Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र, पद १ सू.८ रूपी अजीवप्रज्ञापना
१२९ 'परिमंडलसंठाणपरिणया वि'-परिमण्डलसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन'वट्टसंठाणपरिणया वि'-वृत्तसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'तंससंठाणपरिणया वि'-व्यस्रसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'चउरंससंठाणपरिणया वि'-चतुरस्रसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'आययसंठाणपरिणया वि'आयतसंस्थानपरिणता अपि पञ्चभिः संस्थानः भवन्ति, तदेवं मृदुकस्पर्शस्य षभिः स्परौंः सह षडूविकल्पाःप्रतिपादिताः वर्णादिभिः सर्वसंमेलने तु त्रयोविंशतिं विकल्पान् आह-'जे फासओ गुरुयफासपरिणया ते वण्णी कालवण्णपरिणया वि, नीलवण्णपरिणया वि, लोहियवण्णपरिणया वि, हालिदवण्णपरिणया वि, सुकिल्लवण्ण परिणया वि' 'जे' ये स्कन्धादयः 'फासओ' स्पर्शतः 'गुरुय. फासपरिणया-गुरुकस्पर्शपरिणता भवन्ति, 'ते वण्णओ' ते वर्णतः-तेषां मध्ये केचन-वर्णापेक्षया 'कालवण्णपरिणया वि-कृष्णवर्णपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'णीलवण्णपरिणया वि'-नीलवर्णपरिणता अपि भवन्ति, केचन-लोहिय. वण्णपरिणया वि' लोहितवर्णपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'हालिदवण्णपरिणया वि'-हारिद्रवर्णपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'मुकिल्लवण्णपरिणया वि'-शुक्ल
जो पुद्गल मृदु स्पर्श वाले हैं, उनमें संस्थान की अपेक्षा कोई परिमंडल संस्थान वाले होते हैं, कोई वृत्त संस्थान वाले होते हैं, कोई त्रिकोण संस्थान वाले होते हैं, कोई चौरस संस्थान वाले होते हैं और कोई आयत संस्थान वाले होते हैं । इस प्रकार मृदु स्पर्श वाले पुद्गल संस्थान की अपेक्षा पांच प्रकार के हैं। वर्ण, रस, स्पर्श और संस्थान के साथ सब मिल कर २३ भंग होते हैं।
जो पुद्गल स्पर्श की अपेक्षा गुरु स्पर्श वाले हैं, उनमें से वर्ण की अपेक्षा कोई काले वर्ण चाले, कोई नीले वर्ण वाले, कोई लाल वर्ण वाले, कोई पीले वर्ण वाले और कोई शुक्ल वर्ण चाले होते हैं। इस
જે પુગલે મૃદુ સ્પર્શ વાળા છે, તેમાં સંસ્થાનની અપેક્ષાએ કઈ પરિમંડલ સંસ્થાનવાળાં બને છે. કેઈ વૃત્ત સંસ્થાનવાળાં હોય છે, કે ત્રિકેણ સંસ્થાનવાળાં હોય છે, કેઈ ચેરસ સંસ્થાન વાળા હોય છે, અને કઈ આયત સંસ્થાનવાળાં હોય છે. આ રીતે મૃદુ સ્પર્શવાળાં પુલ સંસ્થાનની અપેક્ષાએ પાંચ પ્રકારના છે. વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પશર અને સંસ્થાનની સાથે બધા મળી ૨૩ ભંગ બને છે.
જે પુદ્ગલો સ્પર્શની અપેક્ષાએ ગુરૂ સ્પર્શવાળાં છે. તેમાંથી વર્ણની અપે. ક્ષાએ કોઈ કાળા રંગના, કે લીલા રંગના, કેઈલાલ રંગના કોઈ પીળા રંગના અને કઈ સફેદ રંગના હોય છે. આ રીતે વર્ણની અપેક્ષાએ તેઓના પાંચ ભેદ છે.
प्र० १७
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
