________________
૫૪.
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ.
પદ્યાનુવાદ-વિવ*
નો વિયોગ કરવો તે હિંસા કહેવાય અને તે હિંસાને જે અભાવ તે અહિંસા કહેવાય. એટલે કે કઈ પણ પ્રાણીના પ્રાણને વિગ ન થવા દેવે તે અહિંસા કહેવાય.
શ્રી સાધુરત્નસૂરિપ્રણીત નવતત્વની અવસૂરિમાં પણ આજ વાત બતાવી છે. જુઓ– “કૌત્તિ दशविधान प्राणान् धारयतीति जीवः । दशविधप्राणाश्च
વફા”= જે જીવે એટલે કે દશપ્રકારના પ્રાણોને ધારણ કરે તે જીવ કહેવાય. દશપ્રકારના પ્રાણે કેવા છે? તેના જવાબમાં નીચેનો લક કહે છે.
“પક્રિયાળ ત્રિવિધ વરું ૪, उच्छ्वासनिःश्वासमथान्यदायुः । प्राणा दशेते भगवद्भिक्ता
स्तेषांवियोगीकरणं तु हिंसा॥१॥ અર્થ–“પાંચ ઇન્દ્રિયે, ત્રણ પ્રકારનું બળ,
શ્વાસ ને આયુષ્ય એ દશ પ્રાણું (સર્વજ્ઞ કેવળી ) ભગવતે કહ્યા છે, તે પ્રાણેન વિયેગ કરો તે હિંસા કહેવાય છે. આ દશે પ્રાણને વિયાગ કે નાશ કરે તે મેટી હિંસા કહેવાય અને દશપ્રાણ પૈકી કઈ પણ એક પ્રાણને વિનાશ કરે તે નાની હિંસા કહેવાય. જીવને જાનથી મારી નાખે તે મોટી
