Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे वात इत्यर्थः, 'वाउकलिया' समुद्रस्पेव बातोत्कलिका, 'वायमंडलिया'-बातमण्डलिका, वातोली, 'उक्कलियावाए' उत्कलिकावातः, उत्कलिकाभिः-प्रचुरतराभिः संमिश्रितो यो वातः स इत्यर्थः, 'मंडलियावाए'-मण्डलिकावात:मण्डलिकाभि मलत आरभ्य प्रचुरतराभिः समुत्थो यो वातः स इत्यर्थः, 'गुंजापाए' गुञ्जावातः यो गुञ्जन्-ध्वनन् वाति स इत्यर्थः, 'झझावाए' झझावातः, सवृष्टि यौँ वाति स इत्यर्थः 'संवट्टवाए' संवर्तकवातः, संवर्त के यो वाति स इत्यर्थः, 'घणवाए' घनवातः, घनपरिणामो रत्नप्रभादि पृथिव्यधोवी, 'तणुवाए' तनुवात:-विरलपरिणामो धनवातस्याधः स्थायी वात इत्यर्थः, 'सुद्धवाए' शुद्धवाती मन्दस्तिमित इत्यर्थः 'जे यावण्णे तहप्पगारा, ते समासो दुविहा पण्णत्ता' ये चाप्यन्ये तथा प्रकाराःतथाविध इव विधो येषां ते-एवं प्रकाराः वाताः सन्ति तेऽपि बादरवायुकायमध्ये अबसेयाः, ते समासतः-संक्षेपतः, द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-'पज्जत्तगाय अपज्जत्तगाय' तद्यथा-पर्याप्तकाश्च, अपर्याप्तकाथ 'तत्थ णं जे ते अपज्जत्तगा, ते णं असंपत्ता' तत्र खलु-पर्याप्तकापर्याप्तकानां मध्ये ये ते अपर्याप्तका, सन्ति, ते खलु अपर्याप्तकाः असंप्राप्ताः-स्वयोग्याः कलिका, यातोली, प्रचुरतर उत्कलिकाओं से मिश्रित वायु, माण्डलिक वायु (वगडूरा) गुंजारव करके बहने वाली चायु, झंझावातवर्षा के साथ वहने वाली वायु, संवर्तक (खण्डप्रलय के समय की याय) रत्नप्रभा आदि भूमियों के नीचे रही हुई सघन वायु, घनवात के नीचे रही हुई पतली वायु और शुद्ध वायु (धीमी-धीमी रहने वाली वायु । इसी प्रकार की जो अन्य वायुएं हैं वे भी बादरकायिक ही हैं ।
बादर वायुकायिक जीव संक्षेप से दो प्रकार के हैं-पर्याप्त और अपर्याप्त । इनमें जो अपर्याप्त हैं, ये अप्राप्त हैं अर्थात् वे अपनी योग्य पर्याप्तियों को पूर्ण किये हुए नहीं होते हैं । और इनमें जो पर्याप्तक हैं, उनके वर्णभेद की अपेक्षा से गन्धभेद की अपेक्षा से, रसभेद की अपेक्षा से और स्पर्शभेद की अपेक्षा से हजारों की संख्या में भेद વિતેલી. પ્રચરતર ઉત્કલિકાઓથી મિશ્રિત્ર વાયુ, માંડલિકવાયુ (ઝંઝાવાત) ગુંજારવ કરતે વહેતે વાયુ, ઝંઝાવાત-વર્ષા સાથે વહેતી વાયુ, સંવર્તક વાયુ (ખંડ પ્રલયના સમયને પવન) રત્નપ્રભા આદિ ભૂમિ નીચે રહેલે સઘન વાયુ રત્નપ્રભા આદિ ભૂમિ નીચે રહેલે પાતળ વાયુ અને શુદ્ધ વાયુ (ધીમે ધીમે વહેવાવાળો વાયુ) એ પ્રકારના જે બીજા વાયુઓ છે, તેઓ પણ બાદરકાયિક જ છે.
બાદર વાયુકાયિક જીવ સંક્ષેપથી બે પ્રકારના છે–પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત તેઓમાં જે અપર્યાપ્ત છે. તેઓ અસંપ્રાપ્ત છે અર્થાત્ તેઓ પિતાની યોગ્ય પતિએને પૂર્ણ કરેલ નથી હોતા, અને તેમાં જેઓ પર્યાપક છે, તેઓના
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
