________________
૧. જીવતત્વ. ૩ બળ-૩ યોગનું સ્વરૂપ.
૯.
– ત્રણ બળ–ત્રણ યોગ. – ચોગ= આત્માને પૌદ્ગલિક (પુદ્ગલના આલંબનવાળો) વ્યાપાર, અથવા શક્તિ યા સામર્થ્ય.
આ સામર્થ્ય – આ વ્યાપાર મન વચન ને કાયાદ્વારા પ્રવર્તે છે, માટે યોગના મુખ્ય, મનેયોગ વચગ ને કાયયેગ, એવા ત્રણ પર ભેદ પડે છે.
આત્મામાં અનંત વીર્ય છે. વીર્ય એટલે શક્તિ સામર્થ્ય યા પરાક્રમ. આ આત્માના અનંતા વીર્યને-અનંતી શક્તિને દબાવનાર-રેકનાર વીર્મીતરાય નામનું (અંતરાય) કર્મ છે. તે કર્મને જેટલે અંશે ક્ષય (કે ક્ષયે પશમ) થાય તેટલે અંશે વીર્યપ આત્માની શક્તિ પ્રકટે છે. એટલે કે, જેમ જેમ વીર્યંતરાય કર્મને વધુ ક્ષય (કે ક્ષયોપશમ), તેમ તેમ આત્માની શક્તિ વધુ વિકસિત બને છે. આ શક્તિને ઉપગ આત્મા મન વચન ને કાયાના (પુદ્ગોના) આલંબનથી જ કરી શકે છે.
દાખલા તરીકે,– અલ્પ શક્તિવાળે માનવી, લાકડીના ટેકા વગર ચાલી શકતો નથી, એટલે કે તેનામાં ચાલવાની શક્તિ હોવા છતાં, તેને જેમ લાકડીના ટેકાનું આલંબન જરૂરી છે, તેમ આત્માની રવયં શક્તિ છે છતાં અમુક અવસ્થા સુધી તે શકિતને ફેરવવામાં મન વચન ને કાયા (ના પુદ્ગલો) નું આલંબન લેવું જરૂરી છે. કારણ કે છwસ્થ આત્માઓની શક્તિ પુગલના સહારા વિના પ્રવર્તી
