________________
૪. મેહનીય કમને સ્વભાવ મદિરા સમાન છે.
મદિરા–દારૂ પીનાર જેમ ભાન–સાન ભૂલી જાય છે, લડથડિયાં ખાય છે, પટકાય છે, ગાંડા જેવા ચાળા કરે છે. નહિ બલવાનાં વચને બોલી નાંખે છે, તેમ મેહનીય કર્મના ઉદયવાળ આત્મા ભાનસાન ભૂલી અવળી ચાલે ચાલે છે, કારણ કે તેને હિતાહિતને ખ્યાલ રહેતું નથી. આયુષ્યકર્મને સ્વભાવ હાથ–પગમાં નાંખેલી બેડી સમાન છે. જેમ બેડીથી જકડાયેલે, તેની મુદત પૂરી થયા વિના ઈચ્છા કરે તે પણ છૂટી શકતે નથી, તેમ આયુષ્ય કર્મની મુદત પૂરી થયા વિના તે પહેલાં છતી ઇચ્છાએ પણ જીવ નીકળી શકતે નથી. નામકર્મને સ્વભાવ ચિતારા સરખે છે. જેમ ચતુર ચિતારે અનેક પ્રકારનાં ચિત્રો ચિતરે છે અને કેરા કાગળ વગેરેને વિવિધ રૂપકે આપે છે, તેમ નામકર્મ આત્માને વિવિધ રૂપકમાં મૂકે છે. યાને નામકર્મના ઉદયે જીવ પણ વિવિધરૂપવાળા ભ કરે છે. આ કર્મ એક જ જીવને અનેક રૂપમાં મૂકે છે માટે તેને ચિત્રકારની ઉપમા આપવામાં આવી છે.
