Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.१५ अप्कायिकजीवभेदनिरूपणम् २२७ दकम्-पुष्करवर समुद्रादिषु 'जे यावन्ने तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पण्णत्ता' ये चाप्यन्ये, तथा प्रकाराः-रसस्पर्शादि भेदभिन्ना घृतोदकादयो बादराप्कायिकाः सन्ति ते सर्वे बादराप्कायिकाः ज्ञेयाः ते समासत:-संक्षेपेण द्विविधा:द्विमकारकाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-पज्जत्तगाय, अपज्जत्तगाय' तद्यथा-पर्या प्तकाथ, अपर्याप्तकाश्च तत्थ णं जे ते अपज्जत्तगा, ते णं असंपत्ता' तत्र खलुतपोयोर्मध्ये ये ते अपर्याप्तकाः बादराप्कायिकाः सन्ति, ते खलु असंप्राप्ताःखयोग्याः पर्यासीः साकल्येन अप्राप्ता, इत्याशयः । 'तत्थ णं जे ते पज्जका एतेसिं चण्णादेसेणं गंधादेसेणं रसादेसेणं फासादेसेणं सहस्सग्गसो विहाणाई तत्र खलु-पर्याप्तकापर्याप्तकबादराप्कायिकयोमध्ये, ये ते पर्याप्तकाः बादराकायिकाः सन्ति, एतेषां-पयोप्तकाः बादराकायिकानां वर्णादेशेनवर्णभेदविवक्षया, गन्धादेशेन-गन्धभेदविवक्षया, रसादेशेन-रसभेदविवक्षया, स्पर्शादेशेन-स्पर्शभेदविवक्षया, सहस्राग्रशः-सहस्रसंख्यया विधानानि-मेदा भवन्ति, ते च भेदाः पूर्वोक्तरीत्या अवसेयाः, 'संखेज्जाई जोणिप्पमुहसय सहदक (घृतवर समुद्रका जल) क्षोदोदक (इक्षुवर समुद्रका जल) रसोदक (पुष्करवर समुद्र का जल) तथा इसी प्रकार के जो भी अन्य जल हैं
और जो रस स्पर्श आदि के भेद से नाना प्रकार के हैं, वे सब बादर अप्कायिक जानने चाहिए। __ ये ओस आदि बादर अप्कायिक जीव संक्षेप से दो प्रकार के कहे गए हैं-पर्याप्तक और अपर्याप्तक । इनमें जो अपर्याप्त हैं वे असंमाप्त है अर्थात् अपनी योग्य पर्याप्तियों को पूर्ण नहीं कर पाये हैं। और इनमें से जो पर्याप्त हैं, उनके वर्ण, गंध, रस और स्पर्श के भेद से हजारों भेद होते हैं । वे भेद पूर्वोक्त प्रकार से समझने चाहिए । उनकी लाखों योनियां होती हैं । जैसे-एक-एक वर्ण, समुद्रनु ५gl) क्षी२।४४ (क्षी२ सानु पाणी) तो६४ (धृत समुद्रनु पाणी)
દેદક (ઇક્ષુવર સમુદ્રનું પાણી, રસેદક (પુષ્કરવર સમુદ્રજલ) તથા તેવી રીતના કઈ પણ અન્ય જલ છે અને જે રસ સ્પર્શ આદિભેદે અનેક જાતના છે. તે બધાં બાદર અપકાયિક જાણવાં જોઈએ.
આ એસ વિગેરે બાદર અષ્કાયિક જીવ સંક્ષેપથી બે પ્રકારના છેપર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક.
તેઓમાં જે અપર્યાપ્ત છે તેઓ અસંપ્રાપ્ત છે અર્થાત્ પિતાની યોગ્ય પર્યાપ્તિઓને પૂર્ણ નથી કરેલ હતા, અને તેમાંથી જે પર્યાપ્ત છે તેઓના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શના ભેદથી હજારે ભેદે પડે છે. તે ભેદે પૂર્વોક્ત
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
