________________
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ. ૨૧૫ પુદ્ગલનું વૈધમ્ય સમજવું. તથા જીવ અને પગલથી અન્ય પુદગલાસ્તિકાયાદિ ૪ દ્રવ્યનું પરિણામિત્વ” ધર્મની અપેક્ષાએ વૈધસ્ય જાણવું. એ રીતે સર્વ પદાર્થોની સ્વબુદ્ધિથી સાધમ્ય ને વૈધમ્યની ઘટના કરી લેવી.
એ રીતે “પરિણામી’ આદિ ૧૨ દ્વારે છ દ્રામાં ઘટાવ્યાં. આ બાબતમાં વિશેષ વર્ણન શ્રીપત્રવેણુ(પ્રજ્ઞાપના)સૂત્ર જેવા મહાન શાસ્ત્રાદિથી જાણવું અજીવતત્વના ૧૪ ભેદ પુરા થયા ૧૪
હવે પ્રસંગોપાત્ત રૂપી અરૂપી વિભાગથી, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ–ભાવ ને ગુણના ભેદની અપેક્ષાએ, તથા વર્ણ—ગંધ-રસ–સ્પર્શ ને સંસ્થાનના ભેદની અપેક્ષાએ અજીવના પ૬૦ ભેદો થાય છે, તે જણાવીએ છીએ, જેની સમજ નીચે મુજબ છે –
– અજીવ દ્રવ્યના ૫૬૦ ભેદ – અજીવ દ્રવ્યના મુખ્ય બે ભેદ છે. અરૂપી ને રૂપી, તેમાં અરૂપી અજીવના ૩૦ ભેદ અને રૂપી અજીવના પ૩૦ ભેદ પડે છે. આ ભેદની સમજુતિ આ પ્રમાણે છે –
