________________
ર૦૦ પદ્યાનુવાદ વિવેચ-દિયુત નવતત્વ પ્રકરણ. પિકી ફક્ત પુલમાં જ વર્ણ, ગંધ, રસ ને સ્પર્શ હવાથી ફક્ત પુલ જ મૂર્તિદ્રવ્ય છે, અને બાકીનાં ૩ ગુરૂલઘુત્વપરિણામ તિર્થીગતિનું કારણ છે. જે વાયુ
આદિમાં હોય છે. જ અગુરુલઘુપરિણામ પ્રાયઃ સ્થિરતાનું કારણ છે, જે પરમાણુ તથા આકાશ આદિમાં હોય છે. તેમાં ગુરૂત કે લઘુતા પણ નથી. અનુભવ પણ કહે છે કે- લઘુ-હલકો પદાર્થ ઉચે જાય છે અને ગુરૂ-ભારે હોય તે નીચે જાય છે, તેથી જેમાં લઘુતા કે ગુરૂતા પૈકી એકેય ન હોય તે જ દ્રવ્ય સહજ સ્થિર રહી શકે છે માટે તેવા સ્વભાવવાળા ધર્માસ્તિકાય આદિ અરૂપી દ્રવ્યોમાં પણ આ પરિણામ હોય છે. વળી પુદ્ગલની આઠ વર્ગણા પૈકી “ઔદારિક આહારક, વૈક્રિય ને તેજસ' એ ચારમાં ગુરૂલઘુપરિણામ હોય છે, અને “કાર્મણ, મન, ઉશ્વાસ ને ભાષા” એ ચારમાં અગુરુલઘુ
પરિણામ હોય છે. ૧૦ શબ્દ પરિણામ-પુદ્ગલોમાં વિવિધ શબ્દ-ધ્વનિ કે
અવાજ ઉપજ તે.
ઉક્ત ૧૦ પ્રકારનો પરિણામ ફક્ત પુદ્ગલ દ્રવ્યમાં જ હેવાથી પુદ્ગલ એ પરિણામી દ્રવ્ય છે અને ઉક્ત ગતિ આદિ ૧૦ પ્રકારનો પરિણમી દ્રવ્યમાં જ થતો હોવાની જીવ પણ પરિણમી દ્રવ્ય છે. તથા ધર્માસ્તિકાયાદિ ચાર અપરિણામ છે. (સૂચના-૧૯૬ભા પેજથી અહિંસુધી એક સળંગ ટીપ્પણી છે.)
