Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 555
________________

प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.४१ समेददेवस्वरूपनिरूपणम्
५४१ 'से'-अथ 'कि तं'-के ते, कतिविधा इत्यर्थः, वानव्यन्तराः, प्रज्ञप्ताः ?, भगवानाह-वाणमंतरा अट्ठविहा पण्णत्ता'-बानव्यन्तरा अष्टविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा'तयथा-किंनरा'-किन्नराः १, 'किंपुरिसा'-किम्पुरुषाः २, 'महोरगा'महोरगाः ३, 'गंघव्या'-गन्धर्वाः ४, 'जक्खा'-यक्षाः ५, रक्खसा'-राक्षसाः ६, 'भूया'-भूताः७, 'पिसाया'-पिशाचा:८, तत्र किन्नरा दशविधाः प्रज्ञप्ताः-तद्यथा
ये भवनवासी देव संक्षेप से दो प्रकार के होते हैं-पर्याप्तक और अपर्याप्तक । उपसंहार करते हुए कहते हैं-यह भवनवासी देवों की प्ररूपणा हुई ।
अब प्रश्न है-वानव्यन्तर देव कितने प्रकार के हैं ? भगवान् ने उत्तर दिया-वानव्यन्तर आठ प्रकार के होते हैं, यथा-(१) किन्नर (२) किम्पुरुष (३) महोरग (४) गन्धर्व (५) यक्ष (६) राक्षस (७) भूत और (८) पिशाच ।
अन्तर का अर्थ है अवकाश-आश्रय या जगह । जिन देवों का आश्रय विविध प्रकार के अवन, नगर आदि हों, वे व्यन्तर कहलाते हैं। अथवा व्यन्तर शब्द का दूसरा अर्थ है-जिनमें मनुष्यों से अन्तर न हो वे व्यन्तर, क्योंकि कोई-कोई व्यन्तर चक्रवती वासुदेव आदि मनुष्यों की भृत्य की तरह सेवा करते हैं, अतएव उनमें मनुष्यों से कोई अन्तर नहीं, वे मनुष्य के समान ही हैं। या जिनका अन्तर विविध प्रकार का हो वे व्यन्तर, जैसे पर्वतान्तर, कन्दरान्तर, बनान्तर
आदि । जो देव वनों में निवास करते हैं वे 'वान' कहलाते हैं, ऐसे व्यन्तरों को वानव्यन्तर कहते हैं ।
શ્રી ભગવાને ઉત્તર આપ્યો-વાન વ્યંતર દેવે આઠ પ્રકારના હોય છે, रेम (१) नि२ (२) ५३५ (3) भा२। (४) अन्य (५) यक्ष (6) राक्षस (७) भूत मने (८) (पाय.
અન્તરને અર્થ થાય છે અવકાશ આશ્ચય કે જગ્યા જે દેવેને આશ્રય વિવિધ પ્રકારના ભવન નગર આદિ હોય તે વ્યંતર કહેવાય છે અથવા વ્યન્તર શબ્દોને બીજો અર્થ છે-જેમાં મનુષ્યથી અત્તર ન હોય તે વ્યંતર કેમકે કઈ કઈ વ્યંતર ચક્રવતી, વાસુદેવ આદિ મનુષ્યની ભૂત્ય-સેવકની જેમ સેવા કરે છે. તેથી જ તેઓમાં અને માણસમાં કે અન્તર હેતું નથી. તેઓ મનુ, એના જેવાજ છે. અગર તે જેઓના અત્તર વિવિધ પ્રકારના હોય તે વ્યન્તર જેવાં કે પર્વતાન્તર કન્દરાન્તર વનાન્તર આદિ જે દેવે વનમાં નિવાસ કરે છે તેઓ વાતવ્યન્તર કહેવાય છે એવા વ્યક્તોને વાનવ્યાન્તર કહે છે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧

Loading...

Page Navigation
1 ... 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029