Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 07 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श०८ १० ८ सू० ५ कर्मप्रकृति-परीषहवर्णनम् १२१ वेएइ, णो त समयं चरियापरीपह वेएइ ' यस्मिन् समये शय्यापरीषहं वेदयति, नो तस्मिन् समये चर्यापरीपहं वेदयति, तथा च शीतोष्णचर्याशय्यासु
और शय्या इन परीषहों से एक काल में दो ही का वेदन हो सकता है इस कारण यहाँ १२ परीषहों का वेदन होना कहा गया है। अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं ( एगविहबंधगस्स णं भंते ! वीयराग छउमत्थस्स कई परीसहा पण्णत्ता) हे भदन्त ! जो जीव एकविध कर्म का बंधक होता है ऐसे उस उपशान्त मोहवाले में और वीतराग छद्मस्थ में कितने परीषह कहे गये हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-(गोयमा) हे गौतम ! ( एवं चेव जहेव छविहबंधगस्स णं ) जिस प्रकार से छ प्रकार के कर्मबन्धक जीव में-क्षुधा, पिपासा, शीत, उष्ण, दंशमशक, चर्या, प्रज्ञा, ज्ञान, अलाभ, शय्या, वध, रोग, तृणस्पर्श, और मल-ये १४ परीषह कहे गये हैं और मोह के अभाव से-दर्शनपरीषह, अरतिपरीषह, स्त्रीपरीषह, नैषेधिकीपरीषह, याचनापरीषह, आक्रोशपरीषह, सत्कारपुरस्कारपरीषह-ये ८ परीषह नहीं होते कहे गये हैं-उसी प्रकार से जो जीव एक वेदनीय कर्म का बन्धक होता है ऐसे उस वीतराग छद्मस्थ-उपशान्त माहवाले और क्षीणमोहवाले जीव के भीએ ચાર પરીષહમાંથી એક જ સમયે બે પરીષહાનું જ વેદન થઈ શકે છે, તે કારણે અહીં એવું કહ્યું છે કે તે એક સાથે ૧૨ પરીષહાનું જ વેદન કરે છે.
गौतभस्वाभीना प्रश्न-(एगविहबंधगस्स णं भते ! वीयरागछउमत्थस्स कई परीसहा पण्णत्ता ?) 3 महन्त ! २ ७१ मे प्रारना मन હોય છે એવા ઉપશાન્ત મહવાળા જીવના એને વીતરાગ છદ્મસ્થના કેટલા પરીષહ કહ્યા છે ?
महावीर प्रभुने। उत्तर-( एंव चेव जहेव छव्विहब धगस्स गं) ७ ५४. રના કર્મના બંધક જેવું જ કથન અહીં પણ સમજવું. જે પ્રકારે છ પ્રકારના जमना मध बना क्षुधा, पिपासा. शीत, Se], शमश, यया प्रज्ञा, ज्ञान અલાભ, શય્યા, વધ, રોગ, તૃણસ્પર્શ અને મલ એ ૧૪ પરીષહ કહ્યા છે. અને મેહના અભાવને લીધે દર્શનપરીષહ અરતિપરીષહ, સ્વીપરીષહ, નધિકીપરીષહ, યાચનાપરીષહ, આક્રોશપરીષહ અને સત્કારપુરસ્કાર પરીષહ, આ આઠ પરીષહેને તેમનામાં અભાવ કહ્યો છે. એ જ પ્રમાણે ફક્ત એક જ કર્મના (વેદનીય કર્મના) બંધક વીતરાગ છદ્મસ્થ-ઉપશાન્ત મહવાળા અને
भ
श्री भगवती सूत्र : ७