________________
૧ જીવતત્વ. જીવમાં છ લક્ષણોનું વર્ણન.
૨૧.
ગમે તેટલા તીવ્ર સામાÁવાળું કમ, જે કે આ ભાના તે તે ગુણને જરૂર દબાવે છે, છતાં તે તે ગુણને સર્વથા સંપૂર્ણ પણે દબાવી શકતું નથી જ. દરેક ગુણનો અમુક અંશ—અમુક વિભાગ તો ઉઘાડે રહે છે જ. દાખલા તરીકે,–જેમ સૂર્યને ગાઢ વાદળાં દબાવે, છતાં દિવસ અને રાત્રિને સ્પષ્ટ ભેદ માલુમ પડે, તેટલે પ્રકાશ ઉઘાડે રહે છે, તેમ ગાઢ સામર્થ્યવાળાં કર્મો જીવના ગુણોને દબાવે, છતાં દરેક ગુણને અંશ ઉઘાડો રહે છે જ. તેથી જ ઓછામાં ઓછી જ્ઞાનાદિની માત્રાવાળા સૂફમ નિગોદિયા જીવોમાં પણ, અ૬૫ પ્રમાણમાં પણ જ્ઞાન દર્શન છે, પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિ છે, સહનશકિત છે. અને આહારાદિના પુનું ગ્રહણ છે. જેમ જેમ કમનું જોર ઓછું થતું જાય છે, તેમ તેમ બાદર એકેય અને દ્વીંદ્રિયાદિ જીવમાં, તે તે ગુણેને વિકાસ વધતો જાય છે.
શંકા– જેમ દરેક જીવમાં, ઓછા કે વત્તા પ્રમાણમાં જ્ઞાનાવરણ ને દશનાવરણ કમને ક્ષપશમ હોવાથી, દરેક જીવને ઓછા વત્તા પ્રમાણમાં, જ્ઞાન દર્શન ને તેનો ઉપયોગ હોય છે; તથા અંતરાય કર્મને ક્ષપશમ થવાથી પુલનું ગ્રહણ વગેરે
