________________
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિદ્યુત નવતત્ત્વ પ્રકરણ.
અચિત્તશબ્દ-પત્થર વગેરે અજીવ પદાર્થોના પરસ્પર અથડાવાથી થયેલ શબ્દ
મિશ્રશબ્દ= જીવ પ્રયત્નથી વગાડાતાં તબલાં, નગારાં ઢોલ, ઘંટ તથા વાજીંત્રાદિના શબ્દ
૧૫૪
અથવા શુભ-અશુભ ભેદથી તથા વ્યક્ત-અવ્યક્ત ભેદથી શબ્દ એ પ્રકારના છે.
શુભશબ્દ=રાહુ’સ, પેાપટ, કાયલ કે મેર વગેરેના શબ્દની જેમ, જે શબ્દ સાંભળીને કાનને આહલાદ આનંદ ઉત્પન્ન થાય તે.
અશુભશબ્દ=ગધેડા કે ઉંટ વગેરેના શબ્દની જેમ, જે શબ્દ સાંભળીને કણ કટુ લાગવાથી કટાળેા આવે તે વ્યક્તાબ્દ=સ્પષ્ટ શબ્દ. મનુષ્યને સ્પષ્ટ વાંચા હાવાથી મનુષ્યેાની ભાષા- માનવાએ ઉચ્ચારેલે ‘ક્’ વગેરે વર્ણાના ઉલ્લેખવાળા જે શબ્દ તે ‘યુક્ત
શબ્દ' કહેવાય છે.
અવ્યક્તશ=અસ્પષ્ટ શબ્દ. એ ઇંદ્રિયવાળા જીવાથી માંડીને તિય“ચ પંચેન્દ્રિય સુધીના પ્રાણીએમાં પ્રાયઃ અસ્પષ્ટ વાચા હેાય છે, તેથી તેએને ‘ક-ખ’ આદિ વીના ઉલ્લેખ વિનાના જે શબ્દ તે ‘અવ્યક્તશબ્દ' કહેવાય છે.
