________________
અતિ બળવાન એવા ઈન્દ્ર, ચન્દ્ર, નાગેન્દ્ર, જિનેન્દ્ર પણ નિયત આયુષ્યમાં એક ક્ષણ માત્રની વધઘટ કરી શકયા નથી. આયુષ્યકર્મ સુધી જ આ દેહ સાથે જીવનો સંબંધ છે. સગા સ્વજનનું પણ એમ છે. પછી તું કયાં, તારો દેહ કયાં, તારી સુખસંપત્તિ કયાં? આયુષ્ય લગી. પછી સર્વે ન્યારું છે.
આમ નિત્યસ્વરૂપ ચેતના સિવાય પદાર્થમાત્ર નશ્વર છે. દુનિયાનો એવો ક્રમ જોઈ ચતુર માનવી સંસાર ત્યજી શાશ્વત પંથે ચાલી નીકળ્યો. આ પ્રમાણે વારંવાર અનુપ્રેક્ષા કરવી. - સવારે જોયું તે સાંજે બદલાઈ જાય છે. સવારે પુષ્પો ખીલે છે સાંજે એ જ કરમાય છે. સવારે સ્નાનથી સ્વચ્છ લાગતું શરીર સાંજે મલિન દેખાય છે. સવારે કરેલું ભોજન હોજરીમાં મલિન પદાર્થ બને છે. સવારે કોઈના પર સ્નેહ ઠવલાયો, સાંજે સૂકાઈ જાય છે.
પૌગલિક પદાર્થોના સ્પર્ધાદિ નિરંતર પરિવર્તન પામે છે. એ ક્ષણિકતાનો બોધ પામવાને બદલે જીવો તેમાં અહં મમત્વ કરે છે. એ જ દેહમાં રહેલા શાશ્વત સુખરૂપ નિત્ય એવા ચૈતન્ય પ્રત્યે જીવને પ્રેમ થતો નથી.
ઘંટી ફેરી આટો ખાયો, ખરચી ન બાંધી તેં વાટમેં, સોતા સોતા કાલ ગવાયો, અબહુ ન જાગ્યો તું ઘટ મેં, ઈતની સુન જગમેં હે ચેતન, જ્ઞાનાનંદ પાયો ઘટ મેં.”
અરે ! ભાઈ “મૃત્યરૂપી નદીના કિનારા પર આ તારો દેહમઠ વસ્યો છે. કિનારો ગમે ત્યારે ધસી જશે, ત્યારે તારો આ મઠ પણ ભોય ભેગો થઈ જશે.” - દેવલોકના દેવો કરોડો વર્ષોના આયુષ્યવાળા છતાં મરણને શરણ થાય છે. સંસારમાં પુણ્યબળે મળેલા સુખ શાશ્વત નથી અને પાપજન્ય મળેલા દુઃખ પણ શાશ્વત નથી. મૂઢ જીવ બંનેમાં રાગ દ્વેષના ભાવ કરી મૂંઝાય છે. એ મૂઢ જીવ જાણતો નથી કે જગતના પ્રલોભનીય પદાર્થો અનિત્ય છે. સ્વરૂપમાં આનંદ છે. માટે પ્રશમભાવમાં રહી તે આનંદ તારામાં છે તેને પ્રાપ્ત કર.
આ દેહની અંદર રહેલો આત્મા વિશુદ્ધ, સદા આનંદમય, સુખમય છે. જ્ઞાનામૃતથી ભરેલો છે. ઉપશમરસનો દરિયો છે. તેવા આત્મામાં નિમગ્ન થા ત્યાં અનંત, અપાર આનંદ માણી લે.
દૃષ્ટાંત : એક ગામમાં દિવ્યવાણી થઈ કે દરેકે પોતાના સુખ દુઃખના પોટલા લઈ ગામ બહાર ઉદ્યાનમાં આવવું. પરમાત્મા કરૂણાભાવે તમારા ચિંતનયાત્રા
અનિત્ય ભાવના
૧૬ For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org