________________
૧૫૬
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ.
ઉક્ત યંત્રમાં શબ્દ ગ્રહણ થઈ શકે નહિ, માટે આધુનિક વિજ્ઞાનની દષ્ટિએ પણ શબ્દ એ પૌલિક યાને
રૂપી પદાર્થ છે એ વાત નિઃસંદેહ રીતે સિદ્ધ થાય છે. ૨ “જે વસ્તુ બાહ્ય-દકિયથી પ્રત્યક્ષ કરાય-જણાય તે વસ્તુ
અવશ્ય પી જ હેય, અર્થાત તે વસ્તુ એક જાતના પુગલના પરિણામરૂપ જ હાય” આ અનુભવસિદ્ધ તેમજ શાસ્ત્રસિદ્ધ નિયમાનુસાર, ગંધ જેમ ધ્રાણેદિય (નાસિકા)થી ગ્રહણ =પ્રત્યક્ષ) કરાતી હોવાથી પી છે, તેમ છાનેંદ્રિયથી ગ્રહણ કરાતો-પ્રત્યક્ષ કરાત શબદ પણ રૂપી છે યાને એક જાતના પુદ્ગલના પર
ણામરૂ૫ છે. ૩ ગંધની જેમ ભીંત, મકાન કે પર્વત આદિ જેવી રોધક વસ્તુથી રોકાતો હોવાથી શબ્દપી છે-પુલ પરિણામ
૪ કોઈ એક દિશાને અનુલક્ષીને બોલાતો શબ્દ, કેટલીક વખત વાયુના સામર્થ્યથી, આકડાના રૂના ઢગલાની
જેમ, દિશાંતરમાં ગતિ પામતે લેવાથી શબ્દરૂપી છે, ૫ પર્વતની ગુફાઓ જેવા રથમાં અફળાઈને પાછા ફરતા પથરના ટુકડાની જેમ, પ્રતિશબ્દ-પડઘારૂપે પાછો ફરતો તે શબ્દ વક્તાનાજ અપર કાનમાં પ્રવેશે
છે માટે શબ્દ રૂપી છે - પૌલિક છે ૬ નેળીયા વગેરેના બીલો જેવા પિલાણના ભાગમ, નીકના જળની જેમ શબ્દ અડકી જતો હેવાથી, શબ્દ પી છે યાને પૌલિક છે.
