________________
૧૭ર
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્ત્વ પ્રકરણ.
તથા તિભાવ–પ્રચ્છન્નતાને પામે છે. આથી એ પણ જણાય છે કે, દરેક પરમાણુ પ્રકટપણે એક વર્ણવાળો. હોય છે અને સત્તાની અપેક્ષાએ પાંચે વણે દરેક પરમાણુમાં રહેલા છે એમ માનવું જોઈએ. સ્કંધમાં તે નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિએ પાંચે વણે સંભવે છે. અને વ્યવહારનયની દૃષ્ટિએ જે વર્ણની બહુલતાઅધિકતા હોય તે વર્ણવાળે તે સ્કંધ કહેવાય છે.
વર્ણાદિકનો આધાર પુકલ દ્રવ્ય છે અને પુર્કલદ્રવ્ય મૂર્ત રૂપી છે, માટે તેમાં રહેનારા વર્ણાદિક ગુણે પણ મૂર્ત જ છે એ સિદ્ધ થાય છે. વળી આ વર્ણાદિક ગુણો તે તે ઇંદ્રિયથી પ્રત્યક્ષ થાય છે, માટે વર્ણાદિક પુલરૂપ છે એ પણ સાબિત થાય છે.
ગંધ=ધ્રાણેદ્રિયને જે વિષય હોય તે, અર્થાત ઘાણથી–નાકથી જે જાણી શકાય તે “ગંધ” કહેવાય. તેના બે ભેદ છે. સુગંધ ને દુર્ગધ. જગતભરમાં એ કઈ પૌગલિક પદાર્થ નથી, કે જેમાં ગંધ ન હોય! વળી ધમસ્તિકાયાદિ કઈ પણ અપીદ્રવ્યમાં બંધ રહેતું નથી, ફક્ત પુકલદ્રવ્યમાંજ રહે છે, માટે ગંધ એ પુલનું લક્ષણ છે.
દરેક પરમાણુંમાં એક ગંધ તો પ્રકટપણે અવશ્ય હોય છે. અને સત્તાથી બંને ગંધ હોય છે. જે પર
