Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 07 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 104

भगवतीसूत्रे शान्तमोहतां क्षीणमोहतां वा प्रतिपत्स्यमानः साम्परायिकं कर्म सादिकं सपर्यवसितं बध्नाति१, आदितः क्षपकापेक्षया तु अनादिकं सपर्यवसितं बध्नाति३, अभव्यापेक्षया च अनादिकम् अपर्यवसितं बध्नाति४, किन्तु नैव खलु साम्परायिकं कर्म द्वितीयभङ्गगतं सादिकम् अपर्यवसितं बध्नाति, सादिसाम्परायिककर्मबन्धो मोहोपशमात् मच्युतस्यैव भवति, तस्य च नियमतो मोहक्षायित्वात् साम्परायिककर्मवन्धस्य व्यवच्छेदसम्भवात् , अतएव सादिरपर्यवसितः द्वितीयभङ्गगतः साम्परायिककर्म बन्धो नास्तीतिफलितम् । गौतमः पृच्छति-'तं भंते ? किं देसेणं देसं बंधइ ?' हे भदन्त ! तत्साम्परायिकं कर्म किं देशेन जीवांशेन देशं कमीशं बध्नाति ? 'एवं जहेव मोहदशा को या क्षीणमोहदशा को प्राप्त करने वाला होता है तब वह सांपरायिक कर्म का बंध सादि सपर्ययसितरूप से करता है। जो जीव अभव्य होता है उसकी अपेक्षा सांपरायिक कर्म का अनादि अप. यवसित होता है । क्षपक की अपेक्षा जीव पहिले से साम्परायिक कर्म का बंध अनादि सपर्यवसितरूप से करता है। किन्तु साम्परायिक कर्म का जीव को सादि अपर्यवसितरूप से नहीं होता है। क्यों कि साम्परायिक कर्म का सादि बंध मोहोपशमसे प्रच्युत-( रहित ) हुए जीवको ही होता है । और जो मोहोपशम से प्रच्युत हुआ है वह जीव नियम से मोह का क्षय करने वाला होता है-इस कारण सांपरायिक कर्म के बंध का व्यवच्छेद संभव होने से उसका बंध सादि होकर अपर्यवसित नहीं होता है। अब गौतमस्वामी प्रभु से-(तं भंते ! किं देसेणं देसं बधइ ) ऐमा पूछते हैं-कि हे भदन्त ! सांपरायिक कर्म का बध जीव जो करता है सो क्या वह अपने किसी एक अंश से उसके एक अंश का
જ્યારે તે ઉપશાન્ત મહદશાને કે ક્ષીણ મહદશાને પ્રાપ્ત કરનારે બને છે, ત્યારે તે સાંપરાયિક કર્મને બંધ સાદિ સપર્યવસિત રૂપે કરે છે. જે જીવ અભવ્ય હોય છે તેની અપેક્ષાએ સાંપરાયિક કમને બંધ અનાદિ અપર્યવસિત હોય છે. ક્ષેપકની અપેક્ષાએ જીવ પહેલેથી જ સાં પરાયિક કમને બંધ અનાદિ સપર્યવસિત રૂપે કરે છે, પરંતુ જીવ સપાયિક કમને બંધ સાદિ અપર્યાવસિત રૂપે કરતું નથી કારણ કે સાંપરાયિક કમને સાદિ બંધ મહેપશમથી પ્રયુત ( રહિત ) થયેલે જીવ જ કરે છે. અને જે મોહોપશમથી પ્રશ્યત થયેલ છે એ જીવ નિયમથી જ મેહને ક્ષય કરનારો હોય છે, તે કારણે સાંપરાયિક કર્મના બંધને વ્યવચ્છેદ ( છેદન ) સંભવિત હોવાથી તેને બંધ સાદિ થવા છતાં અપર્યાવસિત હેતે નથી.
व गौतम स्वामी महावीर प्रभुने मेवो प्रश्न पूछे छे 3-( त भते! कि देसेणं देसं बंधइ) 8 महन्त ! शु७१ पोताना मे शियी (अशथी)
श्री. भगवती सूत्र : ७