________________
૧૯૮ પદ્યાનુવાદ વિવેચનાયુિત નવતત્ત્વ પ્રકરણ. છે અને બાકીનાં પાંચ દ્રવ્યો અજીવ છે. એટલે કે અજીવત્વ એ જીવ શિવાયના પાંચ દ્રવ્યોનું સાધર્યું છે. છે. એટલે કે તેનો આત્મા તે મૂળસ્વરૂપમાં કાયમ જ છે, તેના મૂળસ્વરુપનો પલટો અવસ્થાંતર કે રૂપાંતર થયું નથી, ફક્ત તેના પર્યાયને જ પલટો થયેલ છે. (અહિં ઉત્પાદ, વિનાશ ને ધ્રૌવ્યપ ત્રિપદીની ઘટના કવામાં આવી છે). આ રીતે મનુષ્યાદિ અવસ્થામાંથી કે પર્યાયમાંથી દેવ આદિ અવસ્થા કે પર્યાયને પામતે હેવાથી છવ એ પરિણામીદ્રવ્ય છે.
એ રીતે “ઈદ્રિય પરિણામ આદિમાં પણ સ્વબુદ્ધિથી ઘટના કરી લેવી. જેમકે-એક જીવ એકે પ્રિય છે, તે મરીને બેઈકિય તેઈદ્રિય ચઉરિષિ કે પંચૅકિય થયો, તો ત્યાં એકેદ્રિયપણાને નાશ અને બેઈદ્રિયદિપણાની ઉત્પત્તિ થઈ. વળી આત્માનું મૂળ સ્વસ્થ તો તેનું તે જ છે-અફર છે. માટે ઈકિયાદિ પર્યાયામાં પલટ થાય છે છતાં આત્મતત્વની ધ્રુવતા છે. આવો ઈદિયપરિણામ છવમાં જ ઘટે છે બાકીના ધર્માસ્તિકાયાદિ અજીવ દ્રવ્યમાં ઘટતો નથી, તેથી ઇન્દ્રિય પરિણામ એ જીવનો જ પરિણામ છે, પણ અન્યનો નહિ એ સિદ્ધ થાય છે.
એ પ્રમાણે કપાય વગેરે પરિણામેની વ્યવસ્થા પણ સ્વબુદ્ધિથી વિચારવી.
૧૦ પ્રકારને પુલ પરિણામ. ૧ બંધ પરિણામ-પુલોનો પરસ્પર સંબંધ થવો યા મળી
જવું કે એકમેક થઈ જવું તે. (બે પ્રકારે છે.)
