Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१३६
प्रज्ञापनासूत्रे अपि भवन्ति, केचन-'गुरुयफासपरिणया वि, गुरुक स्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचन-लहुयफासपरिणया वि' लघुकस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'णिद्धफासपरिणया वि' स्निग्धस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'लुक्खफासपरिगया वि'-रूक्षस्पर्शपरिणता अपि भवन्ति, इत्येवं शीतस्पर्शस्य स्वाविरोधि स्परौंः सह पडू विकलान् प्रतिपाद्य संस्थानैः सह पश्च विकल्पान् आह-संठाणओ परिमंडलसंठाणपरिणया वि, वसंठाणपरिणया वि, तंससंठाणपरिणया वि' चउरंससंठाणपरिणया बि, आययसंठाणपरिणया वि २३ ये स्कन्धादयः शीतस्पर्शपरिणता स्तेषां मध्ये केचन-संठाणओ' संस्थानतः 'परिमंडलसंठाणपरिणया वि'परिमण्डलसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'वट्टसंठाणपरिणया वि'-वृत्त. संस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-तंससंठागपरिणया वि-व्यस्रसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'चउरंससंठाणपरिणया वि' चतुरस्रसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, केचन-'आययसंठाणपरिणया वि' आयतसंस्थानपरिणता अपि भवन्ति, इत्येवं शीतस्पर्शस्य वर्णादिभिः सर्वैः सह त्रयोविंशतिः विकल्पान् प्रति. पाद्य, उष्णस्पर्शस्य वर्णादिभित्रयोविंशतिं विकल्पान् प्रतिपादयति-'जे फासओ अतएव कोई शीत स्पर्शवाले पुद्गल कर्कश स्पर्शयाले, कोई मृदु स्पर्शवाले, कोई गुरु स्पर्शवाले, कोई लघु स्पर्शवाले और कोई रूक्ष स्पर्शवाले होते हैं, अतः स्पर्श की अपेक्षा वे छह प्रकार के हैं।
शीत स्पर्शयाले पुद्गलों में कोई परिमंडल संस्थानवाले, कोई वृत्तसंस्थानवाले, कोई त्रिकोण संस्थानवाले, कोई चतुष्कोण संस्थानवाले
औरकोई आयत संस्थानवाले होते हैं । अतएव संस्थान की अपेक्षा उनके पांच भेद हैं । इस प्रकार शीत स्पर्शयाले पुद्गलों के वर्ण, गंध, रस, स्पर्श और संस्थान के साथ २३ भंग होते हैं।
उष्ण स्पर्शवाले पुद्गलों के भी इसी प्रकार तेईस भंग होते हैं। તેથી કઈ શીત સ્પર્શવાળાં પુગલ કર્કશ સ્પર્શવાળાં, કઈ મૃદુ સ્પર્શવાળા, કઈ ગુરૂ સ્પર્શવાળાં, કેઈ લધુ સ્પર્શવાળાં, કેઈ સ્નિગ્ધ સ્પર્શવાળાં અને કઈ રૂક્ષ સ્પર્શવાળાં હોય છે, તેથી પર્શની અપેક્ષાએ તેના ૬ પ્રકાર છે.
શીત સ્પર્શવાળ પુલેમાં કઈ પરિમલ સંસ્થાનવાળાં, કોઈ વૃત્ત સંસ્થાનવાળાં, કેઈ ત્રિકોણ સંસ્થાનવાળાં, કઈ ચતુષ્કોણ સંસ્થાનવાળાં અને કેઈ આયત સંસ્થાનવાળાં હોય છે. તેથી સંસ્થાનની અપેક્ષાએ તેના પાંચ ભેદ છે. આ રીતે શીત સ્પશવાળાં પુદ્ગલેના વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ અને સંસ્થાનની સાથે ૨૩ ભંગ બને છે. ઉણસ્પર્શવાળાં પુદ્ગલેના પણ એજ રીતે ર૩ ભંગ થાય છે, હવે તેઓનું
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
