te kema rAce ! Atmika sukha sivAya tene kayAMya sukhanI chAyA jaNAtI nathI. svabhAvamAM, zuddhAtmAmAM, mokSamAM sAcu sukha che tevI daDha zraddhAvALo sAMsArika sukhamAM lobhato nathI. tenA sarva anuSThAno saMsArathI mukta thaI mokSa pAmavA mATe ja che. du:khagarbhita vairAgya e vairAgya nathI temAM du:khanI AkuLatA che. kALa vyatIta thAya, sAMsArika prayojana vinA vidane thatA hoya eTale e duHkhane bhUlI jAya che, pachI verAgya kyAMthI hoya? duHkhagarbhita vairAgya hitakara nathI. mitrAdaSTivALo yogadRSTiyukta che. teno AMzika vairAgya paNa jJAnagarbhita che. mATe tenA dharmaanuSThAno saMsArathI chUTavA ane mukti pAmavA mATe che. mitrAdeSTivALo saMsAranA duHkhadAyI svarUpane jANe che ke A saMsAra janma-maraNa, harSa-zoka, ISTa-aniSTa saMyoga, jevA kaMdathI bharapUra che, tethI tenA pratye tene nirveda, udvega hoya che. te kevaLa vartamAnakAlIna du:khathI upajatA kSaNika udvega jevo nathI. temAM sAco vairAgya nathI. duHkhagarbhita vairAgya che. jJAnagarbhita vairAgyamAM sahaja nirveda che te yogabIja che. mohagarbhita vairAgya : dIkSA grahaNa karavAthI mAna satkAra maLaze. sArA AhArAdi maLaze. vaLI puNyabaLe paralokamAM sukha maLaze. sAMsArika jIvanamAM daridratA, saMgharSa jevA duHkhathI chUTavA maLaze. ema dhArI saMsArano yogadaSTi samuccaya 208 mitrAdeSTi Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAga kare to te mohagarbhita vairAgya che. (4) dravyathI abhigrahanuM pAlana : mitrAdaSTivALo AdhyAtmika vikAsanA keTalAka sAdhano seve che. temAM sAdhanAnI dRDhatA mATe vrata, niyama abhigrahone dhAraNa kare che. yadyapi hajI graMthibhedano abhAva hovAthI dravya abhigraha dhAraNa kare che. dezivarati jevA vrato dhAraNa kare che. te paNa dravyathI jANavA tenuM kAraNake bhAvavratAdi samyaktva sAthe hoya che. satpAtrone AhArAdi ApavAmAM te aMgenA abhigraha dhAraNa kare che, jemake munimahAtmAone AhArAdi ApyA pachI pote bhojana grahaNa karaze. muni mahAtmAo saMyamI che eTale temane ApelA dAnanuM ghaNuM mAhAtmya che. te mahAtmAo zuddha dharmanA pAlana karanArA, dharma pamADanArA, jinezvaradevonI anupasthitimAM bhavi jIvone saMsArathI taravAno mArga batAvanArA che. tethI temane ApeluM satpAtradAna aneka lAbhanuM kAraNa che. A dRSTivALo jIva anukaMpAdAna zubhAzayathI kare che te yogabIjano prakAra che. dIna, duHkhI, rogI jevA jIvone yogya sahAya karavAthI te paropakAra rUpe dharmaprabhAvanAnuM kAraNa che. A rIte supAtradAna, anukaMpAdAna, dravyaabhigraha hovA chatAM te zubhAzayane kAraNe yogabIja che. (5) zAstronuM vidhipUrvaka lekhanAdi : mitrAdeSTivALAmAM paDeluM AMzika yogabIja paNa kevuM adbhUta che. mukti pAmavAnI jijJAsA seve che. mAtra mokSa abhilASa bIjo mana roga nahi. mokSamArga jinavANIrUpa zAstromAMthI maLe che. tethI te jIvane zAstro pratye atyaMta Adara hoya che. zAstro lakhe, lakhAve, gurugame zravaNa kare. bhaNe, bhaNAve ane yogya samaye zAstronuM bhakti pUjana kare. A kALe jina pratimA ane jinavANI-zrutajJAna e AtmArthIne saMsAra sAgara taravAnA jahAja samAna che. graMtho dravyazruta che te bhAvazrutanuM nimitta thaI zake che. tethI te AdaraNIya che, pUjanIya che. zAstracakSu upakAraka che. anya matavALA mitrAdRSTine yogya hoya che te paNa adhyAtma zAstronuM bahumAnapUrvaka zravaNa, lekhana, pUjana vagere kare che. vaLI A dRSTivALa badhA jIvonI kakSA samAna hotI nathI. vaLI darekane uttama saMyogane prApti thatI nathI. paraMtu jene zAstra ke bodhanA saMyoga maLe che tenI AMtira dazAnI yogyatA vikAsa pAme che, tene zravaNAdimAM apUrva zraddhA thAya che tene na samajAya to paNa kheda thato nathI paraMtu samajavA prayatna kare che. mitrAdaSTivALo Atmahita karanArA, mokSamArganA pratipAdaka, mohana yogadRSTi samuccaya 209 mitrAdaSi Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSane haranArA zAstronuM adhyayana kare che. temAM apUrva rUci pragaTa thatAM potAnA dhanano AvA zAstro lakhAvavAmAM pravRtta thAya che. AtmArtha preraka sabhyazAstronuM gurugamathI vidhipUrvaka lekhana karAvavuM tevo zubhAzaya paNa yogabIja che. lekhana pUjana ApavuM, zruta vAcanA udAho jIre, bhAva vistAra sajajhAyathI, ciMtana bhAvana cAho re. -A. da. sajajhAya, u. yazovijayajI. jinavANI-zrutajJAnano mahimA adbhUta che. tenI phaLazruti paraMparAe bhAvayutarUpa pariNamI mokSadAtA che. mATe zrutajJAna lakho, lakhAvo, pUjana karo, dAna karo (prabhAvanA), zravaNa karo, karAvo, abhyAsa karo. gurumukhe vidhipUrvaka zAstrAbhyAsa karavo, anyane bhaNAvo, svAdhyAya karo, ciMtana karo, vAraMvAra zAstradohana karavuM, tatvaciMtana karI bhAvazuddhi karavI. dravyazruta ke bhAvazrutano AkharI mahimA jIvanuM saMsAranA rAgathI vimukha thaI mokSAbhilASI thavAnuM che. yadhapi A dRSTivALA jIvonI prAthamika bhUmikA hovAthI, bodha alpa hovAthI dareka jIvo A badhA ja yogabIjanuM sevana karI zake tevo niyama nathI. paraMtu temAM tenI atyAdhika rUci hoya che. te yogabIjonuM zravaNa saullAsa kare che. guru AdinA bodhamAM zraddhAvAna che. te dina pratidina vRddhi pAme che. AthI sAMsArika sukhono rAga-moha kaMIka ghaTe che. saMvega-mokSAbhilASI nirveda (sAMsArika sukho pratye upekSA)nI vRddhi thAya che. sAsarika sukhanI phaLanI IcchA rahita A upAdeyabhAva te AdhyAtmika vikAsa karAvanAruM puNyAnubaMdhI puNya che. jenA vaDe bhavamukti sudhI devalokAdinA sukha maLe to paNa A tAtvikabodha bAdhaka banato nathI paraMtu krame karI te jIva mukti pAme che. gAmAntare jatAM dIrghamArganI vacamAM rAtrizayanathI parizrama dUra thAya che tema A sukho viSe jANavuM. Ama A pAMca ke cha bIjAdhAna-yogabIja jIvananuM amRta che. jinezvara devanI kuzalacitta (apUrvabhakti), gurujanonI bhakti ane vaiyAvacca, upAsanA, bhava nirveda, dezavirati ke sarvavirati anya vrata, niyama abhigraha, zAstra lekhana, vAMcana Adi pravRtti che. A yogabIjonuM amRtapAna koNa karI zake ? jIvano anAdino sahajamalarUpI bhAvamala ghaNo kSINa thayo hoya tyAre ja jIva A yogabIjone grahaNa kare che. bhAvamala eTale AtmAnI ajJAna-vibhAvadazAnuM nimitta pAmI kArmaNavargaNAonuM grahaNa thavuM, Asavano Atmapradezo sAthe saMbaMdha Jain EyogadRSTi samuccaya For Private ? 10.onal Use Only. wwaa mitrAdeSTi .org Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavo, tenuM TakI javuM te baMdharUpa bhAvamala che. vaLI caramAvartamAM AvelA jIvono ja bhAvamala kSINa thAya che. ane yogabIjanI prApti thAya che. A dRSTimAM anAdikAlIna mukti taraphano dveSa ghaTe che ane prIti vadhe che. mitrAdeSTivALA jIvanuM ciMtana H A ciMtana sAdhake karavA jevuM che, he jIva ! A saMsAranA paribhramaNamAM jIve bhautika artha ane kAmanA sukhonI IcchA karI che. tevA sAdhano meLavyA, teno bhoga karyo ane te vaDe karmabaMdhana karI jIva duHkha pAmyo che. anaMtakALamAM mAnavadeha maLyo tyAre sAMsArika sukhanA sAdhano meLavavA prayatno karyA che. anekavAra dehanA sukha mATe jIvana gALyuM che paNa AtmArthe prayojana karyuM nathI tethI janma maraNanA hetuo paNa cAlu che. mitrAdaSTinI vikAsa saMpatti jANavA jevI che. jagatanA jIvo sAthe maitrIbhAva. tRNAgni jevo bodhano prAraMbha. aNuvrata ke dezavratanI ArAdhanA. dharmArAdhanAmAM pravRtta rahevuM. deva ane sadgurunI bhAvapUrvaka bhakti. gurujanonI vaiyAvacca karavI. saMsAra pratye alpa vairAgyanI bhAvanA, dharmArAdhanAnI daDhatA mATe pratijJA-abhigrahanuM pAlana, dharmakathAno vinimaya, caramAvartamAM praveza, apunabaMdhaka dazA, mArgAnusArinA guNonuM sevana, guNavAnonuM bahumAna. bhUmikA pramANe Avazyaka ArAdhana, bhAvamalanI hAni, yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka, phaLAvaMcakanI yogyatA, mithyAtva graMthinI oLakhANa thavAthI gADha mithyAtvanI hAni ane mithyAtva guNasthAnakanI pAtratA. AvI uttama saMpatti maLyA pachI mUDha jIva pAcho paDe paraMtu devaguru kRpAe A jIvanI bhAvanAo jAgRta thaI che. have jarUra tArAdRSTimAM praveza karIne vadhu saMpatti dhAraNa kare che. yogadiSTa samuccaya Wan 211 mitrAdaSTi Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2. tArAdeSTi : zAstrakAre yoganA asaMkhya bhedamAMthI bodhadAyaka ATha prakAranuM nirUpaNa karyuM che. jene ATha dRSTi athavA yogadaSTi samucaya kahyA che. dareka daSTinuM zAbdika nAma pramANe lakSaNa paNa abhipreta che. tAra zabda parathI tArA zabdanuM prayojana che. mitrAdeSTi karatA kaMIka vizeSa bodha hovAthI tArAdeSTi kahI che. tenA cAra krama che. (1) bodha-chANAgni jevo (2) udvega-doSAya (1) guNaprAptitattvajijJAsA (4) bIjuM yogAMga-niyama bodha : tArAdeSTimAM bodha chANanA agninA nAnA sarakhA kaNa jevo che. chANAno agni saLagIne TharI jAya pachI teno Acho prakAza ke uSNatA thoDIvAra rahe che, tema tArAdeSTivALA jIvano heya-upAdeyano viveka kaMIka Take che. mitrAdeSTivALA karatA kaMIka vikAsa chatAM paNa alpAMze ja che. samaya paNa alpa che. tAtvika viveka chatAM daDhatA-sthiratA na hovAthI jIvane bodhanI asara dIrghakALa sudhI rahetI nathI. jema koI makAna mAlike cokIdAra rAkhyo hoya paNa te khare samaye hAjara na rahe tema A dRSTivALo jIva dharma anuSThAna kare, darzana, vaMdana, Avazyaka kriyAo kare. tenuM citta viSayAsakta ke kaSAyayukta hovAthI tenI te te kriyAo bAhA-dravyarUpa hoya che paNa bhAvarUpa banatI nathI. kAraNake IndriyonA viSayomAM sukhabuddhi rahI che. kaSAya-kaleza jevA pariNAma du:khadAyaka che tevo bodha Takato nathI. AthI tapa kare paNa AhArasaMjJAnI prabaLatA rahe che. vratAdi kare paraMtu sukhano rAga tyajI zakato nathI. chatAM paNa kaMIka bodhayukta dRSTi hovAthI tenuM bhAvi ujaLuM che. oghadRSTinI kevaLa sAMsArika sukhanI prAptinA Azaye thatI kriyA karatAM tArAdeSTivALAno alpa paNa tAtvika bodha adhyAtma vikAsanI yAtrA mATe che. moharUpI gADha nidrA ane ajJAna dazAmAM athaDAtA jIvane Atmabodhano alpAMza paNa AnaMdarUpa che ane vikAsapaMthe laI janAro che. gurUjano pAsethI saMsAranA duHkha ane tenAthI chUTavAno upAya samajatA A jIvane gurujano pratye bhakti vRddhi pAme che. yogadRSTi samuccaya For Private Ersonal Use Only tArAdeSTi Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSa kSaya - udvega : udvega eTale dharmapravRttimAM kaMTALo lAge, thAka lAge, kheda eTale kaMTALo Ave, arUci thAya. prathama ane bIjI dRSTimAM A be doSa jAya che. mohanIya karmano vizeSa kSayopazama thavAthI prathama kheda thAka gayA hatA. A bIjI dRSTimAM kaMTALo ke arUci thatA nathI utsAha Take che eTale sAdhakamAM have akheda ane anugano guNa vikAsa pAme che. AthI anukULatAmAM lobhAIne ke pratikuLatAmAM kaThiNAIne kAraNe anuSThAna tyajI de nahi. tene mATe sAdhusamAgamamAMthI preraNA meLave che. - yadyapi mitrAdeSTimAM alpAMze tAtvika bodha hovAthI kheDadoSa kSaya thayo hoya che. tArAdeSTimAM mitrAdeSTi karatAM bodhanI kaMIka vizeSatA hovAthI udvega thato nathI. A dRSTivALA jIvone yogamArgamAM kheda, udvega baMne doSo hotA nathI. paraMtu tAttvikabodhanI vadhu jijJAsA hoya che. saMyamamAM upAdeya bhAva TakI rahe che. chatAM temAM nabaLAI che eTale bhogabuddhine kAraNe kayAreka kaMTALo AvI jAya che mATe sAdhake khUba jAgRta rahevAnuM che. mithyAtva nAmano zatru hajI beTho che eTale sAdhakane kayAreka calita kare che. prasanna rAjarSi dhyAnayogamAM hatA, sarvaviratidhara hatA. chatAM durmukhanA vacana zravaNathI kheda doSa udayamAM AvI gayo. saMyama para udvega AvI gayo. kSayopazamabhAve rahelA samatithI cUkI gayA. mithyAtvanA udayamAM raudradhyAnamAM AvI narake pahoMcavA jevA pariNAma upArjana karyA. chatAM saMyamanA yogavALA hatA. puNyayoge vairAgyabhAvanAmAM ArUDha thaI gayA ane mukti pAmyA. arthAt doSakSaya thAya to paNa mithyAtva sattAmAMthI jora karI udayamAM AvI sAdhakane svarga ke mokSane badale pAtALamAM dhakelI de. mATe pUrNatA pAmatA sudhI vItarAganA siddhAMta-Azayane upAdeya mAnavo. guNaprApti - tattva jijJAsA : mitrAdeSTivALA jIvane tattva pratye adveSa-rUci hatA. tArAdaSTimAM bodhanI kaMIka vizeSatA hovAthI have rUci karatAM paNa vizeSa prakAre jijJAsA pragaTI che. te mATe te yogya gurujanonA saMparkamAM rahe che. zAstrono abhyAsa kare che. (zukrUSA-zAstra zravaNa IcchA) jema koI yuvAna gAMdharvadevonA madhura gItasaMgItamAM lIna thaI jAya che tethI paNa vizeSa tArAdaSTivALo jIva gurunA vacanamAM lIna thaI jAya che. bIjA sukhane gauNa mAne che. sAMsArika sukha karatAM paNa tene adhika yogadaSTi samuccaya tArAdeSTi 2 13 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AphlAda tattvazravaNamAM Ave che. pAtALakuvAmAM jema pANInI saravANI sahaja phUTyA kare che. tema tene tattvanA bodhanA pravAhanI saravANI spharyA kare che. jJAnasvarUpa AtmAnI sahaja jJAnazakti pragaTa thAya che. tethI jIva jJAnAnaMdamAM jhUle che. A zuzruSAbIja jJAnapravAharUpa phaLane Ape che te akSaya bIja tulya che je naSTa thatuM nathI. jJAnAvaraNIya ane mohanIyakarmanA kSayopazamathI thayelI zuzruSA parama zuzruSA che. jenA kAraNe saullAsa bodha zravaNa thAya che. je tattvavANInA zravaNathI mana ullAsita thAya, prasanna thAya, AnaMdita thAya, bodha pAme te zukrUSA. kathaMcita tattvazravaNano yoga na maLe to paNa AMtarika jJAnapravAhanA baLathI jJAnano aMtarAyakarma tUTe che. yoga aMgenI satkathA upara aMtarano ullAsa, parama prIti jAge che. vaLI je yogI mahAtmAo yogadazAmAM varte che temanA pratye bahumAna Ave che. tArAdaSTivALo sAdhaka yogadaSTinA aMkuravALo che. tene bodha che ke artha ane kAmanI kathA to bahu karI, ghaNA janmo gumAvyA. yogakathAo ja AtmahitakArI che. sAcA sukhanuM utkRSTa sAdhana che, vaLI A bodha mAnavajanmamAM ja maLe che. tethI have te yogakathAnuM amRtapAna kare che. temAM magna rahe che. tevA yoga te zodhyA kare che. pratikULatA veThIne, dehakaSTa sahIne paNa te yogakathAonA zravaNa mATe doDI jAya che. vaLI yogIjanonI vaiyAvRttamAM ghaNI bhakti dharAve che. tene kAraNe te sAdhakanuM puNyayoga-hitodaya ghaNo udayamAM Ave che. enA zokano saMtApa, upadravo dUra thAya che. gurukRpAnuM bhAjana hovAthI svayaM sanmAnanIya bane che. tArAdeSTivALo sAdhaka sAmAnyapaNe azubha-hiMsAdi jevI pApapravRtti karato nathI. tethI tene bhaya paNa satAvato nathI. vaLI jema jema tattvabodha pariNAma pAme che tema tema bhavabhaya paNa TaLe che. karmamaLa haLavo thatAM tene bhayajanita bhAvo thatA nathI. mAre moha zo ? bhaya zo ? vikalpa zAnA? tema sahajapaNe jIvanakArya kare che. pAMcavratonuM yathAzakti pAlana kare che. tethI anucita kriyA karato nathI. yogIjanono saMparka vizeSa hovAthI tenI sakriyA pratye prIti vRddhi pAme che. te haMmezA yogIjanonI uccadazA tarapha daSTi rAkhato hovAthI yogadRSTi samuccaya tArAdeSTi Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI tattvajijJAsA uttarottara vikAsa pAme che. yogIjanonA saMparkathI tene evA bhAva thAya che ke huM kayAre A yogImahAtmAo jevI dazA pAmIza ? eTale te haMmezA potAnI uNapa jue che ane te dUra karavA prayatna kare che. eha dRSTi hoya varatatA, manamohana mere yogakthA bahu prema, anucita teha na Acare mana..... vALyo vaLe jema hema; vinaya adhika guNIno kare mana..... dekhe nija guNa hANa, trAsa dhare bhavabhaya thakI mana..... bhava mAne du:kha khANa. -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. chatAM e samajavuM agatyanuM che ke A jIva yogadaeNSTivALo che paraMtu svasaMvedyapadavALo nathI. maMdamithyAtvanI chAyA hovAthI hajI bahu TakI zakto nathI. yogAMga-niyama : mitrAdeSTimAM aMgano prakAra yama hato. tArAdeSTimAM yama sahita niyama aMga che. pAtaMjala yogadarzanamAM prarUpita ATha aMgane graMthakAre uttama prakAre darzAvyA che. yamamAM pAMcamahAvrato mULaguNorUpe kahyA hatA. mahAvratonI dRDhatA mATe jema maitrIAdi bhAvanAo che. tema atre tenA poSaNa mATe niyama e uttaraguNa che. baMneno avinAbhAvI saMbaMdha che. kathaMcita mULaguNo karatAM uttaraguNonI sAdhanAmAM sUkSmatA vadhu che tethI tenuM nirUpaNa bIjI dRSTimAM karyuM che, jethI mULaguNo vadhu nirmaLatA pAme. yamanA pAMca mahAvratonI jema niyamanA uttaraguNo pAMca prakAre che. (1) zauca (ra) saMtoSa (3) tapa (4) svAdhyAya (5) Izvara praNidhAna. (1) zauca : pavitratA. jagatanA paudgalika padArtho prAHye malina che. vaLI je padArtho dhAnyarUpe che te udaramAM gayA pachI saptadhAturUpe bane che. vastrAdi paNa malina thAya che. sUkSma paramANu rUpAMtara pAmIne azucirUpa bane che. te teno svabhAva che. nizcayathI zuddhAtmA ja zuddha che, tema vicAravuM te bhAvazauca che. vaLI vastrAdinI svacchatAne prAdhAnya na ApavuM te dravyazauca che. paNa rAgAdibhAvanI malinatA vicAravI ane pariNAmanI zuddhi karavI te zaucabhAvanA che. AtmAne rAgAdibhAva ke parapariNatithI mukta karavo te niyama che. paudgalika padArthone svaccha karavAmAM pANI, sAbu jevA yogadRSTi samuccaya 215 tArASTi Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArthonA upayogamAM hiMsA rahelI che. tema karavA chatAM paNa te padArtho punaH malina thAya che. mATe sAdhake prayojana purato ja zauca viSe bAhya AcAra karavo. zarIra to maLamUtranI khANa che. tenA dehAdhyAsano tyAga karavo. jethI Atmazakti vadhe che ane ArAdhanAmAM prasannatA Ave che. zauca eTale mananI pavitratA. tenuM ahiMsAdi vratothI rakSaNa thAya che. vaLI gurujanono samAgama ane jinavANI dvArA mananI pavitratA sacavAya che. mananA vikAro zame te zauca che. (2) saMtoSa : A guNamAM alpa parigraha ke aparigrahanI bhAvanA che. sAdhu ke zrAvaka vastuonI jarUriyAta jeTalI ghaTADe teTalI mUcha ghaTe. je kaMI prArabdha pramANe maLe temAM saMtoSa mAnavo. jiMdagI parimita che ane tRSNA AkAza jeTalI anaMta che. e tRSNAno khADo kayAreya pUrAya tevo nathI. saMtoSa mahAguNa che, niyama che. tenAthI virUddha lobhI jIvo adhama kRtyo karI A jIvana ane bhAvi jIvana baMneno hUAsa kare che. lobha e kaSAyanuM mULa che. vaLI te AtmAnA guNano ghAtaka che ane saMtoSa e Atmika guNane sahAyaka hovAthI badhIja paristhitimAM saMtoSa rAkhavo. mananI pavitratAthI saMtoSa Take che. manuSya saMsAranA sukha meLavavA pApa Acare che. A dRSTivALAne tevA pApanA pariNAmanuM jJAna che tethI te saMtoSa rAkhe che. (3) tapa : yathAzakti tapanI ArAdhanA Avazyaka che. mahAvratAdimAM pramAda ke vikAra jevA doSonuM rakSaNa tapathI thAya che. AhAra paNa saMyama mATe kahyo che. rasAsvAda mATe sAdhaka AhAra kare nahi. tapa karmonI nirjarAnuM mahAna sAdhana che. tapasA nirjarA ca,' tattvArthigamasUtra. tapanA mukhya be prakAra. (1) bAhya tapa (2) atyaMtaratapa. jenAthI dehAdhyAsa chUTe, zarIra zoSAya te bAhA tapa che. A tapane kAraNe AraMbha samAraMbhanI alpatA thAya che. nirarthaka pravRttimAM alpatA thAya che. pramAda ghaTe che. zarIra saMyamita ane nirogI rahe che. AhAra saMjJA saMyamita thAya che. bAhya tapa, atyaMtara tapa sahita phaLadAyI che. bAhya tapa e atyaMtara tapanI vADa-rakSaka che. ane atyaMtara tapa bAhA tapane chidra rahita kare che. yogadaSTi samuccaya tArAdeSTi 2 16 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake vRtti saMkSepa karanAra padArthonI saMkhyA parimita kare paNa rasagAravanuM poSaNa thavuM te chidra che. baMne tapano avinAbhAvI saMbaMdha che. bAhya tapanA prAdhAnyathI yogarUpa AtyaMtara tapanI gauNatAthI caitanya zakti vikasita thatI nathI. tema tapamAM kSati hoya to paNa bAdhaka che. yadyapi bAhya tapa AhAra ane kAyAzuddhi mATe che. atyaMtara tapa manazuddhi ane Atmavizuddhi mATe che. te paNa jo samyaguzraddhA rahita hoya to kevaLa zubhAsrava thAya che paraMtu yathArtha nirjarA thatI nathI. kaSTa kro, saMyama gharo, gALo nija deha, jJAnadazA viNa jIvane, nahIM karmano cheha. -u. zrI yazovijayajI. tapa yoga che. yoganA ATha aMganI jema tapanA bAra bheda che. vAstavamAM tapa paddhati amuka prakAramAM sImita thaI che. athavA te te tapanA bhedamAM rUDhi pravarte che. eTale tapanA bAra bhedamAM bAhya upavAsAdi sivAya anya prakAra rUDhigata pAmyA che. atyaMtara tapamAM svAdhyAya sImita paddhatimAM Tayo che. bIjA tapo arthAtara thaI rUDhirUpa thayA che. Ama bAra prakAramAMthI be traNa prakAranI praNAli jALavI sau tapa karyAnuM gaurava mAnatA thayA che. tapanI pUrNAhuti vividha utsavo dvArA karavAmAM Ave che. jethI samAjano moTo varga tenA AkarSaNamAM taNAya che. tethI tapanI je phaLazruti nirjarA thavI joIe te gauNa banatI jAya che. vaLI sAdhusamAja ke dharmamArgamAM rahetA sAdhako paNa amuka tapa karavAno utsAha-Agraha rAkhatA hoya che. te te samayano mahimA mAnI tenI samAptimAM saMtoSa mAne che. bhale samaya ke tithi utsAha mATe nirdhArita karavAmAM Ave, chatAM tapanI sAthe bhAvazuddhi thavI joIe. tapanuM mAhAbhya e che ke te karmAvaraNane bALI cetanAne-AtmAne pavitra kare. AvRtta jJAna ane darzanane anAvRtta kare. tethI tapamAM je je vidhAno jJAnIjanoe nirUpyA hoya temAM vivekavAna thavuM joIe. samayakAlIna tapa pUrNa thAya, jIvana evuM ne evuM viSaya-kaSAyayukta rahe to mAtra AhAranA tyAgathI cetanAno zuM vikAsa thaze ! tapa vaDe Atmazakti pragaTa karavI che, je azuddhine bALIne navI zakti pedA kare. cetanAnuM aMtarmukha thavuM te tapoyoga che. jemAM kaSTa nathI. AnaMda che. yogadRSTi samuccaya 217 tArAdeSTi Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra vratanAM atyaMtara tapamAM svAdhyAya tapa zreSTha che. jemAM dhyAnAdi phalita thAya che. mahAvratInI caryA ja svAdhyAya ane dhyAnarUpa hoya to te kAyotsarga=dehabhAvathI mukta bane che. A svAdhyAya eTale kevaLa zAstravAMcana, sUtrapATha, zlokanuM smaraNa, yogadravahanamAM sImita nathI. svAdhyAya ane dhyAna yugala jevA che. temAM abhyasta rahenAranA karmamaLa sApha thAya, svAdhyAya vaDe vRttiono vikAra zame, cittanI sthiratA vadhe che. pU. zrI yazovijayasUrijIe prakAzyuM che ke tapa eTale nijaguNa anubhUti. (4) svAdhyAya : atyaMtara tapa hovAthI kevaLa vAcana ke zravaNa sudhI maryAdita nathI, te bodhanI pariNatirUpa che. temAM sUkSmabodha che. jemAM sAdhaka potAnI cetanAne jANI zake che. joI zake che, taraMgo zAMta thAya che. te sAdhaka AvI sAdhanA vaDe svamAM Thare che. svAdhyAya dvArA sAdhaka jJAnAvaraNIya karmanA AvaraNane khapAve che. ajJAna dUra karavA prayatnazIla rahe che. ajJAnanI bhayaMkaratA samajAya che tethI gItArtha gurujano pAse punaHpunaH svAdhyAyamAM magna rahevA prayatnazIla che. (5) IzvarapraNidhAna : niyama eTale pAMca mahAvrata ane tenI deDhatA mATeno abhyAsa te jinaAjJArUpa che. tethI tenI zraddhA mATe IzvarapraNidhAna jarUrI che. arthAt Izvara=paramAtmAnuM smaraNa ane zaraNa jarUrI che. paramAtmAnA zAsanane te mahAnidhi mAne che. parama upakAraka gaNe che. yogadRSTi jIvana svayaM ziva thavA mATe che. mitrAdaSTithI mAMDIne AThe dRSTi sudhInI yAtrA AtmAnuM apragaTa paramAtmasvarUpa pragaTa thavA mATe che. Izvara-paramAtmAnA jevo ja mAro AtmA che te AvRtta che. mArA AtmAnI pUrNa dazA jovAnuM paramAtmadarzana AlaMbana che. mATe temanI bhakti vaDe, temanA guNomAM lIna thaI te ja svarUpanI prApti karavI che. "nemi prabhu dhyAne re ekatvatA nijatattva ektAnojI, zukla dhyAne re, sAdhI siddhatA lahe mukti nidAnojI.'' zrI nemijinezvara stavana. zrI AnaMdaghanajI mitrAdaSTimAM ahiMsAdi deza ke mahAvrato hoya che. te niraticArapaNe pALe paraMtu teno sUkSmabodha tArAdeSTivALAne vizeSa hoya che. prathama dRSTithI yogadRSTi samuccaya tArAdaSTi 218 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvamAM tAtvika vikAsa zarU thAya che. vaLI mohanIyakarmanA kSayopazamathI AtmikaguNono vikAsa thato jAya che. AthI yogamArgane anurUpa sadguruno saMparka, tevA zAstronA svAdhyAyamAM tenI rUcinI vRddhi thatI jAya che. niyama pAMca IhAM saMpaje, mana mohana mere, nahI kiriyA udvega, mana mohana mere, jijJAsA guNatattvanI, mana mohana mere, paNa nahI nija haTha Teka mana mohana mere, -A. de. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. A pramANe pAMca niyamane pALato saraLapaNe guNavRddhi kare che. oSTi jIvane yogamArganI jijJAsA thavI durlabha che. tevA yoga maLe to paNa tene aMtaranA bhAva thatA nathI. A dRSTivALA jIvo yogIjanone zodhatA hoya che. jema gharamAM yuvAna kanyAne mATe yogya ghara ane vara zodhavA vaDIlonI kevI tIkSNa dRSTi ane buddhi kAma kare che tema tArAdRSTinA yogamArganI rUcivALA sAdhako yogIpurUSonI zodhamAM rahe che. tevo yoga maLe bahumAnapUrvaka bhakti kare, vaiyAvacca karIne jIvanane dhanya mAne che. AvA uttama bhAvo mokSamArganI uttarottara vRddhinuM kAraNa bane che. mitrAdeSTimAM kheda-thAka-kaMTALo nathI akheda che. tArAdRSTimAM tenAthI AgaLanI dazA vikase che. dharmakriyA, yogIpurUSonI nizrA, svAdhyAya, bhakti, niHspRhatAthI kare. vaiyAvaccamAM jarAya kaMTALato nathI ke udvega nathI thato, anudvega guNa pragaTa thAya che. kSayopazamabhAvanI vRddhi thatAM dharmatattva jANavAnI jijJAsA tIvra bane che. game tevI pratikULatA Ave to paNa ullAsathI tAttvika kathAmAM tene kaMTALo upajato nathI. dina pratidina utsAha vRddhi pAme che. temAM ja tene AnaMda che. evI tattvazuzruSAno guNa sAdhya thAya che. chatAM paNa jo darzanamohanIya ke cAritramohanIyano udaya thaI jAya to jIva pAcho paDe che. mATe jJAnasAramAM kahyuM che ke pUrNatA pAmatA sudhI jAgRta rahevuM. jo ke A dRSTivALA sAdhako aucityanuM pAlana kare che. anucita pravRttio pAye karatA nathI. zubhakAryo karyA vagara rahetA nathI. tethI temane sAmAnya prakArano bhaya hoto nathI. maMda kaSAya ane haLukarmI hovAthI temanI prakRti evI hoya che ke te anucita kAryo karatA nathI, kSudratA, yogaSTi samuccaya 219 tArASTi Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kruratA, Akroza jevA doSathI dUra hoya che ane dhIra gaMbhIra, dAkSiNya, udAratA, saraLatA jevA guNothI bharapUra hoya che. tArAdraSTivALA jIvonI guNo pratyenI rUci hoya che tenAthI vizeSa jijJAsA guNavAna jIvonAM guNo meLavavAnI hoya che. pavitra sthAnomAM anyanI dharmakriyAnI uttamatA joIne temanI bhAvanA vRddhi pAme che. A jIvone anyano utkarSa dharma prabhAvanA joIne IrSA kheda ke niMdAtmakavRtti thatI nathI paNa temanA haiyAmAM ahobhAva Ave che. vaLI jayAre tyAgIjanonA saMparkamAM Ave che tyAre temane potAnI saMsArI avasthA mATe kheda thAya che. te vicAre che ke huM saMsArathI mukta kayAre thaIza ? tattvajijJAsA Adi guNone kAraNe te niHzaMka hoya che. zAstro gahana che, temAM atIdriya padArthonA Azcaryajanaka varNano Ave, guNasthAnanI dazAnuM sUkSma varNana Ave, anuttara vimAnavAsIonA sukhanuM varNana Ave tyAre te zraddhA vaDe grahaNa kare che. AvI draDha zraddhAthI teno nizcaya che ke mane mokSamArga maLyo che. pachI bIjI praNAlinuM jJAna na hoya to paNa mArI sAdhanAmAM kaMI avarodha nathI. te mukhya bodha grahaNa karI le che ke mAre saMsAra heya che dharma upAdeya che. jo ke hajI saMsAranA sukhonuM AkarSaNa che. chatAM heya upAdeyano viveka hovAthI tattvabodhanI vRddhi thatI rahe che. dhanano artha jema dhananI prApti mATe, vRddhi mATe parizrama kare che. tenAthI vizeSa te yoganI kthAvArtA ane tattva samajavA prayatna kare che. saMsAranA sukha pratye AkarSaNa chatAM have bhogakathA tene rUcatI nathI. AtmahitakArI yogakathA tene sudhArasa jevI lAge che. AMzika tattvabodha paNa yogadRSTiyukta hovAthI te vicAre che ke paudgalika, sAMsArika, vyavahArika kathA to dIrghakALathI karato Avyo chuM. A mAnavadehamAM parama durlabha evI yogakathA ane tenuM zravaNa karavAno yoga maLyo che te have gumAvavo nathI. jema sInemA nATakanA rasiyA navA prakAro bahAra paDe kaSTa paDe toya te jovA doDI jAya, ujAgarA kare tethI vizeSa bhAvathI A sAdhaka yogIjano pAse yogakathA zravaNa karavA doDI jAya che, kaSTa lAgatuM nathI. meghaghaTA joIne mora nAce tema evA prasaMge teno manamoralo nAcI uThe che, Avo ullAsa karmonI nirjarArUpa bane che. te jIva vadhune vadhu yogadRSTimAM AgaLa vadhe che. yogaSTi samuccaya 220 tArASTi Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakathAnI bhUmikAnusAra mukhya be bheda che. sAdhakadazA ane siddhadazA. mohanIyakarmanA upazama, kSayopazama ke kSayathI vRddhi pAmatA AtmaguNorUpa sAdhakadazA che. A sAdhakadazA mitrAdeSTithI AThamI parAdeSTi sudhI vikAsa pAme che te sAdhakadazA che, doSakSaya, guNaprApti, yogAMgavikAsa, guNasthAnakano kramika vikAsa che te sAdhakadazA che. tema samyagudRSTinI prAptithI bAramA guNasthAnakanI dazA te uttama sAdhakadazA che. te mokSaprAptinI atyaMta najIka che. A pramANe guNazreNie ArUDha thatAM ghAtakarmono kSaya thatAM je svAbhAvika, vItarAgatArUpa avasthA te siddhiyoga che. te terame guNasthAnake che. pUrNa siddhadazA caudame guNasthAnake che. tArAdeSTivALAnuM ciMtana : alpAMze bodha pragaTavA chatAM sAdhaka potAnI nabaLAI jANe che. tethI jAgRti mATe vicAre che ke A jIva anaMtaguNano svAmI chatAM zA mATe saMsAramAM paribhramaNa kare che? janma, jarA, maraNa, roga, zoka ane bhaya jevA duHkho zA mATe pAme che? jo dharma purUSArtha karavAmAM Ave to duHkhonI jALa toDI zakAya. temAM kaMIka muzkelI Avaze ane uga karIza to A mArge AgaLa kema vadhIza ? kinAre Avelo DUbI jaIza! AthI haThAgraha jevA doSono tyAga karato jAya che. sadgaranA bodhe guNaprAptimAM AgaLa vadhe che. saMsArasukhanI, strI, putra, parivAra AdinI Asakti mAre tyajavI joIe, tenA kAraNe jIvane ghaNA pApa karavA paDe che. A puNyayogamAM sukha thoDuM ane vadhu duHkhanuM kAraNa che Ama vicArI tevA sukhathI dUra rahe che. " tArAdeSTinI saMpatti-pAtratA chANanA agnikaNa jevo bodha. zauca, saMtoSa, tapa, svAdhyAya, praNidhAna e pAMca vrata, uga doSano parihAra. tattva jijJAsAno guNa. tAtvika-yogano bodha ane yogIjanono saMparka temAM bahumAna. prabhubhaktimAM parama prema ane gurujanonI sevA bhaktino ullAsa. duSkRtyano tyAga ane ucita AcaraNanuM sevana. potAnA doSonuM ane hInatAnuM bhAna, te pratye jAgRti, sAMsArika sukho pAchaLa rahelA duHkhonuM bhAna. tevA duHkhothI mukta thavAnI tIvra abhilASA. zAstronA uMDA abhyAsanI jijJAsA chatAM potAnI zakti maryAdita che tenuM bhAna. AvuM bhAna hovAthI gItArthajanonA vacanamAM zraddhA rAkhI temanA vacanane mAnya kare che. yogadaSTi samuccaya 2 2 1 tArAdeSTi Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 3. balAdeSTi prathamanI mitro ane tArA be dRSTimAM bodha-hitAhitano viveka ati alpa hato. tenA karatAM A balAdeSTimAM bodhanuM baLa vizeSa che. dharmamArgamAM daDhatA vadhe che tethI baLavardhaka A dRSTinuM nAma "balA' sArthaka che. A dRSTimAM (1) bodha-wThanA agniNa jevo (2) kSepa doSakSaya (3) guNaprApti tattvazuzruSA (4) trIjuM yogAMga-sukhAsana bodha : balAdeSTino bodha kASThanA agni jevo che. te tRNa ane chANanA agni karatAM vadhu samaya Take che ane tenuM baLa paNa vizeSa che. bhautika bhogano yoga chatAM tenI heyabuddhi jAgRta hoya che. AthI svarganA sukhamAM paNa tene Asakti ke upAdeyabuddhi thatI nathI. hajI teNe saMsArano tyAga karyo nathI paNa tenI zraddhA baLavAna che ke mokSamArga ja upAdeyaM che pUro saMsAra heya che. AthI zubhano sAnubaMdha sabaLa paDe che. ane pApano navo anabaMdha nabaLo paDe che, e uparAMta pUrve baMdhAyelA azubha moM khapatA jAya che. prathamanI be dRSTimAM dharmamAM rUci pedA thaI hoya che, paNa bhoga mAtra heya che, choDavA jevo ja che tevI daDhatA nathI hotI. viSaya kaSAyanuM jora adhika hoya che. AthI zubhano sAnubaMdha ane nirjarA ati alpa hoya che. balAdeSTimAM tenI mAtrA vizeSa hoya che. sAnubaMdha eTale sAMkaLonA joDANanI jema eka guNadharma anya guNa ke dharmanuM joDANa karI Ape. A dRSTimAM sadgurunI nizrAmAM paramaprema-bhakitabhAva, hoya che. AdhyAtmika zAstro pratye apUrva rUci janme che guru AjJA ziromAnya hoya che. anya dharmAnuSThAnamAM daDhatA hoya. doSakSaya-kSepa : vikSepa, vilaMba dharmakriyAmAM sAMsArika bhoganuM ciMtana thavuM te padoSa (vikSepa). sAmAyika jevA anuSThAnamAM vyApAra, vyavahAra, gRhakAryanI vicAraNA cAle tyAre samabhAvarUpa sAmAyikamAM citta caMcaLa bane te vikSepa che. tema dareka dharmakriyA mATe jANavuM. A dRSTivALA jIvane sAMsArika vyavahAra hoya che. paraMtu yogamArgamAM daDhatA hovAthI dhArmika kriyA dattacitta-sAvadhAnapaNe karI zake che. temAM vilaMba paNa thato nathI ke citta vyAkuLa thatuM nathI ke A vidhikiyA kayAre pUrI thaze. te te kriyAmAM vizeSa ullAsa varte che. prathamanI be dRSTimAM hajI bhogabuddhi hatI tethI dharmakriyAmAM ekAgratA TakatI na hatI. pUrvanI be dRSTi karatA A daSTimAM vairAgyanI mAtrA vadhu che eTale sAMsArika bhogonuM pralobhana, ke viSayonuM tIvra AkarSaNa thatuM nathI. devI sukho ke apsarA tene calAyamAna karatI nathI. yogadaSTi samuccaya 2 2 2. balAdeSTi Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dRSTino vairAgyabhAva evo che ke jIvamAM asat vAsanAo pedA thatI nathI. prApta sAmagrImAM saMtoSI hoya che. mohanIya karmanA vizeSa kSayopazamane kAraNe bhAvamala vadhune vadhu ghaTato jAya che. tethI bhogomAM upAdeya buddhi, bhogo bhogavavA jevA che tevo abhiprAya ghaTato jAya che. zarIranA dharmone nibhAvavA jeTalA vastro, AhAra, auSadha, sthAna, upadhi rAkhe che. paraMtu AsaktinA kAraNe saMgraha karatA nathI. dharmanA upakaraNamAM paNa maryAdA rAkhe che. tenA rUparaMga ke zobhAmAM Asakti rAkhato nathI. A dRSTimAM bodhanA baLathI A jIva saMsAranuM svarUpa vicAre che, ke jIMdagI alpa che tRSNA anaMta che. jIva viSayavAsanAthI dharAto nathI. IcchApUrti thatI nathI ane e ja AkuLatA che. AkuLatA duHkhanuM mULa che. Ama vicArIne maLelA puSpayogano upayoga karI, vairAgya baLa vadhAre che. tethI koI vikSepa ke aMtarAya paNa AvatA nathI. nirvidane dharmamArge sthira thato jAya che. zuddha sAdhyanI siddhi mATe aMtaraMganA zubhabhAvo jevA atyaMtara upakaraNanuM sevana kare che. "vighana IhAM prAye nahIMjI, dharmahatu koya anAcAra parihArathIjI suyaza mahodaya hoya re." -A. da. sajajhAya u. zrI yazovijayajI prathama dRSTimAM kheda doSakSaya, bIjI daSTimAM uga doSakSaya, A trIjI dRSTimAM kSepa doSakSaya thAya che. prathamanA be prakAranI bhAvanA jIvamAM rahI che temAM A doSakSayathI vRddhi thavAthI jIva yoga mArgamAM sthira thato jAya che. sAmAyika Adi dharma kriyAmAM sthiratA Ave che, jIvanamAM dharma ja karavA jevo lAge che. eTale kSepa, vikSepa, caMcaLacitta na hovAthI AkuLatA ke doDAdoDa vagara zAMtacitte ullAsapUrvaka jinezvarabhakti, gurusevA, adhyayana kare che. temAM tanmaya thAya che. A kAraNe sAmAyikadharmathI samabhAva, bhaktinA yogyathI verAgya, pratikramaNa jevI kriyA dvArA pApa pratihAra ane tapa dvArA dehAdhyAsa ghaTe che. Ama dareka anuSThAnomAM pariNAmanI daDhatA hoya che. guNaprApti-tattvazraSA : prathama dRSTimAM tattvanI rUci hatI, bIjI dRSTimAM tattva jijJAsA (AMtarika bhAvanAnI daDhatA) trIjI dRSTimAM tattva zuzruSA-uttarottara tattvaviSayaka rUci baLavAna thAya che. zAstrakAre upamA ApI che ke koI kuzaLa yuvAna manohara strInI sAthe beTho hoya ane divya gAnanA zravaNamAM je sukha anubhave tenA karatAM paNa A jIva tattva zravaNamAM adhika AnaMda anubhave che. kayAreka jo tene sadaguruno yoga na maLe to svayaM tattvabodhanuM jharaNuM potAnA AtmabaLathI yogadaSTi samuracaya balAdaSTi 2 2 3 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pedA thAya che. temAM tanmaya thaI AtmAnaMdane mAho che. tarUNa sukhI chI parivayoMjI, jima cAhe sugIta, tyama sAMbhaLavA tatvanejI, eha deSTi suvinIta re. jInajI." -A. da. sajajhAya u. zrI yazovijayajI A jIvane punaH punaH zubha dhArA vahyA kare che ke jIvAdi tattvonuM svarUpa zuM che? AtmA svabhAve zuddha chatAM kaSAyI kema thAya che? mokSamArganuM tattva zuM haze ? siddhonuM svarUpa kevuM haze? mane mokSa kayAre maLaze? kema maLaze ? AvA ciMtananA kAraNe teno karmamaLa tUTato jAya che. jIva vadhu vizuddha banato jAya che. tenA jJAnAvaraNa ane mohanIyAdi ghAtakarmonA rasa ghaTatA jAya che eTale AtmajJAnarUpI guNa svayaM prakAzita thAya che. ane navA rahasyo khUlatA jAya che. je tene zAstrano yoga thatA vizeSa bodhadAyaka thAya che. A tattvazravaNa-zuzruSA jJAnarUpI jaLapravAha mATe saravANI tUlya che. A zuzruSA guNa vinA tattvazravaNa, saravANI vagaranA kUpa jema vyartha che. yogAMga-sukhAsana yoganA sAdhanAmArgamAM zarIra bAhya sAdhana che tenI sthiratA Avazyaka che. yogamArganA dareka dharmAnuSThAnamAM sthiratA, zAMtacitta, anAkuLatA rahevI te bhAva Asana ke bhAva saMlInatA che. eka Asane sthiratApUrvaka besavuM te dravyaAsana che. sukhAsana che. A dRSTimAM tattvazuzruSA baLavAna hovAthI jIvanA pariNAmamAM sthiratA Ave che. tethI kriyA doSarahita, caMcaLa pariNAmarahita hoya che. vaLI sAMsArika vRtti-pravRttino saMkSepa hovAthI bhogatRSNAmAM heyabuddhi che. te uparAMta dharmanA upakaraNomAM tenI zobhA vageremAM rAgAdibhAva thatA nathI. rAgadveSanI maMdatA hovAthI A jIva sAMsArika sAmagrImAM anAsakata che tema dharmakAryanI sAmagrImAM paNa anAsakta che temAM anukULatA zodhato nathI ke mamatva rAkhato nathI. upakaraNonuM prayojana ArAdhanA pUratuM che. kAraNake upakaraNo paNa parapadArtho che. tenI utpattimAM kaMI paNa hiMsA rahelI che, temAM rAga thavo te bhAvahiMsA che. mATe upakaraNonI AvazyakatA chatAM lobhavaza temAM vRddhi karato nathI, maryAdA rAkhe che. Ama bAhya ane aMtara banne upakaraNo samajavAnA che. upakaraNonI zobhA joI tenI AMkha camakatI nathI, te aprazastabhAva che. paraMtu upakaraNono upayoga karI le che. A dRSTivALAnA pariNAmamAM vakratA nathI paNa pariNAmanI RjutA hovAthI viSaya kaSAyanA pariNAmanI ghaNI maMdatA che. saraLacitta hovAthI tenuM lakSya daDha banatuM jAya che. te bhAva Asana che temAM sthiratA mATe koI eka Asana siddha thavuM joIe. padmAsana, vajAsana, paryakAsana ke sAmAnya palAMThI-sukhAsana yogadaSTi samuccaya 2 24 balAdaSTi Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sthiratA te dravyaAsana che. je je anuSThAnanI je je kALamaryAdA hoya tyAM sudhI sthiratAthI sukhapUrvaka besavA mATe Asanasiddhi Avazyaka che. AgaLanI be dRSTimAM sAdhya thayelA yamaniyamanA saMskArathI dharmakAryamAM upAdeyabuddhi vRddhi pAme che. eTale parabhAvamAM Asana karI rahelA cittane svabhAvadazAmAM Asana (sthiratA) ApavuM te bhAva AsananI mukhyatA che. trIjI balAdRSTimAM hajI mithyAtvanI hAjarI che chatAM yogadaSTi hovAthI AtmatvamAM upAdeyatA vizeSa che. asatu vAsanAo A jIvane satAvatI nathI. bhAvamalano uttarottara kSaya ane mohanIyakarmanA kSayopazama janya vizuddhinI vRddhi thatI hovAthI bhogamAM upAdeyabuddhi ghaTatI jAya che. tethI te haMmezA vicAra kare che huM koNa chuM ! kayAMthI Avyo chuM! anAdikALathI kema rakhaDuM chuM ? Ama Atmahitane vicArato sAMsArika vyavahArano saMkSepa karI, prAthamika jarUriyAtane yogya nyAya ApI saMtoSa mAne che. AthI cittanI caMcaLatA ke AkULatA zamI javAthI sukhAsana bhUmikAmAM Ave che. te je kaMI dharmavidhI kare tyAre temAM ja dattacitta hoya che. AthI je je kriyA kare tenuM bhAvAtmaka pariNAma Ave che. balAdaSTivALAnuM ciMtana : he jIva ! tArA pUrvanA puNyodaye ane devagurukRpAe uttama yoga maLyA che. tArI pAtratA karatA paNa vizeSa tane sagurujanono samAgama maLyo che. temanA bodhamAM tatpara raheje. pramAda sevato nahI. ghaNA janmo pachI ghaNI puNyarAzi ekaThI thAya tyAre uttama guNIjanonI prApti dvArA guNonuM svamAM saMvardhana thAya che. deha ane dehAdi anya saMyogo pUrve anekavAra maLavA chatAM kaMI kalyANa thayuM nathI have A bhava to kevaLa AtmArthe ja yojI le to janma sArthaka thaze. patha lAMbo che paraMtu udyamI raheje to saphaLatA maLaze. balAdaSTivALAnI saMpatti sva-para zreyarUpa jJAnavRddhi, anuSThAnomAM Adara ane niSThA, vikSepa ke vilaMba rahita dharmArAdhanA, pApapravRttino parihAra, tattvano bodha, tevA zAstronuM zravaNa, tevA yogIjanonA samAgamanI tatparatA, te te anuSThAnone yogya Asana ke mudrAonI sthiratA, kaSAyonI maMdatAne kAraNe tIvra karmabaMdhano abhAva, kSamAdi guNonuM sahaja sevana, bhoga parAyaNatAthI vimukha thaI yoga parAyaNatAnI ucca bhAvanA. AvA uttama jIvananA kAraNe lokapriyatA vadhe che. sarvatra yazakIrti phelAya che. dharmaparAyaNa jIvane kAraNe mahodaya pAme che. jIvanamAM vidana naDatA nathI tevo puNyaprakopa varte che. AkharI mUDI samAna AtmapariNatimAM sthiratA Ave che jethI A sAdhaka yogamArgamAM AgaLa vadhe che. Jain EyogadaSTi samuccaya For Private? Ry sonal Use Only Www balAdeSTiy.org Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4. dIprAdeSTi / dI, eTale dIpakanI jema tejasvI, A daSTino bodha pahelAnI daSTio karatAM vadhu tejasvI che eTale dIprA nAma sArthaka che. tene graMthakAra cAra vibhAgamAM samajAve che. (1) bodha-dIpaka samAna (2) utthAna doSakSaya (1) guNa prAptitattvazravaNa (4) cothuM yogAMga-prANAyAma. - bodha : A dRSTimAM prathamanI traNa daSTi karatAM bodha ghaNo adhika che. sAdhaka samyakatvanI najIka Avato jAya che. traNAdinA agni karatAM dIvAno prakAza vadhu tejasvI che, tethI nAnI moTI badhI ja vastuo spaSTa dekhAya che. ane vadhu samaya rahe che. arthAta heya upAdeyano sthUlathI viveka che paNa vikasato jAya che. samaSTijJAnI jevo hajI sUkSmabodha nathI. paraMtu kALalabdhi thatAM tarata ja anubhavAtmaka sUkSmabodha prApta karaze. dIprAdaSTivALAno bodha lAMbo samaya Take che. te vyAkhyAnAdimAM bodha sAMbhaLIne uThe pachI tRNAgninI jema tarata ja vilaya thato nathI paNa lAMbo samaya Take che. teno daDha saMskAra janmAMtare paNa sAthe jAya che. eTale AvA jIvonA yogamArganA lakSaNa janma-bALavayathI ja pragaTatA hoya che. pUrvanA ArAdhanavALA jIvone bALapaNathI saMsAranA bhoganI rUci maMda hoya che. A dRSTimAM bhogamAM upAdeya buddhi naSTa prAya chatAM sUkSmabodhanA abhAve upadeyatA AvI javAno saMbhava che. A dRSTimAM AtmabaLanI vizeSatA hovAthI prayoga samaye ke pratikULatAmAM ArAdhanamAM TakI jAya che. chatAM hajI sUkSmabodha na hovAthI tenuM anuSThAna bhAvapUrvakanuM nathI hotuM te dravyAnuSThAna hoya che. AthI anuSThAna yogya pariNAmamAM Take che paNa sUkSma guNa ke doSane jANI zakato nathI ke A anuSThAnamAM pramAda thayo, capaLatA thaI ke Atmika vikAsa thayo. chatAM paNa A dravyAnuSThAna bhAvimAM samyakatva guNasthAne bhAvaanuSThAnanuM kAraNa banaze. A cothI daSTimAM hajI prathama guNasthAnakano prabhAva hovAthI dravyAnuSThAna che. chatAM te pradhAna dravyakriyA che. kAraNa ke oghadRSTivALA jIvonI tIvrapaNe mohanIyakarmanA udayakALe paugalika sukhabuddhie karAtI kriyA te dharmakriyA chatAM apradhAna dravyakriyA che je bhAvakriyAnuM kAraNa banatI nathI. mAtra pApAnubaMdhI puNya pramANe hoya che. je AtmavikAsanuM kAraNa banatI nathI. paraMtu A cothI dRSTimAM heya upAdeya yogadaSTi samuccaya diprAdeSTi Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhimAM vivekabuddhino vadhu vikAsa thato jAya che. chatAM paNa mohanIyakarmano tIvra udaya thatAM jJAnAvaraNIyano paNa kSayopazama ghaTavAthI jJAnabodhamAM upAdeyabuddhi naSTa thavA saMbhava hoya che. dIprArdaSTine dIpakanI upamA ApI che. jemAM tela, vATa, koDiyA jevA sAdhanonI apekSA che, svayaM prakAzita nathI. vaLI te dIvo jayAM hoya tyAM maryAdAmAM rahelA padArthone jaNAve che. bhIMta jevA AvaraNa hoya to te prakAza padArthone jaNAvato nathI. mahAvAyuthI bujhAI jAya che. dUra rahelA ke sUkSma padArthone jaNAvato nathI. te pramANe A dRSTivALA jIvane bodhanI maryAdA che, sUkSma padArthonA rahasyono bodha nathI. vaLI A bodhamAM asthiratA che. citta calAyamAna thaI javA saMbhava che. 'sahajAnaMdI re AtmA, sUto kAMI nizciMta re, moha taNA raNiyA bhame, jAga jAga matimaMta re.'' dIprAdeSTimAM yogamArgano pAyo majabUta thato jAya che. vaLI A dRSTimAM mithyAtvanI vidAyaveLA-aMtima kALa che. ane samyaktva prAptino prAraMbha thAya che. Ama dRSTinI vizeSatA hovAthI kSobha skhalanA jevA doSa dUra thAya che. chatAM sUkSmabodha na hovAthI zuddhino vikAsa nathI. avedhasaMvedhapada zuM che ? cothI dIprAdeSTimAM mithyAtvano udaya maMda che chatAM te bAdhaka che. AthI A dRSTimAM sUkSmabodha hoto nathI. AgaLanI cAra dRSTimAM sUkSmabodha hoya che. ArAdhaka jIve e samajIne satpurUSArtha vaDe AgaLa vadhavAnuM che. mithyAtvanA udayamAM jIvanI vivekabuddhi naSTa hoya che tethI bhogasukhanI AsaktimAM jIvane mUMjhave che ane azubhapravRtti karAve che, jenA vaDe AtmA malina-kaSAyavALo thAya che. ajJAnI jIvo A dUSama kALamAM karmabhUmimAM dharmamArganI sAmagrIvALo mAnavadeha maLavA chatAM bhogasukhamAM Asakta thaI adharma vaDe duHkhI thAya che. mithyAtvarUpI aMdhApA-ajJAnane zAstramAM aveghasaMvedyapada nAma ApavAmAM AvyuM che. arthAt je vastu jevI che tenAthI viparIta mAnyatA-anubhava karavo te aveghasaMvedya kahevAya che. tethI tene saMsAranA bhoga duHkhadAyaka chatAM sukharUpa lAge che. adhyAtmasukha paramasukhakArI chatAM kaSTadAyaka lAge che. jema melerIyAnA dardIne sAkara kaDavI lAge tema mithyAtvanA udaye jIva bhramathI viparIta anubhava kare che. atattva ne tattva mAne che. dIprAdeSTimAM kaMIka viveka che chatAM mithyAtvanA kAraNe te avivekarUpa che. vaLI te vivekanI yogyatA pramANe heya upAdeyanuM jJAna alpAdhika yogadRSTi samuccaya 227 dIprAdaSTi Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. mithyAdeSTi jIvane zuddha bhAva to hoto nathI paNa tenA zubhabhAva saMsAra vRddhinuM kAraNa bane che. pachI jema jema mithyAtva maMda paDatuM jAya, vivekabuddhi vadhatI jAya, tema tema zuddhabhAvanI pAtratA thAya. paraMtu gADha mithyAtvanA udayamAM to jIvane dharmabuddhi thatI nathI. paraMtu asat devAdi mAnavA temanI bhakti karavI te dharma nathI paNa dharmAbhAsa che, te samajAtuM nathI. AvuM mithyAtva jIvane saMsAramAM rakhaDAvanAruM che. samyakatva pAmavAmAM bAdhaka che. prathama cAra dRSTimAM mithyAtvano udaya che eTale avedhasaMvedyapada che. jo ke pada zabda paNa yogadaSTine kAraNe kahevAya che, pada eTale guNanuM sthAnaka. nizcayathI mithyASTine guNasthAnaka apada che. kAraNake tattvonuM yathArtha jJAna nathI. tattva eTale vastunuM yathArtha svarUpa jemake cetana jJAnamaya che, jaDamAM jaDatva che. baMne bhinna che. samyakatva, dezavirati, sarvavirati, zreNi vagere paramArthathI guNanA sthAna hovAthI pada zabdane mATe yogya che. mithyASTi kadAca zAstrajJAnamAM pAraMgata hoya to paNa tattvano yathArtha nirNaya na hovAthI tenuM jJAna paramArthapaMtha mATe yogya nathI, nizcayathI te AtmajJAna nathI. arthAt samyakatva sAthe tattvajJAnano saMbaMdha che. mithyAdaSTi guNasthAnaka paramArthathI apada che. sUkSmabodha to paNa IhAMjI, samakti viNa nahi hoya, vedhasaMvedha pade kaho jI, te na avedhe joya. -A. da. sajajhAya u. zrI yazovijayajI mithyAtva e avedyasaMvedyarUpa che. arthAta, je vastunuM svarUpa jevuM che tevuM jANavA ke anubhavavAne badale viparIta anubhava karavo te avedyasaMvedyapada che. tethI tene sAMsArika sukho heyarUpa nathI lAgatA, strI parivAra AdimAM rAgabuddhine sArA mAne che. Avo bhrama te mithyAtva, arthAta avedyasaMvedyapada che. A pada prathamanI cAra dRSTimAM che. bhavAbhinaMdi jIvonuM mithyAtva ati gADha ane kliSTa pariNAmavALuM hoya che. zuddhabhAva to che ja nahi paNa tenA dharmAnuSThAnanA zubhabhAva paNa tene saMsAranA paribhramaNa mATe thAya che. saMsAranI Asakti ghaTatI jAya, viveka vadhato jAya, aviveka ghaTato jAya, tattva, guNonI rUci vadhatI jAya, Ama eka pachI eka dRSTimAM kramasara AgaLa vadhato jAya tyAre mithyAtva maMda paDatuM jAya che. athavA mithyAtva maMda paDavAthI dRSTino vikAsa thAya che. jema sApano kaNo paNa sApanI prakRti pramANe jherayukta hoya tema mithyAtva maMda chatAM tenI bhrAMti jIvamAM rahe che. AthI prathamanI cAra dRSTi yogadaSTi samuccaya dIprASTi 2 28 FO Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI AMzika verAgya, rUcipUrvakanuM tattva zravaNa, devagurubhakti zAstranA Adarayukta zubhabhAvonI dhArA chatAM mithyAtvarUpa bhrAMti TaLatI nathI. jo koI paNa prakAre ajAgRta rahyo to sevelo verAgya, tattvazravaNa AdinuM zIrSAsana thaI jAya che. mithyAtvarUpI bhrAMtine toDavA AtmajJAna ja upAya che te mATe saMtasamAgama ane sazAstrano yoga jarUrI che. jenA nimitte sUkSmabodhanI prApti thAya che. graMthakAra sUkSmabodhanI vyAkhyA karatAM kahe che A lomAM samyakSaNe zAstrAnusArI bhedo vaDe vedhasaMvedhapadanA prabhAvathI tattvano yathArtha nirNaya thAya te sUmabodha che. cothI daSTimAM skUla bodha che. paraMtu pAMcamI dRSTimAM sUkSmabodhano prAraMbha thAya che tenI bhUmikA AgaLa jaNAvavA atre nirUpaNa karyuM che. je dehane ja AtmA mAne che tethI dehanA sukha mATe niraMtara prayatna kare che. jema khasanA dardIne khaNavAmAM AnaMda Ave che. te mATe eka nAnI sarakhI saLI meLavIne sukha mAne che. vAMsanI bhArI laI jatA mANasane joIne tene lAge che ke A mANasa kevo sukhI che, tenI pAse saLIno moTo jaththo che. khaNavAnuM kevuM sukha che. AvI bhrAMtine kAraNe tene khasanuM auSadha karavAnuM paNa gamatuM nathI. khaMjavALavAthI duHkhane sahana kare che paNa temAM pAcho sukha mAne che. saMsArI jIvone Avo bhayaMkara bhrAMtino doSa hoya che. AdhyAtmika sukhane sukha mAnatA nathI, ane paudgalika padArtho bhogavavAmAM sukha mAne che. je vaDe karma baMdhAya che te jANato na hovAthI bhrAMta thaIne cAra gatimAM bhaTake che. darzanamohane kAraNe te deha ane jIvane judA jANato nathI tethI haya, joya ke upAdeya zuM che te viveka paNa te karI zakato nathI. sUkSmabodhanuM tAtparya = bhavasamUhano vistAra tattvanA yathArtha nirNayamAM, zraddhAmAM sUkSmabodha che. tenuM sAmarthya jaNAvatAM zAstrakAra kahe che ke A sUkSmabodha saMsAra sAgara pAra karavAmAM jahAja samAna che. jahAjamAM jema kinAro dekhAya tema A jIvane have saMsAra pAra karavAno samaya najIka che. anaMta pula parAvartakALa have saMkSepa thaI ardhapudgalaparAvarta bAkI rahe che. jema jUnAgaDha jevA tIrthanI yAtrA karo ane chelle cAra pAMca pagathIyA bAkI rahe tema jIva samIpavartI thAya che. arthAt A jIva have lokottaramArgane anusarato hovAthI te sukSmabodhane kAraNe bhavasamudrane pAra karanAro thAya che. jIvane jayAre bhavathI mukta thavAno ardhapudgalaparAvarta kALa rahe che tyAre Avo sUkSmabodha yogadaSTi samuccaya dIprAdeSTi Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariName che. je jIvane saMsArathI tAranAro bane che. karmarUpI vajrano vizeSa nAza karanAra zAstrakAra sAdhakane AgaLanI bhUmikA darzAve che. mohanIya karmanI, rAgadveSanI durbhedagraMthi, arthAta vajatulya graMthine bhede che toDe che. ke je punaH jIvanuM patana karI zakatI nathI. tethI te sUkSmabodha kahevAya che. eka moTA vRkSanA thaDamAM kaThaNa moTI gAMTha che. suthAra tIkSNa hathiyAra vaDe tene toDavA mathe che. paNa te jaldI bhedAtI nathI. jIva ghaNIvAra pAcho paDe che. paNa vadhu baLavAna tIkSNa hathiyAra vaDe vadhu baLa vAparI mahAmahenate te gAMThane toDe che. tema sUkSmabodha yukta jIva te bodhanI sUkSmatA-nirmaLatA vaDe rAgadveSanI durbheda graMthine toDe che je saMsArane tAranAra bane che. ''jIva baMdha banne niyata, nija nija lakSaNe chedAya che, prajJA chINI vaDe chedatA, banne judA paDI jAya che.'' adhyAtma pada zeya : jANavA lAyaka samasta padArthonuM jJAna saMpUrNapaNe thAya che. zeya padArtho anaMta dharmAtmaka che. tevo sUkSmabodha hovAthI te jIva ekAMtano Agraha karato nathI. samAdhAna zodhe che. jo ke jJAna thayuM nathI, paraMtu kevaLInA vacana para pUrNa zraddhA che, kevaLI pratyakSa ane pUrNapaNe jANe che. A jIva zraddhA vaDe padArthone yathArtha jANe che. bALa, yuvA, vRddhAvasthA e dehanI avasthAo che tenuM jJAna AtmAne thAya che. AtmA sthAyItattva che. avasthAo badalAya che. AvA bodhathI jIva kramika vairAgya pAme che. vedha baMdha ziva hetu che jI, saMvedana tasa jANa, naya nikSepe ati bhaluMjI, vedhasaMvedha pramANa. -A. de. sajhAya u. zrI yazovijayajI vedha = vedavA anubhavavA yogya, saMvedha = saMvedana thavuM, anubhava thavo. yogyatA. pada = sthAna je vastu jevA svarUpe che tevA svarUpe jANavI ke yathArtha anubhava karavo te vedhasaMvedyapada. tethI viparItapaNe jANavuM te avedhasaMvedyapada che. vedyasaMvedyapada pAMcamI dRSTimAM hoya che. aveghasaMvedyapada prathamanI cAra dRSTimAM hoya che. vyavahArathI ajJAnadazAmAM paudgalika padArthonuM nimitta pAmI AtmA vibhAvadazAne pAme che eTale kahevAya rAgAdine vede che. sukha duHkhano anubhava kare che. vAstavamAM jJAna rAgAdine jANe che. paraMtu ajJAnadazAmAM yogadRSTi samuccaya 230 dIprAdeSTi Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te rAgAdi kartA mAne che. vedhasaMvedyapada = vastunA svarUpane jema che tema jANanAra anubhavanAra. te pada pAMcamI dRSTimAM hoya che. tenuM prathamanI cAra dRSTimAM avedhasaMvedyapada ghaNuM prabaLa hoya che. eTale vastunA svarUpane viparIta jANe che, tethI sUkSmabodha thato nathI. vedhasaMvedyapadavALo mokSamArge zIghratAthI jAya che. A padano taphAvata samajAvavA A dRSTimAM tenuM nirUpaNa karyuM che. uttarottara dRSTimAM mithyAtva maMda thatuM jAya che. tethI graMthideza sudhI (rAgadveSanI graMthi moLI paDe che) Ave che paNa darzanamohanIyano udaya baLavAna thavAthI jIva nivIrya thaI pAcho paDe che. A cAra dRSTiono viveka viSamizrita amRtabhojana jevo che. AthI A cArardaSTiono vikAsa pratipAtI doSavALo che, patananA saMbhavavALo che. jo graMthideza pachI jIvanuM sAmarthya Take to AgaLa vadhe che. patana thAya to prathamanI be dRSTivALo avivekane kAraNe narakagati yogya pApakarma bAMdhe che. ane trIjI cothI dRSTivALAne A aviveka tiryaMca gati yogya pApakarma baMdhAve che. yogamArge caDhelA A jIvo apunabaMdhakadazAne pAme to eka pudagalaparAvarta ane jinAjJAyukta samyaktva pAmelAno ardhapudgala parAvarta kALa zeSa rahe che. vaLI ethI AgaLa vadhI ArAdhakabhAvane pAmelA jIvo to alpakALamAM mokSa pAme che. zAstrakAre suMdara dRSTAMta ApyuM che. ke jema aMdhakArathI bharelA oraDAmAM mUkelo dIvo cAre bAju prakAza phelAve che. tethI tyAM rahelI tamAma vastuonuM spaSTa darzana thAya che. jinavANI, jainazAstrorUpI dIpaka ajJAna ane moharUpI aMdhakArathI bharelA A lokamAM sarva padArthonuM yathArtha jJAna karAve che. AtmAnuM zuddha svarUpa zuM ? tene AvaraNa karanArA kliSTakarmonuM svarUpa zuM ? te karmodvArA jIvo naraka nigodanA kevA duHkho pAme che ? vaLI tenAthI mukta thavAnA upAya paNa batAvyA che. AvA paMcama duHSamakALamAM AvI paramotkRSTa jinavANIno yoga maLavo durlabha che. chatAM te kaMIka sulabhatAthI maLyo che. te sUkSmabodhavALA jIvone samajAya che. punaH vedyasaMvedyapadanuM mAhAtmya batAve che. sUkSmabodha sahitanA A padamAM jIvanA pariNAma vivekayukta hoya che. te hiMsA, jUTha, corI, maithuna ke parigrahanI mUrchA arthAta aDhAra pApasthAnakonuM prAye sevana karato nathI. saMsAramAM che tyAre tene koI pravRtti karavI paDe to te dareka kAryo kaMpatA hRdaye kare che. tene dRSTAMtathI samajAve che ke tapelA loDhAnA goLA para jANIne paga mUkato nathI. paraMtu jayAre anivArya bane tyAre paravazatAthI yogadRSTi samuccaya 231 dIprAdaSTi Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paga mUkavo paDe to manamAM dhrUjArI chUTe che. tapta goLA para paga mUkatA duHkha anubhave che. tyAMthI jaldI chUTAya tema Icche che. pagane uThAvIne ThaMDakamAM mUkavA prayatna kare che. tevI rIte A pada ane bodhavALo jIva pUrve bAMdhelA karmonA udaya vakhate pApapravRtti karavI paDe to rAcIne karato nathI. manamAM mUMjhAya che. zarIra paNa dhrUjI jAya che. duHkhI thAya che. te pApakAryathI chUTavA talase che. ane zIghratAe te pApakAryathI nivRtta thAya che. "te pada graMthi vibheda thIjI, chellI pApa pravRtti, taptalohapada dhRti samIjI, tihAM hoya aMta nivRtti. eha thakI viparIta chejI, pada te avedhasaMvedhajI. bhavAbhinaMdI jIvane jI, te hoya vajA abheda.'' u. zrI yazovijayajI. sajajhAya je jIvoe graMthibheda karyo nathI tevA jIvo Atmikasukha pAmatA nathI. te hajI yathArthabodha pAmyA nathI. bhramita thaIne pAMce IndriyonA kSaNika sukhamAM rAce che, te bhavarogI bhavAbhinaMdI jIvo pote ja potAnA duzmana bane che. karmavargaNA vagara AmaMtraNe jIvane vaLagatI nathI. jIvano doSa e che te svane bhUlI paramAM sukha zodhe che. mRgalA jema mRgajaLa pAchaLa doDIne paNa tarasyA ja rahe che kAraNake te jaLa nathI paNa jaLano caLakATa ja che. mRgane eka mRgajaLa hoya che. A bhavAbhinaMdI jIvane to keTalA mRgajaLa ? nava bAhya parigraho ane cauda atyaMtara parigraha, te uparAMta viSaya, kaSAya, saMjJAbaLa aneka mRgajaLamAM sukha zodhato duHkhI thAya che. Ama jIva bhramita thaIne bhaTake che. - duSama paMcamakALamAM taravAnA dharmasAdhana maLavA chatAM bhavAbhinaMdI jIvo ha2NA jema zravaNanA sukha mATe mIThA sUramAM lalacAI zikArIthI phasAya che, tene koI choDAvI zakyuM nathI. duHkhanI paraMparA sarjAya che. mRgalA ke haraNA pAse mAnava jevI vicArazakti nathI. mAnava pAse adbhUta vicAra zakti chatAM viSayonI jALamAM phasAya che. AvI mohajALathI chUTavA saMtono samAgama ane satzAstra zravaNa dvArA Atmabodha e upAya che. vedyasaMvedyapada pAMcamI dRSTimAM hoya che. paraMtu cothI dIprAdeSTivALA jIvanuM mithyAtva ghaNuM maMda paDI javAthI te A padanI najIka Avato jAya che. jo ke hajI mithyAtvanI hAjarI hovAthI paDavAnA aneka sthAno che. chatAM yogadRSTine kAraNe avedhasaMvedya-mithyAtvane dUra karavuM saraLa thAya che. paraMtu cothI dRSTi sudhI vedyasaMvedyanI prApti thatI nathI. jema comAsAnI varSARtune badale grISmaRtumAM bIja vAvavAthI baLI jAya che. vaLI saDI yogaSTi samuccaya 232 dIprAdeSTi Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayeluM bIja ugatuM nathI. ukhara bhUmimAM bIja ugatuM nathI tema ahIM bIjAdhAna thatuM nathI. graMthakAra jaNAve che ke kALa ayogya hoya, pAtra ayogya hoya, bhUmi ayogya hoya to phaLa prApti thatI nathI. tema oghadRSTivALA mATe bIjAdhAna ayogya kALa che. durbhavya ke abhavya jIvo pAtra tarIke ayogya che. prathama traNa dRSTivALA jIvonI bhUmikA nathI eTale ukharabhUmimAM bIja na uge tema A jIvomAM bIjAdhAna thatuM nathI. cothI dRSTivALAnuM mithyAtva atimaMda thavAthI kaMIka bhUmikA thaI che. te vizeSa prayatna dvArA satsaMga ane AgamazravaNa dvArA AgaLanI dazAmAM vedasaMvedyapadane pAmI zake che. A cAra dRSTi pratipAtayukta che. A daSTio yogamArganI che, chatAM mithyAtvanI asara hovAthI adhyAtma mArgathI patana thavAno saMbhava che. mithyAtva bhayAnaka pariNAma che. jIvamAM viparIta buddhi pedA kare che. paramArthano vivaka nathI. A jIvo bhavAbhinaMdI che. mithyAtvanA kAraNe keTalAka doSonuM sevana kare che. te doSo A pramANe che. mithyAtvanI bhayaMkaratA samajAvavA tenuM nirUpaNa karyuM che. kSudra : asAra evA sAMsArika bhogasukhomAM magna hoya che. lAbharati : paulika vastuo ane te dvArA sukha meLavavAmAM tene AnaMda Ave che. dharmanI pravRtti paNa evA hetuthI kare che. tuccha sukhano lAbha meLavavAno AnaMda. dInaH bhautika sukhano AkAMkSI hovAthI tenA abhAve dIna duHkhI banI jAya che. matsara : arUci, anAdara, Atmika guNo pratye abhAva. bhayabhIta : vivekahInatAne kAraNe akArya karI bhaya pAmanAro, paNa akArya tyaje nahi. mAyAvIH ajJAnavaza Atmika sukhathI vaMcita thaI potAne ja ThaganAro. mUrkha : hitAhitanA vicAra vagarano. saMsArarasika : saMsAranA koI padArthomAM sukha ApavAnI tAkAta nathI chatAM niraMtara pANI valovI tela meLavavA prayatna karanArAnI jema jIvanabhara saMsAranA sukha mATe prayatna karanAro. kadAcita tene koI sadguruno meLApa thAya ane dharmano bodha Ape tyAre paNa sAMsArika sukhano abhilASI padgalika sukhane Icche che. ajJAnavaza janmane vyartha gumAve che. mithyAtvanI bhayAnakatA ghaNI vistRta che. dharmamAM adharma jovo. hiMsAmAM yogadaSTi samuccaya - 233 dIprAdeSTi Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahisA mAnavI. AvA bhramane sevanAro potAnI mAnyatA sAcI siddha karavA kutarko kare che. sarvajJa paramAtmAnI vANImAM zaMkA-kutarko kare che. jemake cothA ArAmAM vijaLInA moTA dIvA na hatA tethI rAtrI bhojanano tyAga kahyo haze. bhAI ! sarvajJane traNe kALanuM jJAna hoya che. pAMcaso varSa pahelA baTATA hatA nahi to pachI temAM pApa gaNI AhArano niSedha kema karyo che? bhAI ! sarvajJa paramAtmAe kaMdamULa mAtrano tyAga kahyo che. temAM pAMcaso varSanI gaNatrI na hoya paNa trikALanI gaNatrI hoya ane jene kaMdamULanI vyAkhyA lAgu paDe te badhA baTATA ke khaTATA kaMdamULa ja kahevAya. koI matavALA kaheze AtmA ekAMte zuddha che, koI kaheze AtmA phUTastha nitya che. eka kaheze deha ja AtmA che. sarvajJa paramAtmA anekAMtadharmano bodha Ape che. AtmA zuddhAzuddha, nityAnitya che. svabhAve zuddha ane nitya che. vibhAva dazAmAM azuddha ane anitya che. deha ja AtmA hoya to deha nirjIva thaIne paDayo rahe ane koI tattva jatuM rahe te darzArve che deha ja AtmA hoya to AvuM na bane. - mithyASTi jIvomAM ghaNA doSo sAthe eka duSTa doSa kutarka che. jemAM durAgrahanuM lakSaNa mukhya che. pote mAnyuM te ja sAcuM. koIvAra tevA jIvo sarvajJanA jJAna karatA potAne doDhaDAhyA mAne che. AvA kutarka-doSa AtmAnA bhAvazatru che. bahArano zatru to kaMIka kAraNathI oLakhAya paNa A zatrune kaLavo kaThaNa che. AtmAnA pAramArthika vikAsane rUMdhanAra, ahita karanAra che. zAstrakAre tene viSamagraha kahyo che. navagrahathI vizeSa kaSTadAyaka jema parigraha che. tema kutarka viSamagraha che. khoTuM che tema jANavA chatAM kadAgraha, kutarka chUTe nahi. navagrahanA naDatara thaMcita maMtrAdithI dUra thAya paNa A kutano viSamagraha to tenAthI paNa dArUNa che. chatAM vedhasaMvedhapadathI te dUra thAya che. arthAt samyagujJAna mAtra upAya che. sarvajJanI vANImAM zraddhA che te zaMkA karI samAdhAna zodhe paNa zraddhahIna tarka-kutarka karI samayane vyartha gumAve che. bhUkha lAgI che, bhojana taiyAra che, thALImAM vastu mUkI che. have tuM tarka kare A vastunuM mULa zuM, kayA dezanI che, kevI rIte banI athavA e zakaya nathI vagere, kutarkathI tAruM peTa bharAvAnuM nathI. mA bALakane AhAra Ape bALaka zraddhAthI grahaNa kare che. tema sarvajJanI vANI vAtsalyapUrNa hitakArI che. tene grahaNa karI kutarkano tyAga karI samayano upayoga karI le. yogadaSTi samuccaya dIprAdeSTi 2 34 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene saMsAramAM rahevuM che ane dharma kahevarAvavuM che teno kutarka evo hoya che ke saMsArano tyAga karI sAdhu thavAne badale saMsAramAM rahI paropakAranA kAma karIe te sAruM. kumArapALa mahArAja, vastupALa, tejapALa jevAe saMsAramAM rahIne kArya karyuM. temanA nAma amara thayA. are bhAI ! kyAM rAjAbhoja ane kyAM gAMgo telI ? jIvane kumArapALa, vastupALa ke tejapALa thavuM paravaDe evuM che ? gurune samarpaNa thaIne kumArapALa thavuM tane paravaDaze? vastupALa tejapALanI jema lakSamIno nircAja koI apekSA vagara sadvyaya kravAnA bhAva thaze? vaLI temanA aMtarano pokAra hato ke jainazAsanamAM jagyA paNa bhIkSAdharma svIkArI na zakyA. ame sukhI chIe tema mAnatA na hatA. bAhmacAritra na laIe ane bhAvacAritrAmAM rahIe to, arthAta dravyaliMga na laIe ane bhAvaliMgI thaIe to AtmakalyANa na thAya ? sAcuM bhAvacAritra prAye sAtamA guNasthAnake hoya, tenI utkRSTatA zreNimAM hoya, zreNi keTalA kALanI hoya? aMtarmuhurta samajo ke pAMca paMdara miniTa. jIva potAne bhAvaliMgI mAne to vicAravuM ke keTalA varasathI tuM e sthAne che. AvI pokaLa vAto karI bhramamAM rahIne ane anyane paNa ravADe caDhAvI saMsAravRddhi zA mATe kare che ! vaLI dravyaliMga hoya tene bhAvaliMga hoya ke na hoya paNa bhAvaliMgIne to dravyaliMga hoya ja. bharata cakravartIne arIsAbhavanamAM pUrNa vairAgyabhAvanA pragaTI, deha paranA paridhAna tyAga karyA. kevaLajJAna pragaTyuM pachI keTalo kALa te sthaLe rahyA? bhAI tane smazAnamAM svajanane agni mUkatA ke sAmAyika karatAM paNa keTalo vairAgya Ave che ? pachI tuM saMsAramAM rahIne zuM AtmakalyANa karavAno chuM? AvI rIte manane chetaryA vagara sIdho ja sarvajJae upadeza karelA mArge cAlavA mAMDe to tAruM kalyANa che. vAstavamAM tarka ke kutarkathI koI niveDo nathI. AgamajJAnane pramANa jANI vyartha parizrama na karavo. avedyasaMvedyapada, mithyAtvanuM prAbalya jIvane kutarka ane bIjA paNa ghaNA doSo gherI le che. AgaLa jaNAvyuM che tema sajajhAyamAM paNa kahyuM che ke, "lobhI paNa dayAmaNo jI, mAyI macchara (matsara) ThANa, bhavAbhinaMdI bhaya bhayo jI, aphala AraMbha ayANa. mana. evA aguNavaMtanuM jI, pada che avedha kaThora, sAdhusaMga Agama taNo che, te jItyo dhuraMdhora. te jIte saheje TaLe jI, viSama kutarka prakAra dUra nikaTa hAthI haNe jI, jima e baThara vicAra." -A. da. sajhAya, u. zrI yazovijayajI. yogadaSTi samuccaya dIprAdeSTi 235 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aguNavaMta, avedyasaMvedya vastune jema che tema na samajatA, viparIta samaje, jANe ema ja zraddhA kare. mArge jatAM khADo Ave to kALajIthI ullaMghI javAya paNa aMdara paDIne mApa kADhe te mUrkha baThara kahevAya. tema vaLI mArge jatAM tophAnI hAthI doDato Ave tyAre bAjue khasI javAnuM hoya paNa hAthI najIka Ave tyAre paNa tarka kare ke hAthI najIka rahelAne mAraze ke aDelAne mAraze ke dUra rahelAne mAraze? AvA kRtarkanI jema ja bhavAbhinaMdI gurugame, zAstragame ArAdhanA karavAne badale matikalpanA vaDe jJAnIjanonA bodhane avagaNe, hAMsI kare. tattva sabhara jJAnane gItArthajanonA bodha vaDe samajavAne badale A to jUnA kALanI vAta che ApaNe kALa pramANe dharma karavo joIe. AvA kadAgraha vaDe te jIvo zAMti pAmatA nathI. dayA dharmanuM mULa che to pachI satpAtrane ja vizeSa mAnavAmAM Ave che ane bIjA dayAdAnAdinI gauNatA kema thAya che? satpAtra eTale sadeva-guru-saMyamIjanonI bhakti, sevA, vaiyAvaccanA kAryo gaNavAmAM Ave che. tenI satpAtratA temAMnA saMyamI-pavitra jIvanane kAraNe che. tethI te sthAnomAM dAnAdi kAryomAM jIvane sahaja ullAsa ane bhAvanAnI vRddhi thAya che. vaLI jainazAsanamAM dInaduHkhIjanone anukaMpAdAna tathA mUMgA pazuonA pAlanane paNa sthAna che. anya darzananI jema gaurakSA ja mAtra mAnavAmAM AvI nathI paNa kIDInA darathI mAMDIne moTA prANIo sauno samAveza karelo che. dayAvAna jIve vivekapUrvaka kArya karavuM. je samaye je karavAnuM tenuM aucitya jALavavuM. jIvane dharma samajavo che paNa zAstrAdi jJAnanA abhAve zaMkA thAya to te zrutajJAna dvArA gurugane zIyala ane samAdhimAM teno upAya zodhavo. zruta AgamAdi zAstrono gurugame abhyAsa karavo. na samajAya to pRcchA karI samAdhAna meLavavuM. pachI te tattvAdinuM ekAMte manana ciMtana karavuM. jema jema temAM kuzAgra banato jAya tema guru AjJA maLe anyane paNa bhaNAvavA. vaLI te zAstro, jJAnIjano ane zAstranA sAdhanonuM aMtaramAM bahumAna rAkhavAthI jJAnano kSayopazama sahaja pragaTe che. kAraNake jJAna e to AtmAno abheda guNa che. te AvaraNa pAmyo hato. viveka vaDe te AvaraNa TaLavAthI jJAna svayaM pragaTa thAya che. jJAnamArge paNa apUrNadazAmAM paDavAnA ghaNA sthAnako che. mATe gurujanonI nizrAmAM zrutajJAna prApta karavuM. - zIla guNa. sAco sAdhaka kutarkane tyajI de che, tyAre tenAmAM guNo yogadaSTi samuccaya 236 dIprAdeSTi Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saheje pragaTe che. kSamAdi, dayA, zAMti, udAratA jevA guNo AtmasAt thAya che. vaLI tene guNavAno, jJAnIjano pratye aMtarano Adara thAya che. - samAdhi : samabhAva, kutarka zamI javAthI jIvanI aMtaranI malinatA dUra thAya che. temAM paNa samAdhirUpa dhyAnInuM aMtara nirmaLa hovAthI te sarva pratye samadaSTi hoya che. tene kAraNe teo haMmezA paropakAravRttivALA hoya che. potAne maLelA ratnatraya jevA guNonuM jJAna anyane ApavA sarvadA tatpara hoya che. kevaLa zAstrajJAnathI niveDo nathI. caudapUrvI paNa pramAde bhavabhramaNa pAmyA che. to pachI mohanIyakarmanA udayayukta jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama to mahAbAdhaka che te jIvane mohanIyakarma evuM mUMjhave che ke anubhava rahita jJAna chatAM tene jJAnano bhrama pedA thAya che. te anaMta saMsAranuM kAraNa bane che. Agama zAstromAM padArthonA aneka bhedo, sUkSmatA, atIndriyajJAnanA viSayo gahana che te tArA khobA jeTalA jJAnamAM kema Ave ? jJAna svayaM zuddha che paraMtu mohanIyanA udayamAM te jJAna ajJAnarUpe hoya che. je karmabaMdhanuM kAraNa bane che. ATalA daherAsaro bAMdhavA karatAM garIbone sahAya karo, hospITalo bAMdho, garIbonA ghara bAMdho. A badhI sAmAjika jarUrI vyavasthA che. paNa tene uttama tattvo sAthe sarakhAmaNI karI tarkabaddha thavuM te ahitakArI che. daherAsaramAM prabhudarzana karavAthI tArA doSo kSaya thavA saMbhava che, jethI karmabaMdha paNa thavAno nathI, jene kAraNe azAtA jevA karmo paNa bhogavavA nahi paDe. chatAM ema kara tane sAmAjika vyavasthAmAM (sevAmAM) rasa che ne ? tuM e kArya karIne zAMti meLavI jo. pokaLa vAto na kara. sAmAjika vyavasthAo jarUrI che, tenuM te rIte sthAna che. dhArmika sthAnonuM mAhAbhya pAramArthika che. teno lAbha paNa pAramArthika che. Ama kutarkathI lAbha nathI tema sAMbhaLyA pachI ema nathI mAnavAnuM ke sutarka-pRchanA karavI ja nahi ane zraddhAthI mAnI levuM. yuktithI samajavA jevA tattvone yuktithI samajavA joIe ane gurujanoe te rIte samajAvavA joIe. bodha grahaNa karavAvALA sAdhakane zraddhAthI na samajAya to buddhithI samajAvI daDhatA karAvavI. tene buddhithI samajAya pachI zraddhA vadhu dRDha thAya che. jo ke sadguru ke prAjJa paMDito atIndriya padArthonI siddhi mATe kevaLa tarkano Azraya letA nathI paNa Agamano Azraya le che. mATe katakano kadAgraha tyajI (Agama) zrata, zIla (guNo) ane samAdhi mATe prayatna karavo. yogadaSTi samuccaya 237 dIprAdeSTi Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa nahI koI usUtra bhASaNa jisyo, dharma nahi koI jaga sUjha sAco; sUga anusAra je bhavika kriyA kare temanuM zuddha cAri parIkho'' -zrI anaMtanAtha stavana, zrI AnaMdadhanajI vastupAla-tejapAle ke pUrvanA jagaDuzA jevA zrAvakoe vAva kUvA taLAva khodAvyA, duSkALa vakhate potAnA koThAro bhaMDAro khUllA mUkI dIdhA, temAM jena ke jenetarano bheda na hato. dAnazALAo kholI, musalamAnone temanI jarUriyAta mATe majIda bAMdhI ApI, te badhA hetu pAchaLa sahuno jainadharma pratye Adara rahe, jaina dharmasthAnonA rakSaNamAM sahAyaka thAya. vaLI jo jaina zrImaMto bheda vagara AvA kAryo na kare to anya janone jainadharma pratye abhAva thAya. te mATe te samayanA zrImaMto udAratAthI samayocita evA kAryo karatA. temanA haiyAmAM karUNA hatI. tethI dravyadayA ane bhAvadayA baMnenuM pAlana vivekapUrvaka karatA. jo ke evA sAmAjika kAryone dhArmika kAryo gaNavAmAM AvatA nathI. te anukaMpAdi kAryomAM niHsvArthatA ane viveka hoya to te puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNa bane che. je zuddhadharmanuM nimitta banatA te paraMparAe muktinuM kAraNa bane che. Ama sarva prakAre jotAM kutarkathI kaMI lAbha nathI mATe vivekIjano prAjJa purUSonI, Agama zAstronI, AptapurUSanI vANI mAnya kare che. atIndriya padArtho Indriyagocara thavA yogya nathI tyAM buddhi ke tarkanuM prayojana nathI. te mAtra Agama zAstrothI samajI zakAya che. yathArtha jANe ane yathArtha ja kahe te Apta che, ane tevA AkhapurUSanA vacanothI thayelo bodha te Agama pramANa che. AthI vizeSa karIne A kALamAM jina pratimAnI jema jina AptavANI ja upakArI che. sarvajJa kone kahevA ? rAgAdi sarvadoSa rahita, sarvaguNa saMpanna trikALajJAnI, sarvadravyAdi bhAvonA pUrNa jJAtA te sAcA sarvajJa vItarAga che. jaina tattvajJAna pramANe cAra ghAtirmano nAza karyo che, traNelokta traNekALanuM, dravya, guNa ane sarva paryAyanuM yupada jJAna je dharAve che te pAramArthika sarvajJa sarvadaza vItarAga che. nizcayathI jenI niraMtara svarUpa ramaNatA, zuddha akhaMDa jJAnadhAra che te sarvajJa vItarAga che. jagatamAM koI sarvajJa haze athavA kulAcArathI mAnavuM te sarvajJanI zraddhA na kahevAya. paraMtu yathAzakti temanI AjJAnuM koI AkAMkSArahita, bahumAnapUrvaka pAlana karavuM ane heya upAdeyatAnI vivekapUrvaka pravRtti yogadaSTi samuccaya 238 dIprAdeSTi Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavI te sarvajJanI sAcI zraddhA che. temanA prarUpelA lokottara dharma karanArA alpa saMkhyAmAM hoya to paNa te zuddhadharmano mArga che. "citta prasanna re pUMjana phaLa kyuM re, pUjA akhaMDita eha, kpaTa rahita thaI Atama apaNAre AnaMdaghana pada reha.'' -zrI RSabhajina stavana. zrI AnaMjaghanajI, sarvajJanI dezanA ava---phaLavALI hoya che. teonI dezanAnA zravaNathI bhavya jIvomAMthI koI sarvavirati, dezivarati ke koI jIvo samyaktva pAme che. chevaTe koI bodhibIja (prAthamika yogabIja) pAme che. e pramANe teonI dezanA mokSanA phaLane ApanArI che. sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAnI dezanA aneka sarva nayonA samUhAtmaka hovA chatAM eka ja che. zrotAnI yogyatA pramANe tathA dravya kSetrAdinA yogavALA jIvo je rIte dharmabodha pAme te rIte tatkAlIna nayane mukhya rAkhI dezanA ApI hoya to paNa te anekAMta dRSTiyukta hoya che. tIrthaMkara paramAtmAnA bodhavaDe gaNadharabhagavAnoe racelI dvAdazAMgI samudrasamAna che. temAM koI darzananI ekAMtapakSI prarUpaNA paNa samAI jAya che, jemake eka pakSa AtmAne kevaLa nitya mAne to te vAta dvAdazAMgImAM eka naye samAI jAya che. ane sarvajJa tenI sAme anityano bodha ApI zrotAnI ke prarUpakanI eka bAju DhaLelI buddhi-mAnyatAne bIjI bAjunA jJAnathI saMskArita kare che. A anekAMta dRSTinuM mAhAtmya che. A rIte sarvajJa paramAtmAe koI darzanakArone hINA kahyA nathI, paraMtu temAM khUTatuM tattva joDI ApIne temanA pakSane udAra banAvyo che. e ja nirdoSa sarvajJatA che. pUrNajJAnanuM mAhAtmya ane sAkSAtkAra che. graMthakAra prakAze che ke zrI pAtaMjala RSi temanA zAstramAM kahe che ke "Agama dvArA, anumAna dvArA ane yogAbhyAsanA rasa dvArA potAnI buddhinuM yuMjana (joDANa) karanArA AtmAone parama tattvanI prApti thAya che'' parama tattvanI prAptinA A traNa upAyo che. (1) Agama-Apta vacana H jeoe uttama tattva (AtmAdi) sAkSAt joyuM. vastunuM svarUpa jema che tema saMpUrNapaNe, yathArthapaNe jANyuM, mANyuM, anubhavyuM, evA sAkSAt dRSTA, sarvathA nirdoSa ane sarvajJa vItarAga paramAtmA che. temanA zrImukhe prakAzita thayelI vANI te Agama vacana che. chadmastha AtmAo sAvaraNa hovAthI atIndriya padArthone sAkSAt jANI ke joI zakatA nathI teone mATe Agama vacana uttama che. mATe sarva tarka tyajIne potAnI alpamatine AptavacanamAM joDavI. jayAM jayAM ApaNI maMdati che tyAM jeo yogadiSTa samuccaya dIprAdaSTi 239 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNatA pAmyA che temane anusaravuM te hitakArI, parama zreSTha mArga che. (2) anumAna : sAdhana ane sAdhyane yuktipUrvaka samajavA te anumAna che. jema mokSa e sAdhya che, ane samyag darzana, jJAna, cAritra sAdhana che. chadmastha AtmAo A sAdhya ke sAdhanane anubhavathI ke zAstrabodha vaDe anumAna karI sAdhanAne svIkArI sAdhana vaDe sAdhyasiddhi kare che. e rIte atIndriya padArtho anumAna ke zraddhAgamya bane che. te bIjo upAya che. (3) yogAbhyAsa rasa : atIndriya padArthonA jJAnano ane uttamatattvanI prAptino trIjo upAya yoga-dhArmika anuSThAnomAM cittane vAraMvAra joDavuM (yogAbhyAsa). kSamAdi dharmonuM vAraMvAra sevana karavuM. jIvanamAM te te anuSThAnono sAkSAtkAra karavAno je rasa (AnaMda) vaDe uttama tattva prApta karI zakAya che. AvA yogano vAraMvAra abhyAsa karavAthI krame krame jJAnAvaraNIya ane mohanIya karmano adhika adhika kSayopazama thAya che. ane vIryAntarAyakarma kSINa thatuM jAya che. temAM kayAreka labdhio pragaTa thAya che. savizeSa pAramArthika tattvanI prApti thAya che. chadmasthanuM jJAna apUrNa hoya che. teNe sarvajJanI dezanA mATe virodha ke tarka na karavA. tema karavAthI saMsAranI vRddhi thAya che. sarvajJanI vANI nirdoSa hoya che. saMsAranuM svarUpa jevuM jANyuM, anubhavyuM tevuM ja jaNAve che. zrotAjano potapotAnI yogyatA pramANe bodha grahaNa kare che. mokSano mArga to eka ja che. doSakSaya-utthAna : eTale skhalanA, kSobha, rUkAvaTa. yogadazAmAMthI mananuM uThI javuM. yogadRSTimAM uttarottara doSakSaya thAya che. mithyAtvanA udaye aprazasta kaSAyomAM rUcipUrvaka pravRtti karavI ke AcaraNa karavuM te utthAnadoSa che. je ArAdhanAmAM rUkAvaTa kare che. yadyapi trIjI dRSTimAM bhogamAM anAsakta thayo che, upAdeyatA naSTa thaI che tethI ArAdhanAmAM saMbhavataH vikSepa thato nathI. chatAM sUkSmabodhanA abhAve sUkSmakaSAyo jaNAtA nathI. tethI upAdeyatA AvI jAya to te utthAnadoSa che. jema brAhmI suMdarI pUrvajanmamAM vaiyAvacca jevA kAryamAM mAyA karatA hatA chatAM sUkSmabodhanA abhAve te sUkSmadoSane jANatA na hatA tethI strIvedanuM karma baMdhAyuM. vaLI jIva anAdinA paudgalika padArthomAM rAga, dveSa, harSa, zoka karavAmAM abhyasta che. ane adhyAtmamArgathI anaabhyasta che. parapadArthomAM harSAdi karavA tenA karatAM paNa temAM upAdeyabuddhi, bhoga-sukhabuddhi karavI te vadhu khataranAka che. A dIprAdeSTimAM bhoganA padArthomAM heyabuddhi hovAthI A jIvo nAnA doSonuM sevana na thAya tene mATe jAgRta che. yogadRSTi samuccaya 240 dIprAdeSTi Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A daSTivALA jIvomAM kheda, udvega, kSepa tathA utthAna jevA doSo naSTa thavAthI teo mAnasika sukhazAMti anubhave che tethI teonuM citta anukULa, pratikULa sarva paristhitimAM upazAMta rahe che. arthAta A jIva yogamArgamAM sthira thayo che. AgaLanI bhUmikAonA vikAsane kAraNe have te mArgamAM prazAMta rasayukta sthira thayo che. tene utthAnadoSa lAgato nathI. kathaMcita ja asthiratA AvI jAya to prApta karelI siddhi hArI javAya. doSo pAchA Ave te mATe sAdhaka sAvadhAna rahe che. guNaprApti - tattva zravaNa : dIprAdeSTimA tattvanA bodhamAM jIvanI zraddhA vadhu baLavAna bane che. eka pachI eka AgaLanI dRSTi anyonya pUraka thaI sAdhakane uparanI bhUmikAmAM praveza karAve che. guNa tattvanA bodhano ja che. prathama dRSTithI ja tattvamAM praveza thaI cUkayo che. te kramazaH A dRSTimAM tattvanuM zravaNa pariNamana vAstavika thAya che. utthAnadoSanA abhAvathI, patita thavAnA abhAvathI, cittamAM prazAMtavAhitA vahetI hovAthI tattvanuM zravaNa hRdayasparzI bane che. tattvanA marmane samaje che. tattvazravaNanA bodhathI te sva-parano bheda samajato thayo che. paugalika padArtho ane caitanyasvarUpa-AtmA bhinna che. pudgalakarma pudagalamAM pariNamana kare che. AtmA svasvarUpamAM pariNamana kare che. eka bIjAnuM kArya karI zake tevo anyonya svabhAva nathI. AvA bodhathI A dRSTivALA jIvo Atmika sukha ane paulika sukhano bheda samaje che. pudagala jaDa che, parapadArtha che tenAmAM Atmika sukha ApavAnI yogyatA ja nathI. dharmathIsvabhAvathI ja sukha che, tevI daDha zraddhAbaLe prANAte dharmane choDato nathI. deha jato kare paNa dharmano tyAga karato nathI. koI abhigraha, tapa ke paccakakhANa lIdhA hoya ane pratikULa paristhiti Ave, deha rogAdithI pIDA pAmato hoya, rAjyAdinA saMkaTo Ave to paNa abhigraha ke tapAdino tyAga karato nathI, deha jato kare che. te samaje che ke deha to AyuSyakarmane AdhIna che. mArA vicArathI bacavAno nathI. ane dharmano saMskAra to mukti sudhI sAthe rahevAno che mATe dharmanI rakSA mATe purUSArtha kare che. kathaMcita pramAda thaI jAya to tene teno atizaya raMja che paNa upAdeya buddhi thatI nathI. dharma ja bhAvaprANa che. tevI samajathI dehAdi dravyaprANo vahAlA chatAM tenI upekSA kare che. saMsAranA duHkho dUra karavAnuM sAdhana mAtra dharma che tema mAne che. "dharma arthe IhAM prANanejI, chAMDe paNa nahIM dharma, prANa arthe saMkTa paDejI, juo e daSTino marma. mana." -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI ww dIprAdeSTi,00 yogadaSTi samarA. Jain Education Interional 2 41 www.ja mellorary.org Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema koI sAdhake aTTama, aThThAInuM paccakhANa lIdhuM hoya ne kaMI avakaLA thAya to paNa paccakakhANano bhaMga kare nahi. zarIramAM rogAdi thAya to AcAranI maryAdA rAkhI auSadhAdi kare, paraMtu deha khAtara abhakSyAdi padArtho grahaNa na kare. tattvazravaNanA bodhathI tene deha ane AtmAnI bhinnatAno bodha thayo che. hajI anubhUti sudhI pahoMcyo nathI paNa zraddhA baLavAna hoya che. A dRSTivALA jIvane saMsAra ane mokSa baMnenuM yathArtha bhAna thAya che. mokSa ja tatvarUpa che. saMsAra atajvarUpa che. zAstrakAra khArA ane mIThA pANInA taphAvatathI samajAve che. mIThA pANInA yogathI jevo dhAnyAdinA bIjano vikAsa thAya che, tevo khArA pANInA yogathI dhAnyAdinA bIjano vikAsa thato nathI. tema AdhyAtmika dharmarUpa bIjano vikAsa tattva zravaNarUpa mIThApANI arthAta zraddhAthI thAya che. bIjamAM mIThApANIne jANavAnuM jJAna nathI paNa svabhAvataH saMskAra-saMvedana che. tethI mIThA pANIno yoga maLatA bIjamAM dhAnyanA aMkuro phUTe che. tema A daSTimAM samyakatva jevo sUkSmabodha ke Atmika anubhUtirUpa saMvedana nathI chatAM te marmane pAme che. mithyAtvano vikAra hovAthI sUmabodha, bhedajJAnane pAmI nahi zake. chatAM te tattvabodha dvArA heya upAdeyane jANI zake che. "tatva zravaNa madhuro dakejI, IhAM hoye bIja praroha khAra udaka sama bhava tyajI, gurubhakti adroha." -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI yadyapi hajI samyakatva pAmyo nathI. hajI sAMsArika sukhanI alpa asara che. dharmanI ArAdhanA ke rakSA sivAyanA kALamAM pramAdathI ke pUrva janmanA nikAcita karmanA udayathI viSayAdimAM pravRtti karato hoya che, kaSAyo thaI jAya teno raMja che. viveka jAgRta hovAthI temAM rAcI jato nathI. paNa dharmanA mAhAbhyane jANe che. te jANe ke jagatamAM bheguM kareluM bhegu AvatuM nathI. dhana, dhAnya, strI, putra, parivAra A janmanA saMyogo che. RNAnubaMdha pUrA thatAM sau potAnA karma pramANe phaLa pAme che. koI koInI sAthe jaI zakatuM nathI. tattvazravaNano lAbha maLe tevA gurujanonI bhakti tathA vaiyAvacca mana-vacana-kAyA nA uttama bhAvathI kare che, arthAt gurubhakti karyA vagara te rahI zakato nathI. gurujano jayAM jayAM vicaratA hoya tyAM temanA pagalAM pakaDI pahoMcI jAya che. temanI nizrAmAM niSThApUrvaka tattvazravaNa kare che. tene kAraNe samyakatvane kAraNabhUta viveka janme che. gurubhaktinA prabhAvathI yogadaSTi samuccaya 24ra dIprAdaSTi Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSanA mULakAraNabhUta evA tIrthakarano pratyakSa yoga samApatti (samarpaNa) jevA bhAva pedA thAya che. tene kAraNe tIrthakara prabhunI bhakti vaDe, temanA guNonuM dhyAna karI tevA guNo potAnA AtmAmAM che tevI zraddhA thAya che. dhyAna vaDe tIrthaMkara paramAtmAnA guNomAM bhAvathI ekAkAra thavuM te samApatti-samarpaNa che. sUmabodha to paNa IhAMjI, samakita viNa nahi hoya, vedha saMvedhapade kahayojI, ena avedhe joya. manamohana..." -A. da. sajhAya, u. zrI yazovijayajI vahANakheDu nAvika dariyAmAM tophAna uThe tyAre nAvane prayAsa vaDe sthira rAkhavA prayatna kare che. tema A sAdhaka viSamatA samaye tatvaciMtana vaDe bhAvanI rakSA kare che. tattvazravaNanI laganI evI lAgI che ke te sadguru zodhato ja rahe che. dharmane aneka bheda vaDe samajavA prayatna kare che. "pravacana aMjana je sarNa kare pekhe parama nidhAna, hRdaya nayaNa nihALe jaga dhaNI, mahimA merU samAna." -zrI dharmajinezvara stavana, zrI AnaMdaghanajI sadgurunI kRpAdRSTi vaDe te dharmanA nidhAnane jUe che. paramAtmAnI kRpA vaDe potAnA ja svarUpanuM bhAna thatA teno apUrva mahimA samajAya che, ke dharmano marma kevo kalyANakArI che. bhUmikA pramANe jIvo dharmanuM AcaraNa karI sAnubaMdha vaDe uttarottara mokSapaMthane pAme che. tevA sAdhyadharmane pAmavA sAdhanarUpI dharmanuM sevana kare che je anaMtara ke paraMparAe avazya muktine sAdhya kare che. - tattvano-svarUpano mahimA aparaMpAra che. temAM tattvazravaNanI ati jijJAsAe jIvamAM anya guNo-bIjonuM vardhana thAya che. prabhubhakti prANa samI che. gurubhaktimAM AjJApaNe varte che. sanzAstra sevAmAM vAMcana, manana, ciMtana, lekhana, prabhAvanA kare che. dina pratidina saMsAranA sukho pratye vairAgya pedA thAya che. sva-parano bheda samajAya che. - gRhastha jevA sAdhakane dharmamArganI zraddhA thatAM prathama te dAna, zIla, tapa, bhAva e cAra dharmanI zraddhA vaDe ArAdhanA kare che, te dharmanA sAnubaMdha dvArA paraMparAe muktinuM sAdhana bane che. sAdhaka A mArge AgaLa vadhe eTale kSamA Adi dasa yatidharmanuM pAlana kare che. jethI bhAvanI vizeSa zuddhi thAya che. Atmazakti yukta saMvara ane nirjarA tattvanI ArAdhanA e dharma che. sarva jIvo pratye samabhAvayukta dayAdharma che. vastuno svabhAva e dharma che. arthAta dareka yogadaSTi samuccaya ra43 dIprAdaSTi Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtho potAnA svasvabhAvamAM varte te dharma che. jemake AtmA rAgAdirahita zuddha svabhAvarUpa devya che, te svabhAvamAM rahevuM-vartavuM te dharma che, parabhAvamAM vartavuM te adharma che. nizcayathI koI padArtha svabhAvane choDatA nathI. janma jarA maraNe karI, A saMsAra asArato, kya karama saha anubhave e, koI na rAkhaNa hArato, zaraNa eka arihaMtanuM e, zaraNa siddha bhagavaMtato, zaraNa dharma zrI jainanuM, sAdhu zaraNa guNavaMta to." -zrI puNyaprakAza stavana, zrI vinayavijyajI cothI daSTimAM yoga bIjanA aMkUro paNa jIvamAM keTaluM sAmarthya pragaTAve che? tene maLelo tattvabodha ciMtanamAM pariName che tyAre te uThatA, besatA, jAgatA bhavaroganI bhayaMkaratAne AgaLa rAkhe che. A sAgararUpI saMsAramAM madhura pANInI zakayatA nathI. saMsAramAM puNyayoge maLelA sukhabhava tene atajvarUpa jaNAyA che. tethI have te saMsAranA sAcA svarUpane ciMtave che ke prathama A zarIra ja roganI, vedanIyakarmanI mUrti che. kayAreka ja zAtA hoya che. mahaze to azAtA ja che. sukha mATe ghaNA prayatna karavA chatAM duHkhanI paraMparA ja maLe che. du:khamaya, duHkhanuM kSetra, duHkhanI paraMparAvALA A saMsAramAM sukhanI apekSA ajJAnI jIva rAkhe, vaLI temAM kaMIka sukhanI vAta sAMbhaLavA maLe to te atajvarUpa che. kAraNake duHkhanA abhAvamAM jaNAtuM sukha te sukha nathI. anAdikALathI jIva atattvanuM zravaNa karato Avyo che tene tattva zravaNanA sukhano aMzamAtra khyAla nathI. A jIva vicAre che ke tattva zravaNa e sudhArasa che, kalyANakArI che. tethI niraMtara gurujanone zodhe che. vividha sanzAstrane zodhe che ane tattvanA bodhamAM lIna bane che. aMte svarUpa dRSTine daDha kare che. gurumukhe zravaNa thayelA tattvajJAnanA nimitte aMtarthakSa khulI jAya che. te divyanayana vaDe tene prabhunA sahajasvarUpanuM darzana thAya che. prabhu guNanA darzanathI tene ati bhAvollAsa Ave tyAre tenA pariNAmanI nirmaLatA vaDe te tIrthakara nAmakarma upArjana kare tevA yoga maLe che. kALakrame teno vipAkodaya thatA te svayaM paramAtmasvarUpe pragaTa thAya che. "INa vidha parakhI mana vizarAmI jInavara guNa je gAve, dInabaMdhunI mahera najarathI paramAtama pada pAve.' -zrI mallinAtha jina stavana, zrI AnaMdaghanajI yogadaSTi samuccaya dIprAdeSTi 244 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogAMga-prANAyAma : graMthakAre ATha dRSTinA vikAsakramamAM pAtaMjala yogazAstranA AdhAre ATha aMganuM nirUpaNa karyuM che te anvaye A dRSTinuM prANAyAma cothuM yogAMga che. prANAyAmanA be bheda che eka dravyaprANAyama, bIjo bhAvaprANAyAma. dravya prANAyAma : azuddha havAne bahAra kADhavI te recaka ane zuddha havAne aMdara levI te pUraka. zarIramAM zvAsane thaMbhAvI devo te kuMbhaka prANAyAma che. dehalakSI hovAthI te dravyaprANAyAma kahevAya che. - dIprAdeSTimAM bhAvaprANAyAma hoya che. tethI cittamAM rahelA azubha bhAvonuM recana karI zubha bhAvonuM pUraNa kare che. yadyapi A dRSTi hajI AgaLanI dRSTi jevI vikasita na hovAthI jIvane azubhabhAvothI satata jAgRta rahevuM paDe che. nikAcita karmanA udayathI cittamAM azubhabhAvo pedA thAya tyAre vaLI temAM saMskAravaza upAdeyabuddhi na thaI jAya tenI khAsa kALajI rAkhavI paDe che. A dRSTivALA jIvane bhAvaprANAyamane kAraNe AtmabaLa pragaTe che. jainadarzanamAM yogAcAryo bhAvaprANAyAmane cothA yogAMga tarIke mAne che. kemake yogadaSTino krama AdhyAtmika che. anya darzanonAM AcAryo dravyaprANAyAmane cothuM yogAMga mAne che. teonuM mAnavuM evuM che ke zarIramAMthI azubha nIkaLI javAthI ane zubhavAyunA AvavAthI, zvAsa vyavasthita bharAvAthI cittagata je jJAna prakAza che tenA parathI rAgAdi kalezanA AvaraNo nAza pAme che. tethI sthira, nirdoSa ane nirmaLa thayeluM citta viziSTa jJAna prakAzanI prApti ane dhAraNA mATe yogya bane che. - yadyapi yoga sAdhanAmAM zarIra bAhyA sAdhana che. tethI tenI upayogItAmAM dravyaprANa kaMIka aMze sAdhanarUpa bane, chatAM te dehalakSI hovAthI tathA zvAsa ucchavAsane rokavAmAM vyAkuLatA thAya to cittanI caMcaLatA thavA saMbhava che. vizeSa vyAkuLatA thAya to prANanAzano saMbhava che. AthI jainadarzanamAM zvAsa rUMdhana ke jayane pAye sthAna ApavAmAM AvyuM nathI. bhAvaprANane hitakArI mAnyo che. bhAvaprANa zuM che ? 1. AtmAmAMthI parabhAva zubhAzubhabhAvano tyAga karavo te recaka. 2. AtmAmAM aMtarAtmabhAva-zuddhabhAva pragaTAvavo te pUraka. 3. AtmAne svabhAva dazAmAM sthira karavo te kuMbhaka bhAvaprANAyAma. bhAvaprANAyAma kevI rIte thAya ? yogadaSTi samuccaya dIprAdeSTi 245 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ recaka bhAvaprANAyAma : A cothI daSTimAM jIvane tattvazravaNano bodha prApta thayo che. te jJAna dvArA vivekanI jAgRtine kAraNe te sva-parano bheda jANe che. te samaje che ke huM dehAdi svarUpa nathI. dehAdithI bhinna svapara prakAzaka AtmA chuM. deha, strI, putra, parivAra, dhanya, dhAnya, ghara, vyApAra vagere te parapadArtho che. tenA nimitte AtmAmAM ajJAnavaza thayela aham ane mamatvane dUra karavA, parabhAvadazAne kADhI nAkhavI, azubhabhAvone cittamAMthI bahAra kADhavA te recaka bhAvaprANAyAma che. AtmA parane grahaNa karato nathI ajJAnavaza AvaraNa thayuM che, teno Aropa karela che. pUraka bhAvaprANAyAmaH recaka bhAvaprANAyAmathI bahirAtmapaNuM TaLavAthI aMtarAtmabhAva pragaTe che. te AtmA jJAnAdi guNone potAnA jANe che. te guNo AtmAmAM vadhAravA, AvarAyelAne ughADavA te pUraka bhAvaprANAyAma che. vAstavamAM jJAna e AtmAno abheda svabhAva che. kuMbhaka bhAvaprANAyAma : aMtarAtmApaNe prApta thayelI svabhAvadazAne AtmAmAM sthira karavI. mohanIyakarmanA udayane kAraNe patana na thAya tevI jAgRti rAkhavI. kuMbhamAM jaLa bharAya, sthira rahe. tema A svabhAvadazAne TakAvavI te kuMbhaka bhAvaprANAyAma che. Ama A dRSTimAM vivekabuddhine kAraNe parabhAvane choDe che. svabhAvadazAne grahaNa kare che. ane prApta svabhAvadazAne sthira kare che. "bAhAbhAva recaka IhAMjI, pUraka aMtara bhAva, kuMbhaka thiratA guNe karIjI, prANAyAma svabhAva." -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI adhyAtmamArga prerita je je zAstro che, te zAstromAM devone uddezIne je bhakti nirUpaNa karI che tenA be prakAra che. (1) citrA bhakti (2) acitrA bhakti citrA : bhinna bhinna, acitrA : samAna citrAbhakti je bhinna bhinna che te lokapAla, mahAkALI, mahAlakSmI anya devo vagere saMsArI devonI bhakti che. A bhakti karanArA koI eka devanA rAgI to vaLI bIjA devanA draSI hoya che. vaLI A bhakti bhautika padArthonA sukhanI IcchAvALI rAgapradhAna che. vaLI e saMsArI devatAonA nAma judA tema temanI bhaktinA prakAra judA hoya che. A devo ja rAgI che, tenI bhakti karanArA rAgI che, teo paramArtha mArga kevI rIte pAme ? koI dhana meLavavA, roga maTADavA, Icchita kAryanI pUrti mATe, putrAdi prApti mATe evA prakAranA devonI bhakti kare che te pramANe yogadaSTi samuccaya 246 dIprAdeSTi Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhi vidhAno kare che. vAstavamAM darekane potAnA pUrvabaddha karma pramANe phaLa maLe che. koIvAra Icchita pariNAma Ave to paNa te nimitta mAtra che. "eka kahe seviye vividha kriyA karI phaLa anekAMta locana na dekhe, phaLa anekAMta kriyA karI bApaDA, TaLavaLe cAra gati mAhe cokhe.'' -zrI AnaMdaghanajI, zrI anaMtanAtha jina stavana. acitrAbhakti H te vItarAga paramAtmAnI che. te eka ja prakAranI che, RSabhanAthanI karo, zAMtinAtha ke mahAvIrasvAmInI karo te lokottara mArganI che. bhagavAna vItarAgI che. bhaktano prabhu pratye to prazasta rAga paraMtu te mokSArtha moTeno hoya che. tIrthaMkara devo sarvajJatA guNathI eka ja prakAranA che. bhakti karanAra yogIo paNa vairAgyanI pradhAnatAvALA hoya che. vItarAganI bhakti vItarAga thavA mATe che te rAga ke dveSa yukta karAtI nathI vaLI samyajJAnapUrvakanI A bhakti paudgalika sukhanI AkAMkSArahita che. tethI eka ja prakAranI che. citrA bhaktinI jema dhana mATe lakSmIdevI ane saubhAgya mATe amuka devInI bhakti evA bheda nathI. Azaya eka tema bhaktino prakAra eka ja hoya che. jima jinavara AlaMbane vadhu sadhe ektA na ho mitta, tima tima AtmAlaMbanI, grahe svarUpa nidAna ho, mitta, svasvarUpa ekatvatA, sAthe pUrNAnaMda ho, mitta, rame bhogave AtmA, ratnatrayI guNavRMda ho, mitta.'' -zrI abhinaMdanajina stavana, zrI devacaMdrajI acitrAbhakti saMsArAtIta tattvanI, arthAt sarvajJanI bhakti che. muktimArganA upAsako ke jemane sarvajJatvanI prApti karavI che teo acitrAbhakti kare che. te eka prakAra ke uddezavALI hoya che, temAM guNanI upAsanA che. jemAM vairAgyanI pradhAnatA che. deva vItarAgI ane upAsaka paNa asaMmohabodhane, jemAM bhautika sukhanI apekSA nathI tevo che. teonuM mana AtmA ke paramAtmAmAM ramI rahyuM che. vaLI cittamAM kaMI utAvaLa ke AkULatA nathI. te yogIo sarvajJane alaga alaga nAmathI pUjatA hoya paNa te guNathI sarvajJatA dharAvatA hoya che. sarvajJa sarvajJa vacce koI bheda nathI. te trikALajJAnI ane pUrNa vItarAgI hoya che. tethI yogIo temane arihaMta, ziva, zaMkara, buddha, vizvabhara, hRSikeza ke jaganAtha evA nAmathI bhaje che. e vividha nAma guNAtmaka rIte sarvajJanA che. nAmabheda bhale ho, paNa sarvajJatAmAM bheda nathI. RSabhadeva ke yogaSTi samuccaya 247 dIprArdaSTi Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmI varNa ke AkRti bheda hovA chatAM te sarvajJapaNe samAna che. teonI bhakti, lokottara mArganI hovAthI lokottara phaLayukta che. jainadarzanamAM saMsArI devo, vaikriya devonI bhaktipUjA thAya che. tema anya darzanakAromAM saMsArI devo aneka prakAranA che. teomAM sarvajJatA ke vItarAgatA nathI. temane pUjanArA paNa saMsAranA sukhanI AkAMkSAvALA che. te lokottarabhakti nathI te saMsAranA phaLanuM kAraNa che. dharmaanuSThAna samAna hovA chatAM AzayabhedathI phaLano bheda thAya che. te bhedanA graMthakArazrIe traNa prakAra darzAvyA che. (1) buddhi (ra) jJAna (3) asaMmoha (bhrAMtirahita) (1) buddhi : mAtra pAMca IndriyonA viSayonA Azraye kevaLa buddhipUrvakanuM anuSThAna temAM koI uMDANa ke pAramArthika bhAva nathI. A jIvo tIrthayAtrA ke anuSThAna karatAM hoya tene AMkha vaDe joIne ke kAna vaDe zravaNa karIne yAtrA vagere kare te buddhirUpa bodha che. koI tIrthayAtrAe jAya te vicAre ke tyAM khAvApIvAnuM sAruM che, sagavaDa sArI che, e.sI. basamAM javAnuM jalasA che. dharmano dharma ane sukha sagavaDanI majA. A Azaya buddhi pradhAna che tenuM pariNAma paNa sAmAnya puNya sudhI ja pahoMce che. pAramArthika lAbha nathI. viSayasukhanA Azraye dharma anuSThAnanI bhAvanA rAkhe che te buddhirUpa bodha, je saMsAra phaLano hetu bane che. (2) jJAna : AgamapUrvakano bodha, jemAM heya upAdeyano viveka che. bodhapUrvakanuM dharmAnuSThAna che. vaLI te te upAsanAmAM prazastatA hovA chatAM kaMIka aMze zraddhAvAna che. tenA anuSThAna zAstrAnusArI hoya che. temAM buddhinA AzayanI jema sukha sagavaDatAnI mukhyatA nathI, ke jhaTapaTa kriyA patAvI devAnI AkULatA nathI. A bodhavALA jIvo yAtrAdi kare to temAM guru vagerenI nizrAmAM rahe che. yAtrAdinuM mAhAbhya jANI le che, ane paramArthanI bhAvanAyukta hoya che. Ama Agama zAstronA AdhAre vivekasaha dharma anuSThAna karavAnI bhAvanA je jJAnarUpa bodha che te paraMparAe mokSaphaLa dAtA che. (3) asaMmoha : anuSThAna yukta jJAna. A bodha sarvazreSTha che. A bodha vALAne moha mUMjhavato nathI. zAstronA zravaNa, manana dvArA vidhinuM jJAna paripUrNa meLavavuM ane te prakAre karavuM te sadanuSThAna che. te asaMmoha (moha-mUcharahita) arthAt sadanuSThAnanA jJAnapUrvaka jIvanamAM AcaraNa karavuM te asaMmoha kahevAya che. A anuSThAna amRtakriyArUpa hovAthI yogIjanone alpakALe muktinuM kAraNa bane che. yogadaSTi samuccaya dIprAdeSTi - 248 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMmoha bodhavALAne anuSThAnomAM atyaMta Adara hoya che. uttama purUSArtha hoya che, atyaMta pratibhAva hoya che. zubhabhAvanAnA pracaMDabaLathI temanA anuSThAna vizva vagaranA hoya che. A amRtaanuSThAna tatkALa phaLadAyaka hoya che. je dharmAnuSThAna kare temAM saMpUrNa vidhI jANavAnIpAmavAnI tIvra jijJAsA hoya. te pramANenA jJAnavALAnI te Adara sevA kare che. savizeSa gurujanonI bhakti karI kRpAdRSTi prApta thAya che te nikaTabhavI hoya che. cAra daSTino sArAMza : (1) mitrAdeSTi : muktimArgamAM jIvane jayAre mukti pratye rUci (aSa) thAya che tyAre muktipaMthano prAraMbha thAya che. tyArathI yogadaSTi zarU thAya che. temAM prathama dRSTi mitrAdeSTi che. ahIMthI AdhyAtmika vikAsano krama zarU thAya che. jagatamAM jema mitro hita pratye laI jAya che tema A daSTi Atmahita pratye laI janArI hovAthI mitrA dRSTi kahevAya che. A daSTimAM jJAna-bodha atialpa tRNAgni kaNa jevo hoya che. e bodhamAM AtmabaLa dIrghakALa TakatuM nathI. bodha grahaNakALe kaMIka bhAva thAya pachI tarata ja sAMsArika sukha pratye doravAI jAya. chatAM A mArganI rUcine kAraNe kheda kaMTALo Avato nathI. vaLI vratAdine kAraNe maMdagatie paNa dharmamArgamAM TakI rahe che. tethI mithyAtva maMda thatuM jAya che. tema ja deva guru bhakita, vaiyAvacca, zAstra zravaNamAM Adara rAkhe che. AthI bhAvamaLano kSaya thato jAya che. bhavasthiti paripAka thAya che. tethI samaktinI prAptinA cihanorUpa caramayathApravRttakaraNamAM praveza thAya che. tethI vaLI A mArgamAM AgaLa vadhavAnA zubha nimitto temAM vizeSapaNe guruno bodha prApta thAya che. AtmahitanI bhAvanA keLavAya che. (2) tArAdaSTi : yogadaSTinA praveza pachI jIva adhyAtmamArgamAM AgaLa vadhe che A dRSTimAM chANAgni jevo kaMIka vadhu spaSTa bodha hoya che. jo ke mithyAtvanI malinatA hovAthI A dRSTino bodha paNa alpakAlIna che. chatAM heya, upAdeyano viveka kaMIka adhika hoya che. chatAM vairAgyabhAva Takato nathI. mohanA nimitta maLatA te bhAvanA nisteja bane che. A dRSTimAM dharmapratye kartavyabuddhi hovAthI tene dharmakriyAmAM kaMTALo Avato nathI, mitrAdeSTi karatAM A dRSTimAM devabhakti, gurusevA, nizrA, zAstrazravaNa, vratAdimAM rUci vizeSa thAya che. gurujano pratye ati Adara rAkhe che. punaHpunaH temanI nizrAmAM samaya gALe che. jethI azubha nimittonI hAni thAya che. pApapravRttine choDato jAya che. saMsAra duHkharUpa che tenuM yogadaSTi samuccaya dIprAdaSTi 2 49 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAna thAya che. tenAthI kema chUTAya tevI bhAvanA kare che. Ama mithyAtva ghaNuM maMda thatuM jAya che. ane vikAsakrama vRddhi pAme che. (3) balArdaSTi : A dRSTimAM kASTanA agninI upamAvALo bodha ke je prathamanI be dRSTi karatAM vizeSa hoya che. AthI sthiratAvALA cittane kAraNe AsananI sthiratA thAya che. AgaLanI be dRSTi karatAM mithyAtva ati maMda che. A dRSTivALA jIvone khoTI vAsanAo virAma pAme che. ane mokSa pratyenI rUci vRddhi pAme che. A dRSTivALA jIvone bhogamAM heyabuddhi ane yogamArgamAM upAdeyabuddhi sthira thAya che. tethI dharmAnuSThAna paNa sthiratApUrvakanA hoya che. khAna pAna, gRha parivAra, vastrAdimAM mUnrahita pravRtti kare che. upakaraNAdimAM maryAdA rAkhe che. Ama prathama be daSTi karatAM A dRSTimAM jIva yogamArgamAM dRDha thato jAya. jo ke hajI mithyAtvano udaya hovAthI calita thavAnA bhayasthAna che. paraMtu gurujanonA niyamita samAgama ane bodhathI mArgamAM sthira thato jAya che. zAsrazravaNamAM vizeSa ullAsa rahe che. (4) dIprAdaeNSTi : A dRSTimAM mithyAtvanI hAjarI chatAM yogamArganI rUci baLavAna hovAthI jIva AgaLa vadhe che. caramAvartanI sthitithI AgaLa vadhI apunabaMdhaka Adi avasthAomAM saphaLatApUrvaka Take che. graMthideza pAse AvI samAbhimukha thAya che. yogamArgane bAdhaka evA doSono tyAga karI dharma ArAdhanA mATe prANano paNa tyAga karavA jevuM dRDha manobaLa hoya che. gurubhakti AdimAM niraMtara tatpara hoya che. prabhubhaktimAM aMtaramukhatAne kAraNe prabhunA guNanuM darzana thAya che. jo ke hajI maMda mithyAtvano udaya hovAthI avedhavedyapadavALo hovAthI sUkSmabodha, atIndriyajJAnano bodha prApta thayo nathI. paNa jema vRkSa para pILuM thayeluM pAna kSaNamAtramAM kharI paDe tema A jIva graMthibheda karI samyaktva prApta karI leze. A dRSTivALA jIvone te samayanI AraMbhAdi pApa pravRtti paNa chUTI jAya che. pa2ne sUkSmarIte paNa pIDA na Ape, paropakAra kare, vaDIlo, gurujano, saMto vagerenI AdarapUrvaka sevA bhakti kare, karmavaza pApa pravRtti karanArA pratyepaNa karUNA upaje. ema aneka guNo pragaTe che. yogaSTi samuccaya 250 dIprAdaSTi Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 pa. sthirAdeSTi ne sthirAdaSTivALA jIvo samaktidhArI hovAthI heya upAdeyano viveka ekadhArAe Take che, tevI sthiratAne anulakSIne A dRSTinuM nAma "sthirA' yathAnAma ucita che. arthAt A dRSTimAM bodha sthira rahenAro, sUkSmabodhathI yukta hoya che. (1) bodha-ratnanA prakAza jevo nitya (2) brAnti doSakSaya (3) guNaprApti-tattva sumabodha (4) pAMcamuM yogAMga-pratyAhAra bodha : anAdikALanI graMthi bhedAyA pachI A dRSTi prApta thAya che. tethI teno bodha ratnanI prabhA jevo che. dIprAdeSTino bodha dIpaka samAna hato tyAre te bodha dvArA jIva sUkSma doSone jANI zakato na hato. dIpaka jema pavanamAM kaMpAyamAna thAya tema A dRSTimAM jIva calAyamAna thato hato. ane dIpaka vaMToLamAM bujhAI jAya tema dIprAdeSTivALAno bodha mithyAtvanA udayamAM ke rAgadveSarUpI prasaMgonA vaMToLamAM bujhAI jato hato. A dRSTimAM mithyAtvano aMdhakAra dUra thayo che. samyakatva pragaTa thayuM che. tethI sthirAdeSTino bodha prAye apratipAtI (patana rahita) che. hajI apUrNadazA che, tethI pUrvakarmabaddha udaya thAya tyAre pariNAma saMkilaSTa thAya che. chatAM vivekanI jAgRtine kAraNe jIvone te anaMta saMsAranuM kAraNa thAya tevA pariNAma thatA nathI. sthirAdaSTino bodha (1) apratipAtI (ra) pravardhamAna (3) nirapAyaparaMparitApathI varjita che. apratipAtI A samyakatva kSayopazamabhAvavALuM hoya to pratipAta thaI jIva pahelA guNasthAnake Ave che. tenuM kAraNa e che ke pUrvakALe mithyAtvanI hAjarImAM bAMdhelA karmano udaya thavAthI paDe che. ahIM je apratipAtI kahyo che te samyakatvanI hAjarImAM bAMdhelA koI karmathI paDato nathI. vartamAnamAM anaMtAnubaMdhI jevA saMkilaSTa kaSAyo na hovAthI te evA pApakarmo bAMdhato nathI ke bhaviSyanA udayamAM dharmAtarAya kare, atre apratipAtano artha e che. hajI mohanIyakarmanA anya kaSAyono udaya che tethI jaghanya prakAranuM vidana Ave tevuM karma bAMdhe to paNa te sAmAnya purUSArthathI dUra thAya tevuM hoya che. tethI apratipAtI kahevAya che. A dRSTimAM samyakatva avazya yogadaSTi samuccaya sthirAdaSTi 251 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che, tenA mukhya traNa bheda che. (1) aupazamika (2) kSAyopathamika (3) kSAyika A traNa bhedamAMthI aupazamika ane kSAyika samyakatvamAM samaktimohanIyano udaya nathI. jo ke aupazamika andhakAlIna, aMtarmuhUrtanuM hoya che chatAM tenI zuddhatA e prakAranI che. kSAyika nitya rahe che, zuddha che. tethI samyakatvamohanIyanA udayane kAraNe AvatA zaMkA-kAMkSA-vicikitsA jevA doSo aticAra saMbhavatA nathI. tethI aupathamika ane kSAyika samyakatva kALe AvelI sthirAdeSTi niraticAra hoya che. vaLI kSAyopathamika samyakatvakALe samaktimohanIyano udaya avazya hoya che tethI te samaye aticAra-doSo hoya ja che tethI A samyakatvakALe AvatI sthirAdaSTi sAticAra hoya che. Ama samyakatvanA bhedanI bhUmikA anusAra niraticAra ane sAticAra evA be bheda thAya che. sAdhaka cAra dRSTimAMthI pasAra thaI pAMcamI daSTimAM pravezatA samyakatva prApta kare che, te samaye je samyakatva hoya te pramANe niraticAra ke sAticArano saMbhava rahe che. mithyAtva mohanIyano udaya maMda rasodayanA vedanavALo che tethI samyakatva mohanIyano ghAta karI zakato nathI. paNa samyakatva mohanIyanA udayakALa sAticAra ane zeSakALe niraticAra kahevAya che. A sthirAdeSTino bodha niraticAra kSAyika samyakatvakALe malina thato nathI tethI te nitya kahela che. kSAyopathamika kALe aticAra lAgavAthI zuddha bodha Takato nathI tethI te anitya jANavo. vaLI niraticAra sthirAdeSTimAM dhULanA (malinatA) upadrava rahita ratnaprabhAno bodha jANavo ane sAticAramAM dhULanA upadrava sahita jANavo. pravardhamAna : A dRSTivALA jIvono prAptabodha kramazaH vRddhi pAmato jAya che. tattvarUci vadhatI jAya che ane daDha thatI jAya che. vairAgyAdi guNo vRddhi pAme che. jo pUrvabaddha koI tIvra karma udaya na Ave to A jIvo AdhyAtmika sAdhanA dvArA kramazaH mukti pAme che. nirapAya : apAya eTale durbhAgyatA, apayaza, duHkha dInatA vagere jevA kilaSTa pariNAma A daSTivALAne thatAM nathI. mithyAtvanI avasthAmAM bAMdhelA evA karmo je abAdhAkALamAM rahyA hoya te udayamAM AvI jAya, paraMtu A sthirAdaSTivALo evA bhayaMkara karmo bAMdhato nathI ke jethI bhaviSyamAM mahA azAtA, bhayaMkara durgati jevI Apatti Ave. jIvanA nirmaLa pariNAmano yogadaSTi samuccaya sthirAdeSTi 252 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e prabhAva che. vaLI pApano sAco pazcAtApa ane AlocanA A jIva karI zake che je mithyASTi karI zakato nathI. zreNikarAjA rojanA so koraDAno mAra samatAthI sahI letA hatA te samaktino prabhAva hato. udayakarmanI pratikULatAmAM samatA rAkhI karmano navo baMdha na thAya te mATe sajAga hatA, temAM samaktinI upasthiti hatI. paritApathI varjita saMtoSa ApanAra : sthirAdeSTivALA jIvo samyakatvanI mUDI-dhanavALA hoya che. tenA prabhAve parapIDanathI mukta paramasaMtoSI, sarvanA sukhamAM rAjI, anukULa pratikULa saMyogomAM samabhAve rahenArA, kadAgraharahita, maitrIbhAvathI bhUSita, udAra cittavALA, doSI pratye madhyasthabhAvavALA, temanA bhAvonI nirmaLatA ucca koTinI hoya. pote jema dharmathI sukha pAmyA tema anya jIvo sukha pAme tevI bhAvanAvALA hoya che. jaina dharmanA tattvane na pAmelA jIvo pratye abhAva rAkhatA nathI ke Agraha rAkhatA nathI. anyamatanA jIvone te jainadarzananA tattvanI sUkSma vAto kahI dharma pamADI dauM tevI utAvaLa karatA nathI, paNa tene rasarUci thAya tema prAraMbhamAM haLavA anuSThAnonI vAta samajAvIne pachI UMcA adhyAtmanI vAta karIne tattvano bodha pamADe che. svabhAvarUpa zuddhadharmane samaje che ane samajAve che. sthirAdaSTinA bodhanuM chelluM vizeSaNa praNidhAna che (daDhatA) nizcayanayanI apekSAe praNidhAna sthirAdaSTimAM hoya che. vyavahAranayanI apekSAe trIjI balAdeSTimAM hoya che. praNidhAnanI mukhyatA e che ke jIva, saMvara ane mokSa ja upAdeya che. pApAdi viSaya kaSAyayukta paudgalika ramaNatArUpa vibhAvadazA heya ja che. Atmika guNo ja prAptavya che, svarUpa ramaNatA ja yogya che. evA daDha nizcayane praNidhAna kahevAmAM Ave che. te A sthirAdeSTimAM ja prApta thAya che. kathaMcita karmanA udaye sAMsArika pravRtti kare to paNa te heya mAnIne kare che. pUrvanI cAra daSTivALA karmavaza bhramita thaI jAya che. paraMtu sthirAdeSTivALA jIvo heya upAdeyanA vivekamAM sunizcita ane daDha hoya che, te bhramita thatA nathI. jo ke A cothuM avirati guNasthAnaka che tethI alpapaNe sAvadya pravRtti che tethI sAdhu ke sarvavirati jevA jJAnAdi guNonI ramaNatA saMbhavatI yogadaSTi samuccaya 253 sthirAdeSTi Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. chatAM samyakta e evo guNa che ke aMze paNa jJAnano anubhava hoya che, te AgaLa jatAM avinAzI bane che. AthI paulika sukha tuccha lAge che. tenuM citta niraMtara muktinA sukha pratye joDAyeluM rahe che. sUkSmabodha guNaprApti : A dRSTimAM apratipAtI evo nitya bodha hoya che, kAraNa ke A dRSTimAM rAgadveSa rUpa mohanIyano graMthibheda thayo che tathA samyakatvanI prAptine kAraNe vedyasaMvedyapada (anubhavayukta saMvedana) prApta thavAthI, mithyAtvanI graMthi tUTI gaI hovAthI sUkSmabodha (paramArthika tattvabodha) pragaTyo che. A daSTimAM tattvadarzana nitya kahyuM che. kAraNake prathamanI cAra dRSTi karatAM sthirAdeSTimAM viveka saMpUrNa che. tethI tattvadarzana (zraddhA) eka sarakhuM rahe che. temAM samyakatva kSAyika hoya ke pazamika hoya to paNa A vivekanI samAnatA che. chatAM eTalo bheda kharo ke kSayopathamika sabhyatvamAM darzanamohanIyanA udayathI aticAra lAgavAno saMbhava che. jayAre kSAyika samyakatvamAM darzanasaptakano kSaya hovAthI ane pathamika samyakatvanA darzanasaptakano upazamakALa mAtra aMtarmuhUrtano hovAthI temAM aticAra lAgavAno saMbhava nathI. kSayopazama samyakatvamAM aticAra lAge teTalo samaya anavabodha thAya che. chatAM mithyAtvI ane samakitI jIvamAM eTalo bheda che ke mithyAtvInuM jJAna viparIta hoya che. tevuM viparIta jJAna aticAranA samayamAM samakitInuM hotuM nathI. teno bodha mULathI zuddha ane sUkSma che. chatAM jema jIbha atizaya garama padArthanA sparzathI tataDI gaI hoya to thoDA samaya sudhI temAM koI padArthanuM jJAna thatuM nathI, vaLI punaH svAda jANI zake che. tema samakitIne aticAranA samaya sudhI anavabodha rahe che. jo aticAra lAgavAmAM jAgRta na rahe to te doSo AgaLa vadhIne anAcAra sudhI AvI jAya tyAre aviveka AvavAthI te jIvonuM samakti TakatuM nathI ane paDavAI thaI mithyAtva AvI jAya che. A samaktimAM aticAranA pAMca prakAra che. (1) zaMkA : samakitI jIve tattvanI vicAraNApUrvaka dharma svIkAryo che tethI zraddhA deDha hoya che. mohanIyakarmanA bhAre udayathI koI ApattikALe calita thavAno saMbhava che. sarvajJa kathita nava tattvamAM ane caitanyasvarUpa AtmA viSenI prarUpaNAmAM ke sarvajJapaNAmAM zaMkA thavI na joIe. te yogadaSTi samuccaya 254 sthirAdeSTi Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkAthI yogamArgamAM prabaLa vidana ubhuM thAya che. A sivAya anya zaMkAothI samaktimAM aticAra lAgatA nathI. devalokanA varNanamAM, narakAdi haze ke nahIM? ATalA gAunA zarIra haze? tevI sAmAnya zaMkAthI yogamArgamAM vidana AvatuM nathI. chatAM aticArathI bacavA mATe deDha nirNaya karavo ke sarvajJae kahyuM te ja sAcuM che. (2) kAMkSA: AjanI Adhunika sagavaDo ane sAmagrIthI prabhAvita thaI dharmanA niyamo pratye aNagamo thavo, dharmAnuSThAno nirarthaka lAgavA te kAMkSA aticAra che. anya dharmanA bAhya ADaMbarathI AkarSita thavuM ane tattvadRSTine gauNa karavI. samakitI jIve A bAbata jAgRta rahevuM jethI kAMkSA aticAra lAge nahi. sAdhu-zrAvaka saue pUrNatA pAmatA sudhI acala rahevuM. (3) vicikitsA : dharmanA phaLamAM zaMkA karavI, dharma tathA dharmInI niMdA karavI. koIvAra saMyamAdi pAlana karavA chatAM AtmabaLa na vadhe ke tenuM phaLa na dekhAya tyAre jIvane zaMkA thAya che. sAMsArika prayojanomAM koIvAra saphaLatA maLe che koIvAra niSphaLatA maLe che. tevuM koIvAra dharmakSetre banI zake to paNa jIve dharmanA phaLamAM nirapekSa rahevuM. ane dharma ke dharmInI niMdA to karavI ja nahIM. koInAmAM rahelo nAnAmAM nAno guNa jovo paNa niMdA karavI nahIM. temAM AtmAnA guNo hAni pAme che. (4) anyadRSTi prazaMsA : mithyASTi jIvo unmArgI che. temanI prazaMsA karavAthI mithyAtva phelAya che. jaina ke jainetaramAM mithyASTi jIvamAM kathaMcita jeTalA sanmArganA guNa ke AcaraNa hoya tenI vivekapUrvaka sanmArga pUratuM ja anumodana karavuM, je svane mATe guNarUpa banI zake. hajI apUrNa dazAne kAraNe pralobhanamAM paDI javAya tethI tevA nimittathI dUra rahevuM. (5) anyadeSTi saMstava : (paricaya-prazaMsA) sthirAdeSTi hovA chatAM jIva hajI kSayopazama bhAvavALA che. te mithyASTinA paricayamAM prabhAvita thAya to zraddhA TakAvavI muzkela che. vaLI AjanA yugamAM aneka prakAranA sAhitya jovA maLe che. jIvamAM deDha zraddhA na hoya ane mithyAdRSTi ke tevA sAhityano paricaya vadhe to samakti malina thAya. gItArthajano sva-para zAstrAdinA jANakAra che. temanuM samakita vadhu paripakava che. temane mATe niSedha nathI. paNa bALajIvoe to mithyASTithI dUra rahevuM. mArgAnusArI guNayukta AdhyAtmika vikAsa sanmArga che. tattvanI rUcirUpa sanmArga che. tevI daDhatA rAkhavI. yogadaSTi samuccaya sthirAdaSTi 255 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTi DirA mAMhe darzana nitya, ratnaprabhA sama jANo re, bhrAMti nahi vaLI bodha te sUkSma, pratyAhAra vakhANo re, e guNa vIra taNo na visAruM saMbhAruM dinarAta re, pazu TAlI surarUpa kare je samaktine avadAtare. eguNa. -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijyajI doSakSaya-bhrAMti sthirAdeSTi samyakatva ane vedya-saMvedyapada yukta (anubhavayukta saMvedana) hovAthI vivekaguNa saMpUrNapaNe pragaTayo che. AthI tattvanA bodha ke nirNayamAM bhrAMti thatI nathI. kathaMcita zAstrajJAna na hoya to te jIvono kSayopazama (jJAnano svataH ughADa) evo hoya che ke te dharma ane adharmane sAcI rIte samaje che. pApane pApa ja mAne che. ane te doSano svIkAra karI le che. A jIvonI dharmapravRtti paNa bhrAMtirahita hoya che. jemake supAtradAna tathA apAtra ke pAtranA anukaMpAdAnane yathAyogya rIte jANe che, jayAM je vidhI karavAnI hoya te zAstravihIta kare che. sAmAyika, caityavaMdana, guruvaMdana jevA anuSThAno zAstrAnusAri kare temAM aticAra lAgavA na de, jo ke te jIvoe aNuvrato grahaNa karyA hoya to hiMsAdi pApapravRtti na kare, gRhasthadazAmAM karavA paDatA kAryo anukaMpAthI na chUTake ja kare. ajAgRtipUrvaka asatya na bole, corI jevA kAryo na kare. parigraha parimANa rAkhI parigrahanI mUcha ghaTADe, brahmacaryavratamAM daDha rahe. arthAt je kaMI kare te niSpApa kare. te jANe che ke dharma dvArA paNa prApta thayelA bhoga sukho bahulatAe anartha mATe ja thAya che. to pachI hiMsAdi pApapravRttio mUchavaza karavAmAM, te bhoga sukho bhogavavA te anarthakArI ja che. dharma dvArA maLelA bhogasukhomAM paNa mUcha, pramAda jevA doSonuM sevana thAya che te anarthakArI che ane avagatie laI janAruM che. ethI te sukho bhrAMtirUpa roga samAna kahyA che. bhrAMtinA traNa doSa che. (1) viparyaya (viparitabhAva) dehamAM Atmabuddhi AtmAmAM dehabhAva. (2) saMzaya (anirNayAtmakatAva) bhakti yogya ke svAdhyAya karuM to lAbha! athavA tenA phaLamAM zaMkA thavI. (3) anadhyavasAya (bodharahita dazA) aspaSTabodha. guNaprApti-tattva sUkSmabodha : mithyAtvanA aMdhakArarUpa mahAdoSa TaLyA pachI jIva je bodha grahaNa kare te marmagrAhI hoya che. je je dharmaanuSThAno yogadaSTi samuccaya sthirAdeSTi 256 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare temAM tenI bhAvazuddha ane hRdayollAsa hoya che. samyaktvanA lakSaNo ane guNothI vibhUSita hoya che. A rdaSTi vedyasaMvedyapadayukta (svAbhAvanuM saMvedana) che, eka kaSAyanA abhAva hovAthI teTalA vairAgyanA aMzo sahita che. vaLI tattvadarzanaanubhava alpAMze paNa abhrAMta che. tadbhutu anuSThAna hovAthI je dharmakriyA hoya tevA pariNAmapUrvaka te kriyA karatA hoya che. guNavRddhi ane doSahAnine barAbara samaje che. anyadharmanI kriyAmAM yogya ke ayogyapaNuM barAbara samaje che. anya dharmamAM rahelA jIvo pUrvanA saMskArathI ke vartamAnanA uttama yogane prabhAve naisargika samyaktva pAmyA hoya to tevA jIvo yogamArganI kriyA vidhine jANI le che ane te pramANe sAdhanA kare che. potAnI pUrva avasthA ke vidhi-vidhAnono Agraha tyajI de che. uttama jIvono paricaya thAya che. A sarva prabhAva bhrAMtidoSa TaLyA pachI samyaktva ke sUkSmabodhano che. samyagdaSTa AtmA ja vivekapUrvakano zuddha AcAra pALe che ane anyane batAve che. vedhasaMvedhapada yogamArganuM ati mahatvanuM sthAna che. karmabaMdha ane mokSaprAptinA je kAraNo che te vedha hevAya che te baMnenuM yathArthajJAna te saMvedana che. avedhavedhapada mithyAtvanuM karmabaMdhanuM kAraNa che vedhasaMvedhapada samaktiIpada che. "aho samyagdaSTi AtmA, kare kuMTuMba pratipALa, aMtaragata nyAro rahe, jima dhAva khilAve bALa.'' rAgadveSarUpa mohano graMthibheda thavAthI, ajJAnano aMdhakAra dUra thatAM samyaktvanI prAptino prabhAva batAvatA graMthakAra bALa dhUlIgRhanI krIDAnuM dRSTAMta Ape che. bALako dhULanA ghara banAve che. bALaceSTAne kAraNe temane koI evuM jJAna nathI ke A ghara pavanathI paDI jaze, pANImAM taNAI jaze. eTale paDI javA chatAM vAraMvAra ghara banAve che, tenI asAratAnuM jJAna nathI. samyagdaSTi AtmA vicAre che ke A saMsAra Avo asAra che. puNyodaye vastunI prApti thAya ane pApodaya zarU thatAM sarva sAmagrI nAza pAmI jAya. lakSmI to jANe paga karIne cAlI jAya che. te sarva vastuo ane bhogavilAsa nAzavaMta ), asthira che. AvuM samajIne te vastunA yogadiSTa samuccaya 257 sthirAdaSTi Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyoga viyogamAM harSa zoka karatA nathI. te RSabhAdi ke cakravartIonI Azcaryajanaka Rddhi-siddhio paNa zAzvata na hatI. saMsAranA dehAdi koInA paNa kayAreya zAzvata hotA nathI. to pachI sAmAnya puNyayogano moha zA mATe ? Ama vicArIne A jIvo vairAgyabhAvanAne puSTa kare che. bAla dhulighara lIlA sarakhI, bhavaceSTA IhAM bhAsere; riddhi siddhi savi ghaTamAM pese, aSTa mahAsiddhi pAsere, zItaLa caMdanathI paNa upanyo, agni dahe jema vananere; dharma janita paNa bhoga IhAM tema, lAge aniSTa te manane re. -A. de. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. caMdanano guNa zItaLa che paNa e ja caMdananA vanamAM Aga lAge to Aga kaMI zItaLa na hoya, te to dAhaka che. pANIno guNa zItaLa che paNa ukaLatuM pANI hAthane bALe. tema game tevuM puNya hoya to paNa karmaprakRti che. te puNyathI maLatA sukhamAM bhoga buddhi thavI te bhrama che. eTale A dRSTivALo evA puNyane paNa heya mAne che. sukha prApta thavA te puNyayoga che chatAM te bhogonI Akti pApano anubaMdha karAvanArI che te pApAnubaMdhIpuNya che. tethI jJAnIne tevI bhogabuddhi thatI nathI. A dRSTimAM AvelA jIvane sUkSmabodhane kAraNe AtmAmAM raheluM svAbhAvika kevaLajJAna ja paramatattva bhAse che. te sivAya anyabhAvo pIDAkArI lAge che. AtmAnA pradeze pradeze vyApta kevaLajJAna ja pUrNa jJAnatattva che. A kevaLajJAnanA pragaTavAthI jIva sarva duHkhothI mukta thaI jAya che. A parama tattva sivAya bAkInA sarvabhAvo paudgalika, karmajanita, hovAthI du:khadAyI che. pApakarma dvArA pUrvanA puNyayoge maLelo bhogasamUha anarthakArI che. paraMtu dharma dvArA puNyayoge maLelA bhogAdi paNa anarthakArI che. agni caMdananA lAkaDAno hoya to paNa bALe. tethI vedyasaMvedyapadanA vivekavALA jIvo bhogasukhamAM sukha mAnatA nathI. bharata cakravartI jevAnA sukha to alaukika hatA chatAM tyajIne cAlI nIkaLyA. zAlibhadra hatA baDabhAgI, riddhi maLI hatI vaNamAgI, kiMtu eka dina badhuM tyajIne eNe dIkSA lIdhI.'' vaLI pUrvajanmamAM niyANuM karIne bhoga-sukhanI sAmagrI meLavI paNa yogaSTi samuccaya 258 sthirAdaSTi Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI AsaktithI subhUma cakravartI jevA cha khaMDanA adhipati chatAM maLelA bhogothI dharAyA nahIM, to pApakarmo bAMdhI durgati pAmyA. Ama pUrvabaddha puNya karmodayanA be prakAra che. eka puNya anAsakatabhAve bhogave ane vivekanA kAraNe badhuM tyajIne zuddha dharmane ArAdhI mukti tarapha laI jAya tevuM puNyAnubaMdhI puNya je bhogo Ape ane choDAvI paNa de, chUTI paNa jAya. bharata cakravartI jevA. jayAre bIjA prakAranuM puNya dharmanA badalamAM mAMgelA bhogo pApabaMdha karAvavAvALuM, aMte durgatine laI janAruM pApAnubaMdhI puNya che. bhogasAmagrI maLe paNa pariNAme te pApamaya che. ajJAnavaza jIvo A pariNAma jANatA nathI ane khADo khodI pote ja paDe che. te subhUma cakravartI jevA hoya che. mithyArdaSTi pApAnubaMdhI puNyavALo hoya che. samaktiI puNyAnubaMdhI puNyavALo hoya che. viSaya vikAre na Indriya joDe, te IhAM pratyAhAro re, kevaLa jyoti te tattva prakAze, zeSa upAya asAro re. -A. de. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. pAMcamuM yogAMga-pratyAhAra : pratyAhAra eTale IndriyonA sparza, rasa, gaMdha varNa ane zabdAdinA paudgalika viSayono nirodha, A dRSTivALA jIvo viSayasukhane heya mAne che. kAraNa ke vedyasaMvedyapadanA prabhAve vedana karavA yogya padArtha AtmAnA pariNAma svarUpa AtmasvabhAva che. AtmA anya padArthane sparzato ja nathI to vedana kevI rIte kare ? AtmAno caitanya svabhAva ane viSayono jaDa svabhAva atyaMta bhinna che. eka dravyano bIjA dravyamAM praveza ja nathI to parapadArthathI sukhanuM vedana kema thAya ? AvA sUkSmabodhane kAraNe sthirAdeSTivALo jIva vaidgalika padArtho pratye anAsakta hoya che. ane Atma svarUpamAM ramaNatA hoya che. te A pratyAhAranuM lakSaNa che. chatAM hajI A jIvo tadna pUrNa avasthAne pAmyA nathI. tethI alpAMze pApajanita sAMsArika pravRtti hoya che, karmanA udaye kAma-krodhAdivaza pApa pravRtti karatA hoya che, paraMtu jema sApa hAthamAM letA Dare tema pApathI DaratA hoya che. vaLI rogAdimAM auSadha na chUTake levuM paDe che, tema mohanA udaye pApapravRtti karavI paDe che. sukha saMpatti maLe paNa bhogavavA jevI mAnatA nathI. dhana meLavavA Icche tyAre paNa nItiniyamanuM pAlana kare, chatAM te meLavavAmAM heya mAne che. yogaSTi samuccaya 259 sthirAdaSTi Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothI dRSTithI kaMIka verAgyabhAva hato paraMtu mithyAtvanA kAraNe saMsAranA sukho gamatA hatA. A daSTimAM samyagujJAnanA prabhAve vairAgya ane vivekanI joDI daDha hoya che. tattvAvabodhane kAraNe aMtarmukhatA vikasatI hoya che. tethI bAhA pralobhanomAM A jIvo mUMjhAtA nathI. teo mAne che ke jagatamAM sarvazreSTha to Atma tattva, parama tattva che. IndriyanA viSayo, tamAma pulabhAvo, parabhAvone bhayAnaka jANe che, te AtmAnI vItarAgatAne bAdhaka che. tethI temAM joDAtA nathI. karmanA udaye thatA parabhAvo jANI le che ane zAstrAdikano ke sadgaranA bodhano AdhAra laI teno upazama kare che. "samati sAthe sagAI kIdhI, saparivArazuM gADhI, mithyAmati aparAdhaNa jANI, gharanI bahAra kADhI, rAgadveSa aviratinI pariNati caraNa mohanA yoddhA, vItarAga pariNati paraNamatAM, uThI nAThA bodhA." -zrI mallIjina stavana, zrI AnaMdaghanajI. samaktinA bhAvanI upasthitimAM paramArthamArgamAM bAdhA pahoMce tevA karmo A jIvone baMdhAtA nathI. durgati, sthAvara dasakapaNuM, tiryaMcagati, jevA karmo baMdhAya tevA pramadAcaraNa ke pApabhAva A jIvone thatAM nathI te svabhAvarUpa samyagrajJAnano mahimA che. sUkSmabodhanA kAraNe pariNati nirmaLa hoya che. tethI evo durgatiyogya baMdha thato nathI. - samakitI jIvone sAvadhapuNya (sAMsArika)no udaya phUTelA sonAnA ghaDA jevo che, te jaLa bharavAnA kAmamAM nathI Avato paNa te TUkaDAnI kiMmata upaje che. tema A jIvo mokSa na pAme tyAre devaloka jevA sukha pAme to paNa temano vairAgya ane viveka jAgRta rahe che. tevuM samaktinuM mAhabhya che. mithyASTi jIvanA pApAnubaMdhI puNyane mATInA ghaDAnI upamA ApI che. te sAjo hoya to paNa alpa kiMmatano hoya che. ane phUTI gayA pachI to tenA TUkaDA kaMI kAmamAM AvatA nathI. te pramANe A jIvone puNyathI tuccha sukho alpa samaya mATe maLe. pariNAme duHkhanI paraMparA sarjAya che. samyagudRSTi jIvanuM jJAna vairAgya sahita ane nirmaLa hovAthI te jANe che ke eka mAtra Atmatvaja sukharUpa che. karmanA udaye paulika bhAvo uThe che. paraMtu te mAro parabhAva che tema jANe che, pratIti che, eTale yogadaSTi samuccaya 26O sthirAdeSTi Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene heyarUpa mAnI nizcayathI AtmA zuddha, buddha ane mukta che tevI zraddhA che. tethI udaya samaye paNa AtmA AtmAnA svabhAvamAM che. ane parabhAva parabhAvamAM che tema nizcayathI mAne che, samaje che. sthirAdeSTimAM nizcayanayanI samaja che paraMtu hajI tevA pariNAmanI daDhatA nathI. samajaNane kAraNe te jIvonI pravRttimAM pratyAhAra-IndriyonA saMyama, nirodhanI pradhAnatA hoya che. te jIvI jANe che ke saMsAranuM sukha udaya janya che, karmano udaya pApa-puNyarUpe haMmezA mizrita hoya che. saMsAra sukha duHkhathI mizrita hoya che, dhana puNyathI maLe paNe te kamAvA, sAcavavA, bhogavavAmAM AkuLatA rahe che. saMsAramAM game tevA utkRSTa puNyavALI vyaktine paNa ati alpa aMzamAM pApano udaya hoya, dehadhArI hoya eTale sudhI tRSA Adi lAge. tIrthakarone zyAmavarNa hoya che. te azubhaprakRtino udaya hoya che, paraMtu teonI anya puNya, prakRtio ati utkRSTa hoya che tethI te azubha prakRtio azubha rahetI ke manAtI nathI. jema eka ghaDAmAM lImaDAno rasa alpa samaya mATe bharyo hoya, pachI tarata ja tene kADhI levAmAM Ave, vaLI ghaDo sApha karavAmAM Ave. pachI temAM zaraDIno rasa bharavAmAM Ave to temAM bhale kaDavAzano spaSTa khyAla na Ave, chatAM korA ghaDAmAM bharelA rasa karatA temAM ati alpa asarane kAraNe te rasa utaratI kakSAno gaNAya. svAdanipuNa, gaMdhanipuNa, tarata ja pArakhI leze. Ama puNyanA joradAra udayamAM vacce nabaLI pApaprakRtiono spaSTa khyAla na Ave chatAM tenI alpatama asara hoya che. tema ati puNyodaya hoya to paNa, chAsthane AMzika pApaprakRtino udaya hoya te jaNAto nathI. sAmAnya jIvonI evI mAnyatA hoya che ke dharmathI puNya baMdhAya ane sukhabhoga maLe. vAstavamAM zubhabhAvathI puNya baMdhAya che. dharma svabhAva svarUpa hovAthI puNyapApano hetu thato nathI chatAM dharma ane puNyapApanA baMdha anubaMdhanI spaSTatA karavA zAstrakAra jaNAve che. ke A dharma be prakAre che (1) atAttvika (2) tAttvika. (1) atAttvika : heya upAdeyanA viveka rahita praNidhAnAdi bhAvadharmathI rahita e atAttvika che. te jIvo te te prakAranA zubhabhAvathI puNya bAMdhe che te pApAnubaMdhI puNya che. te puNyathI bhogabuddhiyukta sukho maLe che je pApano anubaMdha karAvI jIvane rakhaDAve che. yogadRSTi samuccaya 261 sthirAdeSTi Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) tAttvika dharma : vivekapUrNa ane praNidhAnAdi bhAvadharma yukta che. tenA be prakAra che. (a) niravadyapuNya (ba) sAvadhapuNya (a) niravadyapuNya : A prakAranuM puNya zreSTha dharma sAmagrIne prApta karAve che. teonI sAMsArika sukhabhoganI sAmagrI paNa pracura hoya che. chatAM temAM te anAsakta che. potAne uttama dharma pALavo hoya, anyane pamADavo hoya tyAre te jIvono baLavAna puNyaprakRtino udaya nimitta bane che. te puNyaprakRti tIkSNabuddhi, mArgane anurUpa kSayopazama, Agamano yoga, dharmamayabhAvanA che, A puNya niravadha che. mukhyatve viveka ane vairAgyayukta A zuddha dharma che. (ba) sAvadya puNyAnubaMdhIpuNya : A paNa tAttvika puNyathI baMdhAya che. te devalokanA ke manuSyalokanA uttama prakAranA bhoga sukha prApta karAve che. jo ke te kALa temano aviratijanya hovAthI pramAdAdinuM sevana karavuM paDe che. chatAM te samakti guNane bAdha karatuM nathI, aviratinI hAjarImAM jIva samaktinI prApti karI zake che, TakAvI rAkhe che. bAdhA e che ke bhAvo jIvane aviratimAM rAkhe che, tethI nizcayanayathI to A puNyAnubaMdhI puNya hovA chatAM heya che. vyavahAranaya prAraMbhamAM upAdeya gaNe che, paraMtu uMcI bhUmikAmAM to te paNa heya mAne che. sAvadha puNyathI maLatA bhogasukhane joIne samyagdRSTi jIvone AnaMda nathI thato. kayAre chUTIe tevI bhAvanA rahe che. te vicAre che mahApurUSo kevI apUrva koTinI sAdhanA karI gayA, ame kayAre chUTIzuM ? jo ke temano tAttvika dharma zuddha hovAthI mokSamArgamAM vighna thato nathI mAtra vilaMba thAya che. alpa mAtra baMdha paNa nikAcita thato nathI. bhoga vakhate aviratine kAraNe pApabaMdha hoya to paNa te pariNAma tyAgano hovAthI anubaMdha viratino paDe che. te nikAcita pApa ke nikAcita sAvadhapuNya bAMdhatA nathI. pAMcamI sthirAdeSTi samyaktvanA mahAna guNayukta hovAthI tenI sAthe bIjA ghaNA guNo vikasita thAya che. AtmA anaMta guNonA vaibhavano khajAno che. te parama purUSoe pragaTa karyo, anubhavyo. tene zakaya teTalo vANI dvArA prastuta karyo, yadyapi te vANIno viSaya ja nathI. chatAM paropakAra vaza jagatanA jIvo samajI zake te rIte jagatanA padArthonI upamA ApI samajAvA prayatna karyo ke te ratnano khajAno, sphaTika jevo nirmaLa, AkAza yogaSTi samuccaya 26 2 sthirAdaSTi Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevo anaMta che. vAstavamAM amApa evA Atmatvane, aciMtya tattvane sarakhAvI zakAya tevo padgalika padArtha hoI zake nahi. je pada zrI sarvajJo dIThuM jJAnamAM, te paNa kahI zakayA nahIM bhagavana jo, te svarUpane anyavANI te zuM kahe ? anubhava gocara mAtra rahyuM te jJAna che. apUrvaavasara, zrImad rAjacaMdra. sthirAdeSTivALAno dharmarAga utkRSTa koTino hoya che. cittanI vizuddhi ja dharma che, tevI zarUAta A sthirAdeSTimAMthI thAya che. sAco kSayopazamabhAva ahIMthI ja hoya che. jayAM sudhI karmamaLanI yogyatA ghaTatI nathI tyAM sudhI yogamArga pAmI zakato nathI. te avasthAmAM dharmarUpa kriyA hoya to te bhrAmaka hoya che. tattvarUpa dharmamArganA pravezadvAra be che. eka karmalaghutA, bIjo karmavivara. karmalaghutA ? nadI ghola pASANa jAya. nadI parano patthara athaDAI kUTAI goLa bane tema jIva A saMsAravanamAM rakhaDyA kare che. thoDu puNya thaI jAya to paNa te karmalaghutA vikAsa karAvanAra nathI. jIvanuM paribhramaNa cAlu rahe che. chatAM aMze dharmano yoga thAya che. karmavivara : (bIjo dvArapALa) kSayopazamathI thayela karmalaghutA che. tattvamArgamAM praveza karAve. jainazAsanamAM praveza karAve. devaguruno yoga karAve. guNasthAnakanA kramamAM joDe ane anukrame mokSa prApta karAve. mULamAM potAnA kSayopazama bhAvathI zuddhi che. zItala caMdanathI paNa upanyo anidahe vanane re dharmajanita paNa bhoga IhAM tema, lAge abhiSTa te mananere. aMze hoya IhAM avinAzI, pudgala jAla tamArI re cidAnaMdadhana suyazavilAsI, kima hoya jagano AsIre. -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI, A yogadRSTimAM jIvanI AMtarika dazA ucca prakAranI che. e sarva prabhutva nizcayanaya AzrI samyakatvanA zuddha pariNamananuM, zuddha dharmanuM che. AdhyAtmika jIvanano vikAsa anupama che. AtmA mULa svabhAvane pragaTa kare che. yogadaSTino hetu ja AtmAnA utthAnano che. te samatvathI prAraMbha thaI nirvANa sudhI pahoMcADe che. AtmAnI svayaM pavitratA, zuddhatA yogadaSTi samuccaya sthirAdeSTi 263 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja tenuM mULa che. mATe sAdhake zuddhAtmAthI svabhAvanA lakSya sAdhanA karavI. pAMcamI sthirAdaSTinuM ciMtana : he Atmana ! AtmA trikALI, dhruva, jJAyaka dravya che. paramAtmA jevo paramazuddha anaMtaguNono svAmI che. vartamAnamAM te guNo karmasattAthI AvaraNa pAmyA che. tethI jIvane saMsAranA bhrAmaka sukhomAM rAga thAya che. rAgAdi bhAvothI AtmAnA upayogamAM malinatA Ave che. jo huM svabhAvanA Azraye ratnatrayInI sAdhanA karuM to karma kevaLa sAMyogika padArtha che te dUra thaI zake che. mAre mAruM svarUpa prApta karavAnuM che. tene bAdhaka avirati jevA doSo mAre dUra karavA ja che. te mATe mAruM AtmabaLa mAre vadhAravuM joIe. mAre mokSamArge sAhasa karavAnuM che. A daSTino vaibhava : vItarAganI vANIno apUrva mahimA, gurujanonI bhakti, pUrvanA doSayukta jIvanano prazcAtApa. AtmaguNonA vaibhavanuM mAhAtma. sUkSmabodhane kAraNe audayikabhAvanI siddhio pratye anAsakti. mithyAtvanA dUra thavAthI AtmabhrAMtino, bAhya sukhonI bhrAMtino doSa dUra thAya che. IndriyonA viSayonI virakita thAya che. pUrvanA saMskAra pratye jAgRta hoya che. vedyasaMvedyapada (AtmazAMtino anubhava) prApta thAya che. yogadaSTi samuccaya yogadaSTi samuccaya 264 84 sthirAdeSTi Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t 6. kAntAdRSTi yogamArganI A dRSTi-darzanamAM AtmAnI nirmaLatAno prabhAva vizeSa che. adhyAtma vikAsanA sopAnano krama uttarottara svabhAva sanmukha thato jAya che. te je jANe te mANe ane mANe te jANe, mUMgo sAkaranI mIThAzanuM varNana zuM kare ? pAMcamI sthirAdaSTithI ja A darzananA tAttvika camatkArono prAraMbha vedyasaMvedyapadathI, (AMzika anubhUtithI) thayo che. te dRSTimAM cothA, pAcamAM ane chaThThA guNasthAnavartI jIvo hatA. ane A kAntAdRSTimAM paNa e ja traNa guNasthAnavartI jIvo che. guNasthAnanA bheda vairAgya, viveka ane virati jevA guNonA vikAsathI kahyA che, ane dRSTinA bheda te te dRSTi pramANenA guNonI apekSAe pADavAmAM AvyA che. dAkhalA tarIke pAMcamI dRSTimAM anyamud doSa hoya che. A doSane kAraNe jIvane yogamArga ke tattvamArga choDIne sAMsArika pravRttimAM rUci thaI jAya, arthAt vibhAvamAM rati pedA thAya te anyamud doSa che. chaThThI dRSTimAM anyamud doSa hoto nathI. te jIvo saMsAramAM rahe che, viSayono saMparka hovA chatAM temanuM citta vairAgyavALu hoya che. avirati chatAM chaThThI dRSTimAM anyamud doSa nathI. kathaMcita chaThThA guNasthAnavartI bhAvaviratidhara sAdhumAM jo anyamud doSa hoya to te pAMcamI dRSTimAM hoya tema jANavuM. A dRSTinuM nAma kAntA che. kAnta eTale manohara, priya. A dRSTimAM rahelA jIvonA pariNAma manohara ane kAnta hoya che. te jIvo svabhAvathI upazAMta hoya che. tenI mULa prakRti samatA che. kAntAdRSTimAM AvelA jIvomAM pUrvanA guNo to rahe che paraMtu temAM vizeSa dRDhatA ane nirmaLatA Ave che. A dRSTimAM (1) tArAnA prakAza jevo bodha (2) anyamud (vaibhAvika rUci) doSa kSaya (3) guNa tattvamImAMsA (tattvabodhamAM vadhu uMDANa) (4) chaThThuM yogAMga dhAraNA che. bodha H tArAnA prakAza jevo sthira ane kaMI ujAsavALo che. AvA dRDha bodhane kAraNe A dRSTivALA jIvonA anuSThAno niraticAravALA hoya che. zuddha upayogane prAHye anusaranArA hoya che. mahad aMze sAdhu jIvananI carcAyukta hovAthI apramAdavALA hoya che ane svAdhyAyano viniyoga hovAne yogaSTi samuccaya 265 kAntAdaSTi Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe anya jIvone tattva samajAvavAmAM prabhAvazALI hoya che. tethI temAM saphaLatA paNa maLe che. anya jIvone AvA yogIonA bodha pratye, upadeza pratye prIti thAya che. ane tethI bodha zravaNa saphaLa thAya che. A dRSTivALA jIvo vizuddha AcAronA kAraNe lokapriya bane che. vairAgya jevA guNo, niHspRhatA-samabhAvane kAraNe A yogIonA AcAra saheje samyag hoya che. temanA vicAra, vANI, vartana sadAya mATe sahaja bhAvavALA hoya che. dina pratidina teo dharmamArgamAM ekAgra cittavALA thatA hoya che. munirAjonI aMtaradazAnuM AvuM sAmarthya che. A jIvo zAstrayogavALA hovAthI teo zrutadharmamAM zAstra adhyayanamAM dattacitta hoya che. zAstrayogamAM temano praveza thayelo che. A yogIonI nirlepatA paNa AzcaryakArI che. sAMsArika kAryo to ati gauNa che. AhArAdi paNa saMyama arthe deha TakAvavA mATe hoya che. A yogIone "AkSepaka jJAnanA'' (AkarSaNa karanAra) prabhAvathI IndriyAdinA bhogo ke AhArAdi saMsAranA paribhramaNanA kAraNa banatA nathI. paraMtu pUrvabadhdha karmanA udayanI nirjaraNA thAya che. zAstranA bodhamAM, jJAnanA anubhavamAM AkarSaNa karanAruM A AkSepakajJAna viziSTa koTinA vairAgyavALuM hoya che. tethI kuMthunAtha Adi tIrthaMkara paramAtmAne cakravartInA AzcaryakArI sukhabhoga ane riddhi siddhi maLavA chatAM asaMga rahI zakatA hatA. te bhogAdimAM mUMjhAtA na hatA ke AkarSaNa pAmatA na hatA. A jJAnano tevo prabhAva che. A dRSTivALA jIvo samartha tattvaciMtaka hoya che. . tattvonA gUDha rahasyonA jJAtA hoya che. tethI temanA mohAdi vikAro kSINaprAya thaI jAya che. tattvanA sUkSma ciMtana dvArA samyagdarzananA mULabhUta cha sthAnonI gaveSaNA kare che. : cha sthAno H (1) AtmA che. (huM ja AtmA chuM) vizvamAM jema anya padArtho che tema AtmA eka padArtha che. (2) te nitya che, janma maraNAdi avasthAo badalAvA chatAM AtmA nitya avinAzI zAzvata che, ane te ja upAdeya che. (3) vibhAvika dazAmAM karmano kartA hovAthI karmajanita sukhaduHkhano bhoktA che. (4) nizcayathI svabhAva dazAe AtmA svarUpano kartA ane tenA AnaMdasukhano bhoktA che. (5) vaLI A AtmA mokSasvarUpa che. nirAvaraNajJAna vaDe AtmAnuM mokSasvarUpa pragaTa thAya che. (6) mokSa prApti sAdhano che, te samyagdarzana, samyagjJAna ane samyagucAritra Adi yogaSTi samuccaya 266 kAntAdaSTi Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AvA ciMtana dvArA anya darzanakArAe prarUpelA mithyA bhrama tUTI jAya che. ane sAcA zrutajJAnane pAmato jAya che. jo avirati ke dezavirati hoya to sarvavirati mATe tIvrajhaMkhanA rAkhe che. chaThThI dilhI re have kAMtA kahyuM, tihAM tArabhra prakAza; tatvamImAMsA re deTa hoye dhAraNA, nahi anya zrata vAsa. dhana dhana zAsana zrI jinavarataNuM.. mana mahilAnuM re vahAlA upare, bIjA kAma karata; tema zratadhame re mana deTa dhare, jJAnAkSepakavaMta. dhana dhana zAsana zrI jinavarataNuM.... -A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. A daSTivALAno bodha sthira, vistRta ane vizuddha che. vadhu nidrA, vithA, kaSAyanA aprazasta bhAvo, tathA pramAda rahita hoya che. anyanA avaguNa pratye udAracitta hoya che. tenA doSone gaMbhIratAthI samajAvI choDAve che tevA viniyoga pradhAna hoya che. anya jIvone sanmArge laI javA mATe udAra AzayavALA hoya che. AthI lokapriyatA temane prApta che. A lokapriyatA guNapradhAna hoya che. teonI AMtarika avasthA nirmaLa che. svayaM nigraMtha che. te dazA adbhuta che. sthirAdeSTino bodha ratnanA prakAza jevo hato. paraMtu AtmAnI nirmaLatAnA kAraNe kAntAdRSTino bodha jANe ratnanA DhagalAnA prakAzathI paNa vizeSa tArAnA prakAza jevo sthira ane vizuddha che. vizuddhine kAraNe A dRSTimAM jIvonA anuSThAna niraticAra, prAye te zuddha upayogane anusaranArA hoya che, aprazasta kaSAyano abhAva hoya che. prazasta kaSAyano bhaya hoya che. sAdhu dazAyukata apramAdavALo hoya che. tattvanA abhyAsane kAraNe anya sAdhako sAthe svAdhyAyano viniyoga karI zake che. te gaMbhIra ane udAra cittavALA hoya che. anyanA doSone vAtsalyathI nibhAvI le che. A dRSTimAM bodhanA pariNAma ghaNI sthiratAvALA hoya che. ISTamAM prIti ane aniSTamAM aprIti, sukhamAM rAga ane dveSamAM duHkha jevI hAlakaDolaka sthiti nathI. paraMtu svAbhAvika zAMta ane sthitaprajJa hoya che. gItAmAM kahyuM che tema mahAtmAo IndriyavijetA hoya che. "kAcabo jema aMgone tema ja viSayo thakI, saMkele Indriyo pUrNa, tenI prajJA thaI sthira.' yogadaSTi samuccaya 267 kAtAdeSTi Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke apekSAe sarvaviratidhara sAdhu mahAtmA ethI vizeSa saMyamadhArI hoya che. paMcamahAvratadhArI, ahiMsaka, apramAdI jevA mahatvanA saMyamasthAno dharAve che. jo ke A dRSTimAM samakitI, dezaviratidhara, sarvaviratidharano samAveza thAya che. kAraNake te badhA ja potAnA AcAronuM niraticAra pAlana kare che. kAraNake temano tattvabodha sUkSma che. jemake gRhastha puNiyAjInuM sAmAyika niraticAra hatuM. zrI tIrthara paramAtmA janmathI A dRSTivALA hoya che. rAjayanI Rddhi vagere hovA chatAM bALapaNathI te bhogothI virakta hoya che. svabhAve zAMta, gaMbhIra, udAra, viveka ane aucitya pAlanavALA hoya che. sUkSmabodhanI vizeSatA tathA doSakSaya guNanI prAptine kAraNe A jIvo zuddha upayoganI ramaNatAvALA hoya che. vikaTa paristhitimAM zubha pariNAmanI dhArA pedA karI le che, TakAvI rAkhe che, azubhane zubhamAM palaTAvI le che. jemake krodhanA nimittane uttama kSamAmAM palaTAvI de. pAMDavonA prasaMgathI samajAya che. duSkara upasargone samatAthI svIkArI le che. anyamud doSakSaya : anyamud H vaibhAvika rUci, AkarSaNano abhAva. yogasAdhanA sivAya anya kriyAmAM harSa thato nathI. cittanI sthiratA yogasAdhanAnI ISTa kriyAmAM hovAthI anya kriyAnA vikalpo uThatA nathI. vaLI uttama sUkSma vicAraNA dvArA samagUjJAna vizeSa nirmaLa bane che. temAM ja sAcu hita che tema mAne che. tethI anya zrutano, kSetrano ke sahavAsano tyAga kare che. eka anuSThAna kriyA thatI hoya tyAre bIjA anuSThAnamAM mana jAya to te anyamud doSa che. jema ke caityavaMdana karatA hoIe tyAre bIjI kriyAmAM manane laI javuM ke kriyA karavI te anyamud doSa che. A doSa aMgArA jevo gaNyo che. te samayanI kriyAmAM bhAvanI asthiratA thAya che. evI doDAdoDI karavAthI te nirjarAnuM kAraNa thatuM nathI. pAMcamI daSTi sudhI darzana mohanIyanA khed, udvega, lepa, jevA doSonuM nirAkaraNa thayuM hatuM. A kAMtA nAmanI chaThThI dRSTithI cAritramohanIya janya doSonuM nirAkaraNa thAya che. vicAravA jevuM e che ke AtmA kevo amApa zaktiyukta tattva che. tene sAMsArika sukhanI pAchaLa doDatA jIvo jANI zakatA nathI. e ja AtmAnI nirmaLatA A yogamArga pragaTa kare che. ane dATelo kAntAdRSTi yogadaSTi samuccaya 268 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khajAno bahAra Ave che. tyAre te jIvonA AnaMdanI avadhinuM koNa varNana karI zake ? yogadRSTimAM uttarottara Atmika utthAna-vikAsakrama vRddhi pAme che. vaibhAvika rUcino abhAva hovAthI temanuM citta vairAgyayukta hoya che. paudgalika padArthanI Asakti be prakAranI kahI che. (1) rUcirUpa Asakti : A Asakti darzanamohanIyanA udayathI mithyArdaSTi jIvomAM hoya che. tethI teno prabhAva cAra dRSTivALA jIvo sudhI rahe che. pAMcamI dRSTivALA jIvo samyagadRSTi che tethI teno prAye prabhAva raheto nathI. (2) ratirUpa Asakti : rati eTale rAga te cAritra mohanIyanA udayathI hoya che. pAMcamI dRSTivALA jIvomAM viveka hovAthI bhogamAM ci nathI hotI paNa ti eTale rAga hoya che. kAraNa aprazasta kaSAya rahelA che tethI mohanIyajanya AnaMda Ave che paNa temAM rUci (rasa) nathI hotI. chaThThI kAntAdRSTivALA jIvone paudgalika ke vaibhAvika pravRttimAM rUcirUpa ke ritarUpa eke Asakti hotI nathI. arthAt mohanIyajanya rati hotI nathI. zAtAvedanIyajanya rati (rAga) to hoya che. jemake garamInA divasomAM tRSA lAgI hoya ane zItaLajaLa pIvA maLe to zarIramAM zAtAnuM sukha lAge che. paNa temAM moha ke rAga nathI ane tevo yoga na maLe to dveSa nathI. te pramANe IndriyonA viSayamAM ISTAniSTa saMyoga viyogamAM rAga dveSa karatA nathI. na A dRSTimAM bodhanI sUkSmatA ane zuddhatA vizeSa che. vaLI anyamud doSakSayathI hAsya, rati, ati, bhaya, zoka, durgaMchA AvA badhA doSono abhAva samajavo. AvA azubha pariNAmano abhAva te kAntAdRSTimAM yoganI nirmaLatA che. tethI viSayo maLavA chatAM cittamAM sukha-harSa thavo, rati eTale tRpti thavI, ke Azcarya thavuM ke aho ! A viSayo ATalA suMdara che ! tevuM kutUhala thatuM nathI. maraNAMta kaSTa Ave bhayathI viveka cUkI jatA nathI. pratikULatAmAM durgaMchA ke tiraskAranA bhAva thatA nathI. AvI jAgRti tattvanA bodha-ciMtananuM, mImAMsAnuM pariNAma che. aho ! jIvanA Atmika pariNAmamAM kevA adbhUta bhAvo bharyA che. AnaMdano jANe mahAstrota vaheto thAya che. jIva temAM taraboLa thaI yogadRSTi samuccaya 269 kAntAdaSTi Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayo hoya che. jJAna AnaMdamAM magna yogIne have kayA sukhanI IcchA thAya ? sukha to temane zodhatuM AvyuM che. dhanya te munivaro ? tattvamImAMsA guNaprApti : kAtAdeSTivALA yogI sarvajJa vItarAga kathita tattva-ciMtananA amRta sAgaramAM ahorAtra nimagna che. nizcayanayanA bodhathI teo jANe che ke koI bAhI padArtha ke viSayo jIvane sukha ke duHkha ApI zakatA nathI. kAraNa te jaDa padArthono cetananA koI pradezamAM praveza ja nathI. ajJAna dazAmAM rAga-dveSanA bhAva thAya che. tenA kAraNe sukhaduHkhano anubhava thAya che. paNa te AtmAno svabhAva nathI. mATe te sukhAdi kalpanA mAtra che athavA tatsamayanI avasthA mAtra che. paNa tenuM svAmItva nathI. Ama nizcayano bodha hovAthI A yogIjano svarUpanA AnaMdamAM magna rahe che. vItarAga mada lpanA, rati-arati-bhaya-zoka, lalanA nidrA, taMdrA-duraMdazA, rahita abAdhita yoga, lalanA -zrI supArzvajina stavana, zrI AnaMdaghanajI. nizcayanayanA bodhanA kAraNe adhyavasAya saMpUrNa zuddha thaI gayo che. arthAta zubhAzubhabhAva thavA chatAM tenA kAraNe citta viparyAsa pAmatuM nathI. teo azubha nimittone zubhamAM saMkrame che ke karmakSayanuM kAraNa mAne che tethI koI vikalpa uThato nathI. temanuM jJAna vairAgyagarbhita che. tethI tenuM pariNAma paNa AtmAnA hitodayavALuM che. kAyAdika ceSTA-rUcipUrvaka nathI. jo ke cAritramohanIyano udaya hoya to te jIvone dehapoSaNanI pravRtti hoya che. te sivAya to kAyayoga paNa dharma arthe ja hoya che. "kAyAdikano sAkhIghara rahyo aMtara AtamarUpa" A yogI mahA gItArtha che. nizcaya vyavahAranI samatulA jALave che. temanuM citta niraMtara zrutajJAnathI bhAvita hoya che AthI te AkSepakajJAna kahevAya che. AthI koI bAhya padArthamAM AkarSaNa pAmatuM nathI. - kAntAdRSTivALA yogIjanone guNasthAnaka pratyayaka azubha baMdha sivAya bIjo eka paNa azubha baMdha hoto nathI. sthirAdeSTimAM aprazasta kaSAyo sattAmAM rahelA hovAthI guNasthAnakaprayika azubha baMdha uparAMta bIjo paNa azubha baMdha hoya che. paraMtu A yogInI dazA vizeSa nirmaLa che. AgaLanI dRSTimAM mithyAtvane kAraNe thayelo paulika sukhano bhrama A dRSTimAM TaLI gayo hoya che, ethI sukha, bhoga hovA chatAM te yogadaSTi samuccaya kAntAdRSTi 27) Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM Asakta thatA nathI. tethI e bhoga paramapada pratye pramANamAM bAdhA karI zakatA nathI. yadyapi aviratijanya bhrama che. kAraNa ke aprazasta kaSAyo paNa rAgAdirUpa che, tethI samatAnuM sukha ahIM pUrNa nathI. prazasta kaSAyanA zubhabhAva paNa tattva dRSTimAM bhrama karAve che. A daSTimAM anyanuM duHkha joI jIvane dayAnA bhAvathI kaMI karavAnA bhAva pedA thAya che. tethI ahIM saMpUrNa nizcaya pradhAna bhedajJAna nathI, pote paranuM kaMI karI zake che evo kartAbhAva thaMcita pedA thAya che. te nimitta ho to bhale paraMtu kartAbhAva bhedajJAnamAM bAdhaka che. A dRSTivALA jIvo Indriya viSayo ane kaSAyo upara saMpUrNa saMyamI che. chatAM chavastha che tethI jayAM jeTalI jarUra hoya teTalo kaSAyano upayoga aucityapaNe kare che. jaina zAsananA mahApurUSonA kathAnakomAM dareka prasaMge AvuM aucitya pAlana jaNAya che, tethI A kathAnakonA rahasyo jANanArane samakti prAptinuM nimitta bane che. anya darzanamAM evA aucitya pAlanamAM anucita ghaNuM Ave che. yogI mahAtmAo krodhanA AvezamAM zrApa Ape vagere, gRhasaMsArI hoya vagere. mRgajaLa mithyA hovA chatAM bhramita mRgalA jaLa pIvA doDe che. tema mithyAdeSTi bhogamAM sukha na hovA chatAM ekAMte sukha mAne che, tethI tenI pAchaLa doDe che. paraMtu paramArthamArge AvI zakatA nathI. jayAre kAntAdRSTimAM tattvaciMtanarUpa zuddha upayogane kAraNe viSayonA prasaMgamAM paNa nirmaLa pariNAmane te te kaSAyanA abhAvarUpe TakAvI rAkhe che. tethI satata puNyAnubaMdhI puNya bAMdhe che, athavA nirjarA kare che. chatAM A dRSTimAM jo kSAyika bhAvanA pariNAma hoya to to pAra pAmI jAya che. paraMtu kSayopazamabhAvanA ke upazamabhAvanA guNomAM te guNasthAnakathI paDavAno bhaya che, te kevaLa pUrvanA bAMdhelA nikAcita karmono udaya kAraNabhUta hoya che. A dRSTimAM patana thAya tevA karmo baMdhAtA nathI. cauda pUrvadhArI munijano A dRSTimAM hoya che. temanuM niraticAra cAritra hoya che. vaLI caudapUrvanA jJAnanIpariNAmanI hAjarImAM patana thatuM nathI, paNa zrutanA vismaraNathI ke pramAdathI paDe che tyAre badhuM ja zrutajJAna cAlyuM jAya che. ane patana thatAM nigodasthAne pahoMcI jAya tevI saMbhAvanA hoya che. sthirAdeSTimAM darzAvelA ekavIza Atmika lakSaNomAMthI navamA maitrI Adi guNonI vizeSa vRddhi thAya che. te guNo A dRSTimAM AtmasAt thAya yogadRSTi samuccaya kAntAdRSTi 271 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AgaLanI pAMca daSTimAM maitrI ane amaitrI baMne bhAva hoya che. prazasta aprazasta kaSAyo hoya che, jayAre A daSTimAM tattvaciMtananI zuddhatA hovAthI A guNo saMpUrNa vikAsa pAme che. A daSTivALA gRhastha jIvonI sAMsArika pravRtti paNa jinAjJAyukta hoya che. saMpUrNa aucityanuM pAlana kare che. A dRSTimAM anyamud doSa gayo che. aprazasta kaSAya dUra thAya che. chatAM prazasta kapAyonA bhAvo rahyA che. tethI "rAga' nAmano doSa che te have naSTa thAya eTale sAtamI dRSTi prApta thAya che. dhAraNA-chaThuM yogAMga kAnanAdeSTimAM dhAraNA nAmanuM aMga prApta thAya che. yoganA keTalAMka aMgo haThayogavALAne paNa hoya che. yamanA pAMca mahAvrato bAdhApaNe hoya che. jainadarzananA ahiMsA jevA sUkSma AcAravALA mahAvrato prAye hotA nathI. te ja pramANe niyamamAM svAdhyAya saMyamAdi hoya che, vyasanathI mukta hoya che. chatAM temAM sUkSma AcaraNA hotI nathI. Asana siddha kare che. bAhya prANAyAmathI nADI zuddhi kare che. pratyAhAramAM Indriyono nirodha kare che. A haThayogamAM manane amuka cakromAM ke pradezamAM evuM bAMdhI de ke divaso sudhI zArirIka ceSTA paNa na thAya. AMkhanuM popacuM paNa pharake nahi. A sarve haThayoga che. je mukti mArgamAM prayojanabhUta nathI. tethI jenadarzanamAM tenI prasiddhi nathI. dhAraNA e eka apekSAe matijJAnano bheda che. atre dhAraNAne yoga tarIke vicAratA mana para saMpUrNa saMyama hoya che. arthAt viSayothI virakita che. A dRSTivALA yogIo prAthe manane mokSamArganA nimittomAM joDeluM rAkhe che. cittano dezabaMdha te mananI sthiratA che. chatAM yogya nimittomAM pheravIne paNa saMyamamAM rAkhe che. anyamuddoSanA abhAvathI A jIvo paramArthamAM ekAgra manavALA hoya che. A jIvonuM mana tattvaciMtana parAyaNa hoya che tethI anya kriyA karatA hovA chatAM temanuM mana to tattvamaya rahe che. tethI kathaMcita bAhya pravRtti kare to paNa jinAjJAyukta ke zAstrAnusArI hoya che. A jIvo rAjA, zeTha, mAtA-pitA, pati-patnI ke je koI avasthAmAM hoya tyAM te sarva javAbadArI nirlepabhAve kare che. temanuM citta tattvaciMtana parAyaNa hovAthI, heya-upAdeyanA vivekapUrNa hovAthI prazasta kaSAyathI yogadaSTi samuccaya 272 kAnatAdRSTi Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya kare che. pAMcamI dRSTimAM cAritramohanIya karmanA nikAcita udayathI mana calita thAya to aprazasta kaSAya thaI jAya. paraMtu A daSTimAM karmanA udaye jIva samatA rAkhe che. pUrvakarma bhale aprazasta kaSAyavALuM hoya paNa udaya vakhate to samatAyukta prazasta kaSAya hoya. teja tattvaciMtanano, aucitya pAlanano prabhAva che. teo mahAgItArtha che. temanI aMtaradazA AzcaryakArI hoya che. - dareka tIrthakaro trIjA bhavamAM jayAre tIrthaMkara nAmakarma nikAcita kare che tyAre prAya chaThThI dRSTimAM hoya che. kAraNa ke tIrthakara nAmakarma nikAcanA mATe parAkASThAnI maitrI-karUNA joIe che. tIrthakara nAmakarma prakRti atyaMta uccakoTinI che te prabaLa koTinA prazasta kaSAyo hoya tyAre ja nikAcita thAya che. tevI koTinA kaSAyo kAnatAdRSTimAM hoya che, jo ke tenuM sAtatya na paNa hoya, paraMtu chellA tIrthakaranA bhavamAM janmathI ja te dRSTi AvI jAya. maitrIbhAva jagatameM merA saba jIvase nitya rahe; dIna du:khI jIvo para mere urase karUNA ota bahe. durjana krUra kumAryaratoM para kSobha nahIM mujhako Ave; sAmyabhAva rambha meM una para, aisI pariNati ho jAve. "yuga vIra' merI bhAvanA kAMtAdRSTivALAnI maitrI Adi bhAvanA uccakoTinI hoya che. tAtvika dharmano prAraMbha apunabaMdhaka avasthAthI thAya che. tyArathI ja maitrI Adi bhAvanAo hoya che. teno saMpUrNa vikAsa A dRSTimAM hoya che. A dRSTivALAno bIjo guNa viSayathI virakta hoya che. prazasta kaSAyajanya guNAnurAga hoya che. paraMtu kAmarAga ke sneharAga nathI. niraticAra cAritranuM pAlana karanArA sAdhujano apavAda mArge kathaMcita AraMbhAdi pravRtti kare to paNa te zAstrAnusAri hoya che. A dRSTivALAno trIjo guNa prabhAvazALI hoya che. pAtra jIvo pratye vAtsalyabhAva hoya paraMtu AjJAdrohI kaDaka valaNavALA hoya chatAM te sAthe te jIvo pratye sabhAvavALA hoya che. sAdhu ke gRhastha A dRSTivALAnA vyaktitvano evo prabhAva hoya che, te prabhAvaka hoya che. A daSTivALAno cotho guNa dharma che. maraNArata kaSTamAM Dage nahIM. ApattimAM dInatA nahIM. lokasamUha pAse koI yAcanA nahIM. yogadaSTi samuccaya 273 kAntAdRSTi Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dRSTivALAno pAMcamo guNa rAgadveSa, harSa-zoka, mAna-apamAna, roga ke Arogya jevA laMkAtmaka saMyogamAM mUMjhAya nahIM, samabhAvI pariNAmavALA hoya che. utsarga ane apavAda mArgamAM nipuNa hoya che. anAsakata yogI che. - chaThTho guNa abhISTalAbha che. temanA mananA saMkalpo sahaja pUrNa thAya che. A saMkalpo padgalika sukhAdinA nathI hotA. temanA niraticAra pAlanathI amRtaanuSThAnanA baLe vipno nAza thAya ane saMkalpa siddha thAya che. A dRSTivALAno sAtamo guNa janapriyatna che. A jIvomAM aneka guNo janapriyatvanuM kAraNa che. temanAmAM aucityano guNa mukhya che. aucityamAM jina AjJA ja yoga che. jayAM jayAM je niSedha che te pramANe AcAra kare ane jayAM vidheya che tyAM te pramANe AcAra kare. gRhastha paNa artha kAryanI pravRtti bhagavAnanI AjJA mujaba kare A dRSTinI e yogyatA che. chaThThI kAMtAdRSTinuM ciMtana : A dRSTimAM tattvano sUkSmabodha thayo hovAthI te saMbaMdhI ciMtanazakti vadhu vikAsazIla ane sahaja hoya che je dharmadhyAnarUpa hovAthI karmonI nirjarA thAya che. te jIvo ciMtavana kare che ke hajI A saMsArathI bhavonI samApti kema thatI nathI? huM saMpUrNa zuddha kayAre thaIza? sarvavirati dharma kyAre pAmIza? vItarAga paramAtmAnI AjJAnuM pUrNapaNe pAlana kayAre karIza? - jJAnIjano kahe che ke saMsAranuM sukha jhAMjhavAnA jaLa jevuM che. te jema vAstavika tRSA chIpavanAruM nathI. tema A saMsAranA cakravartInA sukha ke IndranA sukha Atmika sukha ApanArA nathI eTale jJAnInA A vacananA vizvAse sAMsArika sukhono puNyodaya chatAM mAre to Atmika sukhanI ja prApti karavI che. huM to pUrNAnaMdathI bharapUra chuM mAre bAhya sukhonA sAdhananI jarUra nathI. mArA aMtaranuM sukha mArA AtmAnI samAdhimAM ja raheluM che. A dRSTivALA jIvone ciMtananI sahajadhArA vahetI hoya che. dareka prasaMgo temane bodharUpe pariName che. mohanIyakarmano kSaya vadhu pramANamAM thato hovAthI teo zuddhabhAvathI bharapUra che. guNonI vizeSatA guNasaMpatti : pAMcamI dRSTimAM je guNono vikAsa alpa hato te atre vRddhi pAme che. 1. acapalatA ke alolupatA: mohajanya vikAronuM zamana. deha che yogadRSTi samuccaya kAntAdRSTi 274 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vikAra nathI. 2. roga rahitatA : viSayonuM zamana hovAthI roga thatA nathI. pUrvabaddha karmathI roga thAya to te azAtAne samatAthI khapAve che. yogIonuM e sAmarthya che. 3. anisphUratA : A yogIjano sahaja ja maitrI Adi bhAvanAvALA hoya che. tethI upasargakartA pratye paNa karUNAbhAva rAkhe che. 4. kudaratI krama : be nItinI alpatA, yogIjano AhArAdinA saMyamI hovAthI temane A kramanI alpatA hoya che. nihAra saMyamita hoya che. 5. zubhagaMdha H yogIonA dehamAM rahelA gaMdhAdi paNa zubhapaNe varte che te temanA pavitra jIvananuM kAraNa che. 6. kAnti : yogIjanonAM zarIrAdi sakSama ane tejamaya hoya che. 7. prasannatA : yogI sadA prasanna hoya che. temane anukULa pratikULatAno koI bheda nathI. 8. susvara : yogIjanonA pUrvakarmanuM pariNAma evuM che ke temane janmathI madhura svara hoya che. 9. viSayothI acittavRttiH IdriyonA viSayamAM anAsakta hoya che. 10. manobaLa : A mahAtmAonuM manobaLa utkRSTa hoya che. jemake gajasakumAra jevA mAthe aMgArA hatA, chatAM zreNie ArUDha hatA. 11. dhairyabaLa-sAmarthyabaLa : A yogIjanone vighna AvatA nathI. pUrvakarmanA udaye upasargAdi Ave to temanuM dhairyabaLa ane sAmarthyabaLa vizeSa hoya che. 12. maitrI Adi cAre bhAvanAothI bhAvita hovAthI sarvajIvonI sAthe nivaira buddhi, guNapramoda, du:khIjano pratye karUNA ane pApI jIvo pratye mAdhyasthabhAva hoya che. AtmAnI nirmaLa dazAne kAraNe AvA uttama bhAvo Take che. 13. ISTano lAbha : puNyabaLe ISTavastu mATe jhaMkhanA karavI paDatI nathI te saheje maLe che. 14. caMdrathI aparAbhAvatA : sukha-duHkha, harSa-zoka, lAbha-alAbha, yaza- apayaza jevA vikalpAtmaka dvaMdya nathI tethI yogIjano AtmabhAvamAM lIna che. 15. janapriyatva : A mahAtmAo guNavAna hovAthI janapriyatva yogadRSTi samuccaya 275 kAntAdaSTi Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane sahaja che. te mATe koI prayAsa karavo paDato nathI. 16. dopakSaya : dInatA, bhayabhItapaNuM, lobhIpaNuM, mAyAvIpaNuM kRpaNatA jevA doSothI A mahAtmAo mukta hoya che. 17. paramasaMtoSa : A yogIjanonuM sukha svAdhIna hovAthI temane koI padArthonI jarUriyAta nathI hotI, vaLI vizeSa puyodaya hovAthI sarva riddhi AvI maLe che tethI teone paramasaMtoSa hoya che. 18. viziSTa samatA : lobhAdi doSonA abhAve ane jJAtAdeSTAbhAvanAnA baLe A mahAtmAnI samatA uttama koTinI hoya che. 19. aucityAcaraNa yogIjanone deha che tethI lokasaMparka jarUrI bane che. paraMtu A yogIjano dareka prasaMge nirlepa hoya che. haMmezA ucita AcaraNa kare che. 20. varanAza : uparokta jaNAvyA pramANe maitrI AdibhAvanAo, parama saMtoSa, viziSTa samatAnA prabhAvathI sahaja nirverabhAva hoya che. 21. RtaMbharA : buddhi-vastunA yathArtha svarUpane jANanArI prajJA, kevaLajJAnanI prAptinA pUrvakALe kSapakazreNi ArUDha yogIjanone AvatuM prAtijJAna che, te zAstranA AlaMbanarahita svAnubhavayukta hoya che. sAMkhyAdi darzanazAstro anusAra A RtaMbharA buddhi che. jainadarzanamAM te viziSTa buddhi che. je AtmajJAna dvArA jagatanI vastunA svarUpane jANe che. AvA viziSTa guNonI prApti jJAnAvaraNIya ane mohanIyanA kSayopazamane kAraNe cittanI nirmaLatAthI prApta thAya che. temAM sugaMdha susvarAdika zubhabhAvo audAyika bhAvo che. A yoga sAdhanAne audAyikabhAvo sAthe sIdho saMbaMdha nathI, paraMtu A yoga sAdhanAnA baLe viziSTa puNyodaya pragaTe che. te kathaMcita yogasAdhanAmAM sahAyaka che. pAMcamI daSTinA aMte thanArA A bhAvonI chaThThI dRSTimAM vRddhi thAya che, sthAyI thAya che. Pogom yogadaSTi samuccaya 276 kAntAdRSTi Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 7. prabhASTi pra' eTale prakRSTa ane "bhA' eTale teja. A daSTivALA jIvomAM sUryanI upamAvALo bodha-jJAnano prakAza hoya che, mATe prabhA nAma yukta che. A dRSTimAM ratnatrayIrUpa zuddha pariNAmanI anubhUti hoya che. prathama dRSTimAM yogamArgamAM praveza maLyA pachI pAtra jIvo AgaLane AgaLa vadhatA jAya che. mithyAtva guNasthAnakanI bhUmikA chatAM daSTi yogamArge parivartita thaI che tenI phaLazrutirUpe pAMcamI dRSTi vizeSa vikAsazIla che. chaThThImAM niraticAra pAlana, amRta anuSThAna tAtvika bodhanuM vizeSa anuzIlana, anyamud doSakSaya-capaLatArahita anuSThAna, maitri Adi bhAvanAonI prakRSTatA ane anya guNonA samUha jevI ucca bhUmikAnA yogane vahana kare che. have A jIva sAtamI prabhASTimAM praveza kare che. AtmAnuM mULa svarUpa parama zuddhatAno AvirbhAva A dRSTimAM thAya che. sAdhakanI sAdhujanonI ucca AdhyAtmikatA A dRSTimAM pragaTa thAya che. A dRSTimAM (1) bodha sUryanI prabhA samAna (2) roga doSakSaya (3) guNa tattapratIti (4) sAtamuM yogAMga dhyAna hoya che. arkaprabhA sama bodha prabhAmAM, yAna priyA e dihI; tattvataNI patipatti IhAMvaLI, roga nahIM sukhapuThThI. eha dRSTimAM nirmaLa bodhe, dayAna sadA hoya sAcuM; dUSaNa rahita niraMtara jayoti, ratna te dIpe jAcuM re bhavikA. vIra vayana citta dharIe -A. da. sajajhAya u. zrI yazovijayajI 1. bodha : A dRSTimAM bodhane sUryanI upamA ApI che. sUryanI tejasvitAnI jema A bodhanI prakharatA hoya che, bodhanA dhodhano pravAha niraMtara vaheto hoya che. tethI munijanone nirvikalpadazAyukta dhyAna hoya che. A dRSTino yoga ghaNo ucca koTino hoya che. zAstronA adhyayananI vizeSa jarUra hotI nathI. temanA jJAnano kSayopazama evo hoya che ke temane anya avalaMbananI prAthe jarUra nathI. A dRSTinA yogIjano, munijano satata dhyAnamAM lIna rahe che. athavA tenA kAraNabhUta evA ciMtana, bhAvanA ke anuprekSA hoya che. jo ke chavasthanuM dhyAna aMtarmuhUrta sudhI Take che, tethI dhyAnanA anusaMdhAnamAM yogadaSTi samuccaya 277 prabhASTi Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana, bhAvanA ke anuprekSA hoya che. vaLI pAchA dhyAnamAM lIna thAya. Ama niraMtara krama cAlato rahe che AthI A dRSTinA bodhane dhyAnano hetu kahyo che. prabhASTimAM adhikArI pAya munijano che, jemano dehAdhyAsa maTI gayo che, vaLI prazasta kaSAya, dAna, paropakAra Adino vikalpa paNa nathI. nirvikalpadazAmAM rahI samatAnA sukhane anubhave che. paraMtu jayAre savikalpadazAmAM Ave tyAre dayAdi bhAvo thAya to te niHspRhabhAva hoya che. tIrthaMkara paramAtmA dIkSA grahaNa kare tyArathI teone sAtamI prabhASTi hoya che. AthI jagatanA vyavahArothI taddana nirapekSa rahe che. IcchA mAtrano abhAva hovAthI AtmaramaNatAmAM lIna hoya che. kartAbhAvanuM svAmItva chUTI gayuM hoya che. - zrI zAstrakAre A dhyAnadazAnuM adbhuta varNana karyuM che. sAmAnya jIvo mATe kalpanAtIta dazA che. sAdhakane mATe preraNAdAyI che. A dRSTimAM dhyAnajanya paramasukha hoya che. te kevuM che ! kAmanA (viSayo)nA sAdhanone jitanAruM, arthAta viSayanA kSaNika ane vikArI sukha karatA ulaTA prakAranuM eTale svabhAvajanya, svAdhIna ane nirdoSa sukha che. jemAM AtmAnubhUtino parama AnaMda hoya che. spardhAdi Indriyajanya sukha te sukha nathI sukhAbhAsa che, temaja Asakti pedA karAvI pApa baMdhAvanArA che. vaLI svarUparamaNatAmAM bAdhaka che tethI A dhyAna dazAvALA yogIjano teno sarvathA tyAga kare che. A daSTivALA munirAjane bhedavijJAnanuM nizcayabaLa hoya che. dhyAnajanya AtmAnubhUtinuM sukha anubhave che te apekSAe uccakoTinA devonA sukhone paNa ullaMghI jAya che. bhedavijJAnanA vivekathI svadravya ane paradravyano bheda yathAtathya jANe che. cetana dravyamAM paugalika padArthano praveza ja nathI. to te svadravya kema thaI zake? Atmadravya sivAya sarva jIva ajIva padArtho tenA bhAvo baMdhanakartA jANI duHkhadAyaka ane heya mAne che, ane jJAna darzana Adi svabhAvane upAdeya jANe che. AthI AtmaguNonA anubhavarUpa svAdhIna sahajAnaMdane mANe che. paramasukhane anubhave che. badhI ja avasthAmAM te sahaja sukhanA svAmI che. "saghaLuM paravaza te duHkha lakSaNa, nija vaza te sukha lahI e re, e deNe AtamaguNa pragaTe, kaho sukha te kuNa hIe re." A yogI mahAtmAonI dhyAnadazAnI nirmaLatA paNa AzcaryakArI yogadaSTi samuccaya prabhASTi Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mohajanita bhAvo naSTa thayA hovAthI citta samatArasamAM nimagna hoya che. jenA saMskArabaLe temanI prazAntavAhitAvALuM (atizayapaNe zAMtasamatA rasano pravAha) zreSTha dhyAnadazAnuM paramasukha A yogI mahAtmAne hoya che. vizeSatA : A daSTivALA mahAtmA munijanomAM keTalIka viziSTatA hoya che. je jANIne ApaNA aMtara paNa jhaMkRta thAya te svAbhAvika che. A dRSTinA bodhanI sUkSmatAthI nirmohadazAnuM baLa evuM che ke jANe sarasvatI temanA kaMThAgre vAsa karatI hoya tema temane zAstronI paNa AvazyakatA hotI nathI. jema lAkaDInA AdhAra vagara cAlI zakAtuM hoya temane lAkaDI zA mATe rAkhavI paDe? tema A munijano jJAnamAM, dhyAnamAM svAbhAvikapaNe Atmamaya hoya che. vaLI A munirAjo dhyAnamagna hovAthI samAdhiniSTha hoya che, jayAre teo yogArUDha hoya tyAre temane devavaMdana ke svAdhyAyAdi jevA avalaMbanano vikalpa hoto nathI. jo ke hajI dehadhAraNa che tyAM sudhI AhAra-vihAravihAra jevI zArIrika pravRtti hovA chatAM temano upayoga AtmaramaNatAmAM hoya che, A AtmAnI AzcaryakArI avasthA che. cittanI ekAgratA evI hoya che ke samayocita pravRttio thayA kare tenA vikalpo uThe nahi. AvI adbhuta samAdhiyuktadazAne kAraNe temanA sAnnidhyamAM AvatA virodhI prakRtivALA jIvo paNa verabhAvane tyajI detA hoya che, dharmamArgamAM saheje praveza kare che. A jIvo chadmastha chatAM jIvanamukta che, sahaja svarUpe che tethI temane have paropakArAdi zubha pravRttinA bhAva uThatA nathI. chatAM je kaMI kArya karavAnuM hoya temAM teo niHspRha che. gacchathI alipta dazA hoya che. anuSThAnanuM phaLa je AtmAnubhUti te A dRSTimAM hoya che. ratnatrayIno pariNatirU5 anubhava A dRSTimAM hoya che. dehAdhyAsathI mukta A yogIjano AMkhamAM paDeluM kaNa ke pagamAM kheMcelo kAMTo kADhatA nathI. nirdoSa AhAra-nihArano yoga na hoya to tenA vagara calAvI le evA dRDha saMghayaNavALA ane manobaLavALA hoya che. palAMThI vALIne nirAMte besavAno pramAda sevatA nathI. nizcaya dharmamAM hovAthI temane karavaTa karIne sUvA-uMghavAnI jarUra paDatI nathI. beThA beThA ke kadAca ubhA jarA jhapakI AvI jAya. nizcayadharmamAM hovAthI teone paDilehaNAdi Avazyaka kriyA ke yogadRSTi samuccaya 279 prabhAdeSTi Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa nathI, paraMtu jayAre upayoga zUnyatAthI chadmasthatAne kAraNe mAnasika, vAcika ke kAyika koI sUkSma doSa lAge te temane tarata ja dhyAnamAM Ave che tenuM tvarita tathA utkaTa prAyazcita tatpaNa svIkArI le che. guNasthAnakanI bahAra rahelA jIvo bhAva vikAsa sAdhI zakatA nathI. mAtra dravya vikAsa sAdhI zake te paNa chaThThI dRSTivALA jevo vikAsa thaI zake. sAtamI dRSTi jevo vikAsa temane dravyathI paNa hoto nathI. 2. roga doSakSaya : A dRSTivALA yogIjano dehAdhyAsathI mukta, baLavAna saMghayaNavALA hoya che. temane zArIrika roganI saMbhAvanA nathI. ane koI nikAcita karmathI azAtAno udaya Ave to sanatacakI jevA yogIjano tene samatAthI bhogavIne khapAvI de che. to pachI ahIM kayo roga che? roga eTale rAga dveSa kaSAyarUpI bhAvaroga, A dRSTimAM prazasta ke aprazasta kaSAyono abhAva che. guNasthAnaka anvaye avyakta kaSAyo dasamA guNasthAnaka sudhI hoya che. paraMtu vyakta kaSAyano abhAva che kAraNa ke A jIvonI nirvikalpadazA hoya che. gRhasthane A dRSTi gauNapaNe kathaMcita prApta thAya paraMtu munidazA na hovAthI Take nahi, aMtarmuhUrtamAM calita thAya kAraNake gRhasthAvAsamAM AraMbha samAraMbhanI pApapravRttine kAraNe vikalpa uThe che. jayAre A dRSTivALA yogIjano prazasta kaSAyathI paNa jANI karIne pApapravRtti karatA nathI. roganuM kAraNa kaSAya ke pApa pravRtti che. A yogIjanone tevI pravRtti nathI. vaLI pUrvakarmane tapAdi dvArA khapAvatA rahyA che tethI deharoga ke bhAvaroganI saMbhAvanA nathI. 3. tattvamatipatti guNaprApti H doSa kSaya thavAthI guNaprApti thAya che. A dRSTimAM AtmatattvanI anubhUtirUpa tattvapratipatti thAya che. A guNaprApti thayA pachI jevuM jJAna (guNa) tevI ja rUci ane pariNati hoya che. sthirAdeSTimAM samakti vyavahArarUpa hatu, bhedajJAna zraddhArUpa hatu. A dRSTimAM nizcayanayanuM samakti hovAthI ratnatrayInI ekatArUpa zuddha pariNati hoya che. mana, vacana, kAyAnA yogonI ekatA ane sthiratA hoya che. paudgalika padArthomAM ke parabhAvamAM kartAbhAva nathI mAtra jJAtA-daSTAbhAva hoya che. kathaMcita vikalpa uThe to jJAnI tenA jJAtA che, kartA nathI. A dRSTimAM AtmA svabhAvarUpe pragaTa thAya che. A yogIjanonI AMtarika dazA parama pavitra hoya che. aneka riddhi siddhi prApta thavA chatAM teno bAhya prasAra karatA nathI. yogadaSTi samuccaya 280 prabhAdeSTi Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvapratipatti, je guNa prAptimAM have gaNatA nathI kAraNa ke AtmAnubhUtirUpa A guNa pariNatirUpa che. A daSTimAM yogI paramArtha mArge niSkaTaka ArohaNa kare che. evuM apUrva sAmarthya pragaTayuM che. sAnaMdAzcarya upajAve tevI abhUta A dazA che. A daSTimAM parAkASThAnI samatA che. mahAvIra prabhune cha mAsa saMgamano upasarga rahyo, tyAre prabhu jANe eka sthaMbhanI jema aDaga rahyA. te samatAnI parAkASThA hatI. A yogIonI A samatA, ahiMsArUpa bhAvanA evI pavitra hoya che ke temanA sAnnidhyamAM bIjA jIvo vairavRttivALA chatAM vairabhAva tyajI de che. teo yogIonA mitro banI jAya che. kathaMcita azubhakarmano tIvra udaya hoya to prakRtivaza varte kharA to paNa jJAnI udayanA kartA ke bhoktA nathI jJAtA rahe che. niraMtara adhyavasAya sthAnonI nirmaLatAmAM vRddhi thAya che. pUrNa dhyAnajanya dazA hoya che. 4. sAtamuM yogAMga dhyAna : A dRSTinuM sAtamuM yogAMga dhyAna che. te paNa dharmadhyAna ane zukaladhyAnanI vizeSatAvALuM che. arthAt sUkSma upayogapUrvakanuM pUrvazrutAdinuM sUkSma ciMtana hoya che. adhyavasAyanI apUrva sthiratA hoya che. A dhyAna prAdhya zreNiArUDha yogIjanone hoya che. jo ke dharmadhyAnanI yogyatA munirAjone sAtame guNasthAnavartI hoya che. gauNapaNe AMzika uccakakSAnA guNasthAnavartI zrAvakane hoya che. munijanone zukaladhyAna guNazreNinA ArohaNa samaye hoya che. A dhyAnano prakarSa evo hoya che ke ghanaghAtI karmo niraMtara tUTatA jAya che. AtmA pUrNajJAnadazA tarapha vege prayANa kare che. A dhyAnamAM mana, vacana, kAyAnI badhI ja zakti sthiratArUpa hoya che. eTale upayoganI sUkSmatA vadhu thatI hovAthI yogone vIrya vadhu phoravavuM paDe che. jema jema dhyAnadazA vikasatI jAya che tema tema jAgRti vizeSa hoya che. vaLI A yogIjanonA AhAra, vihAra, nidrA, ati alpa hoya che. prAlaya nirvikalpadazA hovAthI samatAmAM ja ramaNatA che. koI prazasta ke aprazasta kaSAyo, rAgAdithI teo mukta che. A dRSTimAM munijanone dhyAnajanya sukhanI prApti hoya che. chaThThI dRSTimAM prazasta kaSAyajanya vaikalpika mAnasika sukha che te AtmAnubhUtinA sukha jevuM nathI. paraMtu nIcI koTinuM che. kAraNake viSayonA sukhanI zubha asara hoya che. pAMcamI dRSTimAM bhale samakti hoya paNa dhyAnadazAnuM sukha yogadRSTi samuccaya 281 prabhAdeSTi Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hovAthI zubhAzubha bhAvanI asara hoya che. prabhASTivALA mahAtmAo ' dhyAnadazAmAM parama sukhane mANe che, jANe mokSanuM sukha mANatA hoya? prabhASTivALA jIvo manovijayI hoya che. bahAranA sukhaduHkhAdinA viMdhonI asara thatI nathI. te mahAtmAonI dazA evI sAnaMdAzcaryakArI hoya che ke teo zAtA karatAM azAtAnI prAptimAM potAnuM baLavIrya vadhu phorave che. ane karmono moTo jaththo naSTa kare che. evI sthitimAM temanuM AMtarika sukha Indra ke cakravatInAM sukha karatAM paNa anekagaNuM hoya che. teo mahAna manojayI hoya che. eka daSTimAM nirmaLabodhe, dhyAna sadA hoye sAcuM re, dUSaNa rahita niraMtara jayoti, ratana te dipe jAyuM re. bhavikA -A. da. sajajhAya, upA. zrI yazovijayajI. AvA sukhano adhikAra prApta thavAnuM kAraNa jaDa cetananI bhinnatAnuM paramArtha vivekarUpa bhedajJAna che. A bhedajJAna svAbhAvika ane nizcayarUpa hovAthI teonI parabhAvamAM aMza mAtra ramaNatA nathI. AthI teo parama sukhamAM nimagna hoya che. dhyAna dazAmAMthI pragaTeluM A sukha puNyakarma sApekSa nathI. karma e paratattva che. tethI puNyakarmathI maLatuM sukha parAdhIna hovAthI duHkharUpa che. AthI azAtArUpa pApakarmanA udayamAM paNa munio AMtarika dhyAnanuM sukha anubhavatA hoya che. amaramuni bALamuni hatA. mAtAe AvezamAM chAtImAM hathiyAra bhoMkI dIdhuM. paraMtu dhyAnamagna munine tenI asara na thaI. dehanI bhinnatAnA parama bhedajJAnanA yoge dhyAnamAM lIna hatA. dharmadhyAna ane zukaladhyAnanA sAtatyamAM jJAnanA bodhanI nirmaLatA che. te jJAnanA vikAsa sAthe tattvaciMtananI sUkSmatA pragADha banatI jAya che. nizcayanayathI A dRSTimAM AtmasaMvedanano AnaMda hoya che. zuddhajJAnanI tRpti che. saghaLuM paravaza te duHkha lakSaNa, nijavaza te sukha lahIe re; e deNe AtmaguNa pragaTe, kyo sukha kuNa kahIe re. bhAvikA. -A. da. sajajhAya, upA. zrI yazovijyajI. pUrvabaddha evA jJAnAvaraNIya ane mohanIya Adi karmono nirmaLa kSayopazama thavAthI prApta thayelA uttama bodhane kAraNe A mahAtmAo niraMtara dhyAnadazAmAM hoya che. zuddhajJAnayoga ane nirmohadazAnA baLe A yogIo nijaghararUpa potAnI parama AtmadazAmAM lIna hoya che, yogadRSTi samuccaya prabhASTi Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre teo parama sukha anubhave che. A kAraNe pudgalonA sukha duHkhano yoga hovA chatAM teno anubhava temanA manoyogamAM pahoMcato nathI. teo tenA jJAtA ddaSTA che. A dRSTivALA mahAtmAonI dazA svarUpamaya hovAthI saMvedhavedyapadathI paNa vizeSa satpravRttipada hoya che jene asaMga anuSThAna kahe che. dareka dRSTimAM jIvanI sAdhanA vikasatI jAya che. prIti, bhakti, vacana jevA anuSThAna pachI A dRSTimAM mahAtmAone asaMga anuSThAna hoya che. hajI dehadhArI che eTale kaMIka pravRttiyoga hoya to paNa te rAgAdi vikalpa rahita hoya che, bAhyasaMgathI rahita jJAnamaya hoya che. A mahAtmAone samatArasanuM bharapUra sukha hoya che. kevaLajJAnIone pUrNa vItarAgatAnuM sukha hoya che, ane siddha bhagavaMtone avyAbAdhapaNAnuM (bAdhArahita) sukha hoya che. A dRSTinuM asaMgaanuSThAna paramArtha-mahAmArganA prayANasvarUpa che. satpravRttipada jayAMthI have pAchA na AvavuM paDe tevuM pada che. arthAt kSapakazreNi para ArohaNa che. cAra anuSThAna : (1) prIti anuSThAna : jemAM atyaMta Adara ane prIti hoya. (2) bhakti anuSThAna : atyaMta pUjayabhAvathI thatuM anuSThAna che jemAM bhAvanA ane vidhinI vizeSatA che. (3) vacana anuSThAna : zAstrAnusAri jayAM jayAM je je yogya hoya te kare. (4) asaMga anuSThAna H sarva bAhya avalaMbana rahita zuddha evuM A anuSThAna che. tattvanA gahana ciMtana pachI tathA zAstranA vAraMvAra abhyAsa pachI Atmaanubhavayukta dharmapravRtti te asaMgaanuSThAna che. te anAlaMbana yoga ke nirAlaMbana yoga kahevAya che. tene sAmarthyayoga paNa kahevAya che. A asaMga anuSThAna e munimahAtmAonI apramatta dazA che. niraticAra cAritramAM prazasta kaSAyo, gurujanono rAga vagere hoya che te pramattadazA che. asaMga anuSThAnamAM prazasta ke aprazasta eka paNa kaSAya nathI tethI te apramattadazA che. joke apramattadazA chatAM ahIM apramatta guNasthAnaka nathI, A guNasthAnakamAM satata nirvikalpadazA hoya che. A dRSTimAM vacamAM vacamAM vikalpadazA saMbhave che. tyAre chaThThuM guNasthAnaka hoya che. A chaThThI ane sAtamI dRSTi gItArthajanone hoya che. mahadaMze agiyAra aMganApAThI hoya te gItArthajano che. yogadRSTi samuccaya 283 prabhAdaSTi Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIra pUrvanA trIjA bhavamAM (naMdamUni) agiyAra aMganA pAThI hatA. ane RSabhadeva bhagavAna cauda pUrvI hatA. aMtimabhavamAM temane pAtha alpa paNa pUrvanuM jJAna hoya. zAstravacanonA atizaya abhyAsathI evuM viziSTa sAmarthya pragaTe che ke jemAM anya AlaMbananI AvazyakatA rahetI nathI. te dazAne upacArathI sAmarthya yoga kahe che. zreNie ArUDha A yogamAM koI vizeSa prayatna jarUra rahetI nathI. tethI sUtramAM kahyuM che ke evA yogIjanonuM sAmarthya AzcaryakArI hoya che. zAstrayogamAMthI sAmarthyayoga tarapha jAya che. sAtamI dRSTimAM upacArathI sAmarthya yoga che. "Ikkovi namukkAro" eka ja vAra bhAvamAM sthAyI banelA navakAramaMtrathI jIva saMsAra sAgarane tare. sarva pApa nAza pAme tevI zuddhadazA hoya che. tevuM sAmarthya pAya zreNi ArUDha yogIjanomAM hoya che. teonA pAtha sahaja prayAsathI kArya siddhi thAya che. AThamI dRSTimAM kSapaka zreNimAM AvatA apUrvakaraNa AThamuM guNasthAnaka ke jayAM sAmarthyayoga (svarUpa sahanazakti) pragaTe che te pAramArthika sAmarthyayoga che. tenA be bheda che. (1) dharma (ra) yoga (1) dharmaH jema vyavahArika abhyAsa karatA vidyArthIne gaNita zIkhavuM pharajiyAta che, paraMtu jayAre meDikalalAIna le tyAre te kevaLa sAmAnya mAhitI banI jAya che, pachI te AMkaDA punaH gokhavAnI jarUra rahetI nathI. tema sAdhaka adhyAtmamArgamAM praveza kare tyAre tene kSamAdi guNa prApti avazya hoya che. te sAdhaka sAdhu thAya tyAre te uttama kSamA dharma bane che. arthAta sAdhu prANAMte pALe tevo yatidharma hoya che. tethI te guNo sahajapaNe sthApita thaI jAya che. have jayAre AThamA guNasthAnake zreNi para ArUDha thAya tyAre jema pratikramaNa Adi kriyAnuM prayojana nathI tema kSamAdi guNono vikalpa nathI, tethI AThamA guNasthAnakethI te yati dharmono tyAga thAya che. arthAta huM kSamA dhAraNa karuM tevA vikalpa nathI. kSayopazamabhAvanA dhamanA tyAgavALo A sAmarthyayoga AThamAthI zarU thAya che. te te guNasthAnane yogya cAritra mohanIcanA karmano kSaya thavAthI kSAyika bhAvanA dharmo ahIM pragaTa thAya che. tethI AtmA udhvarohaNa kare che. (ra) yoga H mana, vacana, kAyAnA yogano tyAga (nirodha) karavArUpa je sAmarthyayoga te yoga che. te teramA guNasthAnane aMte thAya che. kSapakazreNinuM A ArohaNa paramArthamArganuM mahAprayANa che. jayAMthI have pAchA pharavAnuM yogadaSTi samuccaya 284 prabhASTi Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. teja muktipada che, tene atre sapravRttipada kahe che A prakAranA padane lAvanArI A prabhAdeSTi che. tethI ane sAmarthyayogane jaNAvyo che. yogAMganA praNetA pAtaMjala RSie A sAtamI dRSTinuM mAhAbhya jaNAvatA niSpanna yogInA lakSaNa kahyA che. (1) doSavyapAya : A dRSTimAM saMpUrNa pApAraMbhano tyAga che. ahiMsAdi doSa saMpUrNa varSa che. apavAdanI paNa mokaLAza nathI. (2) paramatRpti : A yogIone IcchA, tRSNA AkAMkSA ke abhilASAno sadaMtara abhAva che. maitrI Adi bhAvanA jevA bhedanA vikalpa na hovAthI teo paramazAMti ane tRpti anubhave che. (3) aucityaH A yogIne gurukulanI ke anya koI pravRtti karavAnI nathI, chatAM kaMIpaNa karavAnuM hoya to yogane ucita ja hoya che, temAM rAgAdino vikalpa nathI. sahajadazA che. pAtaMjala RSinA A prarUpaNAthI gItAkAra vyAsamuninI paddhati judI jaNAya che. teo mAne che ke saMsAranA badhA ja kartavyo aucityapUrvaka, niSkAmabhAve karavA upAdeya che. te mAnyatA anusAra karmanI aneka praNAli prayojI che. tene karmayoga mAnyo che. joke temAM phaLanI AzA nathI. jenadarzana tenAthI tadna judI praNAli jaNAve che. kAdavamAM kharaDAIne nIkaLavuM tenA karatA kAdavamAM paga mUkavo ja nahi eTale utsargamArge saMyama ja upAdeya che, saMsAranI tamAma pravRtti heya che. saMyama lenAre kauTumbika ke sAmAjika koI javAbadArI nibhAvavAnI nathI. je saMsAramAM che te sAdhake tenA kartavyomAM aucityanuM pAlana karavAnuM che. chatAM paNa te upAdeya to nathI. prabhAdeSTinuM AkharI pariNAma asaMgayoga, sAmarthyayoga ane chevaTe yogasaMnyAsa che. A ja yogIo AThamI daSTine prApta re che. AvI utkRSTa jJAnadazAnuM varNana kravuM tenI maryAdA che. pUrNa yogIjIvananI dazA varNanAtIta che. te pratye sAdhake atyaMta ahobhAva rAkhI potAnuM dhyeya e ja che tema bhAvanA karavI. prabhASTimAM yogIjanonI anubhUtinI mukhyatA che. te AThamA guNasthAnakathI AvanAra che. temane dravya, roga ke rAgAdi bhAvaroga thatA nathI. samAdhijanya AMtarasukha hoya che. temanuM sukha puNyane AdhIna nahIM paraMtu svAdhIna che te kSaNa maLavALA suvarNanI jema sadA kalyANakArI hoya che. A yogIjanone asaMgaanuSThAnanA baLe muktipathamAM prayANa karAvanAruM sapravRttipada prApta thAya che. tyAra pachI teo AThamI parASTimAM praveza kare che. yogadaSTi samuccaya 285 prabhASTi Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 8. parASTi yoganI ATha dRSTimAM A AkharI zreSTha ratnatrayInA bodhayukta AdhyAtmika vikAsapUrNa parASTi che. para=zreSTha, parama, parA dRSTi=ratnatrayIno bodha. A dRSTimAM AtmA pUrNajJAnarUpa kevaLajJAna ane kevaLadarzana tathA pUrNa vitarAga cAritrarUpa ayogadazAne prApta kare che. tethI parAdeSTi nAma sArthaka che. (1) bodha caMdranA prakAza jevo (2) AsaMga doSa tyAga (3) sAbhIkRta pravRtti (sahajadazA) (4) AThamuM yogAMga samAdhi. bodha : sAtamI daSTimAM bodha sUryanA prakAza jevo hato A dRSTimAM caMdranA prakAza jevo che. vAstavamAM jo najIka jaIne jovAmAM Ave to caMdrano prakAza vadhu ujjavaLa che. temaja zItaLa ane saumya che. - jyotiSI devomAM caMdradeva vadhu samRddha che. temanuM vimAna sarvazreSTha ratnonuM baneluM che. tenA taLIyAno prakAza te A caMdrano prakAza che. tethI parASTinA bodhane caMdranA prakAzanI upamA ApavAmAM AvI che. sAtamI dRSTimAM bodha dhyAnanA hetuvALo hato A bodha dhyAnarUpa ja che. AThamI daSTimAM saMpUrNa nirvikalpadazA che. eTale parAkASThAnI samAdhidazA hoya che. muni A dazAmAM Atmika sukhanI anubhUti kare che. zubharUpI parabhAvano paNa AsaMga doSa nathI. AtmAnI sahaja svaguNaramaNatA svarUpa pravRtti che. pratikramaNAdi jevI pravRtti ke anya vikalpa buddhipUrvaka karavA paDatA nathI. A dazAnuM varNana vacanAtIta che. dhanya ho yogIdazAne. yogya dezakALane anurUpa sAtame guNasthAnake cAritramohanIyanuM caramayathApravRttakaraNa hoya che, pachI apUrvakaraNathI kSapakazreNi mAMDe tyAre nirvikalpadazArUpa A AThamI dRSTino prAraMbha thAya che. te caudamAM guNasthAnakanI zailezI avasthA sudhI che. zreNino kALa aMtarmuhUrtano che. A zreNimAM jIva dhyAnastha che. koIpaNa dharmAnuSThAnano ahIM vikalpa nathI. kAraNake anuSThAna dvArA je siddha karavAnuM che te sAdhya siddha thaI gayuM che. AThamI dRSTinA bodhamAM evI prabaLatA che tethI doSanA nirAkaraNa mATe daDha abhigraho ke prAyazcita mATe pratikramaNAdi anuSThAna karavA paDatA nathI. Jain EURER H42214 For Private 26 Esonal Use Only : www.HRLERry.org Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM Azcaryajanaka apavAda bane che. koIne amuka prakAranI bAhyakriyA cAluM hoya ane AtmAnA pUrvanI ArAdhanAnA baLe vartamAnamAM teno AvirbhAva thatA dravya-bAhyakriyA thatI hoya tyAre zreNie ArUDha thAya. yadyapi zukaladhyAnadazA to hoya che. kvacita tevA deSTAMta jANavA maLe che. aMte bAhya kriyApaNa visarjana thAya che. AThamA guNasthAnakathI bAramA guNasthAnaka sudhI kSayopazamabhAva parAkASThAvALo thaIne terame-caudame guNasthAnaka kSAyikabhAvano bodha pravarte che. kSayopazamabhAva te te sthAne karma udaya sApekSa che. kSAyikabhAva karma udaya rahita che. A sthAne AlaMbananI AvazyakatA rahetI nathI. Atmika pariNAmanI zuddhatAnA baLe sAmarthyayoga pragaTa thAya che. tenA be bheda che. (1) dharma sazyAsa (2) yoga sabhyAsa dharma sannayAsa : chaThThA guNasthAnakanA prAraMbhamAM pravajayA samaye je dharma sabhyAsa kahyo che te aupacArika ane asthira hato. temAM zrAvakane yogya je dravyadayAdi dharmakRtyo hatA teno sAdhu jIvanamAM sazvAsa hoya che. jemake dravyapUjA na hoya paNa bhAvapUjA hoya. sAMsArika pravRtti na hoya dhArmika kSetre paNa prAHye nivRtti hoya. sAtamI dRSTimAM sAmarthyayogano prAraMbha mAtra hato. zreNimAM je sabhyAsa che te nirUpacarita, tAttvika che. kSayopazamika dharmano tyAga karIne kSAyika guNo prApta thAya che. Atmika guNone pragaTAvavA mATe cAre ghAtIkarmonA kSayopazamAdinI vizeSa AvazyakatA che. ahIM kevaLa puNyodaya kAryakArI nathI. ghAtIkarmonA kSayopazama samaye puNyaprakRtio mAtra sahAyaka bane che. jemake zAtAvedanIya, subhaga nAmakarma vagere. viziSTa zuddhopayoga dvArA ghAtIrmAMno nAza thatA sarvajJa bhagavAnane badhIja labdhio guNo kSAyibhAvanA thAya che. svayaM kRtakRtya thAya che. have bAhya pUjA paropakArAdi koI utsuktA rahetI nathI. temanI upasthiti ja klyANakArI bane che. prathama sAmarthyayoga anvaye dharmasathyAsa pravarte che. arthAta AzayapUrvaka koI kriyA hotI nathI. jemake doSonA prAyazcita mATe pratikramaNAdi dharmakaraNI saMbhavatI nathI kAraNake temanI jIvanazuddhi sahajabhAve mohanIyakarmano udaya sattAmAMthI kSaya karI le che. te bAramuM guNasthAna hoya che. bAramA guNasthAne pUrNa vItarAga thaI, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya yogadRSTi samuccaya 287 parASTi Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane aMtarAya je saMjavalanarUpe hatA te ghAtI karmano kSaya karI parAdeSTivALA yogI mahAtmA sarvajJakevaLI paramAtmA bane che. tyAre teo anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra ane anaMtavIryanA svAmI thAya che. kRtakRtya thAya che. aghAtakarmo bAkI che te pApapuNyarUpe che. mahadaaMze puNyarUpa hoya che. te AyuSya pUrNa thatAM sahajapaNe nAza pAme che te jIva mukti prApta kare che. - yoga sasyAsa : teramAM guNasthAnake mAtra aMtarmuhUrta AyuSya zeSa rahe che tyAre A yogI mahAtmA mana, vacana, kAyAnA yogano virodha kare che. caudamA guNasthAnake prayANa kare che. ayogI thavAthI zailezI avasthAnI (atyaMta sthira) prAptirUpa baLathI bhavathI mukta thaI parama nirvANane pAme che. bhavarogathI AtyaMtika nivRtti thAya che. mokSanI sAthe joDe te pradhAnayogabaLa che. sarvazreSTha evI zailIzI avasthAnI prAptirUpa A pradhAnayogabaLathI mahAtmA zIvratAe nirvANapada pAme che. jemAM pAMca hRsvasvaronA uccAraNa jeTalo kALa lAge che. AgaLanI dRSTimAM thayelo IcchAyoga, zAstrayoga, dharmasayAsa yogano prathamano sAmarthyayoga A mukti pradAnane sahAyaka thanArA hoya che. evo AdhyAtmika vikAsakrama che. paraMtu yogasaDhyAsa nAmano A bIjo sAmarthyayoga ati zIghatAe muktidAtA bane che. te muktAtmAne have janma maraNanI vyAdhi sarvathA nirmULa thAya che. AtmAnuM svapaNe hovuM te svabhAva che. janmamaraNano nAza thavA chatAM Atmadravya paramasukharUpe zAzvata rahe che. muktinA zAzvata sukhanuM varNana vacanAtIta che. vyAdhiyukta rogI vyAdhithI mukta thAya tenuM paNa varNana karI zakato nathI. A to AtmAnA saMvedananuM sukha anaMtagaNuM che. tenuM varNana sarvajJa paNa saMpUrNa karI zake nahi. te mAtra anubhava yukta che. dRSTi AThamI sAra samAdhi, nAma parA tasa jANuMjI, Apa svabhAve pravRtti pUraNa, zazi sama bodha vakhANujI, niraticAra pada ehamAM, yogI hIe nahi aticArIjI, Arohe ArUDhe giri, tema tehanI gati nyArIjI. A. da. sajajhAya, u. zrI yazovijayajI. A mahAtmAoe viziSTa sAdhanAbaLe sthirAdaSTimAM AvIne samyakatva jevA guNane prApta karI, vedhasaMvedyapadanA yoge, sAMsArika sukhanI yogadaSTi samuccaya parASTi 288 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IcchAonI samApti karI che. teo yogadRSTimAM vikasatA sopAnanI yAtrA ahIM AThamI dRSTimAM samApta kare che. kRtakRtya thaI gayA che. oghadRSTimAMthI pITha karIne nIkaLelo sAdhaka mitrAdeSTi Adi sthAne mokSaprAptinI rUcivALo te yAtrAne parASTimAM pUrNa karI parama samAdhine pAme che. zArIrika vyAdhithI pIDA pAmato jIva suvaidhanI sAravArathI vyAdhimukta bane tyAre zAtA pAme che. tevI rIte karmo, janma, jarA, maraNarUpa bhavavyAdhithI pIDAto jIva anaMtajJAnIoe upadezelI dharma cikitsAne yogya rIte seve che tyAre guNasthAnake ArohaNa karI svarUpa prAptinA lakSya karmothI bhavarogathI sarvathA mukta thAya che. yoganI ATha sAdhanArUpa daSTi prathama guNasthAnathI caudamAM guNasthAnakanI avasthAo darzAve che. anAdikAlIna jIvamAM je saMsArano rAga ane muktino dveSa jevo sahajamala ghaTato javAthI tAtvika vairAgya vikasato jAya che. ahIMthI yogamArgano zubhaprAraMbha thAya che. jo ke anAdikAlIna rAgAdi saMskArono tyAga karavo. sukhabhogano tyAga ane yogano mArga levo kaThina hoya che. chatAM "darzana durlabha sulabha kRpA thakI" jIva eka eka daSTinA guNane keLavato udyamI thaI AThamI dRSTi sudhI pahoMcI lakSya siddhi prApta kare che. sarvathA mukta thAya che. vAstavamAM AtmA svabhAve zuddha che, karma to parapadArtha che. teno ajJAnavaza saMyoga che. vaLI karmo jaDa che AtmA cetana che, jenI anaMtaguNI zakti che. tethI jAgRta AtmA anAdinA karmonA AvaraNa dUra karI mukta thAya che. A parASTimAM AtmAnA zuddhasvabhAvanI pUrNatA pragaTa thAya che te AtmA siddhatva pAme che. (2) AsaMga doSakSaya : A dazA ghaNI ja ucca che. AsaMgano artha samatAnI rati che. samatA guNa che te sahaja hovo joIe paNa samatAno rAga thayo, meM samatA rAkhI e kartAbhAva sAtamI dRSTimAM hato te bAdhaka gaNAya che. AThamI dRSTimAM mahAtmA niHsaMga che. guNonA kartA nathI paNa guNonA jANanAra che. tethI dareka prakAranI ratiaratinA teo tyAgI che. samatAnA sukhamAM rAjI thavuM te asaMgano paNa saMga che. A ratibhAva patanarUpa nathI paNa AgaLanI dazAmAM bAdhaka che. tattva AvuM sUkSma che. samatAnI ke vItarAgatAnI utsukatA paNa nathI. yogadRSTi samuccaya 289 parASTi Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake baMdhakamunine jayAre rAjAnA AdezathI deha parathI cAmaDI utAranAre temanI pAse AvI rAjAno Adeza saMbhaLAvyo tyAre teoe tarataja tema karavA mATe te camArone khUzI batAvI. ane pote muni che mATe samatA e mAro dharma che tema vicArIne dehAdhyAsa tyajI apUrva samatAmAM rahyA. paNa huM muni samatAno dhAraka mAre samatA rAkhavI e dharma che. A camAro mane sahAyaka che vagere vikalpa thayo. yadyapi kALalabdhi tema hatI. chatAM AvA ucca koTinA zubhabhAve uttama svargaloka pAmyA. eTale munipaNuM che vagere zubha vikalpa paNa zuddhadharmamAM AsaMga doSarUpa manAya che AtmA kevaLa trikALa jJAyaka svarUpa che. kSamAdi dharmo sahaja hoya tyAre zreNImAM teno sabhyAsa kahyo che. A dazA ghaNI ucca kakSAnI che. tenuM varNana zuM thaI zake ? arthAt samatAno rAga nathI rita che. A rita sAtamI dRSTi sudhI rahe che. paNa AThamImAM te bAdhaka che. patana nathI thatuM paNa AgaLanA vikAsamAM bAdhaka che. bhagavAna mahAvIra samatAnA bhaMDAra, samatAno rAga nahi paraMtu samatAnI rati (pakSapAta) jevA AsaMgadoSathI kevaLajJAna na pAmyA. vAstavamAM jJAnAvaraNIya Adi ghAtIkarma tUTe tyAre e samatAnI rati kevI rIte choDavI tene jANavA, tema karavA yogI samartha bane tyAre tadnusAra te rati choDe, chUTI jAya tyAre turta ja pUrNa vItarAgatA prApta karI kevaLajJAna pAme. sUkSma evI A samatAnI rati-AsaMga jatAM zreNi maMDAya che. 3 guNa sAtmIkRta pravRtti : adbhUta pravRttiguNa-sahajapravRtti. sAtamI dRSTimAM samatAnI rati-AsaMgarUpa sUkSma doSa hato teno nAza thaI A dRSTimAM vItarAgatAno prAraMbha thAya che. sAtamI dRSTimAM sUkSma aticAra lAgI javAno saMbhava hato tenI zuddhi mATe prAyazcita-pratikramaNano sUkSma AcAra hato tevo A dRSTimAM aticAra lAgato nathI. mATe A dRSTimAM nirAcArapada che. nirAcArapada arthAta A dRSTinA munine koI AcAra pAlanano vikalpa nathI. vaLI je kaMI ceSTA thAya te karmajanita che. jemake sAtamI dRSTivALAne gocarI Adi kriyA saMyamanA pAlana mATe hoya che. samatAnuM lakSa hoya che. AThamI dRSTivALAne karmajanya kriyA hoya che. je samaye je karma udayamAM Ave te tadnusAra pravRtti karI le eTale karma bhogavAIne sahajapaNe kSaya thaI jAya. jemake tIrthaMkara nAmakarmanA udayAnusAre upadezAdi yogadiSTa samuccaya 290 parAdiSTa Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti karAve. te karma bhogavAIne kSaya pAme ane navuM baMdhana na hoya. sAtamI dRSTimAM sAMparAyika karmano kSaya che. jayAre AThamI dRSTimAM bhavopagrAhI aghAtIkarmano kSaya che. jema ratnano kuzaLa vyApArI ekavAra moTo sodo karI puSkaLa saMpatti kamAI le pachI jIvanabhara dhaMdho karavAnI jarUra rahetI nathI tema A yogIo dharmasabhyAsa vaDe kRtakRtya thaI jAya che. AtmasaMpatti prApta thayA pachI have emane koI prayAsa karavAno nathI. A yogI have sarvajJa bane che. uttama zailezI yogathI bhavarUpI vyAdhino mULamAMthI kSaya thayo che. eTale A yogI bhavanirvANa pAme che. ahIM caudamA guNasthAnakanI samApti thAya che. AtmA svabhAvathI zuddhasvarUpa rahelo che. samagra jIvono AtmA zuddhasvarUpI ja che. zuddha banAvavAno nathI. samagra jIvonuM jJAna kevaLajJAna svarUpe che. paraMtu tenA para ghAtIkarmonuM AvaraNa AvI gayuM che. cAra ghAtIkarmomAM AtmAnAM badhA guNone AvaravAnI zakti che. ghAtIkarmomAM jJAnAvaraNIyakarma mAtra jJAnaguNane ja Avare tevuM nathI paNa te AtmAnA jJAna darzana cAritra ane vIryaguNane ADakatarI rIte Avare che. AtmAnA mULa jJAnaguNane Avare tethI tenI asara bIjA guNone thAya. cAre ghAtIkarmo paraspara saMkaLAyelA che. mATe AtmAnA AdhyAtmika vikAsa mATe cAre ghAtIkarmono kSaya, kSayopazama ke upazama thavo joIe. mAtra jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI AdhyAtmika vikAsa na thAya. AtmikaguNone pragaTAvavA cAre ghAtI karmonI kSayopazamAdinI jarUra che. temAM puNyaprakRtinA udayanI jarUra nathI. jayAre paudgalika bhogavaTA mATe ghAtIkarmonA kSayopazama sAthe puNyaprakRtino udaya joIe. jemake bhojananI tRpti meLavavA mATe kevuM bhojana jarUrI che tenuM jJAna joIe. ane bhojananI yogya sAmagrI maLe tevI zAtAvedanIya jevI puNyaprakRtino udaya paNa joIe. tenI prApti mATe aMtarAyakarmano kSayopazama ane zakti mATe vIryaMtarAyano kSayopazama joIe. jainadarzanano Adarza muktino che. yogasAdhanA dvArA jIva bhavavyAdhithI mukta thAya che. prathama dRSTithI ja yogano AraMbha thAya che. teno vikAsakrama AThamI dRSTimAM parAkASThAe pahoMce che tyAre jIvanI muktinuM lakSya siddha thAya che. yogaSTi samuccaya 291 parAdiSTa Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) yogAMga AThamuM samAdhi-arthAta ucca dhyAnanI dazA : A dRSTimAM nirvikalpa samAdhi che. samAdhi dhyAnano prakAra ane dhyAnanuM phaLa paNa che. upayoganI dhArA tIvra hoya che. jJAna upayoganI tadrupatA te dhyAna che. dhyAtA dhyAna dhyeyanI ekatA te samAdhi che. A dhyAna svarUpazUnyatA nathI paNa svarUpasahajatA che. A yogadRSTimAM A sahajatA pUrNarUpe hoya che. anAdikALanI mohanI tIvratArUpa oghadRSTimAMthI nIkaLI zuddha AtmasvarUpanI prAptirUpa muktisukha pratye laI janArI yogadaSTinI A vikaTa yAtrAno sAdhake mahApuNyayoge mitrAdeSTithI AraMbha karyo hato. vaLI gurugame sthirAdeSTimAM praveza karyo. temAM mahApurUSArthanA baLe zuddha ratnatrayarUpa samyakatva, vedyasaMvedyapada tathA tatvabodhanA pratApe vikAsa karIne AThamI parASTimAM mokSasAdhanA samApta thaI. sAdhake muktinA sukhane prApta karyuM. je sukha avarNanIya che, mAtra anubhavagamya che. karmakalaMkathI janmAdithI AtyaMtikapaNe muktadazAne pAmI anaMtaanaMta samAdhisukhamAM zAzvatadazA pAmI kRtakRtya thayA teone bhAvapUrvaka vaMdana ho. sau sAdhaka jIvo A sukhanA Icchuka thAya tevI prabhu pratye prArthanA, te sivAya hAla ApaNuM zuM gajuM che ! aMtamAM graMthakArazrI A graMtha racanAnuM prayojana jaNAvatA kahe che ke meM mArA svAdhyAya mATe graMtha racanA karI che. koI graMthanI racanA mATe te viSayanuM vAraMvAra ciMtana kravuM paDe. paraMparAnA graMthono AdhAra levo paDe. vaLI navA graMthanI racanA mATe daDhapaNe ciMtana karavuM paDe tethI te viSaya avismaraNiya banI jAya te mATe meM A graMthanI racanA karI che. temAM saheje paropakAra thaI jAya che. sva-para zreyarUpa A graMtharacanAnI abhUtatA che. ciMtaka ke saMpAdane lAbha thayo che tema A graMthathI jijJAsuone pUro lAbha thavAnI nitAMta saMbhAvanA che. graMthakAranI paddhati ke vItarAganI AjJA virUddha kaMI paNa lakhAyuM hoya te mATe kSamA yAcanA. Iti zivam 292 yogadaSTi samuccaya parASTi Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizAdRSTi parASTi tRNAgninA taNakhA jevo caMdranA prakAza jevo. AsaMga aheSa, JAIPUR papravRtti sUryanA prakAza jevo @JrAsa) samAdhi roga tattvamatipati 1c6 tattvajijJAsA , / \& Inlap I[19cJIIRIB\ P1123 naais nAnI tedavazuzraSA kSepa tArAnA prakAza jevo anyamud . tavamImAMsA kAntAdRSTi Millalk pratyAhAra tattvasUkSmabodha bhrAnti rananA prakAza jevo kApaSAgninA taNakhA jevo, diveTiET) lablebap uthAna dIpakanA prakAza jevo jIrAsacchi JrAdhA? For H P Use Only