________________
૧ જીવતત્વ
આયુષ્યબાણ વર્ણન.
૧૨૧
શિથિલ હોય તે આયુષ્ય ની સ્થિતિ)માં અપવર્તન (ફારફેર ઘટાડે) થાય છે અને દઢ બંધન હોય તે અપવર્તન થતું નથી. અર્થાત્ જીવને આયુષ્યબંધની શિથિલતાથી અપવર્તન- અકાળમરણ પ્રાપ્ત થાય છે અને ઘનતાથી અનેપવર્તન=કાળમરણ પ્રાપ્ત થાય છે.
૩પ્રત- જે ઉપકમથી આયુષ્યનું અપવર્તન થાય છે, અર્થાત્ આયુષ્યની સ્થિતિ ઘટે છે, તે જેટલી સ્થિતિ ઘટી તેટલું આયુષ્ય ફળ આપ્યા શિવાય નાશ પામ્યું એમ માનવું પડશે, અને તેમ માનવા જતાં ત્રણ દોષે લાગુ પડશે. પ્રથમ દેષ તે એ કેપૂર્વભવમાં નિર્ણિત કરેલ આયુષ્યની સ્થિતિને જેટલું અંશે નાશ થયે, તેટલે અંશે “કૃતનાશ' નામને દેષ લાગુ પડે છે. અને જે મરણ મોડું આવવાનું હતું, તે વહેલું આવ્યું, એ અપેક્ષાએ “અકૃતાગમ” નામને બીજે દોષ લાગુ પડે છે. (અકૃત=નહિં કરેલુંનહિં ધારેલું મરણ, તેની આગમ=પ્રાપ્તિ, તેનું નામ અકૃતાગમ કહેવાય). અને આયુષ્ય છતાં મરણની પ્રાપ્તિ થાય છે, માટે આયુષ્યકર્મની “નિફળતા” નામનો ત્રીજે દેષ લાગુ પડે છે. આ રીતે આયુષ્યની અપવનમાં ઉક્ત ત્રણ દે રૂપી ત્રિદેષ લાગુ પડે છે, તેનું કેમ?
