________________
૧ જીવત.
૧૩,
અથવા નરક, તિર્યંચ, મનુષ્ય ને દેવ, એમ ગતિ ચાર હોવાથી, ગતિના ૪ ભેદની અપેક્ષાએ સંસારી સર્વ જી ચાર પ્રકારે છે. એકેદ્રિયથી ચઉરિદિય સુધીના સઘળા જીવોનો તથા જલચરાદિ ૨૦ ભેટવાળા પંચંદ્રિય તિર્યંચોને તિર્યંચગતિમાં, ૧૯૮ ભેટવાળા દેવતાઓનો દેવગતિમાં, ૩૦૩ ભેદ વાળા મનુષ્યોને મનુષ્ય ગતિમાં અને ૧૪ ભેટવાળા નારકીઓને નરકગતિમાં સમાવેશ થાય છે.
અથવા સ્પર્શનેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય, ઘ્રાણેન્દ્રિય, ચક્ષુરિન્દ્રિય, અને શ્રોત્રેન્દ્રિય, એ પ્રમાણે ઈક્રિયે પાંચ હેવાથી સંસારી સઘળા જી પાંચ પ્રકારે છે. પૃથ્વીકાયથી વનસ્પતિકાય સુધીના સઘળા જીવો
અર્થાત અવેદી હોય છે, છતાં સંસારી તો છે જ, તે તેઓમાં વેદ છે, એ વાત કઈ રીતે મનાય ?
સમાધાન–૧૦ થી ૧૪ સુધીના છેલ્લા પાંચ ગુણઠાણે વર્તતા મહાત્માઓ જેકે અવેદી હોય છે, છતાં તેઓની પૂર્વાવસ્થાની અપેક્ષાએ, અથવા (પુરૂષમાં દાઢી મૂંછ આદિ તથા સ્ત્રીમાં તનાદિ) દેહના આકાર વિશેષરૂપ બાહ્યવેદની અપેક્ષાએ, તેમાં પણ વેદની ઘટના કરવી. વિશેષ ચર્ચા આકરગ્રંથેથી જાણી લેવી.
