Granthtraya Anushilan

SR No.: 004899
Original Sutra Author: N/A
Author: Sunandaben Vohra
Publisher: Sunandaben Vohra
Publication Year: 2010
Total Pages: 298
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 222

જેમકે વૃત્તિ સંક્ષેપ કરનાર પદાર્થોની સંખ્યા પરિમિત કરે પણ રસગારવનું પોષણ થવું તે છિદ્ર છે. બંને તપનો અવિનાભાવી સંબંધ છે. બાહ્ય તપના પ્રાધાન્યથી યોગરૂપ આત્યંતર તપની ગૌણતાથી ચૈતન્ય શક્તિ વિકસિત થતી નથી. તેમ તપમાં ક્ષતિ હોય તો પણ બાધક છે.
યદ્યપિ બાહ્ય તપ આહાર અને કાયાશુદ્ધિ માટે છે. અત્યંતર તપ મનશુદ્ધિ અને આત્મવિશુદ્ધિ માટે છે. તે પણ જો સમ્યગુશ્રદ્ધા રહિત હોય તો કેવળ શુભાસ્રવ થાય છે પરંતુ યથાર્થ નિર્જરા થતી નથી.
કષ્ટ ક્રો, સંયમ ઘરો, ગાળો નિજ દેહ, જ્ઞાનદશા વિણ જીવને, નહીં કર્મનો છેહ.
-ઉ. શ્રી યશોવિજયજી. તપ યોગ છે. યોગના આઠ અંગની જેમ તપના બાર ભેદ છે. વાસ્તવમાં તપ પદ્ધતિ અમુક પ્રકારમાં સીમિત થઈ છે. અથવા તે તે તપના ભેદમાં રૂઢિ પ્રવર્તે છે. એટલે તપના બાર ભેદમાં બાહ્ય ઉપવાસાદિ સિવાય અન્ય પ્રકાર રૂઢિગત પામ્યા છે. અત્યંતર તપમાં સ્વાધ્યાય સીમિત પદ્ધતિમાં ટયો છે. બીજા તપો અર્થાતર થઈ રૂઢિરૂપ થયા છે. આમ બાર પ્રકારમાંથી બે ત્રણ પ્રકારની પ્રણાલિ જાળવી સૌ તપ કર્યાનું ગૌરવ માનતા થયા છે. તપની પૂર્ણાહુતિ વિવિધ ઉત્સવો દ્વારા કરવામાં આવે છે. જેથી સમાજનો મોટો વર્ગ તેના આકર્ષણમાં તણાય છે. તેથી તપની જે ફળશ્રુતિ નિર્જરા થવી જોઈએ તે ગૌણ બનતી જાય છે.
વળી સાધુસમાજ કે ધર્મમાર્ગમાં રહેતા સાધકો પણ અમુક તપ કરવાનો ઉત્સાહ-આગ્રહ રાખતા હોય છે. તે તે સમયનો મહિમા માની તેની સમાપ્તિમાં સંતોષ માને છે. ભલે સમય કે તિથિ ઉત્સાહ માટે નિર્ધારિત કરવામાં આવે, છતાં તપની સાથે ભાવશુદ્ધિ થવી જોઈએ. તપનું માહાભ્ય એ છે કે તે કર્માવરણને બાળી ચેતનાને-આત્માને પવિત્ર કરે. આવૃત્ત જ્ઞાન અને દર્શનને અનાવૃત્ત કરે. તેથી તપમાં જે જે વિધાનો જ્ઞાનીજનોએ નિરૂપ્યા હોય તેમાં વિવેકવાન થવું જોઈએ. સમયકાલીન તપ પૂર્ણ થાય, જીવન એવું ને એવું વિષય-કષાયયુક્ત રહે તો માત્ર આહારના ત્યાગથી ચેતનાનો શું વિકાસ થશે ! તપ વડે આત્મશક્તિ પ્રગટ કરવી છે, જે અશુદ્ધિને બાળીને નવી શક્તિ પેદા કરે. ચેતનાનું અંતર્મુખ થવું તે તપોયોગ છે. જેમાં કષ્ટ નથી. આનંદ છે. યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય ૨૧૭
તારાદેષ્ટિ