Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.१९ समेदवनस्पतिकायनिरूपणम् २५३ प्रसिद्धः, अरिष्टः-पिचुमन्दः-एक जातीयनिम्बः, विभीतकः-अक्षः 'बहेरा' इति भाषाप्रसिद्धः, हरीतकः-कोङ्कणदेशप्रसिद्धः कषायवहुल: 'हरडे' इति भाषाप्रसिद्धः, भल्लातकः-वृक्षविशेषः, तस्य भिल्लाफलं लोकप्रसिद्धम्, उम्बेभरिका-लोकप्रसिद्धा६, क्षीरणी धातकी प्रियालाश्च लोकप्रसिद्धाः, 'पूइयनिंब करंजे मुण्हा तह सीसवाय असणे य । पुंनागनागरुक्खे सीवणि तहा असोगे य ।१४॥ पूतिकनिम्बकरञ्जाः श्लक्ष्णा तथा शिंशपा च, असनश्च, पुन्नागनागवृक्षौ श्रीपर्णी तथा अशोकच, ते च पूतिकनिम्बकरञ्ज इलक्ष्णा शिंशपाऽसन पुन्नागनागवृक्षश्रीपर्ण्यशोकाः लोकप्रसिद्धाः, एते सर्वे द्वात्रिंशत्प्रकारका वृक्षा एकास्थिका भवन्ति, तथैव 'जे यावन्ने तहप्पगारा' ये चाप्यन्ये तथाप्रकाराः, एवं विधास्तत्तद्देशविशेषभायिनो भवन्ति ते सर्वेऽपि एकास्थिकाः अबसेयाः, 'एएसिं मूला वि असंखेजजीविया' एतेषाम्-पूर्वोक्तानाम् एकास्थिकवृक्षपिशेषाणाम्, मूलान्यपि असंख्येयजीवकानि-असंख्येय प्रत्येक शरीरजीवात्मकानि भवन्ति, तथा-'कंदा वि, खंधा पि, तया वि, साला वि, पवाला वि'-पूर्वोक्तैकास्थिकवृक्षाणाम्-कन्दा अपि, पूतिक, निम्ब, करंज, प्लक्ष, शिंशपा, असन, पुन्नाग, नागवृक्ष, प्रोपर्णी, अशोक, (ये सब लोकप्रसिद्ध हैं) ये बत्तीस प्रकार के वृक्ष एकास्थिक होते हैं । तथा इसी प्रकार के अन्य वृक्ष, जो विभिन्न देशों में होते हैं और जिनके फल में एक ही गुठली होती है, उन सबको एकास्थिक ही समझना चाहिए।
इन एकास्थिक वृक्षों के मूल असंख्यात जीयों वाले होते हैं, अर्थात् प्रत्येक मूल में असंख्यात प्रत्येक शरीरी जीय होते हैं । कन्द के नीचे भूमि में अन्दर फैला हुआ भाग मूल कहलाता है और मूल के ऊपर कन्द होता है । यह लोक में प्रसिद्ध है । शाखाओं के स्थूल मूल स्थान स्कंध कहलाते हैं, वल्कल अर्थात् छाल को त्वचा कहते हैं। शाल अर्थात् शाखा, प्रवाल अर्थात् कोंपल । पूर्वोक्त एकास्थिक वृक्षों
આ બત્રીસ જાતના વૃક્ષ એકારિક હોય છે. અને તેવી જાતના બીજા વૃક્ષ. જે વિભિન્ન દેશમાં થાય છે, અને જેના ફળમાં એક જ ગેટલી હોય છે. એ બધાને એકાસ્થિ સમજવા જોઈએ.
આ એકાસ્થિક વૃના મૂળ અસંખ્યાત છે વાળાં હોય છે, અર્થાત પ્રત્યેક મૂળમાં અસંખ્યાત પ્રત્યેક શરીર જીવ હોય છે. કેન્દ્રની નીચે જમીનમાં અંદર ફેલાએલ ભાગ મૂળ કહેવાય છે. અને મૂળના ઉપર કબ્દ હોય છે.
શાખાએ સ્થૂલ મૂળ સ્થાન સ્કંધ કહેવાય છે. વલ્કલ અર્થાત્ છાલને ત્વચા કહે છે. શાલ અર્થાત્ શાખા, પ્રવાલ અર્થાત્ કુપળ. પૂર્વોક્ત એકાસ્થિક
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
