________________
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનનાદ્યુત નવતત્ત્વ પ્રકરણ,
દ્રવ્યપ્રાણનાં લક્ષણા— જેના યાગે ‘આ જીવે છે’ અને જેના વિયેાગે આ મરી ગયા’ એવા વ્યવહાર થાય તે દ્રશ્યપ્રાણ કહેવાય. અથવા આ જીવ છે, તેમ જ આ જીવે છે' એવું ભાન કરાવનારાં જે બાહ્ય લક્ષણે!ચિહ્નો તે, અથવા જેના યાગે આત્માના શરીર સાથેના સંબંધ ટકી શકે તે, અથવા જેનાથી જીવ ઓળખાય યા કહેવાય, તે દ્રવ્યપ્રાણ કહેવાય છે.
૫૦.
કર્મ ગ્રંથના અભિપ્રાય પ્રમાણે, લબ્ધિઅપર્યાપ્તજીવાને શ્વાસાફ્સકમ ના બંધ હાતા નથી, તેથી તેને શ્વાસાીસપર્યાપ્તિના અભાવે શ્વાસેાાસ પ્રાણુ પણુ હાતા નથી, તેા વચનપ્રાણ ને મન:પ્રાણ તેા હાય જ ક્યાંથી ? માટે સમૂચ્છિમ મનુષ્યને શ્વાસોચ્છવાસ વચનમળ ને મનેમળ શિવાયના સાત જ પ્રાણુ હાય છે.
આ શિવાય બીજો પ્રકાર એ છે કે, સમૂચ્છિમ– મનુષ્યા આહાર શરીર ને ઈંદ્રિય એ ત્રણ પયર્સિ પૂરી કરીને મરે છે, માટે તેઓને પાંચ ઇંદ્રિયા કાયખળ ને આયુષ્ય એ સાત જ પ્રાણા હેાય છે. કારણ કે, આ જીવાને શ્વાચ્છ્વાસ ભાષા ને મન, એ છેલ્લી ત્રણ પર્યાપ્તિને અભાવ હાવાથી શ્વાસેાવાસપ્રાણ વચનખળપ્રાણ ને મનેાખળપ્રાણ શિવાયના ઉપર્યુ ક્ત સાત જ પ્રાણા હાય છે.
