Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
२९०
प्रज्ञापनासूत्रे जीविया' इति पूर्वमुक्तत्वात्, ननु यदि प्रत्येक मनेकशरीरजीवाधिष्ठिता भवन्ति तदा कथमेकखण्डशरीराकाराः दरीदृश्यन्ते ? इत्याशङ्कायामाह-'जह सगल सरिसवाणं सिलेसमिरसाणं बट्टिया विट्टी। पत्तयसरीराणं तहेति सरीरसंघाया' ॥४१ 'जह'-यथा 'सगलसरिसवाणं' सकल सर्पपाणाम् 'सिलेसमिस्साणं'-लेष्ममिश्राणाम्-श्लेष्मद्रव्यविमिश्रितानाम्, 'वट्टिया' वलिता, 'विट्टी' वत्तिः यतिका, एकरूपा भवति, अथ च ते सकलसर्पपाः परिपूर्णशरीराः सन्तः पृथक् स्वस्वावगाहनयाऽवतिष्ठन्ते, 'तहेति' तथा इति अनेनैवौपम्येन 'पत्तेयसरीराणं सरीरसंघाया' प्रत्येकशरीराणां जीवानां शरीरसङ्घाता:- भिन्नभिन्न स्वस्वावगाहना भवन्ति, अत्रेदं बोध्यम्-श्लेष्म द्रव्यस्थाने रागद्वेषोपचयविशिष्टं तथाविधं कर्म भवति, सकलसर्षपस्थाने च प्रत्येकशरीरा उच्यन्ते, सकलसर्प पग्रहणेन सर्षपविविक्तत्वप्रतिपत्या पृथक् स्वस्वावगाहप्रत्येकशरीर विविक्तत्वप्रतिपत्तिर्भवतीति, अत्रैव दृष्टान्तान्तरं वक्ति 'जह वा तिलपप्पडिया बहुएहिं तिले हिं संहता संति ।
शंका--अगर प्रत्येक अनेक शरीरवाले जीवों से अधिष्ठित हैं तो एकखण्ड शरीराकार कैसे दिखाई देते हैं ?
समाधान-जैसे सम्पूर्ण (पूरे) सर्षपों को यदि श्लेष द्रव्य से मिश्रित कर दिया जाय तो वे सब एकरूप हो जाते हैं, यद्यपि वे सब सरसों परिपूर्ण शरीरवाले होने के कारण पृथक-पृथक अपनी-अपनी अवगाहना से रहते हैं, उसी प्रकार उन प्रत्येकशरीर जीवों के शरीरसंघात भी अपनी-अपनी अवगाहना से रहते हैं, मगर एकरूप प्रतीत होते हैं। यहां यह समझलेना चाहिए कि जैसे सर्षपों को आपस में चिपकाने याला 'लेषद्रव्य होता है, वैसे यहां राग-द्वेष के उपचय से विशिष्ट कर्म है । सर्षपों के स्थान पर यहां उन जीवों के प्रत्येकशरीर समझना चाहिए । सकल सर्षप शब्द के ग्रहण से जैसे उन सर्षपों
શંકા-અથવા પ્રત્યેક અનેક શરીર વાળા જીવાથી અધિષ્ઠિત છે તે એક ખંડ શરીરાકાર કેવી રીતે દેખાય છે? - સમાધાન-જેમ સંપૂર્ણસરને જે શ્લેષદ્રવ્યથી મિશ્રિત કરી દેવાય તે તે બધા એક રૂપ થઈ જાય છે, જે કે એ બધા સરસવ પરિપૂર્ણ શરીર વાળા હેવાને કારણે પૃથ-પૃથક્ પિતાપિતાની જુદાઈથી રહે છે.
એવી જ રીતે પ્રત્યેક શરીર ના શરીર સંઘાત પણ પિતાપિતાની અવગાહનાથી રહે છે. છતાં એક રૂપ પ્રતીત થાય છે. અહીં આ સમજી લેવું જોઈએ કે જેમ સરને પરસ્પર જોડનાર શ્લેષદ્રવ્ય હોય છે. તેમ અહીં રાગદ્વેષના ઉપચયથી વિશિષ્ટ કર્મ છે. સરસેની જગ્યાએ અહીં તે જેના
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
