________________
૨. અજીવતત્ત્વ. ૬ માં ૧૨ કારની ઘટના. ૧૯૭
જીવ–જેની અંદર ચેતના યાને સુખદુઃખની લાગણું હોય તે જીવદ્રવ્ય કહેવાય છે. છ દ્રવ્ય પિકી ફક્ત જીવમાં જ ચેતના હોવાથી, તે એક જીવદ્રવ્ય ૬ ઉપગપરિણામ=મતિજ્ઞાન આદિ ૧૨ (પૈકી હરોઇ)
ઉપયોગ રૂપે જીવનું પરિણમવું તે. છે જ્ઞાનપરિણામ=મતિજ્ઞાન આદિ ૮ (પૈકી હકેઈ).
જ્ઞાનપણે જીવનું પરિણમવુ તે. ૮ દશનપરિણામ=મિથ્યાત્વ, ક્ષાયોપથમિસમ્યક્ત્વ કે
મિકસમ્યક્ત્વપણે જીવનું પરિણમવું તે. ૯ ચારિત્રપરિણામસામાયિક આદિ પાંચ (પૈકી હરકોઈ)
ચારિત્રરૂપે જીવનું પરિણમવું તે. ૧૦ વેદપરિણામ સ્ત્રીવેદ, પુરૂષદ કે નપુંસકવેદપણે ,
ઉપર્યુક્ત ગતિ આદિ છવપરિણામ પ્રાયોગિક ( કર્મપી ઉપાધિજન્ય) છે, પરંતુ સ્વાભાવિક નથી.
ગતિ પરિણામ=નારકી આદિ ગતિનામ કર્મના ઉદયથી જે પ્રાપ્ત થાય તે “ગતિ' કહેવાય છે. અને નારકત્વ, મનુષ્યત્વ, તિર્યાફત્વ કે દેવત્વપર્યાય એ જવનો (=આત્માનો) પરિણામ કહેવાય છે. માટે ગતિરૂપ જે પરિણામ તે “ગતિપરિણામ કહેવાય. જેમકે-કઈ એક મનુષ્ય વર્તમાનકાળમાં મનુષ્યગતિના પરિણામવાળે છે, તેનું આયુષ્ય પૂર્ણ થવાથી તે દેવપણે ઉત્પન્ન થયો, તે વખતે મનુષ્ય પર્યાયનો નાશ થયો અને દેવપર્યાયની ઉત્પત્તિ થઈ. તથા આત્મદ્રવ્ય યાને જીવ તો તેને તે જ છે. અર્થાત જે જીવ મનુષ્ય હતું તે જ દેવ થયે
