________________
શ્વામોચ્છવાસનું સ્વરૂપ.
૧૩.
ઉક્ત અને જાતના શ્વાસેાચ્છ્વાસ એક જાતના પુલેા જ છે, જે ઘણા સૂક્ષ્મ હોય છે, તેથી તે કંઇ પણ ઇંદ્રિયથી જાણી શકાતા નથી, છતાં બાહ્ય ક્રિયા તણી યા જોઈ શકાય છે. આ શ્વાસેાવાસની ક્રિયા સુખી જીવેામાં બહુ એછી હોય છે અને દુખી જીવામાં વધુ હેાય છે. જીએ— સુખી ગણાતા દેવતાએ વધુમાં વધુ સાડા સેળ માસને આંતરે શ્વાસે શ્ર્વાસ લેવા-મૂકવાની ક્રિયા કરે છે અને અતિ દુઃખિયા નારકીના જીવેા સમયે સમયે શ્વાસેવાફ્સની ક્રિયા કરે છે. બાકીના જીવે અનિયમિત આંતરે શ્વાસેાવાસની ક્રિયા કરે છે. અનુભવ પણ કહે છે કે— સુખિયા જીવા નિરાંતે શ્વાસેાવાસ લે-મૂકે છે અને દુ:ખી-રીમાતા પ્રાણીએ જલદી જલદી શ્વાસેાવાસ લે છે.
૧. વતત્વ.
