________________
૧ જીવતત્ત્વ. પ્રાણનું સ્વરૂપ.
૫૭.
લ
–તૈયાર થયેલી પતિઓનાં કાર્યો—
૧. સમયે સમયે આહાર લે, યા ગ્રહણ કરેલા આહારને ખલાસરૂપે પરિણમાવો, તે આહારપર્યાપ્તિનું કાર્ય છે.
૨. પિતાની કાયાને લાયક ગ્રહણ કરેલ આહાર (લેમાહાર કે કવળાહાર) ના પુદ્ગલેને શરીરરૂપે પરિણુમાવવા–રચવા તથા “દોડવું વળગવું વગેરે કિયાઓમાં શરીરને સમર્થ કરવું, તે શરીરપર્યાપ્તિનું કાય છે. વળી શ્રી શીલાંકાચાર્યજીના મત પ્રમાણે ભવધારણીય શરીર સંબંધી કાયાગ, આ બીજી શરીરપર્યાપ્તિથી થાય છે).
૩. પિતાપિતાના વિષયને બંધ કરાવવું તે ઇંદ્રિય પર્યાપ્તિનું કાર્ય છે.'
૪. શ્વાસેચ્છવાસને ગ્રહણ કરવા, તેને શ્વાસછવાસરૂપે પરિણમાવવા અને તેને અવલંબીને છોડી મૂકવારૂપ ઉચ્છવાસપ્રાણને ઉત્પન્ન કરવા, તે શ્વાસછવાસ પર્યાપ્તિનું કાર્ય છે.
સાર એ છે કે – આ વાછવાસપર્યાપ્તિથી જીવ જીંદગી સુધી વાસોચ્છવાસ લઈ શકે છે, જેના ઉપર જીવન-મરણને આધાર છે. માટે લોકોમાં
