Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 07 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४७४
भगवतीसूत्रे धना खलु कतिविश प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'गोगा ! तिविहा पण्णता' हे गौतम । ज्ञानाराधना त्रिविधा प्रज्ञप्ता, 'तं जहा-उकोसिया, मज्झिमा, जहन्ना' तद्यथाउत्कृष्टा, मध्यमा, जघन्या च, तत्र उत्कृष्टा ज्ञानाराधना-ज्ञानकृत्यानुष्ठानेषु प्रकृष्टयत्नता, मध्यमा च तेष्वेव ज्ञानकृत्यानुष्ठानेषु मध्यममयत्नता, जघन्या तु ज्ञानारावना तेष्वेव ज्ञानकृत्यानुष्ठानेषु न्यूनतमप्रयत्नतारूपा बोध्या, एवमेव दर्शनाराधना, चारित्राराधना चावसेयेत्यभिप्रायेणाह- दंगणाराहणा णं भंते ! काविहा पण्णत्ता ? एवं चेव तिविहा वि, एवं चरिताराहणा वि' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! दर्शनाराधना कतिविधा प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-हे गौतम ! एवमेव-ज्ञाना. है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं (गोयमा) हे गौतम ! (तिविहा पण्णत्ता) ज्ञानाराधना तीन प्रकार की कही गई है (तं जहा) जो इस प्रकार से है-(उकोसिया, मज्झिमा, जहन्ना) उत्कृष्ट ज्ञानाराधना, मध्यमज्ञानाराधना और जघन्यज्ञानाराधना ज्ञान द्वारा साध्य अनुष्ठानों में प्रकृष्ट घस्न करते रहना इसका नाम उत्कृष्ट ज्ञानाराधना है उन्हीं ज्ञान द्वारा साध्य अनुष्ठानों में मध्यम प्रयत्न करते रहना इसका नाम मध्यम ज्ञानाराधना है और इन्हीं ज्ञान द्वारा साध्यकृत्यों-अनुष्ठानों में न्यूनतम प्रयत्न करते रहना-इसका नाम जघन्य ज्ञानाराधना है। इसी तरह से दर्शनाराधना और चारित्राराधना के विषय में भी जानना चाहिये इसी बात को गौतम प्रभु से पूछते हैं-(दसणाराहणा णं भंते ! काविहा पण्णत्ता) हे भदन्त ! दर्शनाराधना कितने प्रकार की कही गई है ? प्रभु
वे गौतम स्वामी महावीर प्रभुने सो प्रश्न पूछे छे -(णाणाराहणाण भंते ! काविहा पण्णत्ता १) 3 महन्त ! ज्ञानाराधना से प्रारनी ४डी छ ?
मडावीर प्रसुन उत्तर-“ गोयमा ! ७ गौतम ! “तिविहा पण्णत्ता" ज्ञानाराधना १५ प्रा२नी ४डी छे, " तंजहा" २ मारे। नीय प्रमाणे.
( उक्कोसिया, मज्झिमा, जहन्ना) (१) Yष्ट ज्ञानाराधना, (२) मध्यम જ્ઞાનારાધના, (૩) જઘન્ય જ્ઞાનારાધના. જ્ઞાન દ્વારા સાધ્ય અનુષ્ઠાનમાં પ્રકૃષ્ટ (પ્રબળ) યત્ન કરતાં રહેવું તેનું નામ ઉત્કૃષ્ટ જ્ઞાનારાધના છે. એજ જ્ઞાન દ્વારા સાધ્ય અનુષ્ઠાનેમાં મધ્યમ પ્રયત્ન કરતા રહેવું તેનું નામ મધ્યમ જ્ઞાનારાધના છે. અને એજ જ્ઞાનદ્વારા સાધ્ય અનુષ્ઠાનમાં ન્યૂનતમ (એ.છામાં ઓછા). પ્રયત્ન કરતા રહેવું તેનું નામ જઘન્ય જ્ઞાનારાધના છે એજ પ્રમાણે દર્શના રાધના અને ચારિત્રારાધનાના વિષયમાં પણ સમજવું. એ જ વાત ગૌતમ સ્વામીના નીચેના પ્રશ્ન દ્વારા પ્રકટ થાય છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭