________________
૭૨
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ
લબ્ધિ ઈન્દ્રિયની શક્તિઓને રોકનારા કર્મને ક્ષપશમ. ઉપયોગ=વિષયગ્રહણ. અથવા સામાન્ય કે વિશિષધ.
લબ્ધિભાવેદ્રિય= શાનને કિનારા (મતિજ્ઞાનાવરણાદિ) કર્મને આત્માના પરિણામરૂપ જે ક્ષપશમ તે “લબ્ધિભાવેન્દ્રિય કહેવાય. અથવા ઈન્દ્રિયદ્વારા તે તે વિષયની બાધ કરવાની આત્માની જે શક્તિ, તે પણ “લબ્ધિભાવેન્દ્રિય કહેવાય.
ઉપયોગભાવેન્દ્રિય=આત્મા જે ઈન્દ્રિયના (વિષયગ્રહણ૫) ઉપગમાં વર્તતે હેય, તે ઈન્દ્રિય ઉપગભાવેન્દ્રિય” કહેવાય. અથવા લબ્ધિ, નિર્વત્તિ અને ઉપકરણરૂપ ત્રિપુટીથી થતું, તે તે સ્પર્ધાદિ વિષયને સામાન્ય કે વિશેષ જે બોધ તે “ઉપગભાવેન્દ્રિય પર કહેવાય. અથવા વિષયોને ગ્રહણ કરવામાં ચેતના શક્તિને વ્યાપાર પણ ઉપગભાવેન્દ્રિય કહેવાય.
- ઉપયોગ એ મતિજ્ઞાન ચક્ષુદર્શન અને અચક્ષુદર્શન વગેરે સ્વરૂપ છે, માટે વસ્તુને સામાન્ય કે વિશેષ બોધ, તે "ઉપગ' કહેવાય, આ બધ એ એક જાતનો આત્માને પરિણામ છે, માટે તે “ભાવેન્દ્રિય” પણ કહેવાય.
વન- ઉપયોગને ઈદ્રિય કેમ કહેવાય ? કારણ કે- દિથોનું ફળ જે જ્ઞાન-જે સામાન્ય કે વિશેષ બોધ, તે પજ ઉપયોગ છે.
