________________
૩૪.
પદ્યાનુવાદ-વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ.
સકલ સંસારી જીવની અપેક્ષાએ, છ પ્રકારની જ જીવનશક્તિઓ મુખ્યતયા સંભવે છે, તેથી અધિક કેાઈને સંભવતી નથી. આ રીતે જીવન શક્તિઓ છે પ્રકાની હોવાથી પર્યાતિઓ પણ છ જ મનાય છે.
આ ઉપર્યુક્ત પર્યાપ્તિઓની અપેક્ષાએ જ જીવો અપર્યાપ્ત કે પર્યાપ્ત કહેવાય છે. સંસારી સવ જીવેને આ બે ભેદમાં સમાવેશ થાય છે. વળી જીવન નિર્વાહ માટેની જે શક્તિઓ તે પર્યાપ્તિઓ કહેવાય છે, તે પર્યાપ્તિઓ પિકી જેને જેટલી પર્યાતિઓ હોય તેટલી પર્યાપ્તિઓ પૂરી કરે તે જીવ પર્યાપ્ત કહેવાય અને જ્યાં સુધી પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી તે જીવ અપર્યાપ્ત કહેવાય છે. આ રીતે સંસારી દરેક જીવના અપર્યાપ્ત અને પર્યાપ્ત એવા બે ભેદ પડે છે. •
પર્યાપ્ત = સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિએ પૂરી કરે (=પૂર્ણ કરીને મરે) તે, પર્યાપ્તજીવ કહેવાય.
૧. સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિઓ એટલે જે જીવને જેટલી પર્યાતિઓ (Fશકિતઓ)સંભવે તેટલી તમામ એટલે કે એકેન્દ્રિ યને ૪, વિકલૅકિયને પ, અસંક્ષિપંચૅયિને ૫ અને સંપત્તિપંચેન્દ્રિય જીવને ૬ પર્યાપ્તિઓ કહી છે, તે સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિઓ કહેવાય.દાખલા તરીકે,-એકેદ્રિયને સ્વાગ્ય ચાર પર્યાપ્તિઓ છે, તો તે ચારે પૂરી કરીને મરે, તે પર્યાપ્તએ કેદ્રિયજીવ
