________________
મનપ હોવાથી હેય છે. સંવર તથા નિજરા એ બે તો આત્માના સ્વભાવ૫ યા શુદ્ધ પરિણામરૂપ હોવાથી ઉપાદેય છે. બંધ તત્ત્વ એ આત્મા ને કર્મનો સંબંધ કરાવવા દ્વારા આત્મિક શક્તિઓનું રેધક હવાથી હેય છે. અને પરમાનંદ સ્વરૂપ મેક્ષતત્વ એ ઉપાદેયતત્વ છે.
તત્વતઃ નવે ત ય છે, છતાં જે બાબતમાં જે તત્ત્વની મુખ્યતા હોય, તે બાબતમાં તે તે તત્વને હેય, રેય કે ઉપાદેય કહેલ છે. એટલે કે, તે તે વિષયની મુખ્યતાએ હેય આદિ વિશેષણ લગાડેલ છે.
નવતત્વમાં રૂપી અપી વિભાગ
જીવ એટલે આત્મા, તે અરૂપી છે, માટે જીવતત્ત્વ જે કે અરૂપી જ છે, છતાં પ્રસ્તુતમાં અહિં શરીરધારી જીની અપેક્ષાએ જીવતવના (૧૪) ભેદની ગણના કરેલી હોવાથી જીવતત્ત્વને રૂપી કહેવામાં આવે છે. અજીવતવના ૧૪ ભેદે પિકી ૪ ભેદ રૂપી છે અને ૧૦ ભેદ અપી છે, જેનું વર્ણન અજીવતત્વમાં કરેલ છે. પુન્ય, પાપ, આસવ ને બંધ, એ ચાર તો કર્મના પરિણામરૂપ (પુગલસ્વરૂપ) હોવાથી રૂપી છે. તથા સંવર, નિજરને મોક્ષ, એ ત્રણ ત જીવના પરિણામરૂપ હોવાથી અપી છે. તેના
