________________
૨. અજીવતત્ત્વ. શબ્દના પ્રહારો.
૧૫૫
અથવા ભાષા ને અભાષાના ભેદથી પણ શબ્દ બે પ્રકાર છે. ભાષારૂપ શબ્દના બે ભેદ પડે છે. વણમક ને અવર્ણાત્મક, વર્ણાત્મક એટલે, “અ-આ -ઈ- ઈ વગેરે સ્વર, અને “ફ ખ” વગેરે વ્યંજન૫ જે અક્ષર તે “વર્ણાત્મક શબ્દ કહેવાય. અને માત્ર અવાજરૂપ જે શબ્દ તે “અવર્ણાત્મકશ દ કહેવાય. અભાષાત્મક શબ્દના પણ પ્રાસંગિક ને વિસસિક એવા બે ભેદ પડે છે. જીવપ્રયત્નથી થત વાજીત્રાદિને શબ્દ તે “પ્રાયોગિક શબ્દ કહેવાય અને સહજ- કુદરતે થતા મેઘ વગેરેને શબ્દ તે વૈઋસિક શબ્દ (= સ્વાભાવિક શબ્દ) કહેવાય. આ રીતે સ્વબુદ્ધિથી શબ્દના વિવિધ પ્રકારે પડી શકે છે.
5 શબ્દ રૂપી છે યાને પુલના પરિણામરૂપ છે એવી જેની માન્યતા છે. અને શબ્દ એ આકાશને ગુણ છે, તથા આકાશ અરૂપી હોવાથી તેને ગુણ૫ શબ્દ પણ અપી છે, એવી નિયાયિકી તેમજ વશેષિકી માન્યતા છે. ક “શબ્દ આપી છે તેને સાબિત કરનારાં પ્રમાણું– ૧ વાયર્લેસ, ટેલીગ્રાફ ટેલીફેન,રેડીયો તથા ફેનેગ્રફના યામાં શબ્દ પકડાય છે અને પ્રત્યક્ષ અનુભવાય છે. શબ્દને પી તેમજ પુદ્ગલના પરિણામરૂપ માન્યા શિવાય
