________________
૨ અવતત્ત્વ.
વર્ણ સ્વરૂ૫.
૧૭૧
એ પુકલનું (ગુણ૫) લક્ષણ છે, અન્યનું નહિં.
પલદ્રવ્યમાં રહેલ કૃષ્ણવર્ણાદિ દરેક ગુણ છે તે, એક ગુણ અધિક =એક અંશ વધારે કાળે), બે ગુણ અધિક (બે અંશ વધારે કાળો), ત્રણ ગુણ અધિક (eત્રણ અંશ કાળા), સંખ્યાત ગુણ અધિક, અસંખ્યાત ગુણ અધિક, અને અનંતગુણ અધિક ઇત્યાદિ અલપઅધિકની તરતમતાના કારણે (sઓછા વત્તાપણાના તફાવતને લઈને) અનંત ભેદવાળા છે. અર્થાત્ આંશિક જૂનાધિકતાની તરમતાની અપેક્ષાએ દરેક વર્ણ ગંધ રસ ને સ્પર્શના અનંત ભેદ પડે છે. "
લોકમાં રહેલા સર્વ પરમાણુઓમાં તથા પરમાશુઓના મળવાથી થતા બે પ્રદેશવાળા, ત્રણ પ્રદેશવાળા, સંખ્યાત પ્રદેશવાળા, અસંખ્યાત પ્રદેશવાળા અનંત પ્રદેશવાળા, યાવત્ અનંતાનંત પ્રદેશવાળા) સ્કંધમાં પણ વર્ણો રહે છે. દરેક જાતના પરમાણુમાં કઈ પણ એક વર્ણ તો હોય જ છે, તે વર્ણ તેમાં નિરંતર કાયમ ટકતો નથી, પરંતુ જઘન્યથી એક સમય (ક્ષણ) માં અને ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્ય સમયે તે વર્ણનું અવશ્ય પરાવર્તન થાય છે, અર્થાત્ વર્ણતર થાય છે-બીજે વર્ણ ઉત્પન્ન થાય છે. એ રીતે એક પરમાણુમાં વારા ફરતી પાંચ વર્ણો, આવિર્ભાવ-પ્રકટતાને
