________________ જગતનું ઘેલું પ્રાણી 105 જાવથી તીર્થભૂમિ જેવો બની ગયો. જાતિહીનતાની તલવાર નીચે દબાયેલા મેતો પણ હવે ઉન્નત મુખે કહેતા કે “ભાઈ, રણમાં તે તે શર! ક્ષત્રિયના ત્યાં જન્મ કઈ શરીર ઘેડા થવાય છે ! આ માતંગ જુઓને ! રાજગૃહીની લાજ એણે રાખી ! અને અમારી આ બટકબોલી વિરૂપાને ધન્યવાદ આપો ને કે રોહિણેયના કાતીલ છરાને પિતાની છાતી પર ઝીલવા તૈયાર થઈ ! મેરુપર્વત પરની બધી માટી કંઈ સુવર્ણ હોતી નથી, એમ ક્ષત્રિયના ત્યાં જન્મ્યા એ બધા ય શુરવીર ક્ષત્રિય : એમ કશું નહિ ! x શુરવીરતા બતાવે એ ક્ષત્રિય, વિદ્યા ભણેભણાવે એ બ્રાહ્મણ ને વેપાર કરે એ વૈશ્ય ! સહુ સહુના ધંધામાં સહુ કોઈ મોટા !" સાંભળનારાઓ આગળનાં વાક્ય શાન્તિથી સાંભળતા, પણ જ્યારે બેલનાર પાછળના શબ્દો બોલતો ત્યારે કેટલાક એકદમ છણકી ઊઠતા. “બેસ, બેસ! આ તો પેલા શ્રમણોની ચાલબાજી! હવે તો પ્રાચીન શાસ્ત્રોમાંથી ભાતભાતના અર્થ ઉપજાવવા લાગ્યા. આ તો આપણી જ છરી અને આપણી જ ગરદન. વાહ રે જમાનો ! માતંગ સારો, વિરૂપા સારી; એ વાત બરાબર. બાકી કંઈ કોલસાની ખાણમાંથી એકાદ હીરે નીકળ્યો એટલે આખી ખાણ કંઈ હીરાની ન કહેવાય!” બોલનારના અવાજમાં શ્રમણોના ઉપદેશ પ્રતિને પૂર્વગ્રહ પૂંછ રહે. આ રીતે હલકા ને પગ નીચે ચંપાયેલા રહેનાર ફાટી જાય એ ઘણાને પિષાય એવી વાત નહતી. ભૂલો છો તમે! એકાદ હીરો નીકળ્યો એટલે કોલસાની ખાણ કૃતકૃત્ય થઈ ગઈ. પછી એ હીરાની ખાણ જ કહેવાશે. ધૂતારાઓ ! x श्वपचा अपि धर्मस्थाः, संस्कृता स्युर्द्विजोत्तमा : // ગુણધર્માનુસાર રેવા દૈત્યોર માનુષા: (મહાભારત)
