________________
ચોરીત્યાગ : પરધનકરણ : અન્યોન્ય સ્વેચ્છાએ વસ્તુની આપ-લે કરવી તે વ્યવહાર પ્રયોજન છે. પરંતુ માયા કપટથી અન્યની વસ્તુ કે ધનાદિ પોતાના કરી લેવા તે ચોરી કે પરધનહરણ છે. માલિકની રજા સિવાય વસ્તુ લેવી તે ચોરી છે. સવિશેષ દેહભાવને પોષવા પુદ્ગલો ગ્રહણ કરવા તે પરમાર્થથી ચોરી છે. દેવગુરુની આજ્ઞાથી વિપરીત વસ્તુઓને ગ્રહણ કરવી તે પરમાર્થથી ચોરી છે. જેનાથી આ સાધક મુક્ત છે તે આ માયાજાળમાં ફસાતો નથી.
મૈથુન (અબ્રહ્મ) ત્યાગ : સાધકની વિશેષતા બ્રહ્મવ્રત છે. એટલે વેદ-વાસના-વિષય, કામક્રીડાથી સાધક વિરકત છે. વેદોદય સામે સાધક સાવધ છે. આત્મભાવમાં લીન રહે છે.
મમત્વ-પરિગ્રહ ત્યાગઃ ધનાદિમાં મૂછ તે મમત્વ. પુણ્યયોગે મળેલી સામગ્રીમાં મારાપણાનું અહં અને મમત્વ તે દુઃખદાયક છે. સાધુને ઉપકરણાદિ કે સાધકને ધન્યધાન્યાદિ હોય તો તેને સાચવવા વગેરેમાં મમત્વ ભાવ ન હોય. તે મેળવવાના ભાવ થાય ત્યારે મળે તો રાજી અને ના મળે તો નારાજ, આ સર્વ પરિગ્રહ મૂછથી સાધક વિરકત છે. ૪. આહાર શુદ્ધિ : - સાધુજનોને નવકોટિ શુદ્ધ ભિક્ષા હોય, ઉપરાંત નિર્દોષ આહાર હોય, સાધક પણ અભક્ષ્ય આહાર, કંદમૂળ જેવા પદાર્થો, વધુ દોષવાળા પદાર્થો કે વ્યસનો ગ્રહણ ન કરે. ૫. જિનવાણીનો ચાહક :
સર્વજ્ઞ પ્રણિત અર્થ, સૂત્રો, પરંપરાગત ઉપલબ્ધ શાસ્ત્રોને ભણે, ભણાવે, આદર કરે. જિન પ્રણિત ઉત્પાદ, વ્યય, ધ્રુવના સિદ્ધાંતને જાણી સંસારથી વિરકત થઈ મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરે, જીવાદિ નવતત્ત્વની યથાર્થ શ્રદ્ધા અને તત્વ બોધ ગ્રહણ કરે તે પ્રમાણે આચરણ કરે, તો સાધુ કે સાધક આત્મનિષ્ઠ થઈ ભવમુક્તિ પામે. પદાર્થમાત્રના પરિવર્તનનેપર્યાયોને જાણે, અને ક્ષણિકતાનો બોધ પામે. દ્રવ્યની નિત્યતા જાણે અને તેનું અવલંબન લઈ આત્મનિષ્ઠ બને તે સાધકની વિશેષતા છે. ૬. લોક્ના પરમાર્થને જાણનાર :
લોક એટલે જીવાદિ ૬ દ્રવ્યોનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ અને પરિણમન જેમાં છે તે લોક (ક્ષેત્ર). જેને ચૌદરાજલોક કહે છે. તેમાં ચાર ગતિ છે, ચોર્યાશીલાખ જન્મસ્થાનો છે. જેમાં નિગોદ-સૂક્ષ્મ જીવોથી માંડીને મહાકાય પ્રશમરતિ
૧૧૫ આત્મસાધકની તેર વિશેષતાઓ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org