________________
૧૧૪
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ.
ઉદાહરણમાં “ભયના અધ્યવસાયથી મરણ થયેલ છે. અથવા સિંહ વાઘ વગેરે હિંસક પ્રાણને જેવાથી, મેટા અપરાધને અંગે માલિક આદિના ભયથી, કાપવાદથી નિંદાથી, તથા આજીવિકાદિના ભયથી જે મરણ થાય તે “ભયથી મ૨ણું કહેવાય. આ રીતે રાગ સ્નેહ કે ભયના અધ્યવસાયથી જે મરણ થાય તે “અધ્યવસાયઉપક્રમ—(જન્ય) મરણ કહેવાય. - ૨. નિમિત્ત ઉપકમ લાકડી, ચાબુક, કેરડા, અસ્ત્ર, શસ્ત્ર કે શિલા વગેરે નિમિત્તોથી જે મૃત્યુ થાય તે.
૩. આહારઉપકમ=ઘણો આહાર કરવાથી (અથવા બીલકુલ આહાર નહિં કરવાથી) જે મરણ થાય તે.
૪. વેદના ઉપક્રમ શારીરિક કે માનસિક અતિવેદના–પીડા થવાથી મરણ થાય તે.
૫. પરાઘાતઉપકમ-કૂવામાં કે જળમાં પડવાથી, અથવા પર્વત કે મકાન ઉપરથી પડી જવાથી, જે મરણ થાય તે.
૬. સ્પશઉપકમ=વીંછી કે સપ આદિ ઝેરી જતુના ઝેરીલા ડંખના સ્પર્શથી મરણ થાય તે.
૭. ઉચ્છવાસ ઉપક્રમ ઘણા શ્વાસોચ્છવાસ
Fપ્રસંગોપાત્ત ભારે જણાવવું જોઈએ કે શ્વાસોચ્છવાસની બાબતમાં કેટલાકતી એવી માન્યતા છે કે શ્વાચ્છવાસ ઉપર
