________________
૧૩૬
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવ – પ્રકરણ.
અને તે સિવાયનું “અલકાકાશ” કહેવાય છે. કાકાશ ૧૪ રાજલક પ્રમાણ ને અસંખ્ય યોજનવાળું છે. વળી પગ પહોળા કરીને કેડે હાથ દઈને ઉભેલા પુરૂષના આકારે લોકાકાશ છે અને પોલા ગાળા સરખું અલકાકાશ છે. કારણકે, તેમાં લોકાકાશ જેટલું પિલાણ છે અને કાકાશની ગડદમ અનઃ અલકાકાશ છે અલકમાં ફક્ત એક આકાશદ્રવ્ય જ છે અને લોકાકાશમાં સકલ દ્રવ્ય છે.
કાકાશમાં ધર્માસ્તિકાયને અધર્માસ્તિકાય હેવાથી છે તેમજ પુકલે છુટથી ગમનાગમનાદિ કરી શકે છે, પરંતુ ઇંદ્ર જેવા સમર્થ દેવે પણ પિતાના હાથપગને એક અંશ પણ અલેકમાં પેસારી શક્તા નથી, લકને અંત આવે ત્યાં જ શક્તિ કુંતિ બની જાય છે, કારણકે અલકમાં ધર્મા કે અધર્મા નથી, અને તેથીજ મુક્ત આત્માઓ પણ લેકના અગ્રભાગે જઈને ત્યાંજ થંભી જાય છે.
પુલાસ્તિકાય મળવાને વિખરવાના સ્વભાવવળું પરમાણુ, દ્ધિપ્રદેશ સ્કંધ, ત્રિપ્રદેશ સ્કંધ યાવત્ સંખ્યાત અસંખ્યાત કે અનંત પરમાણુઓના બનેલા સ્કંધરૂપ; વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ, શબ્દ ને રૂપવાળું; અને જીવને પોલિક સુખ દુઃખાદિ આપવાને સ્વ
