Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेययोधिनी टीका प्र. पद १ सू.३३ परिसर्पस्थलचरपञ्चेन्द्रियतियग्योनिकाः ३८९ उत्कर्षेण द्वादशयोजनानि, तदनुरूपां च खलु विष्कम्मवाहल्येन भूमि दारयित्वा विदार्य खलु सपुत्तिष्ठति, असज्ञिनी, मिथ्यादृष्टिः, अज्ञानिनी, अन्तर्मुहूर्ताद्धायुष्कैव कालं करोति, सा-एषा आसालिका ।
टीका-अध परिसर्पस्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकान् प्ररूपयितुमाह-'से कितं परिसप्पथलयरपंचिंदियतिरिक्खनोणिया ?' अथ के ते, कतिविधा इत्यर्थः परिसर्पस्थलचरपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकाः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-'परिसप्पथलयरपंचिदियतिरिक्खजोणिया'-- परिसर्पस्थलचरपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकाः 'दुविहा पण्णत्ता'-द्विविधाः-द्विप्रकारकाः, 'तं जहा'-तद्यथा-'उरपरिसप्पथलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया य'-उर:परिसर्पस्थलचरपश्चन्द्रियतिर्यग्योनिकाच, उरसा-वक्षअसंख्यातवें भाग मात्र को अवगाहना से (उक्कोसेणं) उत्कृष्ट (बारसजोइणाई) बारह योजन (तयणुरूवंच) और उसी के अनुरूप (विक्खंभबाहल्लेणं) लम्बाई-चौडाई से (भूमि) पृथ्वी को (दालित्ताणं) विदारण करके (समुढेइ) उत्पन्न होता है (असण्णी मिच्छदिट्ठी अण्णाणी) असंज्ञी, मिथ्यादृष्टि, अज्ञानी (अंतोमुत्ताद्वाउया चेव कालं करेइ) अन्तर्मुहर्त काल तक की आयु मोगकर मर जाता है (से त्तं आसालिया) यह आसालिका की प्ररूपणा हुई ॥३२॥
टीकार्थ-अब परिसर्प स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यचों की प्ररूपणा करते हैं। प्रश्न है कि परिसर्प स्थल चर पंचेन्द्रिय तियेच कितने प्रकार के होते हैं ? भगवान् ने उत्तर दिया-वे दो प्रकार के कहे गये हैं, यथाउरपरिसर्प और भुजपरिसर्प । जो अपनी छाती से रेंग कर चलते
थी (उक्कोसेणं) उत्कृष्ट (बारस जोयणाई) म॥२ यौन (तयणु रूवं च) अन तेना मनु३५ (विक्खंभवाहल्लेण) मा ५४थी (भूमि) पृथ्वीन (दालित्ताणं) विहा२९५ ४रीन (समुढेइ) पनि थाय छे.
(असण्णी मिच्छाट्ठिी अण्णाणी) असशी, मिथ्याट, मज्ञानी (अंतोमुहुत्ताद्धाच्या चेव कालं करेइ) मन्तभुडूत ४॥ सुधीन आयुष्य सोपान भरी जय छे. (से तं आसालिया) मा मासासीनी ५३५॥ २७.
ટીકાથ–-હવે પરિસર્પ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યચેની પ્રરૂપણ કરે છે
પ્રશ્ન એ છે કે પરિસર્પ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ કેટલા પ્રકારના હોય છે.? શ્રી ભગવાને ઉત્તર આપ્ય–તેઓ બે પ્રકારના કહેવાય છે, જેમકે ઉર પરિસર્ષ અને ભુજ પરિસર્ષ જે પિતાની છાતીને ઘસે તે રીતે ચાલે છે તે સર્ષ વિગેરે તિર્યંચ પ્રાણી ઉરપરિસર્ષ કહેવાય છે, અને જેઓ પિતાની
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧